TIBBİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
TIBBİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
Resmi Gazete : 20.05.1993 tarih ve 21586 sayı
BİRİNCİ BÖLÜM - Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar
İKİNCİ BÖLÜM - Tıbbı Atıkların Yönetimi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM - Atıkların Ünite İçinde Ayrılması ve Taşınması
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM - Atıkların Geçici Depolanması
BEŞİNCİ BÖLÜM - Atıkların Bertaraf Alanına Taşınması
ALTINCI BÖLÜM - Tıbbi Atıkların Yakılması, Yakma Tesislerine Ruhsat
Verilmesi
ve Denetlenmesi
YEDİNCİ BÖLÜM - Tıbbi Atıkların Nihai Depolanması
SEKİZİNCİ BÖLÜM - Diğer Hükümler
EKLER
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar
Amaç
Madde - 1 - Bu Yönetmeliğin amacı sağlık kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıkların halk
sağlığına ve çevreye zarar vermeden ayrı olarak toplanması, geçici depolanması, geri kazanılması,
taşınması ve nihai bertaraflarının sağlanmasına yönelik idari, teknik ve hukuki prensip, politika ve
programların belirlenerek uygulanmasının sağlanmasıdır.
Kapsam
Madde - 2 - Bu Yönetmelik;
Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atıkların ayrı olarak toplanması, geçici depolanması, geri
kazanılması, nihai bertaraf alanına taşınarak yakılması veya düzenli depolanması süreçlerinde
uyulacak teknik ve idari esaslar ile bu esaslara göre yapılacak işlerin kimler tarafından ve nasıl
yapılacağı ile ilgili kuralları kapsar.
Bu Yönetmelik;
a) Hastanelerden,
b) Tıp, diş hekimliği ve veteriner hekimlik eğitimi veren ve araştırma yapan kuruluşlardan,
c) Kan ve kan ürünleri ile ilgili çalışma yapan tüm merkez ve istasyonlardan,
d) Tıbbi tahlil laboratuarlarından,
e) Deney hayvanlarının kullanıldığı laboratuarlardan
f) Sağlık ocaklarından, atık çıkaran muayenehaneler ve polikliniklerden, diş hekimi kliniklerinden ve
revirlerden,
g) Küçük ameliyat ve benzeri müdahalelerin yapıldığı tıp ve veteriner muayenehanelerinden,
h) Bulaşıcı hastalığı olanların tedavi oldukları veya diyaliz, aspiratör gibi aletlerin kullanıldığı
kliniklerden,
ı) Benzeri tıbbi atıkların oluşabileceği seyyar sağlık birimlerinden,
i) Eczane ve ilaç depolarından,
j) Benzer diğer kuruluşlardan, kaynaklanan atıklara uygulanır.
Hukuki Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik 9/8/1983 tarih ve 2872 Sayılı Çevre Kanunu gereğince hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönetmelikte geçen;
Bakanlık: Çevre Bakanlığı’nı,
Kanun 9/8/1983 tarih ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’na,
Ünite; 2’inci madde’de belirtilen tıbbi atıkları üreten kurum, kuruluş ve diğer birimleri,
Tıbbı Atık: Ünitelerden kaynaklanan patolojik ve patolojik olmayan, enfekte, kimyasal ve
farmasotik atıklar ile kesici-delici malzemeler ve sıkıştırılmış kapları,
Evsel Nitelikli Atıklar: Ünitelerden atılan, ancak, enfekte olmamış mutfak atığı, bahçe atığı,
büro atığı, ambalaj malzemeleri, şişe ve benzeri malzemelerden oluşan atıkları,
Enfekte Atık: Hastalık etkenleri bulaşmış veya bulaşması muhtemel her türlü insan dokusu
organları, idrar kapları, kan veya plesanta bulaşmış atıkları, bakteri kültürleri, intaniye ve acil
servis atıkları, yemek atıkları, bakteri ve virüs tutucu hava filtreleri, dışkı ve bunlara bulaşmış
eşyalar, araştırma amacı ile kullanılan deney hayvanlarının leşleri ile karantinadaki hastaların
atıklarını,
Patojen Atık: Hastalık yapıcı etken taşıyan atıkları,
Patolojik Atık. Patojen olan veya olma riski taşıyan organlar, vücut parçalar, hayvan cesetleri,
kan ve vücut sıvılarını,
Geçici Depolama: Atıkların bertaraf alanına taşınma ve bertarafından önce, ünite içinde inşa
ettirilen birim ve konteynerlerde depolanması,
Düzenli Depolama: Tıbbı atıkların su, toprak ve hava ortamına zarar vermeyecek şekilde
jeolojik, hidrolojik, statik, hijyenik ve estetik açıdan ve çevreyi kirletmeyecek ve insan sağlığına
zarar vermeyecek, şekilde ilgili mevzuatlarca öngörülen her türlü önlemin alındığı sahalarda
depolanmasını,
Bertaraf Etme: Ünitelerden kaynaklanan tıbbı atıkların ayrı toplanması, geçici depolanması,
taşınması, çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde nihai olarak yakılması, düzenli
depolanması ile ilgili tüm işlemleri,
Özel Nitelikli Torba veya Kap: Sızdırmaya dayanıklı, nem geçirmez, normal çalışma sırasında
yırtılma ve patlamayı önleyecek kadar dirençli, üzerinde “Uluslar arası Klinik Atıklar” amblemini
taşıyan, atığın özelliklerine göre değişik renkli, güvenli kapatılabilir, plastik, 50 lt. hacminde
biriktirme kabını,
Uluslar arası Klinik Atıklar Amblemi: Tıbbı atıkların toplandığı özel nitelikli torba veya kap ile
bunların taşınmasında kullanılan araçların üzerinde bulundurulması gereken ve Ek-7 ’de verilen
amblemi,
Tıbbı Atıklar Sorumlusu: Tıbbı atıklar üreten ünite yetkilisi veya görevlendireceği kişiyi,
Taşıma: Atıkların üretildiği yerlerden veya geçici depo yerlerinden nihai bertaraf tesislerine
nakledilmesi işlemini,
Taşıyıcı: Taşıma işlemini yapan kişi ve kuruluşları,
Konteyner: Cr-Ni paslanmaza çelik veya benzeri metalden yapılmış, en az 6 m3 hacminde
kapakları kilitlenir geçici depolama birikimini,
Takip Formu: Ek 8’de verilen formu,
Bertaraf Alanı Sorumlusu; Belediyelerde veya yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlarda, tıbbı
atık taşıma araçlarının kabulü ve atıkların düzenli depolanmasının sağlanmasından sorumlu olan
kişi ve kuruluşu, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Tıbbı Atıkların Yönetimi
Tıbbı Atık Üretenlerin Uyacakları Esaslar
Madde 5- Tıbbı atıkların sorumluları, oluşan atıkların gerek üretildikleri yerdeki gerekse dışındaki
kişilerin sağlığına ve çevreye verebilecekleri zararların en aza indirmek için sınıflandırma, geçici
depolama, ünite içinde taşıma, işleme ve nihai bertarafı aşamalarında;
a) Tıbbı atıkların yönetimiyle ilgili personelin eğitiminden ve oluşan atıkların sınıflandırılarak
toplanması, ünite içinde taşınması ve geçici depolanması işlerinin özel bir ekip tarafından
yapılmasının sağlanmasından,
b) Atıkları kaynağında en aza indirecek sistemin kurulmasında,
c) Evsel nitelikli atıklardan ayrı olarak sınıflandırılmaları, toplanmaları, taşınmaları ve
işlenmelerinden,
d) Bu atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde geçici depolanmalarından,
e) Emniyetli bir şeklide nihai bertaraf alanına taşınmalarının sağlandığının belgelenmesinden,
f) Tıbbı atıkların insan sağılığına ve çevreye zarar vermeden çevreye bertaraf edildiğinin
belgelenmesi ve bu bilgilerin her yıl aralık ayı sonuna kadar Bakanlığa gönderilmesinden,
g) Bu yönetmeliğin kendilerine verdiği yükümlülükler çerçevesinde uygulanmasına yönelik
olarak ünite amirliğince yukarıda belirtilen hususlar ile kaza durumlarında alınacak önlemler ve
yapılacak işler hakkında detaylı bilgileri içeren bir talimatın bu Yönetmeliğin yürürlüğe
girmesini takip eden 6 ay içinde hazırlanarak ünitenin ilgili birimlerinde uygulanmak üzere
duyurulmasından ve talep edildiğinde Bakanlığa gönderilmesinden sorumludur.
Tıbbi Atıkların Nihai Bertarafında Uygulanacak Esaslar
Madde 6- Belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan ve büyükşehir belediyesi olan yerlerde
büyükşehir belediyeleri diğer yerlerde belediyeler ile yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar;
belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yerlerde ise mahallin en büyük mülki idare amiri bu
atıkların bertarafı sırasında insanların ruh ve beden sağlığına, hayvan sağlığına, toprak, doğal bitki
örtüsü ve yeşil alanlara, yer altı ve yüzeysel su alanları ile su rezerv sahalarına, toplumun düzeni
ve emniyetine zarar vermeyecek hava ve gürültü yönünden çevre kirlenmesini önleyecek şekilde
mevcut mevzuat doğrultusunda gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Sorumluluk
Madde 7- Atıkların üretilmesinden nihai bertaraflarına kadar geçen sürede atık üreticileri,
toplayıcılar, atıkların el değiştirdiği tüm taşıyıcılar, nihai bertaraf ediciler, müteselsilen
sorumludurlar.
Atık Bertarafında Mali Yükümlülük
Madde 8- (Değişik, 24 Haziran 1998 tarih ve 23382 sayılı R.G.)
Tıbbi atık üreticileri ürettikleri atıkların bertarafı için gereken harcamaları, bertaraf eden kurum ve
kuruluşa ödemekle yükümlüdürler. Bu harcamalara esas olacak tıbbı atık bertaraf ücreti, her yıl
tıbbi atık ücretleri ve bertaraf edecek kurum ve kuruluşların görüşleri de alınarak İl Mahalli Çevre
Kurulu tarafından tespit ve ilan edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Atıkların Ünite İçinde Ayrılması ve Taşınması
Evsel Nitelikli Atıklar
Madde 9- Evsel nitelikli atıklar;
a) Tıbbi atıklardan ayrı olarak mavi plastik torbalarda toplanırlar,
b) Tıbbi atıklardan ayrı olarak geçici depolanırlar,
c) 14/3/1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Katı Atık Kontrolü Yönetmeliği
doğrultusunda taşınır ve bertaraf edilir.
Geri kazanılabilen maddeler arasında bulunan serum ve ilaç şişeleri gibi cam malzemeler
dezenfekte edilerek siyah plastik torbalarda toplanır ve tekrar kullanılmalarının önlenmesi için
kırılarak hurda cam olarak değerlendirilir.
Tıbbi Atıklar
Madde 10- Tıbbi atıklar bu iş için eğitilmiş personel tarafından diğer atıklardan ayrı olarak
toplanır.
Patojen atıklar sterilize edildikten sonda diğer enfekte atıklarla beraber 14’üncü maddede
özellikleri belirtilen özel plastik kırmızı torbalara konularak toplanır ve hiçbir şekilde sıkıştırılmaz.
Patojen ve enfekte atıklar ünite içinde toplandıktan sonra cinslerine göre aşağıda verilen metotlar
doğrultusunda sterilize edilerek geçici depoda muhafaza edilir.
a) Kesici ve delici özelliği olan atıklar tekrar kullanılmamaları için basit bir mekanik aletle
bükülüp veya kırıldıktan sonra ayrı olarak toplanırlar. Bu atıklar 14’üncü maddede özelliği
belirtilen kırmızı plastik torbaya veya gerekirse delinmeyecek başka bir ambalaja konur, Plastik
torbaların hacmi emniyetle taşınabilecek ağırlıkta olmalı, ağzı sıkıca kapatılmalı gerekirse iç içe
iki torba olarak kullanılmalıdır. Bu torbalar ve diğer ambalaj malzemeleri hiçbir şekilde geri
kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz.
b) Buharlı otoklavda ancak dayanıklı torbalar içindeki mikrobiyoloji laboratuarı atıkları, atık
insan kanı ve atık vücut sıvıları ile kesici ve delici aletler sterilizasyon işlemine tabi tutulur.
Radyoaktif Atıklar
Madde 11- Radyoaktif atıklar hakkında bu Yönetmelik hükümleri uygulanamaz. Bu atıkların
bertarafı 9/7/1982 tarih ve 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu’na ilişkin tüzük
hükümleri çerçevesinde yapılır ve bundan Bakanlığa haber verilir.
Tehlikeli Olamayan Kimyasal Maddelerin Atıkları
Madde 12- Ek-1’de belirtilen tehlikeli olmayan kimyasal maddelerin atıklarının bertaraf edilmedin
önce geri kazanılması esastır. Ancak geri kazanılmayan katı atıklar mavi plastik torbalarla
doldurulup, evsel nitelikli atıklar ile beraber toplanırlar. Geri kazınılmayan sıvı atıklar ise 14/9/1988
tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde
bertaraf edilirler.
Tehlikeli Kimyasal Maddelerin Atıkları
Madde 13- Ek-2’de kriterleri belirtilen kimyasal maddelerin atıklarından EK-3’de verilen geri
kazanılabilecek olanlar ve kullanım süresi dolmuş ilaçlar ayrıldıktan sonda geri kalanlar EK-4’de
verilen liste gözönüne alınarak birbirleriyle olumsuz bir reaksiyon vermemelerine dikkat edilerek
ayrı ayrı toplanır.
Bu atıkların geri kazanılamadığı durumlarda, bertarafları ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda
yapılır. Atıkların nihai bertaraflarının yanma ile olacağı hallerde atıkların arısında cıva veya cıva
içeren bileşikler ile basınçlı kaplar bulunmamalıdır. Cıva ayrılarak toplanır ve değerlendirilir.
Liste halinde EK-4’de verilen şoklara karşı hassas olan, su ile reaksiyon veren veya kolaylıkla
reaksiyona girebilen maddelerin uzaklaştırılmasına özellikle dikkat edilir ve olumsuz etkilerini
önleyecek şekilde bertaraf edilirler.
Taşıma
Madde 14- Tıbbi atıkların tümü kaynağında ayrı olarak kırılmaya, delinmeye ve taşınmaya
dayanıklı 150 mikron kalınlığında kırmızı plastik torbalara konulur. Toplama işleminden sonra her
bir torba yine aynı özelliğe sahip kırmızı renkli ve üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki
yüzünde “Uluslararası Klinik Atıklar” amblemi “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan diğer bir
torbaya konulur. Gerekli görüldüğü üçüncü bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır.
Tehlikeli sıvı atıklar geri kazanılmadığı durumlarda talaşla yoğunlaştırılarak birinci fıkrada belirtilen
torbalara konulur.
Taşıma işlemi sırasında atık bacaları ve yürüyen şeritler kullanılmaz ve atık torbaları elde
taşınmazlar, Atık torbaları tekerlekli, paslanmaz çelikten yapılmış ve bu iş için ayrılmış araçlar ile
toplanır ve taşınırlar.
Evsel nitelikli atıklar ile tıbbi atıklar aynı anda bir araca yüklenmez. Atık taşıma araçları haftada en
az bir kez dezenfekte edilir. Araçların içinde bir torba patladığı takdirde, boşaltıldıktan sonra kuru
dezenfekte edilir.
Tıbbi atıkların ünite içinde taşınması ile görevlendirilen personelin özel nitelikli turuncu renkli elbise
giymesi ve bununu ilgili ünite tarafından karşılanması zorunludur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Atıkların Geçici Depolanması
Genel Kural
Madde 15- 2’inci maddede yer alan ve en az 20 yatak kapasitesine sahip üniteler geçici atık
deposu insa etmekle veya aynı işlevi görecek konteyner bulundurmakla yükümlüdürler.
Geçici atık deposu inşa etmek veya konteyner kullanmak yükümlülüğünde olan ünitelerin
sorumluları ihtiyaçları olan konteyner sayısı ile geçici depolara ait plan ve projeleri Bakanlığa
bildirmek zorundadır.
Bakanlık, gerektiğinde bu konularda ek bilgi isteyebilir.
Atıklar, atık bertaraf sahasına taşınmadan önce 48 saatten fazla olmamak üzere bu depolarda
veya kotenynerlerde bekletilebilir.
Geçici Atık Depolarının Özellikleri
Madde 16- Geçici atık deposu iki bölmeli kapalı bir mekan olarak inşa edilir. Birinci bölmede evsel
nitelikli atıklar, ikinci bölmede ise tıbbi atıklar depolanır. Deponun tabanı beton üzerine mozaik
duvarları fayans ila döşenir, tavanı beton üzerine ince sıva olup, yağlı boya ile boyanır. Geçici atık
deposunda sıcaklığın kontrol edilerek koku oluşmasını önlemek için yalıtım kullanılır veya depo özel
şekilde soğutulur ve bakteri tutucu hava filtreleri kullanılır Geçici atık deposunun hacmi en az iki
günlük atığı alabilecek boyutlarda olmalıdır.
Bölme kapıları dışarıya doğru açılır veya sürmeli yapılı: Kapılar daima temiz ve boyanmış durumda
olur, kapalı ve kilitli tutulur, üzerine görünebilecek şekilde “Uluslar arası Klinik Atıklar” amblemi
konulur. Her bölmenin kapısı atıkların kolaylıkla boşaltılabileceği boyutlarda ve bölmenin içine
hayvan girmesine imkan vermeyecek şekilde inşa edilir.
Geçici atık deposuna atık toplama araçlarının kolaylıkla ulaşabilmeleri için gereken önlemler alınır.
Evsel nitelikli atıkları konulacağı bölmede kanalizasyona bağlanan ızgaralı bir drenaj düzeneği ve
bu bölmenin kolaylıkla temizlenebilmesi için basınçlı bir su musluğu bulunur. Atıklar bu bölmenin
içinde mavi plastik torbalar ile depolanırlar. Bu bölme en az 15 günde bir temizlenip, dezenfekte
edilir ve özel olarak ilaçlanır.
Tıbbi atıkların konulacağı bölmede bir drenaj düzeneği bulunur. Bu düzenek kanalizasyona
bağlanmayıp özel sızdırmasız bir tanka bağlanır. Tıbbi atık içeren bir torbanın patlaması sonucu
oluşan sızıntı sularının temizliği ve dezenfeksiyonu kuru olarak yapılır. Drenajdaki tanka toplama
sıvılar ise talaşa yoğunlaştırılarak kırmızı plastik torbalar içinde diğer tıbbı atıklar ile birlikte
depolanır. Bölmenin temizlenmesi en az haftada bir veya herhangi bir veya herhangi bir kazadan
hemen sonra yapılır.
Konteynerlerin Kullanılması
Madde 17- İlgili belediyenin görüşü alınmak koşulu ile geçici atık deposu olarak kanteynerde
kullanılabilir. Konteynerleri kullanan ünite ile ilgili belediye arasında atıkların toplanması konusunda
bir anlaşma yapılması gerekir. Bu anlaşma istenildiğinde Bakanlığa ibraz edilir. Bu takdirde
atıkların iklim koşullarından olumsuz yönde etkilenmesini önlemek için konteynerler uygun yerlere
yerleştiriliri. Konteynerler en az haftada bir veya herhangi bir kazadan hemen sonda temizlenir.
Konteynerlerin, 24’üncü maddenin (f), (g),(h), ve (ı) bentlerinde belirtilen şartları taşıması
zorunludur.
Diğer Sağlık Kuruluşlarının Atıkları İle İlgili Hususlar
Madde 18- 2’inci maddede belirtilen ve yatak kapasite 20’den az veya yataksız olan ünitelerin
tıbbi atıkları en yakında bulunan geçici atık depolama yerde depolanır. Bunun sağlanması için iki
ünite yetkilisinin anlaşma yapması gerekir. Böyle bir imkanın olmaması halinde üniteler ürettikleri
tıbbi atıklarını belediyenin bu iş için tahsisi edilmiş toplama aracına vermekle yükümlüdürler. Bu
atıklar çift kırmızı plastik torbaya yerleştirildikten sonra ünite içinde emniyetli bir şekilde muhafaza
edilir. Atık toplama aracı gelmeden önce kesinlikle binanın dışına bırakılmaz ve evsel atıkların
toplandığı konteynerlere konulmaz.
Geçici Atık Depolarına Ruhsat Alınması
Madde 19- 15 inci madde uyarınca geçici atık deposu kurmakla yükümlü olan ünitelere
inşaat ruhsatı vermeye ;
a) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan ve büyükşehir belediyesi olan yerlerde
büyükşehir belediye başkanlığı ; diğer yerlerde belediye başkanlıkları .
b) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yerlerde valilikler ,
yetkilidir.
İşletme ruhsatı ise depo yeri tabanı , sızıntı suyu drenaj sistemi ve ek tesislerin projesinin
uygun görülmesi halinde , bu maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen merciler tarafından
verilir.
Geçici Atık Depo Yeri İşletilmesi ve Kontrolü
Madde 20- Tıbbi atık sorumlusu, geçici atık depolarının işletilmesi ve kontrolü için bu konuda
gerekli eğitimi vererek bir kişiyi görevlendirir. Bu görevli depo yerine getirilen atıkların
kontrolünden ve depo yerinin veya konteynerlerin işletilmesinden sorumludur. Tıbbi atıklar
sorumlusu Bakanlığın talebi üzerine gerekli bilgileri vermekle yükümlüdür.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Atıkların Bertaraf Alanına Taşınması
Belediyelerin Sorumluluğu
Madde 21-Tıbbi atıkların geçici atık depolarından veya konteynerlerden alınarak taşınması, nihai
depolanması veya yakılması suretiyle bertaraf edilmesi ile bu işi yapacak personelin eğitimi ve bu
işlemlerin belgelendirilmesinden büyükşehir belediyesi, belediyeler veya yetkilerini devrettiği kişi
ve kuruluşlar müteselsilen sorumludur. Gerektiğinde Bakanlık bu konuda belediyelerle işbirliği
yapar.
Bu yetkililer Yönetmeliğin kendilerine verdiği yükümlülükler çerçevesinde uygulanmasına yönelik
bir talimatı hazırlayarak Yönetmeliğin yürürlüğe girmesini takip eden 6 ay içinde ilgilileri
duyururlar. Talimatta, bu iş için görevlendirilen özel ekip, toplama rotaları, sorumlular, araç
temizleme, kaza durumlarında alınacak önlemler ve yapılacak işler hakkında detaylı bilgiler
bulunur. Bu bilgiler Bakanlığa her yıl Aralık ayı sonunda iletilir.
Taşıma Personelinin Özel Giysileri
Madde 22- Tıbbi atıkları taşımakla görevlendirilen özel eğitimden geçmiş ve temizlik personeli
çalışma sırasında eldiven, koruyucu gözlük, maske kullanır; çizme ve özel koruyucu turuncu renkli
elbise giyer. Taşıma işleminde kullanılan özel giysi ve ekipmanlar ayrı bir yerde muhafaza edilir.
Bunların temizlenmesi belediyece veya belediyenin görevlendireceği kuruluşça yapılır.
Tıbbi Atıkların Taşınmasına İlişkin Kurallar
Madde 23- Tıbbi atıkların;
a) Emniyetli bir şekildeş, etrafa yayılmadan ve sızıntı suları akıtılmadan nihai bertaraf sahasına
getirilmesi,
b) Taşıma sırasında transfer istasyonlarını kullanılmaması,
c) Taşıma araçlarının günde en az bir kere temizlenmesi,
d) Konulduğu kırmızı torbaların patlaması veya başka bir nedenle etrafa yayılması
durumlarında dezenfekte edilmesi,
e) Toplanması ve taşınması için kullanılan araçların başka işlerde kullanılmaması, zorunludur.
Atık Taşıma Araçlarının Teknik Özellikleri
Madde 24- Tıbbi atıkların toplanması ve taşınması için kullanılan araçlarda;
a) Atıkların yüklendiği kısmın tamamen kapalı yapılması,
b) Sıkıştırma mekanizmasının bulunmaması,
c) Şoför mahalli ile atık yükleme kısmı arasında boşluk bulunması,
d) Atık yükleme kısmının kaza halinde zarar görmemesi için sağlam yapılması,
e) Atık yükleme kısmının iç yüzeyinin paslanmaz, kolaylıkla temizlenebilen düzgün yüzeyli
olması,
f) Dik köşeler içermemesi kesişen yüzeylerin yumuşak dönüşlerle birbirine birleşmesi,
g) Ön ve arkasında görülebilecek boyutlarda “Uluslar arası Klinik Atıklar” ambleminin
bulunması,
h) Dış yüzeyinin turuncu renge boyanması,
i) Sağ ve sol yüzeylerinde 20 cm. büyüklüğünde siyah harflerle “DİKKAT TIBBİ ATIKLAR “
ibaresinin bulunması, gerekir.
Atık Taşıma Araçlarının Teknik Özellikleri
Madde 24- Tıbbi atıkların toplanması ve taşınması için kullanılan araçlarda;
a) Atıkların yüklendiği kısmın tamamen kapalı yapılması,
b) Sıkıştırma mekanizmasının bulunmaması,
c) Şoför mahalli ile atık yükleme kısmı arasında boşluk bulunması,
d) Atık yükleme kısmının kaza halinde zarar görmemesi için sağlam yapılması,
e) Atık yükleme kısmının iç yüzeyinin paslanmaz, kolaylıkla temizlenebilen düzgün yüzeyli
olması,
f) Dik köşeler içermesi ve kesişen yüzeylerin yumuşak dönüşlerle birbirine birleşmesi,
g) Ön ve arkasında görülebilecek boyutlarda “Uluslararası Klinik Atıklar” ambleminin bulunması,
h) Dış yüzeyinin turuncu renge boyanması,
i) Sağ ve sol yüzeylerinde 20 cm. büyüklüğünde siyah harflerle “DİKKAT TIBBİ ATIKLAR”
ibaresinin bulunması, gerekir.
ALTINCI BÖLÜM
Tıbbi Atıkların Yakılması, Yakma Tesislerine Ruhsat Verilmesi ve Denetlenmesi
Tıbbi Atıkların Yakılması
Madde 25- Tıbbi atıkların yakılarak bertaraf edilmesi esastır. Yakma sistemleri belediyeler veya
yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar tarafından kurulur ve işletilir Bu tesisler Bakanlığın uygun
görüşü alınmak suretiyle ünite bünyesinde de kurulabilir.
Evsel nitelikli atıkların yakılması için kullanılan yakma fırınları tıbbi atıkların yakılması için
kullanılmaz.
Yakma Tesislerinin Teknik Özellikleri
Madde 26- Yakma fırınındaki ilk bölme sıcaklığının 900oC olması ve son yakma bölmesindeki
gazların 1200oC’de en az 1.5 saniye tutulması zorunludur.
Fırınlardan çıkan küllerde yanabilen maddelerden tam yanmamış olanlar toplam kütlenin ağırlıkça
%2’sini aşamaz. Oluşan küller 31’inci maddeye göre depolanır.
Yakma fırınlarındaki imha edilecek olan atıkların kabul ve depolama birimleri sürekli temiz tutulur
ve sık sık dezenfekte edilir. Buraya, görevlilerden başkasının girmesi yasak olduğu gibi hayvanların
yaklaşması da önlenir.
Yakma tesisi baca gazı emisyonlarında, normal şartlar altında %11 oksijen esas alındığında
aşağıda verilen şartlar sağlanır;
Günlük 1
ton/saat’den
fazla kapasiteli
tesisler için
(mg/m3)
Günlük 1
ton/saat’den az
kapasiteli
tesisler için
(mg/m3)
Toplam partikül 10 100
Ağır metaller ve bileşikleri
( Pb+Cr+Cu+Mn+Ni+As) 1.0 5
Hg,Cd 0.1 5
HCI 10 100
HF 1 1
CO 50 100
SO2 50 300
NO2 100 100
Toplam Organik C 10 100
Toplam pdoliklorlu Dibenzop-
dioksin ve Dibenzofuranlar
0.1 mg/m3
0.1 mg/m3
Çevreye zarar verilmesi ve gereken tedbirlerin alınması kaydıyla ve mahallin en büyük mülki idare
amirinin izni alınarak tıbbi atıklar yüksek yakma sıcaklığına haiz tesislerin fırınlarında da yakılabilir.
Yakma Tesislerine Yer Seçimi İzni Verilmesi
Madde 27- Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, onaylı imar planları esas alınarak yakma tesisi
kurmak üzere seçtikleri yer için mevcut çerçevesinde mahallin çevre kurulu kararı ve Bakanlığın
uygun görüşü ile, mahallin en büyük mülki idare amirinden izin alırlar.
Yakma Tesislerine İnşaat Ruhsatı Verilmesi ve Denetlenmesi
Madde 28- Yakma tesisine inşaat ruhsatı vermeye;
a) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan büyükşehir belediyesi olan yerlerde
büyükşehir belediye başkanlığı, diğer yerlerde belediyeler,
b) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yarlerde valilikler, yetkilidir.
Bu idareler yakma tesisine inşaat ruhsatı vermeden önce gerekli tüm bilgi ve belgelerde birlikte
nüfusu onbin kadar olan yerlerde Mahalli Çevre Kurulunun, nüfusu onbinden yukarıda olan
yerlerde ise Bakanlığın uygun görüşü almak zorundadır.
Yakma Tesislerine İşletme Ruhsatı Verilmesi ve Denetlenmesi
Madde 29- İşletme ruhsatı, tesisin 9/5/1985 tarih ve 3194 sayılı İmar Kanununa uygun olarak
inşa edildiğinin tespiti halinde 28’inci maddede belirtilen merciler tarafından verilir.
Bakanlık; tesisleri işletme şekli, hava ve gürültü emisyonu bakımından denetleyebilir, ölçüm
yapabilir, örnek alabilir ve 28’inci maddede belirtilen idarelerden bu emisyonlara ait ölçüm
sonuçlarını isteyebilir.
Yakma Tesislerinin İşletme Ruhsatının İptali
Madde 30- Bakanlık, büyükşehir belediyeleri veya belediyeler ile mahallin en büyük mülki idare
amiri, yapılan kontrollerde, tesisin işletme ruhsatına ve 26’ıncı maddede belirtilen şartlara uygun
olarak çalıştırılmadığının tespit edilmesi halinde iş etmeciyi yazılı olarak ikaz eder ve yerine
getirilmeyen yükümlülüğün türüne göre bir ay ile bir yıl arasında değişen bir süre verir. Bu süre
sonunda yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde tesisin işletme ruhsatı, ruhsatı veren merci
tarafından Bakanlığın da görüşü alınarak iptal edilir.
İşletme ruhsatı süresi biten tesislerin, mevcut işletme şartlarında çalıştırılmasının insan ve çevre
sağlığı açısından sakıncalı görülmesi ve sözkonusu işletme şartlarının düzeltilmeyeceğinin
anlaşılması halinde, işletme ruhsatı yenilenmez.
YEDİNCİ BÖLÜM
Tıbbi Atıkların Nihai Depolanması
Nihai Depolama Alanları
Madde 31-Tıbbi atıkların yakma yönetimi ile imha edilmelerine imkân olmadığı hallerde bu
atıklar;
a) Tehlikeli atık depolama alanlarının özel bir bölümünde,
b) Evsel atıkların bertaraf alanlarının bu Yönetmeliğe uygun olarak yapılmış özel bir
bölümünde,
c) Sadece tıbbı atıklar için yapılmış özel bir bertaraf alanında düzenli depolanırlar.
Tıbbi atıkların yakma fırınlarında yakılması sonucu oluşan küller, yakma tesisine atık getiren
araçlarla uygun şekilde birinci fıkrada belirtilen depolama alanına taşınır ve üzerleri yeteri kadar
toprakla örtülerek sıkıştırılmak suretiyle bertaraf edilirler.
Nihai Depolama Alanı Yer Seçimi Kriterleri
Madde 32-Nihai depolama tesislerinin;
a) Karstik bölgelerde; içme kullanma ve sulama suyu temin edilen yer altı ve yerüstü suları
koruma bölgelerinde; taşkın riskinin yüksek olduğu bölgelerde; heyelan, çığ ve erozyon
bölgelerinde kurulmasına ve işletilmesine izin verilmez.
b) Yer seçiminde, seçilecek yerin jeolojik, hidrojeolojik, jeoteknik özellikleri, yer altı su seviyesi
ve yer altı suyu akış yönleri, mevcut ve planlanan meskun bölge ile diğer yapılaşmalar,
deprem kuşakları ve tektonik koruma bölgeleri ile diğer zemin hareketleri, hakim rüzgar yönü,
trafik durumu dikkate alınır.
c) Bu depo tesislerinin en yakın yerleşim bölgesine uzaklığı 3000 m’den, en yakın hava
alanına uzaklığı ize 5000 m’den az olamaz.
Yerleşme Yasağı
Madde 33- Nihai depolama tesisleri imar planında belirtilerek, yerleşim bölgesi olmaması sağlanır.
Depolama Tesisi Zemini
Madde 34-Depolama tesisinin oturacağı zemin (temel), doğal olarak sıkışmış olmalı ve bu sıkışmış
zeminin kalınlığı 3 metreden ve kompresibilitesi (Dpr) %95’den büyük olmalıdır.
Depolama tesisi tabanının, maksimum yer altı su seviyesine uzaklığı 2 m’den az olamaz.
Depolama Tesisi Tabanın Teşkili
Madde 35- Depolama tesisinin tabanı sızıntı suyunun yer altı suyuna karışmamasını kesinlikle
önleyecek şekilde düzenlenir. Bunun için mineral sızdırmazlık tabakası ile plastik geçirmezlik
tabakası birlikte kullanılır. Taban en az Ek-5’de şematik kesiti verilen değerleri sağlayacak şekilde
oluşturulur. Doğal zemin üzerine yerleştirilen mineral sızdırmazlık tabakasının kalınlığı 1.5 m’den
az, permeabilitesi 10-9 m/s’den küçük olamaz. Plastik geçirmezlik tabakasının kalınlığı ize en az 2.5
mm. olmalıdır. Depo tabanına balık sırtı şeklinde bir form verilir ve tabanın boyuna eğimi %3’den
enine eğimi de %1’den küçük olamaz.
Dren Sistemi Teşkili
Madde 36- Depo tabanında yeteri kadar dren borusunun, ana toplayıcıların ve bacaların
bulunması zorunludur. Dren borularının içinde bulunduğu dren sisteminin kalınlığı 0.30 m’den
küçük bu tabakanın nihai permeabilite katsayısı (k) 10-3 m/s’den küçük olamaz.
Toplanan sızıntı suyu 4/9/1988 tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği
Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen ilgili deşarj limitlerini sağlayacak şekilde artırılır.
Depolama Tesislerine Dolgu Yapılması
Madde 37- Depolama tesislerinde depo sıkıştırılarak doldurulur ve boşluk bırakılmaz. Dolgu
işlemleri sırasında, sızıntı suyu miktarını azaltmak için günlük olarak atıkların üstü örtülür ve dolgu
işlemi gereğinde bir sundurma altında yapılır.
Depolama Tesisi Üst Örtüsünün Teşkili
Madde 38- Depo tesisine dolgu işlemi tamamlandıktan sonra, dolgu üstü Ek-6’da verilen
tabakalardan oluşturularak, depo gövdesine yüzeysel su girmeyecek şekilde sızdırmaz hale getirilir.
Bu tabakalar asgari şu özelliklere sahip olmalıdır.
a) Atık üstündeki ilk örtü tabakası homojen ve kohezyonsuz zeminden teşkil edilir ve tabaka
kalınlığı 0.5 m’den az olamaz.
b) Depo gövdesinden gaz çıkışı sözkonusu ise gaz dren sistemleri yerleştirilir.
c) Sızdırmazlık temini için kullanılan mineral tabakanın kalınlığı 0.5m’den az, permeabilite
katsayısının (k) değeri 10-9m/s’den küçük olamaz.
d) Plastik tabakanın kalınlığı en az 2.5 mm. olmalıdır.
e) Depo üst düzeyinin nihai eğimi %5’den büyük olmalıdır.
f) Sızdırmaz tabaka üzerinde serilen tarım toprağının kalınlığı 1 m’den az olamaz.
Depo Sahasının Yeşillendirilmesi
Madde 39- Depolama işleminin tamamlanmasından sonda veya şevlerde dolgu sırasında, depı
sahasının tekrar kullanılabilir hale getirilebilmesi için yeşillendirilmesi, ağaçlandırılması, deponun en
üstüne ve şevlere tarım toprağı serilmesi zorunludur. Bu toprağın kalınlığı dikilmek istenen bitkinin
kök derinliğine göre seçilir. Depo kütlesi üzerine düşen yağmurun kısa sürede sahası
terkedebilmesi için en üst toprak tabakasının eğiminin %3’den büyük olması gerekir.
Depolama Tesisine İnşaat Ruhsatı Verilmesi ve Denetlenmesi
Madde 40- Tıbbi atık depolama tesisine inşaat ruhsatı vermeye 28’inci maddedeki merciler,
belirtilen usul ve esaslara göre yetkilidir.
Depolama Tesisine İşletme Ruhsatı Verilmesi ve Denetlenmesi
Madde 41-28’inci maddede belirtilen merciler tarafından, depo yeri tabanı, sızıntı suyu drenaj
sisteminin ek tesislerinin projesine uygun görülmesi halinde işletme ruhsatı verilir. Ruhsatta depo
tesisine kabul edilecek atık tipi belirtilir.
Depolama Tesisinin İşletilmesi ve Kontrolü
Madde 42- Tıbbi atık depolama tesisi işletmecisi kişi veya kuruluşlar, her depolama tesisi için bir
görevli bulundurmak zorundadır. Bu görevliler depo yerine getirilen tıbbi atıkların kontrolünden ve
depo yerinin işletilmesinden sorumludurlar. Bakanlık bu kişi veya kuruluşlardan gerektiğinde
depolama yerinin işletilmesi ve kontrolüne ilişkin bilgileri isteyebilir.
Sızıntı suyu miktarı ve özellikleri tesisi işletenler tarafından belirli aralıklarla ölçülür ve
sonuçlarından Bakanlık haberdar edilir. Ölçüm işlemleri depo yeri kapatıldıktan sonda 10 yıl süre
ile devam eder.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Diğer Hükümler
Tıbbi Atıkların İzlenmesi
Madde 43- Ünitelerinden kaynaklanan atıkların miktar ve özelliklerini belirten ve EK-8’de verilen
formdan altı nüshanın ilgili bölümleri her taşıma için tıbbi atık sorumlusu tarafından doldurulur.
Bunlardan biri ünitede saklanır, biri ay sonunda topluca belediyeye verilir, geri kalan dört nüsha
imza karşılığında taşıyıcıya teslim edilir.
Taşıyıcı nihai atık depolama yerinde tıbbi atık sorumlusu tarafından verilen formlardan kendisi
tarafından doldurulması gereken kısımları tamamlar. Tıbbi atık nihai bertaraf alanları sorumlusu
gelen formlarda verilen bilgilerin doğruluğunu kontrol ettikten sonra, kendisinin doldurulması
gereken yerleri tamamlar. Bu formların iki nüshası bertaraf alanları sorumlusunda kalır.
Bertaraf alanı sorumlusu kendisinde kalan son iki nüshadan birini üniteye, diğerinide ilgili
belediyeye ay sonu itibari ile 5 gün içinde gönderir.
Belediye; tıbbi atık sorumlusu, taşıyıcı ve bertaraf alan sorumlusunca doldurulan formları
karşılaştırarak tüm tıbbi atıkların gerektiği gibi bertaraf edildiğini kontrol eder.
Denetim
Madde 44- Bu Yönetmeli k çerçevesinde yapılacak olan atıkların toplanması, taşınması, işlenmesi,
geçici depolanması ve nihai bertaraf işlemlerinin kanun ve yönetmeliğe göre yapılıp yapılmadığını
denetleme yetkisi, öncelikle kanunun 12’inci maddesi uyarınca Bakanlığa aittir. Ancak yürürlükteki
ilgili düzenlemelerde verilen yetkiler saklıdır.
Yaptırımlar
Madde 45- Bu Yönetmeliği göre yapılan denetimler sonucu Yönetmelikte yer alan yasaklara aykırı
hareket edenler ve belirtilen yükümlülükleri yetine getirmeyenler hakkında Kanunun 15’inci ve
16’ıncı maddeleri uygulanır. Kanunun 20’inci, 21’inci ve 23’üncü maddelerinde yer alan idari
nitelikteki cezalar ise Kanunun 24’üncü maddesinde belirtilen yetkili makamlar tarafından verilir.
Geçici Madde 1- Yönetmeliğin yayımlandığı tarihte faaliyette bulunan ve ikinci maddede bertilen
üniteler 15’inci ve16’ıncı maddelerde öngörülen geçici atık deposunun 1.5 yıl içinde inşa etmekle
yükümlüdürler.
Geçici Madde 2- Belediyeler gerekli yer seçimini yaparak tıbbi atıkların nihai bertaraf tesislerini
Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren 1.5 yıl içinde kurmak zorundadırlar.
Yürürlük
Madde 46- Bu yönetmelik yayım tarihinde yürürlüğe girer.
Bu yönetmelik yayım tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 47- Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre Bakanı yürütür.
EKLER
EK-1
TEHLİKELİ OLMAYAN KİMYASAL MADDELERİN ATIKLARI
Tehlikeli olmayan kimyasal maddelerin atıkları şeker, amino asit, organik ve inorganik tuzların
atıklarıdır.
ORGANİK MADDELER
- Asetatlar (Ca, Na, NH4, K),
- Amino asitler ve tuzları
- Sitrik asit ve Na, K, Mg, Ca ve NH4 tuzları
- Laktik asit ve Na, K, Mg, Ca ve NH4 tuzları
- Şekerler
İNORGANİK MADDELER
- Na ve K bikarbonat
- Na, K, Mg ve Ca borat
- Na ve K brömürleri
- Na, K, Mg, Ca karbonatları
- Na, K, Mg, Ca klorürleri
- Ca florit
- Na, K iyodid
- B, Mg, Ca, Al, Si, Fe oksitleri
- Na, K, Mg, Ca, NH4 fosfat
- Na, K, Mg, Ca silikat
- Na, K, Mg, Ca, NH4 sülfatları
EK-2
TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE KRİTERLERİ
- TOKSİK ATIKLAR
- Düşük dozlarda dahi insan için öldürücü,
- Geri dönüşümü olmayan bir hastalığa sebep olan yada belirgin bir katkısı olan,
- İyileşebilecek hastalıkları olumsuz yöne dönüştüren kimyasalları içeren atıklardır
Toksisiteyi tanımlayacak değerler:
Rat : Oral -LD 50 < 50 mg/kg
İnhalasyon : LC 50 < 2 mg/l
Tavşan : Dermal - LD < 200 mg/kg
Örnek : Sitotoksik ilaçlar ve civa içeren atıklar.
- KOROZİF ATIKLAR
- pH < 2.0 olan asitler ve pH > 12.5 oan bazlar
- Çeliği yılda ¼ inçten fazla aşındıran kimyasal maddeler
Örnek : Kuvvetli asit ya da baz içeren atıklar
- YANICI- PARLAYICI ATIKLAR
- Oksitleyici,
- Parlama noktası 60 °C ‘den az olan,
- Sürtünme ile alev alabilen,
- Nemi absorblayarak alev alabilen,
- Kendiliğinden kimyasal değişimlere uğrayarak alev alabilen,
maddelerdir.
Örnek: Etil alkol, eter, aseton, ksilen ve birçok klorlu çözücü içeren atıklardır.
- REAKTİF ATIKLAR
- Kararsız ve su ile hızla reaksiyona girerek parlayıcı karışımlar oluşturan,
- Isıtıldığı zaman bozunan veya çarpmalara karşı hassas,
- Siyanür veya sülfür içeren,
maddelerdir.
Örnek: Sodyum ve pikrik asit içeren atıklardır.
-EKSTRAKSİYON ÜRÜNÜ TOKSİK ATIKLAR
Bu atıklar aşağıdaki maddelerden herhangi birini içerebilirler:
- Arsenik - Kurşun
- Baryum - Civa
- Kadmiyum - Selenyum
- Krom - Gümüş
- Berilyum - Bakır
- Belli başlı pestisitler - Sitotoksik ilaç atıkları
EK-3
GERİ KAZANILABİLECEK TEHLİKELİ KİMYASAL ATIKLAR
- Kromik asit
- Civa
- Film banyoları
-Perkloroetilen
- Yağlar
- Toluen (metil benzen)
- Ksilen
- Aseton
- Bazı alkoller
EK-4
KOLAYLIKLA TEHLİKELİ REAKSİYON VEREBİLEN KİMYASAL MADDELER
ŞOKLARA KARŞI HASSAS OLANLAR
- Diazo bileşikleri
- Metal tuzları
- Nitroselüloz
- Perklorik asit
- Perklorat tuzları
- Perokside edilebilir kimyasal maddeler
- Pikrik asit
- Pikrat tuzları
- Polinitro aromatik bileşikleri
SU İLE REAKSİYON VERENLER
- Alkali ve toprak alkali metaller
- Alkil lityum maddeleri
- Brom 3 florür çözeltileri
- Grignard reaktifi
- Al, B, Ca, K, Li ve Na hidritleri
- Al, As, Fe, P, S, Sb, Si, Sn ve Ti metal halojenleri (anhidrit)
- Fosfor pentaoksit
- Sülfür klorür
- Tinoil klorür
- Fosfor oksiklorit
KOLAYLIKLA REAKSİYONA GİRENLER
- Nitrik asit (% 71’den yüksek)
- Kırmızı ve beyaz fosfor
Ek-7
EK-8
TIBBİ ATIKLAR İLE İLGİLİ TAKİP FORMU
A. ATIK KAYNAĞI
Atıkların
kaynaklandığı
ünitenin isim,
adres ve telefonu
Tarih Miktar
Torba Sayısı
Kg
Dikkat Edilecek Hususlar
( ) Enfekte
( ) Toksik
( ) Delici - Yırtıcı
( ) Şoklara Karşı
Hassas
( ) Su ile
Reaksiyona Girer
( ) Kolaylıkla
Reaksiyona Girer
( ) Radyoaktif
Teslim Eden Teslim Alan
B. TAŞIMA
Taşımayı Yapan
Kuruluşun
İsim, Adres ve Telefonu
Aracın Plakası:
Aracın Marka ve Modeli:
Aracın Atıklarını Taşıdığı
Üniteler:
1- 3-
2- 4-
Taşıma Sırasında Vuku
Bulan Kazalar ve Alınan
Tedbirler:
Atıkların Teslim
Edildikleri İmha
Sahası:
Teslim Alan
(İsim,
ünvan)
C. BERTARAF SAHASI
Bertaraf Sahasının Adı
ve Yeri:
Gömme ile uzaklaştırıldı ise
gömüldüğü yer:
Yakma ile uzaklaştırıldığı
takdirde kül ve diğer kalıntıların
uzaklaştırma yeri ve yöntemi
Bertaraf Yöntemi:
( ) Gömme
( ) Yakma
( )Diğer (açıklayın)
Atıkların
uzaklaştırılmadan önce
tabi olduğu işlemler:
Atığın Miktarı
Torba Sayısı
/kg
Uzaklaştırma
Tarihi
Sorumlunun
İsim ve ünvanı
Belgenin belediyeye teslim edildiği tarih:………………………………………….
Belgeyi alan belediye yetkilisinin ismi:…………………………………………….
Resmi Gazete : 20.05.1993 tarih ve 21586 sayı
BİRİNCİ BÖLÜM - Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar
İKİNCİ BÖLÜM - Tıbbı Atıkların Yönetimi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM - Atıkların Ünite İçinde Ayrılması ve Taşınması
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM - Atıkların Geçici Depolanması
BEŞİNCİ BÖLÜM - Atıkların Bertaraf Alanına Taşınması
ALTINCI BÖLÜM - Tıbbi Atıkların Yakılması, Yakma Tesislerine Ruhsat
Verilmesi
ve Denetlenmesi
YEDİNCİ BÖLÜM - Tıbbi Atıkların Nihai Depolanması
SEKİZİNCİ BÖLÜM - Diğer Hükümler
EKLER
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar
Amaç
Madde - 1 - Bu Yönetmeliğin amacı sağlık kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıkların halk
sağlığına ve çevreye zarar vermeden ayrı olarak toplanması, geçici depolanması, geri kazanılması,
taşınması ve nihai bertaraflarının sağlanmasına yönelik idari, teknik ve hukuki prensip, politika ve
programların belirlenerek uygulanmasının sağlanmasıdır.
Kapsam
Madde - 2 - Bu Yönetmelik;
Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atıkların ayrı olarak toplanması, geçici depolanması, geri
kazanılması, nihai bertaraf alanına taşınarak yakılması veya düzenli depolanması süreçlerinde
uyulacak teknik ve idari esaslar ile bu esaslara göre yapılacak işlerin kimler tarafından ve nasıl
yapılacağı ile ilgili kuralları kapsar.
Bu Yönetmelik;
a) Hastanelerden,
b) Tıp, diş hekimliği ve veteriner hekimlik eğitimi veren ve araştırma yapan kuruluşlardan,
c) Kan ve kan ürünleri ile ilgili çalışma yapan tüm merkez ve istasyonlardan,
d) Tıbbi tahlil laboratuarlarından,
e) Deney hayvanlarının kullanıldığı laboratuarlardan
f) Sağlık ocaklarından, atık çıkaran muayenehaneler ve polikliniklerden, diş hekimi kliniklerinden ve
revirlerden,
g) Küçük ameliyat ve benzeri müdahalelerin yapıldığı tıp ve veteriner muayenehanelerinden,
h) Bulaşıcı hastalığı olanların tedavi oldukları veya diyaliz, aspiratör gibi aletlerin kullanıldığı
kliniklerden,
ı) Benzeri tıbbi atıkların oluşabileceği seyyar sağlık birimlerinden,
i) Eczane ve ilaç depolarından,
j) Benzer diğer kuruluşlardan, kaynaklanan atıklara uygulanır.
Hukuki Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik 9/8/1983 tarih ve 2872 Sayılı Çevre Kanunu gereğince hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönetmelikte geçen;
Bakanlık: Çevre Bakanlığı’nı,
Kanun 9/8/1983 tarih ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’na,
Ünite; 2’inci madde’de belirtilen tıbbi atıkları üreten kurum, kuruluş ve diğer birimleri,
Tıbbı Atık: Ünitelerden kaynaklanan patolojik ve patolojik olmayan, enfekte, kimyasal ve
farmasotik atıklar ile kesici-delici malzemeler ve sıkıştırılmış kapları,
Evsel Nitelikli Atıklar: Ünitelerden atılan, ancak, enfekte olmamış mutfak atığı, bahçe atığı,
büro atığı, ambalaj malzemeleri, şişe ve benzeri malzemelerden oluşan atıkları,
Enfekte Atık: Hastalık etkenleri bulaşmış veya bulaşması muhtemel her türlü insan dokusu
organları, idrar kapları, kan veya plesanta bulaşmış atıkları, bakteri kültürleri, intaniye ve acil
servis atıkları, yemek atıkları, bakteri ve virüs tutucu hava filtreleri, dışkı ve bunlara bulaşmış
eşyalar, araştırma amacı ile kullanılan deney hayvanlarının leşleri ile karantinadaki hastaların
atıklarını,
Patojen Atık: Hastalık yapıcı etken taşıyan atıkları,
Patolojik Atık. Patojen olan veya olma riski taşıyan organlar, vücut parçalar, hayvan cesetleri,
kan ve vücut sıvılarını,
Geçici Depolama: Atıkların bertaraf alanına taşınma ve bertarafından önce, ünite içinde inşa
ettirilen birim ve konteynerlerde depolanması,
Düzenli Depolama: Tıbbı atıkların su, toprak ve hava ortamına zarar vermeyecek şekilde
jeolojik, hidrolojik, statik, hijyenik ve estetik açıdan ve çevreyi kirletmeyecek ve insan sağlığına
zarar vermeyecek, şekilde ilgili mevzuatlarca öngörülen her türlü önlemin alındığı sahalarda
depolanmasını,
Bertaraf Etme: Ünitelerden kaynaklanan tıbbı atıkların ayrı toplanması, geçici depolanması,
taşınması, çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde nihai olarak yakılması, düzenli
depolanması ile ilgili tüm işlemleri,
Özel Nitelikli Torba veya Kap: Sızdırmaya dayanıklı, nem geçirmez, normal çalışma sırasında
yırtılma ve patlamayı önleyecek kadar dirençli, üzerinde “Uluslar arası Klinik Atıklar” amblemini
taşıyan, atığın özelliklerine göre değişik renkli, güvenli kapatılabilir, plastik, 50 lt. hacminde
biriktirme kabını,
Uluslar arası Klinik Atıklar Amblemi: Tıbbı atıkların toplandığı özel nitelikli torba veya kap ile
bunların taşınmasında kullanılan araçların üzerinde bulundurulması gereken ve Ek-7 ’de verilen
amblemi,
Tıbbı Atıklar Sorumlusu: Tıbbı atıklar üreten ünite yetkilisi veya görevlendireceği kişiyi,
Taşıma: Atıkların üretildiği yerlerden veya geçici depo yerlerinden nihai bertaraf tesislerine
nakledilmesi işlemini,
Taşıyıcı: Taşıma işlemini yapan kişi ve kuruluşları,
Konteyner: Cr-Ni paslanmaza çelik veya benzeri metalden yapılmış, en az 6 m3 hacminde
kapakları kilitlenir geçici depolama birikimini,
Takip Formu: Ek 8’de verilen formu,
Bertaraf Alanı Sorumlusu; Belediyelerde veya yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlarda, tıbbı
atık taşıma araçlarının kabulü ve atıkların düzenli depolanmasının sağlanmasından sorumlu olan
kişi ve kuruluşu, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Tıbbı Atıkların Yönetimi
Tıbbı Atık Üretenlerin Uyacakları Esaslar
Madde 5- Tıbbı atıkların sorumluları, oluşan atıkların gerek üretildikleri yerdeki gerekse dışındaki
kişilerin sağlığına ve çevreye verebilecekleri zararların en aza indirmek için sınıflandırma, geçici
depolama, ünite içinde taşıma, işleme ve nihai bertarafı aşamalarında;
a) Tıbbı atıkların yönetimiyle ilgili personelin eğitiminden ve oluşan atıkların sınıflandırılarak
toplanması, ünite içinde taşınması ve geçici depolanması işlerinin özel bir ekip tarafından
yapılmasının sağlanmasından,
b) Atıkları kaynağında en aza indirecek sistemin kurulmasında,
c) Evsel nitelikli atıklardan ayrı olarak sınıflandırılmaları, toplanmaları, taşınmaları ve
işlenmelerinden,
d) Bu atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde geçici depolanmalarından,
e) Emniyetli bir şeklide nihai bertaraf alanına taşınmalarının sağlandığının belgelenmesinden,
f) Tıbbı atıkların insan sağılığına ve çevreye zarar vermeden çevreye bertaraf edildiğinin
belgelenmesi ve bu bilgilerin her yıl aralık ayı sonuna kadar Bakanlığa gönderilmesinden,
g) Bu yönetmeliğin kendilerine verdiği yükümlülükler çerçevesinde uygulanmasına yönelik
olarak ünite amirliğince yukarıda belirtilen hususlar ile kaza durumlarında alınacak önlemler ve
yapılacak işler hakkında detaylı bilgileri içeren bir talimatın bu Yönetmeliğin yürürlüğe
girmesini takip eden 6 ay içinde hazırlanarak ünitenin ilgili birimlerinde uygulanmak üzere
duyurulmasından ve talep edildiğinde Bakanlığa gönderilmesinden sorumludur.
Tıbbi Atıkların Nihai Bertarafında Uygulanacak Esaslar
Madde 6- Belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan ve büyükşehir belediyesi olan yerlerde
büyükşehir belediyeleri diğer yerlerde belediyeler ile yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar;
belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yerlerde ise mahallin en büyük mülki idare amiri bu
atıkların bertarafı sırasında insanların ruh ve beden sağlığına, hayvan sağlığına, toprak, doğal bitki
örtüsü ve yeşil alanlara, yer altı ve yüzeysel su alanları ile su rezerv sahalarına, toplumun düzeni
ve emniyetine zarar vermeyecek hava ve gürültü yönünden çevre kirlenmesini önleyecek şekilde
mevcut mevzuat doğrultusunda gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Sorumluluk
Madde 7- Atıkların üretilmesinden nihai bertaraflarına kadar geçen sürede atık üreticileri,
toplayıcılar, atıkların el değiştirdiği tüm taşıyıcılar, nihai bertaraf ediciler, müteselsilen
sorumludurlar.
Atık Bertarafında Mali Yükümlülük
Madde 8- (Değişik, 24 Haziran 1998 tarih ve 23382 sayılı R.G.)
Tıbbi atık üreticileri ürettikleri atıkların bertarafı için gereken harcamaları, bertaraf eden kurum ve
kuruluşa ödemekle yükümlüdürler. Bu harcamalara esas olacak tıbbı atık bertaraf ücreti, her yıl
tıbbi atık ücretleri ve bertaraf edecek kurum ve kuruluşların görüşleri de alınarak İl Mahalli Çevre
Kurulu tarafından tespit ve ilan edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Atıkların Ünite İçinde Ayrılması ve Taşınması
Evsel Nitelikli Atıklar
Madde 9- Evsel nitelikli atıklar;
a) Tıbbi atıklardan ayrı olarak mavi plastik torbalarda toplanırlar,
b) Tıbbi atıklardan ayrı olarak geçici depolanırlar,
c) 14/3/1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Katı Atık Kontrolü Yönetmeliği
doğrultusunda taşınır ve bertaraf edilir.
Geri kazanılabilen maddeler arasında bulunan serum ve ilaç şişeleri gibi cam malzemeler
dezenfekte edilerek siyah plastik torbalarda toplanır ve tekrar kullanılmalarının önlenmesi için
kırılarak hurda cam olarak değerlendirilir.
Tıbbi Atıklar
Madde 10- Tıbbi atıklar bu iş için eğitilmiş personel tarafından diğer atıklardan ayrı olarak
toplanır.
Patojen atıklar sterilize edildikten sonda diğer enfekte atıklarla beraber 14’üncü maddede
özellikleri belirtilen özel plastik kırmızı torbalara konularak toplanır ve hiçbir şekilde sıkıştırılmaz.
Patojen ve enfekte atıklar ünite içinde toplandıktan sonra cinslerine göre aşağıda verilen metotlar
doğrultusunda sterilize edilerek geçici depoda muhafaza edilir.
a) Kesici ve delici özelliği olan atıklar tekrar kullanılmamaları için basit bir mekanik aletle
bükülüp veya kırıldıktan sonra ayrı olarak toplanırlar. Bu atıklar 14’üncü maddede özelliği
belirtilen kırmızı plastik torbaya veya gerekirse delinmeyecek başka bir ambalaja konur, Plastik
torbaların hacmi emniyetle taşınabilecek ağırlıkta olmalı, ağzı sıkıca kapatılmalı gerekirse iç içe
iki torba olarak kullanılmalıdır. Bu torbalar ve diğer ambalaj malzemeleri hiçbir şekilde geri
kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz.
b) Buharlı otoklavda ancak dayanıklı torbalar içindeki mikrobiyoloji laboratuarı atıkları, atık
insan kanı ve atık vücut sıvıları ile kesici ve delici aletler sterilizasyon işlemine tabi tutulur.
Radyoaktif Atıklar
Madde 11- Radyoaktif atıklar hakkında bu Yönetmelik hükümleri uygulanamaz. Bu atıkların
bertarafı 9/7/1982 tarih ve 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu’na ilişkin tüzük
hükümleri çerçevesinde yapılır ve bundan Bakanlığa haber verilir.
Tehlikeli Olamayan Kimyasal Maddelerin Atıkları
Madde 12- Ek-1’de belirtilen tehlikeli olmayan kimyasal maddelerin atıklarının bertaraf edilmedin
önce geri kazanılması esastır. Ancak geri kazanılmayan katı atıklar mavi plastik torbalarla
doldurulup, evsel nitelikli atıklar ile beraber toplanırlar. Geri kazınılmayan sıvı atıklar ise 14/9/1988
tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde
bertaraf edilirler.
Tehlikeli Kimyasal Maddelerin Atıkları
Madde 13- Ek-2’de kriterleri belirtilen kimyasal maddelerin atıklarından EK-3’de verilen geri
kazanılabilecek olanlar ve kullanım süresi dolmuş ilaçlar ayrıldıktan sonda geri kalanlar EK-4’de
verilen liste gözönüne alınarak birbirleriyle olumsuz bir reaksiyon vermemelerine dikkat edilerek
ayrı ayrı toplanır.
Bu atıkların geri kazanılamadığı durumlarda, bertarafları ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda
yapılır. Atıkların nihai bertaraflarının yanma ile olacağı hallerde atıkların arısında cıva veya cıva
içeren bileşikler ile basınçlı kaplar bulunmamalıdır. Cıva ayrılarak toplanır ve değerlendirilir.
Liste halinde EK-4’de verilen şoklara karşı hassas olan, su ile reaksiyon veren veya kolaylıkla
reaksiyona girebilen maddelerin uzaklaştırılmasına özellikle dikkat edilir ve olumsuz etkilerini
önleyecek şekilde bertaraf edilirler.
Taşıma
Madde 14- Tıbbi atıkların tümü kaynağında ayrı olarak kırılmaya, delinmeye ve taşınmaya
dayanıklı 150 mikron kalınlığında kırmızı plastik torbalara konulur. Toplama işleminden sonra her
bir torba yine aynı özelliğe sahip kırmızı renkli ve üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki
yüzünde “Uluslararası Klinik Atıklar” amblemi “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan diğer bir
torbaya konulur. Gerekli görüldüğü üçüncü bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır.
Tehlikeli sıvı atıklar geri kazanılmadığı durumlarda talaşla yoğunlaştırılarak birinci fıkrada belirtilen
torbalara konulur.
Taşıma işlemi sırasında atık bacaları ve yürüyen şeritler kullanılmaz ve atık torbaları elde
taşınmazlar, Atık torbaları tekerlekli, paslanmaz çelikten yapılmış ve bu iş için ayrılmış araçlar ile
toplanır ve taşınırlar.
Evsel nitelikli atıklar ile tıbbi atıklar aynı anda bir araca yüklenmez. Atık taşıma araçları haftada en
az bir kez dezenfekte edilir. Araçların içinde bir torba patladığı takdirde, boşaltıldıktan sonra kuru
dezenfekte edilir.
Tıbbi atıkların ünite içinde taşınması ile görevlendirilen personelin özel nitelikli turuncu renkli elbise
giymesi ve bununu ilgili ünite tarafından karşılanması zorunludur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Atıkların Geçici Depolanması
Genel Kural
Madde 15- 2’inci maddede yer alan ve en az 20 yatak kapasitesine sahip üniteler geçici atık
deposu insa etmekle veya aynı işlevi görecek konteyner bulundurmakla yükümlüdürler.
Geçici atık deposu inşa etmek veya konteyner kullanmak yükümlülüğünde olan ünitelerin
sorumluları ihtiyaçları olan konteyner sayısı ile geçici depolara ait plan ve projeleri Bakanlığa
bildirmek zorundadır.
Bakanlık, gerektiğinde bu konularda ek bilgi isteyebilir.
Atıklar, atık bertaraf sahasına taşınmadan önce 48 saatten fazla olmamak üzere bu depolarda
veya kotenynerlerde bekletilebilir.
Geçici Atık Depolarının Özellikleri
Madde 16- Geçici atık deposu iki bölmeli kapalı bir mekan olarak inşa edilir. Birinci bölmede evsel
nitelikli atıklar, ikinci bölmede ise tıbbi atıklar depolanır. Deponun tabanı beton üzerine mozaik
duvarları fayans ila döşenir, tavanı beton üzerine ince sıva olup, yağlı boya ile boyanır. Geçici atık
deposunda sıcaklığın kontrol edilerek koku oluşmasını önlemek için yalıtım kullanılır veya depo özel
şekilde soğutulur ve bakteri tutucu hava filtreleri kullanılır Geçici atık deposunun hacmi en az iki
günlük atığı alabilecek boyutlarda olmalıdır.
Bölme kapıları dışarıya doğru açılır veya sürmeli yapılı: Kapılar daima temiz ve boyanmış durumda
olur, kapalı ve kilitli tutulur, üzerine görünebilecek şekilde “Uluslar arası Klinik Atıklar” amblemi
konulur. Her bölmenin kapısı atıkların kolaylıkla boşaltılabileceği boyutlarda ve bölmenin içine
hayvan girmesine imkan vermeyecek şekilde inşa edilir.
Geçici atık deposuna atık toplama araçlarının kolaylıkla ulaşabilmeleri için gereken önlemler alınır.
Evsel nitelikli atıkları konulacağı bölmede kanalizasyona bağlanan ızgaralı bir drenaj düzeneği ve
bu bölmenin kolaylıkla temizlenebilmesi için basınçlı bir su musluğu bulunur. Atıklar bu bölmenin
içinde mavi plastik torbalar ile depolanırlar. Bu bölme en az 15 günde bir temizlenip, dezenfekte
edilir ve özel olarak ilaçlanır.
Tıbbi atıkların konulacağı bölmede bir drenaj düzeneği bulunur. Bu düzenek kanalizasyona
bağlanmayıp özel sızdırmasız bir tanka bağlanır. Tıbbi atık içeren bir torbanın patlaması sonucu
oluşan sızıntı sularının temizliği ve dezenfeksiyonu kuru olarak yapılır. Drenajdaki tanka toplama
sıvılar ise talaşa yoğunlaştırılarak kırmızı plastik torbalar içinde diğer tıbbı atıklar ile birlikte
depolanır. Bölmenin temizlenmesi en az haftada bir veya herhangi bir veya herhangi bir kazadan
hemen sonra yapılır.
Konteynerlerin Kullanılması
Madde 17- İlgili belediyenin görüşü alınmak koşulu ile geçici atık deposu olarak kanteynerde
kullanılabilir. Konteynerleri kullanan ünite ile ilgili belediye arasında atıkların toplanması konusunda
bir anlaşma yapılması gerekir. Bu anlaşma istenildiğinde Bakanlığa ibraz edilir. Bu takdirde
atıkların iklim koşullarından olumsuz yönde etkilenmesini önlemek için konteynerler uygun yerlere
yerleştiriliri. Konteynerler en az haftada bir veya herhangi bir kazadan hemen sonda temizlenir.
Konteynerlerin, 24’üncü maddenin (f), (g),(h), ve (ı) bentlerinde belirtilen şartları taşıması
zorunludur.
Diğer Sağlık Kuruluşlarının Atıkları İle İlgili Hususlar
Madde 18- 2’inci maddede belirtilen ve yatak kapasite 20’den az veya yataksız olan ünitelerin
tıbbi atıkları en yakında bulunan geçici atık depolama yerde depolanır. Bunun sağlanması için iki
ünite yetkilisinin anlaşma yapması gerekir. Böyle bir imkanın olmaması halinde üniteler ürettikleri
tıbbi atıklarını belediyenin bu iş için tahsisi edilmiş toplama aracına vermekle yükümlüdürler. Bu
atıklar çift kırmızı plastik torbaya yerleştirildikten sonra ünite içinde emniyetli bir şekilde muhafaza
edilir. Atık toplama aracı gelmeden önce kesinlikle binanın dışına bırakılmaz ve evsel atıkların
toplandığı konteynerlere konulmaz.
Geçici Atık Depolarına Ruhsat Alınması
Madde 19- 15 inci madde uyarınca geçici atık deposu kurmakla yükümlü olan ünitelere
inşaat ruhsatı vermeye ;
a) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan ve büyükşehir belediyesi olan yerlerde
büyükşehir belediye başkanlığı ; diğer yerlerde belediye başkanlıkları .
b) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yerlerde valilikler ,
yetkilidir.
İşletme ruhsatı ise depo yeri tabanı , sızıntı suyu drenaj sistemi ve ek tesislerin projesinin
uygun görülmesi halinde , bu maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen merciler tarafından
verilir.
Geçici Atık Depo Yeri İşletilmesi ve Kontrolü
Madde 20- Tıbbi atık sorumlusu, geçici atık depolarının işletilmesi ve kontrolü için bu konuda
gerekli eğitimi vererek bir kişiyi görevlendirir. Bu görevli depo yerine getirilen atıkların
kontrolünden ve depo yerinin veya konteynerlerin işletilmesinden sorumludur. Tıbbi atıklar
sorumlusu Bakanlığın talebi üzerine gerekli bilgileri vermekle yükümlüdür.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Atıkların Bertaraf Alanına Taşınması
Belediyelerin Sorumluluğu
Madde 21-Tıbbi atıkların geçici atık depolarından veya konteynerlerden alınarak taşınması, nihai
depolanması veya yakılması suretiyle bertaraf edilmesi ile bu işi yapacak personelin eğitimi ve bu
işlemlerin belgelendirilmesinden büyükşehir belediyesi, belediyeler veya yetkilerini devrettiği kişi
ve kuruluşlar müteselsilen sorumludur. Gerektiğinde Bakanlık bu konuda belediyelerle işbirliği
yapar.
Bu yetkililer Yönetmeliğin kendilerine verdiği yükümlülükler çerçevesinde uygulanmasına yönelik
bir talimatı hazırlayarak Yönetmeliğin yürürlüğe girmesini takip eden 6 ay içinde ilgilileri
duyururlar. Talimatta, bu iş için görevlendirilen özel ekip, toplama rotaları, sorumlular, araç
temizleme, kaza durumlarında alınacak önlemler ve yapılacak işler hakkında detaylı bilgiler
bulunur. Bu bilgiler Bakanlığa her yıl Aralık ayı sonunda iletilir.
Taşıma Personelinin Özel Giysileri
Madde 22- Tıbbi atıkları taşımakla görevlendirilen özel eğitimden geçmiş ve temizlik personeli
çalışma sırasında eldiven, koruyucu gözlük, maske kullanır; çizme ve özel koruyucu turuncu renkli
elbise giyer. Taşıma işleminde kullanılan özel giysi ve ekipmanlar ayrı bir yerde muhafaza edilir.
Bunların temizlenmesi belediyece veya belediyenin görevlendireceği kuruluşça yapılır.
Tıbbi Atıkların Taşınmasına İlişkin Kurallar
Madde 23- Tıbbi atıkların;
a) Emniyetli bir şekildeş, etrafa yayılmadan ve sızıntı suları akıtılmadan nihai bertaraf sahasına
getirilmesi,
b) Taşıma sırasında transfer istasyonlarını kullanılmaması,
c) Taşıma araçlarının günde en az bir kere temizlenmesi,
d) Konulduğu kırmızı torbaların patlaması veya başka bir nedenle etrafa yayılması
durumlarında dezenfekte edilmesi,
e) Toplanması ve taşınması için kullanılan araçların başka işlerde kullanılmaması, zorunludur.
Atık Taşıma Araçlarının Teknik Özellikleri
Madde 24- Tıbbi atıkların toplanması ve taşınması için kullanılan araçlarda;
a) Atıkların yüklendiği kısmın tamamen kapalı yapılması,
b) Sıkıştırma mekanizmasının bulunmaması,
c) Şoför mahalli ile atık yükleme kısmı arasında boşluk bulunması,
d) Atık yükleme kısmının kaza halinde zarar görmemesi için sağlam yapılması,
e) Atık yükleme kısmının iç yüzeyinin paslanmaz, kolaylıkla temizlenebilen düzgün yüzeyli
olması,
f) Dik köşeler içermemesi kesişen yüzeylerin yumuşak dönüşlerle birbirine birleşmesi,
g) Ön ve arkasında görülebilecek boyutlarda “Uluslar arası Klinik Atıklar” ambleminin
bulunması,
h) Dış yüzeyinin turuncu renge boyanması,
i) Sağ ve sol yüzeylerinde 20 cm. büyüklüğünde siyah harflerle “DİKKAT TIBBİ ATIKLAR “
ibaresinin bulunması, gerekir.
Atık Taşıma Araçlarının Teknik Özellikleri
Madde 24- Tıbbi atıkların toplanması ve taşınması için kullanılan araçlarda;
a) Atıkların yüklendiği kısmın tamamen kapalı yapılması,
b) Sıkıştırma mekanizmasının bulunmaması,
c) Şoför mahalli ile atık yükleme kısmı arasında boşluk bulunması,
d) Atık yükleme kısmının kaza halinde zarar görmemesi için sağlam yapılması,
e) Atık yükleme kısmının iç yüzeyinin paslanmaz, kolaylıkla temizlenebilen düzgün yüzeyli
olması,
f) Dik köşeler içermesi ve kesişen yüzeylerin yumuşak dönüşlerle birbirine birleşmesi,
g) Ön ve arkasında görülebilecek boyutlarda “Uluslararası Klinik Atıklar” ambleminin bulunması,
h) Dış yüzeyinin turuncu renge boyanması,
i) Sağ ve sol yüzeylerinde 20 cm. büyüklüğünde siyah harflerle “DİKKAT TIBBİ ATIKLAR”
ibaresinin bulunması, gerekir.
ALTINCI BÖLÜM
Tıbbi Atıkların Yakılması, Yakma Tesislerine Ruhsat Verilmesi ve Denetlenmesi
Tıbbi Atıkların Yakılması
Madde 25- Tıbbi atıkların yakılarak bertaraf edilmesi esastır. Yakma sistemleri belediyeler veya
yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar tarafından kurulur ve işletilir Bu tesisler Bakanlığın uygun
görüşü alınmak suretiyle ünite bünyesinde de kurulabilir.
Evsel nitelikli atıkların yakılması için kullanılan yakma fırınları tıbbi atıkların yakılması için
kullanılmaz.
Yakma Tesislerinin Teknik Özellikleri
Madde 26- Yakma fırınındaki ilk bölme sıcaklığının 900oC olması ve son yakma bölmesindeki
gazların 1200oC’de en az 1.5 saniye tutulması zorunludur.
Fırınlardan çıkan küllerde yanabilen maddelerden tam yanmamış olanlar toplam kütlenin ağırlıkça
%2’sini aşamaz. Oluşan küller 31’inci maddeye göre depolanır.
Yakma fırınlarındaki imha edilecek olan atıkların kabul ve depolama birimleri sürekli temiz tutulur
ve sık sık dezenfekte edilir. Buraya, görevlilerden başkasının girmesi yasak olduğu gibi hayvanların
yaklaşması da önlenir.
Yakma tesisi baca gazı emisyonlarında, normal şartlar altında %11 oksijen esas alındığında
aşağıda verilen şartlar sağlanır;
Günlük 1
ton/saat’den
fazla kapasiteli
tesisler için
(mg/m3)
Günlük 1
ton/saat’den az
kapasiteli
tesisler için
(mg/m3)
Toplam partikül 10 100
Ağır metaller ve bileşikleri
( Pb+Cr+Cu+Mn+Ni+As) 1.0 5
Hg,Cd 0.1 5
HCI 10 100
HF 1 1
CO 50 100
SO2 50 300
NO2 100 100
Toplam Organik C 10 100
Toplam pdoliklorlu Dibenzop-
dioksin ve Dibenzofuranlar
0.1 mg/m3
0.1 mg/m3
Çevreye zarar verilmesi ve gereken tedbirlerin alınması kaydıyla ve mahallin en büyük mülki idare
amirinin izni alınarak tıbbi atıklar yüksek yakma sıcaklığına haiz tesislerin fırınlarında da yakılabilir.
Yakma Tesislerine Yer Seçimi İzni Verilmesi
Madde 27- Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, onaylı imar planları esas alınarak yakma tesisi
kurmak üzere seçtikleri yer için mevcut çerçevesinde mahallin çevre kurulu kararı ve Bakanlığın
uygun görüşü ile, mahallin en büyük mülki idare amirinden izin alırlar.
Yakma Tesislerine İnşaat Ruhsatı Verilmesi ve Denetlenmesi
Madde 28- Yakma tesisine inşaat ruhsatı vermeye;
a) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan büyükşehir belediyesi olan yerlerde
büyükşehir belediye başkanlığı, diğer yerlerde belediyeler,
b) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yarlerde valilikler, yetkilidir.
Bu idareler yakma tesisine inşaat ruhsatı vermeden önce gerekli tüm bilgi ve belgelerde birlikte
nüfusu onbin kadar olan yerlerde Mahalli Çevre Kurulunun, nüfusu onbinden yukarıda olan
yerlerde ise Bakanlığın uygun görüşü almak zorundadır.
Yakma Tesislerine İşletme Ruhsatı Verilmesi ve Denetlenmesi
Madde 29- İşletme ruhsatı, tesisin 9/5/1985 tarih ve 3194 sayılı İmar Kanununa uygun olarak
inşa edildiğinin tespiti halinde 28’inci maddede belirtilen merciler tarafından verilir.
Bakanlık; tesisleri işletme şekli, hava ve gürültü emisyonu bakımından denetleyebilir, ölçüm
yapabilir, örnek alabilir ve 28’inci maddede belirtilen idarelerden bu emisyonlara ait ölçüm
sonuçlarını isteyebilir.
Yakma Tesislerinin İşletme Ruhsatının İptali
Madde 30- Bakanlık, büyükşehir belediyeleri veya belediyeler ile mahallin en büyük mülki idare
amiri, yapılan kontrollerde, tesisin işletme ruhsatına ve 26’ıncı maddede belirtilen şartlara uygun
olarak çalıştırılmadığının tespit edilmesi halinde iş etmeciyi yazılı olarak ikaz eder ve yerine
getirilmeyen yükümlülüğün türüne göre bir ay ile bir yıl arasında değişen bir süre verir. Bu süre
sonunda yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde tesisin işletme ruhsatı, ruhsatı veren merci
tarafından Bakanlığın da görüşü alınarak iptal edilir.
İşletme ruhsatı süresi biten tesislerin, mevcut işletme şartlarında çalıştırılmasının insan ve çevre
sağlığı açısından sakıncalı görülmesi ve sözkonusu işletme şartlarının düzeltilmeyeceğinin
anlaşılması halinde, işletme ruhsatı yenilenmez.
YEDİNCİ BÖLÜM
Tıbbi Atıkların Nihai Depolanması
Nihai Depolama Alanları
Madde 31-Tıbbi atıkların yakma yönetimi ile imha edilmelerine imkân olmadığı hallerde bu
atıklar;
a) Tehlikeli atık depolama alanlarının özel bir bölümünde,
b) Evsel atıkların bertaraf alanlarının bu Yönetmeliğe uygun olarak yapılmış özel bir
bölümünde,
c) Sadece tıbbı atıklar için yapılmış özel bir bertaraf alanında düzenli depolanırlar.
Tıbbi atıkların yakma fırınlarında yakılması sonucu oluşan küller, yakma tesisine atık getiren
araçlarla uygun şekilde birinci fıkrada belirtilen depolama alanına taşınır ve üzerleri yeteri kadar
toprakla örtülerek sıkıştırılmak suretiyle bertaraf edilirler.
Nihai Depolama Alanı Yer Seçimi Kriterleri
Madde 32-Nihai depolama tesislerinin;
a) Karstik bölgelerde; içme kullanma ve sulama suyu temin edilen yer altı ve yerüstü suları
koruma bölgelerinde; taşkın riskinin yüksek olduğu bölgelerde; heyelan, çığ ve erozyon
bölgelerinde kurulmasına ve işletilmesine izin verilmez.
b) Yer seçiminde, seçilecek yerin jeolojik, hidrojeolojik, jeoteknik özellikleri, yer altı su seviyesi
ve yer altı suyu akış yönleri, mevcut ve planlanan meskun bölge ile diğer yapılaşmalar,
deprem kuşakları ve tektonik koruma bölgeleri ile diğer zemin hareketleri, hakim rüzgar yönü,
trafik durumu dikkate alınır.
c) Bu depo tesislerinin en yakın yerleşim bölgesine uzaklığı 3000 m’den, en yakın hava
alanına uzaklığı ize 5000 m’den az olamaz.
Yerleşme Yasağı
Madde 33- Nihai depolama tesisleri imar planında belirtilerek, yerleşim bölgesi olmaması sağlanır.
Depolama Tesisi Zemini
Madde 34-Depolama tesisinin oturacağı zemin (temel), doğal olarak sıkışmış olmalı ve bu sıkışmış
zeminin kalınlığı 3 metreden ve kompresibilitesi (Dpr) %95’den büyük olmalıdır.
Depolama tesisi tabanının, maksimum yer altı su seviyesine uzaklığı 2 m’den az olamaz.
Depolama Tesisi Tabanın Teşkili
Madde 35- Depolama tesisinin tabanı sızıntı suyunun yer altı suyuna karışmamasını kesinlikle
önleyecek şekilde düzenlenir. Bunun için mineral sızdırmazlık tabakası ile plastik geçirmezlik
tabakası birlikte kullanılır. Taban en az Ek-5’de şematik kesiti verilen değerleri sağlayacak şekilde
oluşturulur. Doğal zemin üzerine yerleştirilen mineral sızdırmazlık tabakasının kalınlığı 1.5 m’den
az, permeabilitesi 10-9 m/s’den küçük olamaz. Plastik geçirmezlik tabakasının kalınlığı ize en az 2.5
mm. olmalıdır. Depo tabanına balık sırtı şeklinde bir form verilir ve tabanın boyuna eğimi %3’den
enine eğimi de %1’den küçük olamaz.
Dren Sistemi Teşkili
Madde 36- Depo tabanında yeteri kadar dren borusunun, ana toplayıcıların ve bacaların
bulunması zorunludur. Dren borularının içinde bulunduğu dren sisteminin kalınlığı 0.30 m’den
küçük bu tabakanın nihai permeabilite katsayısı (k) 10-3 m/s’den küçük olamaz.
Toplanan sızıntı suyu 4/9/1988 tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği
Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen ilgili deşarj limitlerini sağlayacak şekilde artırılır.
Depolama Tesislerine Dolgu Yapılması
Madde 37- Depolama tesislerinde depo sıkıştırılarak doldurulur ve boşluk bırakılmaz. Dolgu
işlemleri sırasında, sızıntı suyu miktarını azaltmak için günlük olarak atıkların üstü örtülür ve dolgu
işlemi gereğinde bir sundurma altında yapılır.
Depolama Tesisi Üst Örtüsünün Teşkili
Madde 38- Depo tesisine dolgu işlemi tamamlandıktan sonra, dolgu üstü Ek-6’da verilen
tabakalardan oluşturularak, depo gövdesine yüzeysel su girmeyecek şekilde sızdırmaz hale getirilir.
Bu tabakalar asgari şu özelliklere sahip olmalıdır.
a) Atık üstündeki ilk örtü tabakası homojen ve kohezyonsuz zeminden teşkil edilir ve tabaka
kalınlığı 0.5 m’den az olamaz.
b) Depo gövdesinden gaz çıkışı sözkonusu ise gaz dren sistemleri yerleştirilir.
c) Sızdırmazlık temini için kullanılan mineral tabakanın kalınlığı 0.5m’den az, permeabilite
katsayısının (k) değeri 10-9m/s’den küçük olamaz.
d) Plastik tabakanın kalınlığı en az 2.5 mm. olmalıdır.
e) Depo üst düzeyinin nihai eğimi %5’den büyük olmalıdır.
f) Sızdırmaz tabaka üzerinde serilen tarım toprağının kalınlığı 1 m’den az olamaz.
Depo Sahasının Yeşillendirilmesi
Madde 39- Depolama işleminin tamamlanmasından sonda veya şevlerde dolgu sırasında, depı
sahasının tekrar kullanılabilir hale getirilebilmesi için yeşillendirilmesi, ağaçlandırılması, deponun en
üstüne ve şevlere tarım toprağı serilmesi zorunludur. Bu toprağın kalınlığı dikilmek istenen bitkinin
kök derinliğine göre seçilir. Depo kütlesi üzerine düşen yağmurun kısa sürede sahası
terkedebilmesi için en üst toprak tabakasının eğiminin %3’den büyük olması gerekir.
Depolama Tesisine İnşaat Ruhsatı Verilmesi ve Denetlenmesi
Madde 40- Tıbbi atık depolama tesisine inşaat ruhsatı vermeye 28’inci maddedeki merciler,
belirtilen usul ve esaslara göre yetkilidir.
Depolama Tesisine İşletme Ruhsatı Verilmesi ve Denetlenmesi
Madde 41-28’inci maddede belirtilen merciler tarafından, depo yeri tabanı, sızıntı suyu drenaj
sisteminin ek tesislerinin projesine uygun görülmesi halinde işletme ruhsatı verilir. Ruhsatta depo
tesisine kabul edilecek atık tipi belirtilir.
Depolama Tesisinin İşletilmesi ve Kontrolü
Madde 42- Tıbbi atık depolama tesisi işletmecisi kişi veya kuruluşlar, her depolama tesisi için bir
görevli bulundurmak zorundadır. Bu görevliler depo yerine getirilen tıbbi atıkların kontrolünden ve
depo yerinin işletilmesinden sorumludurlar. Bakanlık bu kişi veya kuruluşlardan gerektiğinde
depolama yerinin işletilmesi ve kontrolüne ilişkin bilgileri isteyebilir.
Sızıntı suyu miktarı ve özellikleri tesisi işletenler tarafından belirli aralıklarla ölçülür ve
sonuçlarından Bakanlık haberdar edilir. Ölçüm işlemleri depo yeri kapatıldıktan sonda 10 yıl süre
ile devam eder.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Diğer Hükümler
Tıbbi Atıkların İzlenmesi
Madde 43- Ünitelerinden kaynaklanan atıkların miktar ve özelliklerini belirten ve EK-8’de verilen
formdan altı nüshanın ilgili bölümleri her taşıma için tıbbi atık sorumlusu tarafından doldurulur.
Bunlardan biri ünitede saklanır, biri ay sonunda topluca belediyeye verilir, geri kalan dört nüsha
imza karşılığında taşıyıcıya teslim edilir.
Taşıyıcı nihai atık depolama yerinde tıbbi atık sorumlusu tarafından verilen formlardan kendisi
tarafından doldurulması gereken kısımları tamamlar. Tıbbi atık nihai bertaraf alanları sorumlusu
gelen formlarda verilen bilgilerin doğruluğunu kontrol ettikten sonra, kendisinin doldurulması
gereken yerleri tamamlar. Bu formların iki nüshası bertaraf alanları sorumlusunda kalır.
Bertaraf alanı sorumlusu kendisinde kalan son iki nüshadan birini üniteye, diğerinide ilgili
belediyeye ay sonu itibari ile 5 gün içinde gönderir.
Belediye; tıbbi atık sorumlusu, taşıyıcı ve bertaraf alan sorumlusunca doldurulan formları
karşılaştırarak tüm tıbbi atıkların gerektiği gibi bertaraf edildiğini kontrol eder.
Denetim
Madde 44- Bu Yönetmeli k çerçevesinde yapılacak olan atıkların toplanması, taşınması, işlenmesi,
geçici depolanması ve nihai bertaraf işlemlerinin kanun ve yönetmeliğe göre yapılıp yapılmadığını
denetleme yetkisi, öncelikle kanunun 12’inci maddesi uyarınca Bakanlığa aittir. Ancak yürürlükteki
ilgili düzenlemelerde verilen yetkiler saklıdır.
Yaptırımlar
Madde 45- Bu Yönetmeliği göre yapılan denetimler sonucu Yönetmelikte yer alan yasaklara aykırı
hareket edenler ve belirtilen yükümlülükleri yetine getirmeyenler hakkında Kanunun 15’inci ve
16’ıncı maddeleri uygulanır. Kanunun 20’inci, 21’inci ve 23’üncü maddelerinde yer alan idari
nitelikteki cezalar ise Kanunun 24’üncü maddesinde belirtilen yetkili makamlar tarafından verilir.
Geçici Madde 1- Yönetmeliğin yayımlandığı tarihte faaliyette bulunan ve ikinci maddede bertilen
üniteler 15’inci ve16’ıncı maddelerde öngörülen geçici atık deposunun 1.5 yıl içinde inşa etmekle
yükümlüdürler.
Geçici Madde 2- Belediyeler gerekli yer seçimini yaparak tıbbi atıkların nihai bertaraf tesislerini
Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren 1.5 yıl içinde kurmak zorundadırlar.
Yürürlük
Madde 46- Bu yönetmelik yayım tarihinde yürürlüğe girer.
Bu yönetmelik yayım tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 47- Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre Bakanı yürütür.
EKLER
EK-1
TEHLİKELİ OLMAYAN KİMYASAL MADDELERİN ATIKLARI
Tehlikeli olmayan kimyasal maddelerin atıkları şeker, amino asit, organik ve inorganik tuzların
atıklarıdır.
ORGANİK MADDELER
- Asetatlar (Ca, Na, NH4, K),
- Amino asitler ve tuzları
- Sitrik asit ve Na, K, Mg, Ca ve NH4 tuzları
- Laktik asit ve Na, K, Mg, Ca ve NH4 tuzları
- Şekerler
İNORGANİK MADDELER
- Na ve K bikarbonat
- Na, K, Mg ve Ca borat
- Na ve K brömürleri
- Na, K, Mg, Ca karbonatları
- Na, K, Mg, Ca klorürleri
- Ca florit
- Na, K iyodid
- B, Mg, Ca, Al, Si, Fe oksitleri
- Na, K, Mg, Ca, NH4 fosfat
- Na, K, Mg, Ca silikat
- Na, K, Mg, Ca, NH4 sülfatları
EK-2
TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE KRİTERLERİ
- TOKSİK ATIKLAR
- Düşük dozlarda dahi insan için öldürücü,
- Geri dönüşümü olmayan bir hastalığa sebep olan yada belirgin bir katkısı olan,
- İyileşebilecek hastalıkları olumsuz yöne dönüştüren kimyasalları içeren atıklardır
Toksisiteyi tanımlayacak değerler:
Rat : Oral -LD 50 < 50 mg/kg
İnhalasyon : LC 50 < 2 mg/l
Tavşan : Dermal - LD < 200 mg/kg
Örnek : Sitotoksik ilaçlar ve civa içeren atıklar.
- KOROZİF ATIKLAR
- pH < 2.0 olan asitler ve pH > 12.5 oan bazlar
- Çeliği yılda ¼ inçten fazla aşındıran kimyasal maddeler
Örnek : Kuvvetli asit ya da baz içeren atıklar
- YANICI- PARLAYICI ATIKLAR
- Oksitleyici,
- Parlama noktası 60 °C ‘den az olan,
- Sürtünme ile alev alabilen,
- Nemi absorblayarak alev alabilen,
- Kendiliğinden kimyasal değişimlere uğrayarak alev alabilen,
maddelerdir.
Örnek: Etil alkol, eter, aseton, ksilen ve birçok klorlu çözücü içeren atıklardır.
- REAKTİF ATIKLAR
- Kararsız ve su ile hızla reaksiyona girerek parlayıcı karışımlar oluşturan,
- Isıtıldığı zaman bozunan veya çarpmalara karşı hassas,
- Siyanür veya sülfür içeren,
maddelerdir.
Örnek: Sodyum ve pikrik asit içeren atıklardır.
-EKSTRAKSİYON ÜRÜNÜ TOKSİK ATIKLAR
Bu atıklar aşağıdaki maddelerden herhangi birini içerebilirler:
- Arsenik - Kurşun
- Baryum - Civa
- Kadmiyum - Selenyum
- Krom - Gümüş
- Berilyum - Bakır
- Belli başlı pestisitler - Sitotoksik ilaç atıkları
EK-3
GERİ KAZANILABİLECEK TEHLİKELİ KİMYASAL ATIKLAR
- Kromik asit
- Civa
- Film banyoları
-Perkloroetilen
- Yağlar
- Toluen (metil benzen)
- Ksilen
- Aseton
- Bazı alkoller
EK-4
KOLAYLIKLA TEHLİKELİ REAKSİYON VEREBİLEN KİMYASAL MADDELER
ŞOKLARA KARŞI HASSAS OLANLAR
- Diazo bileşikleri
- Metal tuzları
- Nitroselüloz
- Perklorik asit
- Perklorat tuzları
- Perokside edilebilir kimyasal maddeler
- Pikrik asit
- Pikrat tuzları
- Polinitro aromatik bileşikleri
SU İLE REAKSİYON VERENLER
- Alkali ve toprak alkali metaller
- Alkil lityum maddeleri
- Brom 3 florür çözeltileri
- Grignard reaktifi
- Al, B, Ca, K, Li ve Na hidritleri
- Al, As, Fe, P, S, Sb, Si, Sn ve Ti metal halojenleri (anhidrit)
- Fosfor pentaoksit
- Sülfür klorür
- Tinoil klorür
- Fosfor oksiklorit
KOLAYLIKLA REAKSİYONA GİRENLER
- Nitrik asit (% 71’den yüksek)
- Kırmızı ve beyaz fosfor
Ek-7
EK-8
TIBBİ ATIKLAR İLE İLGİLİ TAKİP FORMU
A. ATIK KAYNAĞI
Atıkların
kaynaklandığı
ünitenin isim,
adres ve telefonu
Tarih Miktar
Torba Sayısı
Kg
Dikkat Edilecek Hususlar
( ) Enfekte
( ) Toksik
( ) Delici - Yırtıcı
( ) Şoklara Karşı
Hassas
( ) Su ile
Reaksiyona Girer
( ) Kolaylıkla
Reaksiyona Girer
( ) Radyoaktif
Teslim Eden Teslim Alan
B. TAŞIMA
Taşımayı Yapan
Kuruluşun
İsim, Adres ve Telefonu
Aracın Plakası:
Aracın Marka ve Modeli:
Aracın Atıklarını Taşıdığı
Üniteler:
1- 3-
2- 4-
Taşıma Sırasında Vuku
Bulan Kazalar ve Alınan
Tedbirler:
Atıkların Teslim
Edildikleri İmha
Sahası:
Teslim Alan
(İsim,
ünvan)
C. BERTARAF SAHASI
Bertaraf Sahasının Adı
ve Yeri:
Gömme ile uzaklaştırıldı ise
gömüldüğü yer:
Yakma ile uzaklaştırıldığı
takdirde kül ve diğer kalıntıların
uzaklaştırma yeri ve yöntemi
Bertaraf Yöntemi:
( ) Gömme
( ) Yakma
( )Diğer (açıklayın)
Atıkların
uzaklaştırılmadan önce
tabi olduğu işlemler:
Atığın Miktarı
Torba Sayısı
/kg
Uzaklaştırma
Tarihi
Sorumlunun
İsim ve ünvanı
Belgenin belediyeye teslim edildiği tarih:………………………………………….
Belgeyi alan belediye yetkilisinin ismi:…………………………………………….
Yorumlar