SU, GAZ, ELEKTRİK VB. MECRALAR (MK.727, 744)
a) Açıklama
Medeni Kanunun 727. maddesine göre, su, gaz, elektrik ve benzerlerinin mecraları (akımları) için irtifak hakkı tesis edilebilir.
Kanun "ve benzerleri" demekle bu mecraların (akımlıkların) su, gaz ve elektrik ile sınırlı olmadığını ifade etmek istemiştir. Teknolojik gelişmenin getirdiği akımlıklar ile zamanla ortaya çıkacak tel, boru ve benzeri araçlarla arazi üzerinden veya altından geçirilecek nesneler için mecra (akımlık) irtifakı kurulabilir. Örneğin telefon, kablolu TV, petrol, doğal gaz vb.)
Bu mecralar açıkta ise tapu siciline kaydı şart değildir. Ancak talep edilirse kaydolunur. Yeraltından geçiyorsa tapuya kaydı ayni hak olarak tesisi için şarttır.
b) Kurulması
a) Resmi Senetle Mecra (Akımlık) İrtifakı (MK. 727)
Tarafların bu konuda anlaşarak tapu sicil müdürlüğünde düzenlenecek resmi senedi imzalamaları (MK.781) ve tapuya tescil ile mecra irtifakı kurulur.
Resmi senette mecranın süresinin bedelli veya bedelsiz olduğunun ve diğer önemli unsurlarının gösterilmesi gerekir. Ayrıca mecranın arazinin neresinden geçirileceğinin bir haritaya bağlanması lazımdır.
Bu hak gerçek veya tüzel kişiler lehine tesis edilebilir. Örneğin, bir elektrik şirketi veya Su ve Kanalizasyon İdaresi lehine kurulabilir, ya da bir komşu evine bağlatacağı elektriğin kablolarını komşu araziden bu yolla geçirebilir.
b) Mahkeme Kararıyla Mecra (Akımlık) Hakkı (MK. 744)
Mecranın başka yerden geçirilmesi imkansız veya çok büyük masraf ve emek harcamayı gerektirecek nitelikte ise ve komşu parsel maliki bu mecraya razı olmuyorsa, zorunlu geçit hakkında olduğu gibi tam bir bedel karşılığında mahkemeden zorunlu mecra tesisine müsaade etmesi talep edilebilir.
Mahkeme talebi kabul ederse, kesinleşmiş mahkeme kararına dayanarak tapuya tescil yapılır.
c) Tapuya Tescili
Mecraların tescili Tüzüğün 30. maddesine istinaden irtifak hakları sütununda yapılır. Bu hak şahsi veya arzi nitelikte kurulabilir.
Şahsi mecra irtifakına örnek:
a - M :TEDAŞ lehine Mecra (akımlık) irtifakı. Tarih - Yevmiye.
Arzi mecra irtifakına örnek:
a - M : 101 ada 2 parsel lehine su yolu (elektrik veya borularla doğal gaz taşıma) irtifakı yükümlülüğü vardır. Tarih - Yevmiye
b - H :101 ada 1 parsel aleyhine bu parsel lehine irtifak hakkı vardır.
Tarih - Yevmiye.
d) İşlemin Mali Yönü
1. Elektrik, gaz, suyolu gibi irtifak haklarının tesisinde; genel beyan döneminde beyan edilen emlak vergisi değerinden (diğer yıllarda bir önceki senenin emlak vergisi değerine her yıl Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı uygulanarak bulunacak değerden) az olmamak üzere bildirilen bedel üzerinden, lehine bu haklar tanınandan 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı Tarifenin (20.e) pozisyonu uyarınca Binde 15 oranında tapu harcı tahsil edilir.
Bu haklar bedelsiz olarak tanınıyor ise, yine lehine bu haklar tesis edilenden (4) nolu pozisyon uyarınca, hakka konu olan kısmın değeri üzerinden Binde 54 oranında tapu harcı tahsil edilmesi uygulaması kaldırılmıştır.
Bedelsiz tesis ve devirde ayrıca Damga Vergisi Kanuna ekli (I) sayılı tablonun 1/b pozisyonu uyarınca tutarı her yıl belirlenen miktarda maktu damga vergisi tahsil edilir.
2. Döner Sermaye İşletmesince belirlenen tarifeye göre ücret tahsil edilir
Medeni Kanunun 727. maddesine göre, su, gaz, elektrik ve benzerlerinin mecraları (akımları) için irtifak hakkı tesis edilebilir.
Kanun "ve benzerleri" demekle bu mecraların (akımlıkların) su, gaz ve elektrik ile sınırlı olmadığını ifade etmek istemiştir. Teknolojik gelişmenin getirdiği akımlıklar ile zamanla ortaya çıkacak tel, boru ve benzeri araçlarla arazi üzerinden veya altından geçirilecek nesneler için mecra (akımlık) irtifakı kurulabilir. Örneğin telefon, kablolu TV, petrol, doğal gaz vb.)
Bu mecralar açıkta ise tapu siciline kaydı şart değildir. Ancak talep edilirse kaydolunur. Yeraltından geçiyorsa tapuya kaydı ayni hak olarak tesisi için şarttır.
b) Kurulması
a) Resmi Senetle Mecra (Akımlık) İrtifakı (MK. 727)
Tarafların bu konuda anlaşarak tapu sicil müdürlüğünde düzenlenecek resmi senedi imzalamaları (MK.781) ve tapuya tescil ile mecra irtifakı kurulur.
Resmi senette mecranın süresinin bedelli veya bedelsiz olduğunun ve diğer önemli unsurlarının gösterilmesi gerekir. Ayrıca mecranın arazinin neresinden geçirileceğinin bir haritaya bağlanması lazımdır.
Bu hak gerçek veya tüzel kişiler lehine tesis edilebilir. Örneğin, bir elektrik şirketi veya Su ve Kanalizasyon İdaresi lehine kurulabilir, ya da bir komşu evine bağlatacağı elektriğin kablolarını komşu araziden bu yolla geçirebilir.
b) Mahkeme Kararıyla Mecra (Akımlık) Hakkı (MK. 744)
Mecranın başka yerden geçirilmesi imkansız veya çok büyük masraf ve emek harcamayı gerektirecek nitelikte ise ve komşu parsel maliki bu mecraya razı olmuyorsa, zorunlu geçit hakkında olduğu gibi tam bir bedel karşılığında mahkemeden zorunlu mecra tesisine müsaade etmesi talep edilebilir.
Mahkeme talebi kabul ederse, kesinleşmiş mahkeme kararına dayanarak tapuya tescil yapılır.
c) Tapuya Tescili
Mecraların tescili Tüzüğün 30. maddesine istinaden irtifak hakları sütununda yapılır. Bu hak şahsi veya arzi nitelikte kurulabilir.
Şahsi mecra irtifakına örnek:
a - M :TEDAŞ lehine Mecra (akımlık) irtifakı. Tarih - Yevmiye.
Arzi mecra irtifakına örnek:
a - M : 101 ada 2 parsel lehine su yolu (elektrik veya borularla doğal gaz taşıma) irtifakı yükümlülüğü vardır. Tarih - Yevmiye
b - H :101 ada 1 parsel aleyhine bu parsel lehine irtifak hakkı vardır.
Tarih - Yevmiye.
d) İşlemin Mali Yönü
1. Elektrik, gaz, suyolu gibi irtifak haklarının tesisinde; genel beyan döneminde beyan edilen emlak vergisi değerinden (diğer yıllarda bir önceki senenin emlak vergisi değerine her yıl Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı uygulanarak bulunacak değerden) az olmamak üzere bildirilen bedel üzerinden, lehine bu haklar tanınandan 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı Tarifenin (20.e) pozisyonu uyarınca Binde 15 oranında tapu harcı tahsil edilir.
Bu haklar bedelsiz olarak tanınıyor ise, yine lehine bu haklar tesis edilenden (4) nolu pozisyon uyarınca, hakka konu olan kısmın değeri üzerinden Binde 54 oranında tapu harcı tahsil edilmesi uygulaması kaldırılmıştır.
Bedelsiz tesis ve devirde ayrıca Damga Vergisi Kanuna ekli (I) sayılı tablonun 1/b pozisyonu uyarınca tutarı her yıl belirlenen miktarda maktu damga vergisi tahsil edilir.
2. Döner Sermaye İşletmesince belirlenen tarifeye göre ücret tahsil edilir
Yorumlar