Başbakanlık
Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğünce Yayımlanır
Kuruluş: 7 Ekim 1920 29.04.2009
ÇARŞAMBA Sayı: 27214
Çevre ve Orman Bakanlığından:
ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR
HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve Kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Ek-1 ve Ek-2 listesinde yer alan faaliyet ve tesisler tarafından 2872 sayılı Çevre Kanununa göre alınması gereken izin ve lisanslara ilişkin tüm iş ve işlemler ile bu iş ve işlemlere ilişkin yetkili mercilerin, çevre yönetim birimlerinin ve çevre görevlilerinin görev ve sorumlulukları ile Bakanlıkça yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarının, işletmelerin ve işletmecilerin yükümlülüklerini belirlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 2872 sayılı Çevre Kanununun 11 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını,
b) Çevre izni: Mevzuat gereğince verilmekte olan emisyon, deşarj, gürültü kontrol, derin deniz deşarjı ve stabilize arıtma çamuru kullanım izinlerini,
c) Çevre izin belgesi: İşletmeler için, hava, su ve toprak gibi alıcı ortamları korumak amacıyla ilgili mevzuat uyarınca verilecek belgeyi,
ç) Çevre izin ve lisans belgesi: Bu Yönetmelik kapsamında verilecek çevre izin ve çevre lisanslarını kapsayan tek bir belgeyi,
d) Çevre lisansı: Atıkların toplanması, geri kazanılması, geri dönüşümü ve bertaraf edilebilmesine ilişkin teknik yeterliliği,
e) Durum raporu: İşletmenin izin veya çevre izin ve lisans sürecinde belirlenen şartlara ilgili mevzuat açısından uyumunu değerlendiren raporu,
f) Emisyon: İşletmelerden, alan ve noktasal kaynaklı katı, sıvı veya gaz haldeki atık maddelerin, titreşimin, ısının veya gürültünün havaya, suya veya toprağa doğrudan veya dolaylı olarak salımını,
g) Geçici faaliyet belgesi: İşletmecinin çevre izin veya çevre izin ve lisans başvurusu yaptığında, faaliyeti esnasında ilgili mevzuata uygun olarak çalıştığını belgelemesi için 8 inci maddenin üçüncü fıkrasına göre belirlenecek süreler için tesise verilen belgeyi,
ğ) İşletme: Tesis ve faaliyetlerin bütününü,
h) İşletmeci: Çevre izin veya çevre izin ve lisans prosedürüne tabi olan faaliyeti veya tesisi işleten ve mülkiyet hakkı, kiralama veya diğer yasal yetkilerle kullanma hakkına sahip, hukuki olarak sorumlu, gerçek veya tüzel kişiyi,
ı) Tesis: Havaya, suya veya toprağa emisyon veren her bir üniteyi; makineler, aletler veya diğer sabit düzenekleri; üzerinde madde depolanan, boşaltılan, iş yapılan mülkleri,
i) Yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firması: 21/11/2008 tarihli ve 27061 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre Denetimi Yönetmeliğinin Beşinci Bölümünde düzenlenen, bu Yönetmelik kapsamında çevre izin veya çevre izin ve lisans başvuru dosyasını ve başvuru dosyasında yer alacak bilgi, belge ve raporları hazırlayan ve/veya hazırlatacak ve Bakanlığa karşı bunların doğruluğundan sorumlu olan, yeterlik belgesi almış olan gerçek veya tüzel kişileri,
j) Yetkili merci: Ek-1 Listesi için Bakanlığın merkez teşkilatını ve Ek-2 Listesi için taşra teşkilatını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Çevre İznine veya Çevre İzin ve Lisansına Tabi İşletmeler
ve Yetkili Merciler
Çevre iznine veya çevre izin ve lisansına tabi işletmeler
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında çevre iznine veya çevre izin ve lisansına tabi işletmeler, çevresel etkilerine göre aşağıdaki biçimde sınıflandırılmıştır.
a) Çevreye kirletici etkisi yüksek düzeyde olan işletmeler (Ek-1 Listesi)
b) Çevreye kirletici etkisi olan işletmeler (Ek-2 Listesi)
(2) Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan işletmelerin, çevre izni veya çevre izin ve lisansı alması zorunludur.
Çevre iznini veya çevre izin ve lisansını vermeye yetkili merciler
MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelik uyarınca verilecek geçici faaliyet belgesi veya çevre izin veya çevre izin ve lisansı;
a) Ek-1 listesinde belirtilen işletmeler için Bakanlık,
b) Ek- 2 listesinde belirtilen işletmeler için İl Çevre ve Orman Müdürlükleri,
tarafından verilir.
(2) Bakanlık, Ek-1 listesinde yer alan işletmeler için geçici faaliyet belgesi, çevre izni ve çevre izin ve lisansı verme yetkisini İl Çevre ve Orman Müdürlüklerine devredebilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çevre İzni veya Çevre İzin ve Lisansı e-Başvurusu,
Değerlendirilmesi ve Verilmesi
Çevre izin veya çevre izin ve lisansına e-başvuru dosyasının hazırlanması ve sunulması
MADDE 6 – (1) Çevre izin veya çevre izin ve lisansı başvurusu çevre yönetim birimi, istihdam edilen çevre görevlisi ya da Bakanlıkça yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmaları tarafından yapılır.
(2) Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan işletmeler için çevre izni veya çevre izin ve lisans başvurusu elektronik imza ile elektronik ortamda yetkili merciye yapılır.
(3) Bu Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde belirtilen faaliyet ve tesislerin başvuru dosyalarında Ek-3’te belirtilen bilgi, belge ve raporların sunulması zorunludur.
(4) İzin ve lisansa esas teşkil edecek tüm ölçüm ve analizlerin Bakanlığa veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlara yaptırılması gereklidir.
(5) Başvuru dosyasının yetkili mercilere sunulmasından başvurunun sonuçlanmasına kadar olan tüm süreçler ile bilgi, belge ve raporların doğruluğu, mevzuata uygunluğu ve doğacak hukuki sonuçlar konusunda işletmeci ve hizmet satın alımı yoluyla işlemlerin gerçekleştirilmesi durumunda yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firması müteselsilen sorumludur.
Geçici faaliyet belgesi verilmesi
MADDE 7 – (1) Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan işletmeler, bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesi kapsamında geçici faaliyet belgesi için yetkili merciye, e-başvuru yapar.
(2) 17/7/2008 tarihli ve 26939 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir kararı verilen işletmeler, izne esas taahhütlerini yerine getirdiklerini başvuru formunda belgelemek zorundadırlar.
(3) Tüm işletmelere, gerekli bilgi, belge ve raporların tamamlanması için yetkili merci tarafından en fazla bir yıl süreli geçici faaliyet belgesi verilebilir.
Çevre izin veya çevre izin ve lisans başvurusunun değerlendirilmesi ve belgenin düzenlenmesi
MADDE 8 – (1) Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan işletmelerin geçici faaliyet belgesinin geçerlilik süresinin sona ermesinden üç ay öncesine kadar, çevre izin veya çevre izin ve lisansının e-başvuru sürecinin tamamlanması zorunludur.
(2) e-başvuru dosyası yetkili merci tarafından iki ay içerisinde incelenir. Söz konusu e-başvuru dosyasında herhangi bir bilgi, belge ve raporun eksik olmaması ve başvurunun uygun bulunması halinde yetkili merci tarafından, çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi düzenlenerek işletmeciye verilir.
(3) Söz konusu e-başvuru dosyasında herhangi bir bilgi, belge ve raporun eksik olması halinde, yetkili merci eksiklikleri işletmeciye ve hizmet satın alımı yoluyla işlemlerin gerçekleştirilmesi durumunda yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmasına bildirir. Bildirim tarihinden itibaren eksikliklerin on beş gün içinde tamamlanarak yetkili merciye gönderilmesi zorunludur. Eksikliklerin giderilmesi durumunda yetkili merci tarafından çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi düzenlenerek işletmeciye verilir.
(4) Bu süre sonunda bilgi, belge ve raporların tamamlanamaması durumunda yetkili merci tarafından 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun ilgili maddeleri uyarınca işletmeye idari yaptırım uygulanır ve altı aya kadar ek süre verilebilir. Çevre ve insan sağlığı yönünden tehlike yaratan faaliyetler süre verilmeksizin durdurulur.
(5) Ek süre verilmemesi veya ek süre sonunda istenilen bilgi, belge ve raporların tamamlanmaması halinde verilmiş olan geçici faaliyet belgesi iptal edilir ve işletmenin faaliyeti durdurulur.
(6) Bu durumda, işletme Ek-1 listesinde yer alıyor ise Bakanlık geçici faaliyet belgesinin iptal edildiğini işletmenin bulunduğu yerdeki İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne, işletme Ek-2 listesinde yer alıyor ise İl Çevre ve Orman Müdürlüğü geçici faaliyet belgesinin iptal edildiğini Bakanlığa bildirir.
Çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi ve ekleri
MADDE 9 – (1) İşletmelere Ek-5’te yer alan çevre izin veya Ek-6’da yer alan çevre izin ve lisans belgelerinden biri ve ekleri düzenlenir.
(2) Çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesinin bir nüshası işletmeye verilir. Belgede işletmeye verilen çevre izin veya çevre izin ve lisansının kapsamı ile eklerinin listesi yer alır.
(3) Belge eklerinde işletmenin tabi olduğu çevre mevzuatının adı ve bu kapsamda uyulması gereken standartlar, işletmenin ilgili mevzuatta öngörülen çalışma şartları ve diğer hususlar yer alır. Ekler, yetkili merci tarafından paraflanır.
(4) Belge kapsamında değişiklik olması halinde önceki belge iptal edilerek yeni belge düzenlenir.
Çevre izin ve/veya lisans belgesinin geçerliliği ve yenilenmesi
MADDE 10 – (1) İşletmelere verilen çevre izin veya çevre izin ve lisansı, on yıl süre ile geçerlidir.
(2) İşletmede çevre izin veya çevre izin ve lisans şartlarında değişiklik olmaması durumunda on yıllık süre dolmadan üç ay önce yetkili merciye durum raporu ile belgenin yenilenmesi için başvuruda bulunur. Yetkili merci, başvuruyu uygun bulması halinde yeni çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi düzenler.
(3) Çevre izin veya çevre izin ve lisans şartları değişikliğe uğrayan işletmeler, değişen şartlarla ilgili bilgi, belge ve raporlarla birlikte yetkili merciye müracaat ederler. Yetkili merci çevre izin ve/veya lisans alma sürecini yeniden başlatır.
(4) İşletmenin en az üç yıl süre ile çalışmaması durumunda çevre izin veya çevre izin ve lisansı almak üzere yeniden başvuru yapılır.
(5) İşletmenin sahibinin veya adının değişmesi halinde, yapılan değişiklik işletmeci tarafından değişikliğin gerçekleştiği tarihten itibaren üç ay içinde yetkili merciye bildirilir. İşletmede bu maddenin üçüncü fıkrasındaki değişiklikler yoksa işletmenin çevre izin veya çevre izin ve lisansı, önceki geçerlilik süresi değişmemek kaydıyla yeniden düzenlenir.
(6) Faaliyet sahibinin değişmesi durumunda yeni faaliyet sahibinden ayrıca devralınan işletmenin izin veya çevre izin ve lisans koşullarına uyacağına dair taahhütname istenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yetkilendirme ve Çevre Danışmanlık Firmalarının Yükümlülükleri
Yetkilendirme ve çevre danışmanlık firmalarının nitelikleri
MADDE 11 – (1) Çevre izin veya çevre izin ve lisans e-başvuru dosyasını ve başvuru için gerekli bilgi, belge ve raporları hazırlayacak çevre danışmanlık firmaları Bakanlıktan yeterlik belgesi almak zorundadır.
(2) Yeterlik Belgesinin verilmesi, çevre danışmanlık firmalarında aranacak şartlar, yeterlik şartlarına uygunluk kontrolü ve belgenin iptal edilmesi ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanacak bir tebliğ ile düzenlenir.
Yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarının yükümlülükleri
MADDE 12 – (1) Çevre izin veya çevre izin ve lisans başvuru sürecinde hizmet verecek yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmaları;
a) Hizmet verdiği işletmenin başvuru dosyasını, gerekli olan bilgi, belge ve raporları eksiksiz olarak hazırlamak/hazırlatmak ve başvuruyu yapmakla,
b) Hazırlanan bilgi, belge ve raporları eksiksiz bir şekilde yerinde inceleme yaparak değerlendirilmesi ve dosya içeriğindeki tüm bilgi, belge ve raporların teknik içeriğinin ilgili mevzuata uygunluğunu ve doğruluğunu sağlamakla,
c) İhtiyaç duyulan tüm bilgi, belge ve raporları öngörülen formatta, zamanında ve eksiksiz olarak temin etmek ve iletmekle,
ç) Hizmet verdiği işletme adına, mahalli idareler ve İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve Bakanlık ile gerekli işlemler hakkında yazışmalar ve görüşmeler yapmakla,
d) Yetkili merci tarafından bu Yönetmelik kapsamında yapılacak yerinde incelemeler sırasında tesiste en az bir çevre görevlisini hazır bulundurmakla,
e) Hizmet verdiği işletmenin çalışmaları esnasında öğrenilen ticari sır niteliğindeki bilgileri saklı tutmakla,
f) Hizmet alımı sözleşmesi yapılması ve iptali durumunda, hizmet verdiği işletmenin durumundaki değişikliği en geç bir ay içerisinde yetkili merciye bildirmekle,
yükümlüdür.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Diğer Hükümler
Çevre iznine ve/veya lisansına tabi olmayan işletmeler
MADDE 13 – (1) Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer almayan işletmelerin emisyonlarının sınır değerlerin üzerinde olması halinde, yetkili merci, bu işletmelerin de çevre izni almasını ister.
Faaliyetin sona ermesinin bildirilmesi
MADDE 14 – (1) Çevre Denetimi Yönetmeliği Ek-I ve Ek-II listelerinde yer alan işletmeler veya hizmet satın alımı yoluna gidilmişse yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firması işletmenin herhangi bir nedenle bir aydan fazla veya sürekli olarak çalışmaması halinde otuz gün içerisinde yetkili merciye haber vermekle yükümlüdür.
Çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesinin askıya alınması
MADDE 15 – (1) İşletmenin çevre izin veya çevre izin ve lisans koşullarına aykırı iş ve işlemlerinin tespit edilmesi durumunda yetkili merci tarafından Çevre Kanunu’nun ilgili maddeleri uyarınca idari yaptırım uygulanır.
(2) Uygunsuzluğunun düzeltilmesi için; işletme tarafından iş termin planı ve taahhütname verilmesi halinde, işletmeye yetkili merci tarafından en fazla bir yıla kadar süre verilebilir.
(3) İşletme tarafından iş termin planı ve taahhütname verilmemesi, çevre ve insan sağlığı yönünden tehlike yaratan faaliyetler nedeniyle işletmeye süre verilmemesi veya işletmeye verilen sürenin bitiminde uygunsuzluğun giderilmemesi halinde, yetkili merci tarafından çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi iptal edilir ve işletmenin faaliyeti, kısmen veya tamamen, süreli veya süresiz durdurulur.
Çevre izin ve/veya lisans belgesi bedeli
MADDE 16 – (1) Geçici faaliyet belgesi ile çevre izin veya çevre izin ve lisansının verilmesi, yenilenmesi ve güncellenmesi için ödenecek bedel ve tarifeler her yıl Bakanlık tarafından belirlenir ve Bakanlığın internet sayfasında yayınlanır.
(2) Geçici faaliyet belgesi ile çevre izin veya çevre izin ve lisansının verilmesi için ödenmesi gereken ücretler, yetkili merciin Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüklerine ödenir.
Mevcut izin ve lisansların geçerliliği
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Mevcut işletmeler, bu Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce ilgili mevzuat kapsamında ayrı ayrı almış oldukları izin veya lisanslarından, bu Yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra geçerliliği ilk bitecek olanın süre bitiş tarihinden en az otuz gün önce bu Yönetmelik kapsamında çevre izin veya çevre izin ve lisans başvurusunda bulunur.
(2) Çevre izin ve lisansları süresiz olanlar ise, bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren en geç iki yıl içerisinde bu Yönetmelik kapsamında çevre izin veya çevre izin ve lisans başvurusunda bulunur. Ancak bu işletmelerden ilk defada ücret alınmaz.
Yürürlük
MADDE 17 – (1) Bu Yönetmelik 1/1/2010 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 18 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür.
EK-1
ÇEVREYE KİRLETİCİ ETKİSİ YÜKSEK OLAN FAALİYET VEYA TESİSLER
1. Ham Petrol, Doğal Gaz, Kömür ve Turba Çıkarma Endüstrisi
1.1. Ham Petrol çıkarılması:
1.1.1. Çıkarılan ham petrol miktarı günde 500 tondan fazla ise,
1.1.2. Kıtasal platformda petrol çıkarılması,
1.2. Doğal gaz çıkarılması, çıkarılan miktar günde 500,000 m³’ten fazla olduğunda,
1.3. 150 ha’dan daha geniş alanlarda açık ocak madenciliği ile kömür çıkarılması,
1.4. 150 ha’dan daha geniş alanlarda turba çıkarılması,
1.5. Derin sondajlar:
(i) jeotermal sondaj,
(ii) nükleer atık maddelerin depolanması için yapılan sondajlar,
(iii) su sağlama için sondaj.
Toprağın stabilitesinin araştırılması için yapılan sondajlar hariçtir.
2. Enerji Endüstrisi
2.1. 50 MW ya da daha fazla ısıl gücü olan elektrik, ısı, buhar ya da sıcak su üretme tesisleri dahil olmak üzere termik santraller ve diğer yakma tesisleri,
2.2. Petrol ve gaz işleme rafinerileri,
2.3. Kok fırınları,
2.4. Kömür gazlaştırma ve sıvılaştırma tesisleri,
2.5. Nükleer santraller.
3. Metal Üretimi ve İşlenmesi
3.1. Metal cevheri fırınlama veya sinterleme tesisleri (sülfür cevheri dahil),
3.2. 2,5 ton/saat kapasiteli kesintisiz döküm tesislerini de içeren pik demir veya çelik üretimi (birincil ve ikincil ergitme) için entegre tesisler,
3.3. Demir veya çelik işleme tesisleri:
3.3.1. Saatte 20 tondan fazla ham çelik işleyen sıcak haddeleme tesisleri,
3.3.2. Isıl gücün 20 MW’ı aştığı durumda birim gücün 50 kJ’den fazla olduğu şahmerdanlı veya tokmaklı tesisler,
3.3.3. Saatte 2 ton’dan fazla işleme kapasitesi olan demir ve çeliğin eritilmiş metal (çinko, kalay ve diğerleri) ile koruyucu yüzey kaplama uygulaması,
3.4. Günde 20 ton veya daha fazla üretim kapasiteli olan demir ve çeliğin döküldüğü dökümhaneler,
3.5. Aşağıdaki uygulamalara yönelik tesisler:
3.5.1. Cevherden, konsantreden ya da ikincil hammaddelerden metalürjik, kimyasal veya elektrolitik prosesler ile demir içermeyen ham metal üretim tesisleri,
3.5.2. Kurşun ve kadmiyum için günde 4 tondan fazla ya da diğer bütün metaller için günde 20 tondan fazla ergitme kapasiteli geri kazanılmış ürünleri de içeren (rafine etme, döküm vb.) alaşımlar dahil demir içermeyen metal ergitme ve/veya bileşiklerinin imali tesisleri,
3.6. İşleme tanklarının hacminin 30 m³’den fazla olduğu, elektrolitik veya kimyasal bir proses kullanılarak metal ve plastik maddelerin yüzey işlemesinin yapıldığı tesisler.
4. Mineral, İnşaat Malzemeleri Endüstrisi
4.1. Asbest ve asbest içeren ürünleri çıkarma, üretme, işleme, dönüşüm tesisleri,
4.2. Günlük kapasitesi 500 tondan fazla olan döner fırınlarda çimento klinkeri üretme tesisleri,
4.3. Günlük kapasitesi 50 tondan fazla olan döner fırınlarda ya da diğer fırınlarda kireç üretme tesisleri,
4.4. Eritme kapasitesi günde 20 tondan fazla olan cam elyaf dahil, cam üretme tesisleri,
4.5. Ergitme kapasitesi günde 20 tondan fazla olan mineral elyaf üretimi de dahil, mineral madde ergitme tesisleri,
4.6 Üretim kapasitesi günde 75 tondan fazla olan çatı kiremiti, tuğla, refrakter tuğla kiremit, fayans ve porselen gibi seramik ürünlerinin ısıl işlemle elde edildiği tesisler.
5. Kimya ve Petrokimya Endüstrisi
5.1. Entegre kimya tesisleri, örneğin, çeşitli ünitelerin bitişik ve fonksiyonel olarak birbirine bağlı olduğu, kimyasal dönüştürme proseslerini kullanarak endüstriyel ölçekte üretim yapan tesisler.
5.1.1. Temel organik kimyasalların üretimi:
a) basit hidrokarbonlar (lineer veya döngüsel, doymuş veya doymamış, alifatik veya aromatik),
b) alkoller, aldehitler, ketonler, karboksilik asitler, esterler, asetatlar, peroksitler ve epoksi reçineler gibi oksijen içeren hidrokarbonlar,
c) kükürtlü hidrokarbonlar,
d) aminler, amidler, azotlu, nitritli ve nitratlı bileşikler, nitriller, siyanitler ve iso siyanitler gibi azot içeren hidrokarbonlar,
e) fosfor içeren hidrokarbonlar,
f) halojenik hidrokarbonlar,
g) organometalik bileşikler,
h) temel plastik maddeler (polimerler, sentetik elyaflar ve seluloz bazlı elyaflar);
i) sentetik kauçuk,
j) boya ve pigmentler,
k) yüzey aktif maddeler.
5.1.2. Basit inorganik kimyasalların üretimi:
a) amonyak, klor ya da hidrojen klorür, flor ya da hidrojen florür, karbon oksitler, kükürt bileşikleri, azot oksitler, hidrojen, kükürt di oksit, karbonil klorür gibi gazlar,
b) kromik asit, hidroflorik asit, fosforik asit, nitrik asit, hidroklorik asit, sülfürik asit, oleum ve kükürtlü asitler gibi asitler,
c) amonyum hidroksit, potasyum hidroksit, sodyum hidroksit gibi bazlar,
d) amonyum klorür, sodyum klorit, potasyum klorit, potasyum karbonat, sodyum karbonat, perborat, gümüş nitrat, baryum sülfat gibi tuzlar,
e) ametaller, metal oksitler ya da kalsiyum karpit, bor ve bileşikleri, zırnık, dispeng oksit, silisyum, silisyum karpit gibi diğer inorganik maddeler,
5.1.3. Hammadde aşamasından başlamak suretiyle fosfor, azot ya da potasyum bazlı gübre üretimi (basit bileşik gübreler),
5.1.4. Bitki Koruma Ürünlerinin ve biyositlerin üretimi,
5.1.5. Kimyasal ya da biyolojik prosesler kullanılarak temel farmasötik ürünlerin üretimi (alkaloid tesisler dahildir),
5.2. Patlayıcı üretimi,
5.3. 200.000 ton ya da daha fazla kapasitesi olan petrol, petrol ürünleri, petrokimyasal veya kimyasal ürünlerin dolum ve/veya depolama tesisleri,
6. Kâğıt Endüstrisi
6.1. Keresteden ya da diğer lifli malzemelerden selüloz ve/veya kâğıt hamuru üretim tesisleri,
6.2. Günde 20 tondan fazla üretim kapasitesi olan kâğıt ve karton üretim tesisleri,
7. Atık Yönetimi
7.1. Atık bertaraf ve geri kazanım tesisleri,
7.2. Ambalaj atığı toplama, ayırma ve geri dönüşüm tesisleri,
7.3. Gemilerin normal faaliyetinden kaynaklanan atıkların toplandığı “Atık Kabul Tesisleri”,
8. Gıda Endüstrisi
8.1. Günlük hayvansal karkas kapasitesi 50 tondan fazla olan mezbahaneler,
8.2. Aşağıdakilerden gıda üretmeye ilişkin her türlü işlem ve proses:
8.2.1. Günlük nihai ürün üretim kapasitesi 75 tondan fazla olan hayvansal hammadde (süt dışında),
8.2.2. Günlük nihai ürün üretim kapasitesi 300 tondan fazla (3 aylık ortalama değer bazında) olan bitkisel hammadde,
8.2.3. Tesise giren günlük süt miktarı 200 ton ve daha fazla (yıllık ortalama değer bazında) olan süt ve süt ürünleri üretimi,
8.3. Günlük işlem kapasitesi 10 tondan fazla olan hayvan kesimi yan ürünleri ve artığı işleme vb. tesisler,
8.4. 30 m3/gün ve üstü atıksu oluşturan zeytin işletmeleri.
9. Diğer Tesisler/Faaliyetler
9.1. Kapasitesi günde 10 tondan fazla olan elyaf veya tekstil ön işlem (yıkama, ağartma, terbiye ve merserizasyon gibi işlemler) veya boyama tesisleri,
9.2. Günde nihai ürün kapasitesi 12 tonun üzerinde olan hayvan derisi ve postu tabaklama ve/veya deri mamulleri işleme tesisleri,
9.3. Solvent tüketim kapasitesi saatte 150 kg’dan veya yılda 200 tondan fazla olan, organik solvent kullanılarak malzeme, nesne ve ürünlerin yüzey işlemlerinin yapıldığı tesisler; örn. apreleme, baskı, kaplama, yağ giderme, su geçirmez hale getirme, boyutlandırma, boyama, temizleme ya da emprenye etme faaliyetleri,
9.4. Yanma ve grafitleştirme yolu ile karbon ya da elektrografit üretme tesisleri,
9.5. Limanlar (Karasularımızda tarifeli seferler yapan gemilerin yolcu almak için yanaştığı limanlar, balıkçı barınakları ve yat yanaşma kapasitesi elli yatın altında olan marinalar-yat limanları hariç),
9.6. Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği Ek-1’inde yer alan maddeleri üreten, kullanan, depolayan diğer tesisler.
EK-2
ÇEVREYE KİRLETİCİ ETKİSİ OLAN FAALİYET VEYA TESİSLER
1. Madencilik, Ham Petrol, Doğal Gaz, Kömür ve Turba Çıkarma Faaliyetleri
1.1. Taş ocakları, açık ocak madenciliği ve 150 ha. dan daha küçük alanlarda turba çıkarımı,
1.2. Metalik ve/veya metalik olmayan açık ocak veya yeraltı madenciliği,
1.3. Akarsudan ve denizden mineral çıkarılması,
1.4. Kömür, ham petrol, doğal gaz, cevherler ve bitümlü şist çıkarmak için yerüstü endüstri tesisleri (Ek 1’de bulunmayan faaliyetler),
1.5. Doğal ve yapay taşlar, alçı, kiselgar, magnezit, mineral boya, midye kabuğu, talk, kil, trasın her çeşidini işleyen tesisler ile kromit, çimento klinkeri, cüruf ve molozların kırılması, öğütülmesi, elenmesi için kurulan tesisler,
1.6. Perlit, şist ve kil patlatma tesisleri,
1.7. Kömür ve/veya cevher hazırlama ve/veya zenginleştirme tesisleri,
1.8. 25-150 ha arasındaki alanlarda açık ocak madenciliği ile kömür çıkarılması
2. Enerji Endüstrisi
2.1. Termik santraller ve diğer yakma tesisleri, 1 MW’tan fazla 50 MW’a eşit ya da daha düşük ısıl gücü olan elektrik, ısı, buhar ya da sıcak su üretim tesisleri dahildir,
2.2. 100 m3 ten fazla tank kapasitesi olan yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı gaz depolayan tesisler,
2.3. Fosil yakıtların yerüstü depoları,
2.4. Kömür ve linyitin endüstriyel briketlenmesi,
2.5. Kapasitesi saatte 1 tonun üzerinde olan kömür öğütme ve kurutma tesisleri,
2.6. Katran, katran ürünleri, katran suyu ve gazı işleme ve damıtma tesisleri,
2.7. Bitümlü şist gazlaştırma ve sıvılaştırma tesisleri,
3. Metallerin Üretimi ve İşlenmesi
3.1. 2,5 ton/saat ten düşük kapasiteli sürekli döküm dahil birincil ve ikincil eritme ile pik demir ya da çelik üretim tesisleri ve 5 ton ya da daha fazla vakum eritme kapasitesi olan tesisler,
3.2. Demir ve çelik işleme tesisleri:
3.2.1. Günde 3 tondan daha fazla kapasitesi olan sıcak haddeleme tesisleri, (saatte 20 tondan az kapasiteli ham çeliğin sıcak haddelendiği tesisler hariçtir),
3.2.2. Günde 5 tondan fazla kapasitesi olan demir ve çelik soğuk haddeleme tesisleri,
3.2.3. Günde 2 tondan fazla kapasitesi olan demir dışı metallerin sıcak ya da soğuk haddelendiği tesisler,
3.2.4. Isıl gücü 2-20 MW arasında olan ve birim gücü 50 kJ ya da daha az olan tokmaklama tesisleri,
3.2.5. Her seferinde 10 kg ve üzerinde patlayıcı madde kullanılarak detonasyonla biçimlendirme veya metal kaplama işlemlerinin yapıldığı tesisler,
3.2.6. Anma gücü 100 kW ve üzerinde değirmenlerle hurda parçalayan tesisler,
3.3. Aşağıdaki makinelerin üretildiği, tamirinin yapıldığı tesisler:
• Kazanlar,
• Hacmi 5 m3 ve üzerinde olan metal saçtan yapılmış konteynerler,
• Taban alanı 7 m2 ve üzerinde olan konteynerler.
3.4. Sıcak biçimlendirme metoduyla üretilen çelik dikişsiz boru ve kaynaklı boru üreten tesisler,
3.5. Soğuk biçimlendirme metoduyla üretilen çelik dikişsiz ve kaynaklı boru üreten tesisler,
3.6. Saatte 2 ton ve daha az işleme kapasiteli demir ve çeliğin ergitilmiş metal ile koruyucu yüzey kaplama uygulaması yapan tesisler,
3.7. Günde 20 tondan az üretim kapasitesi olan demirli metal dökümhaneleri,
3.8. Kurşun ve kadmiyum için günde 4 tondan az ya da diğer bütün metaller için günde 500 kg – 20 ton arası ergitme kapasiteli geri kazanılmış ürünleri de içeren (rafine etme, döküm vb.), değerli metaller hariç demir içermeyen metal ergitme ve/veya bileşiklerinin imali tesisleri,
3.9. İşleme tanklarının hacminin 30 m³ ya da daha az olduğu, elektrolitik veya kimyasal bir proses kullanılarak metal ve plastik maddelerin yüzey işlemesinin yapıldığı tesisler,
3.10. Püskürtmeli maddelerle demir-çelik yapı konstrüksiyonları, çelik konstrüksiyonlar ve sac parçaları yüzeylerinin muamele edildiği ve taşlama veya zımparalama tesisleri. (Kapalı devre çalışan püskürtme maddesinin devrede kaldığı tesisler hariçtir),
3.11. Kurşunlu akümülatör ile endüstriyel akümülatör hücreleri baterya ve pil vb üreten tesisler,
3.12. Tokmaklama metodu ile metal tozu üreten tesisler ve diğer metal tozu ve pastaları üreten tesisler,
3.13. Motorlu taşıt üretimi ve montajı ve motorlu taşıtların motorlarının üretimi,
3.14. Gemi, yat inşa ve bakım onarım tersaneleri,
3.15. Uçak yapım ve bakım tesisleri,
3.16. Demiryolu ekipmanı üretimi,
3.17. Patlayıcılar ile baskı yapılması,
3.18. Metallerin sırlama, emaye ve/veya mineleme işleminin yapıldığı tesisler,
3.19. Metallerin asit veya baz ile işlem gördüğü tesisler,
3.20. Demir dışı metal oksit (alüminyum oksit ve çinko oksit gibi) üretim tesisleri (kapasite A veya B),
3.21. Seri makine imalatı, elektrik makineleri ve yedek parça üretimi.
4. Mineral, İnşaat Malzemeleri Endüstrisi
4.1. Günlük kapasitesi 500 ton ve daha az olan döner fırınlarda çimento klinkeri üretme tesisleri,
4.2. Çimento öğütme veya paketleme tesisleri,
4.3. Günlük kapasitesi 50 ton ve daha az olan döner fırınlarda ya da diğer fırınlarda kireç üretme tesisleri,
4.4. Kireç öğütme, söndürme veya paketleme tesisleri,
4.5. Eritme kapasitesi günde 20 ton ve daha az olan cam elyafı dahil, cam üretme tesisleri,
4.6. Cam ve cam ürünlerini asitlerle parlatan veya matlaştıran tesisler,
4.7. Boksit, dolomit, alçı, kiselgar, magnezit, kuvarzit ve şamot gibi maddelerin pişirildiği ve/veya ergitildiği tesisler,
4.8. Günlük 20 ton ve daha az ergitme kapasiteli olan mineral elyaf üretim tesisleri,
4.9. Üretim kapasitesi günde 75 ton ve daha az olan çatı kiremiti, tuğla, refrakter tuğla kiremit, fayans ve porselen gibi seramik ürünlerinin ısıl işlemle elde edildiği tesisler,
4.10. Gazlı beton blokları ve buhar basıncı altında kum-kireç briketi veya elyaflı çimento levhaların üretildiği tesisler,
4.11. Üretim kapasitesi 10 m3/saat ve üzerinde olan, çimento kullanarak beton, harç veya yol malzemesi üreten tesisler; malzemelerin sadece kuru oldukları zaman karıştırıldıkları yerler dahil,
4.12. Üretim kapasitesi 5 ton/saat ve üzerinde olan, çimento veya diğer bağlayıcı maddeler kullanarak, sıkıştırma darbe, sarsma ve titreşim yoluyla şekillendirilmiş malzeme üreten tesisler,
4.13. Yol malzemesi hazırlayan tesislerle, katran eritme ve püskürtme tesisleri dahil mineral malzemeli bitüm veya katran karışımlarını eriten ve üreten tesisler,
5. Kimya Endüstrisi
5.1. Kimyasalların ve ara ürünlerin işlenmesi (Ek-1’de bulunmayan faaliyetler),
5.2. Boya, vernik, cila, elastomer ve peroksit üretim tesisleri (Ek-1’de bulunmayan faaliyetler),
5.3. Kapasitesi 1.000 ton ile 200.000 ton arasında petrol, petrokimyasal ve kimyasal ürünlerin dolum ve/veya depolandığı tesisler (Ek-1’de bulunmayan faaliyetler),
5.4. Petrol ürünlerinin (fuel-oil, motorin, nafta, benzin vb.) veya mineral yağlar, sıvı mineral yağı ürünlerinin depolandığı 1.000 ton’un üzerinde depolama tank kapasitesi olan tesisler,
5.5. Diğer maddelerden kazanılan metanolün depolandığı 5.000 ton’un üzerinde depolama tank kapasitesi olan tesisler,
5.6. Akrilonitrilin depolandığı ve depolama kapasitesinin 350 ton’un üstünde olduğu tesisler,
5.7. Klorun depolandığı ve depolama kapasitesinin 10 ton’un üzerinde olduğu tesisler,
5.8. Kükürtdioksitin depolandığı ve depolama kapasitesinin 20 ton’un üzerinde olduğu tesisler,
5.9. Sıvı oksijenin depolandığı ve depolama kapasitesinin 200 ton’un üzerinde olduğu tesisler,
5.10. Amonyumnitrat’ın depolandığı ve depolama kapasitesinin 500 ton’un üzerinde olduğu tesisler,
5.11. Sodyumklorat’ın depolandığı ve depolama kapasitesinin 25 ton’un üzerinde olduğu tesisler,
5.12. 5 ton veya daha fazla Bitki Koruma Ürününün depolandığı tesisler,
5.13. Sabun üretilen tesisler. (Kapasite ≥ 1 ton/gün),
5.14. Kauçuk, kükürt veya karbon kullanılarak vulkanize lastik üreten tesisler,
5.15. Kükürt üretimi tesisleri,
5.16. Yağlayıcı maddeler, gres metal yağları benzeri yağlama sıvılarının üretildiği tesisler,
5.17. Kimyasal maddelerin geri kazanımı için tesisler,
5.18. Zifir üretimi tesisleri,
5.19. Saatte 1 ton veya daha fazla kapasiteya sahip organik çözücülerin damıtma ile yeniden işlendiği tesisler,
5.20 Günde 1 ton veya daha fazla kapasiteye sahip doğal reçine eritme tesisleri,
5.21. Patlayıcı maddelerin depolanması, bertarafı ve geri kazanımına dair tesisler (cephanelerin veya diğer patlayıcıların yüklendiği veya patlatıldığı tesisler buna tabidir, kibrit üretimi ise kapsam dışındadır),
5.22. Bitki Koruma Ürünleri ile bunlarda kullanılan etkin maddelerin öğütüldüğü, mekanik olarak, karıştırıldığı, paketlendiği ve boşaltıldığı ve yeniden paketlendiği tesisler.
6. Ağaç ve kağıt endüstrisi
6.1. Günlük 20 ton ve altı üretim kapasitesine sahip kâğıt ve karton üretim tesisleri,
6.2. Tahrik gücü 100 kW’ın üzerinde olan ağaç işleme, ağaç kaplama üretimi ve kereste fabrikaları, mobilya fabrikaları ve ağaç parke üretim fabrikaları,
6.3. Aylık kapasitesi 30 m3 veya daha fazla olan ağaç ve ağaç ürünlerinden sunta üreten tesisler,
6.4. Aylık kapasitesi 1000 m3 veya daha fazla olan ağaç ve ağaç ürünlerinin doğrandığı tesisler.
7. Atık Yönetimi
7.1. Tehlikeli atık geçici depolama tesisleri,
7.2. Tehlikeli atık taşıma firmaları.
8. Gıda Endüstrisi
8.1. Günlük nihai üretim kapasitesi 300 tondan daha az olan katı bitkisel yağ (üç aylık ortalama değer bazında), ve günlük nihai üretim kapasitesi 75 tondan daha az olan katı hayvansal yağ üreten tesisler,
8.2. Bitkisel ve hayvansal ürünlerin nihai paketlendiği tesisler,
8.3. Günlük süt alımı 10 ile 200 ton arasında olan (yıllık ortalama değer bazında) süt ve süt ürünleri tesisleri,
8.4. Yıllık kapasitesi 1000 m3 ve üzeri olan suma veya malt üretimi tesisleri ve/veya alkollü içeceklerin üretildiği tesisler,
8.5. Kapasitesi 5 ton/gün ve üzeri şekerleme ve şurup üretim tesisleri,
8.6. Alkolsüz içecekler üretim tesisleri,
8.7. Günlük hayvansal karkas kapasitesi 50 ton ve daha düşük olan mezbahaneler (Ek 1’de yer almayan tesisler),
8.8. Günlük kapasitesi 5000 adedin üzerinde olan kanatlı hayvan kesim tesisleri,
8.9. Haftalık işleme kapasitesi 200 kg’ın üzerinde olan hayvansal yağların ergitildiği tesisler,
8.10. Günlük kapasitesi 10 ton ve daha düşük olan hayvan kesimi yan ürünleri ve artığı işleme vb. tesisler,
8.11. Hayvan artıkları ve hayvansal atıkların depolandığı tesisler,
8.12. Tabaklanmamış hayvan derilerinin kurutulduğu, tuzlandığı ve/veya depolandığı tesisler.
Aşağıdakiler kapsam dışındadır;
• Lokantalar, kantinler, hastaneler vb işletmeler,
• Haftalık 8000 kg’ın altında et işleme kapasitesi olan kasaplar,
8.13. Aşağıdaki gıda ürünlerinin üretimine yönelik her türlü işlem ve prosesler:
8.13.1. Günlük 75 tonu aşmayan nihai üretim kapasitesine sahip (süt hariç) hayvansal hammaddeler,
8.13.2. Günlük 300 tonu aşmayan nihai üretim kapasitesine sahip (üç aylık ortalama değer bazında) bitkisel hammaddeler,
Aşağıdaki tesisler kapsam dışındadır:
• Restorant, kantin, hastane ve benzeri tesislerin mutfakları,
• Haftalık 8000 kg’ın altında et işleme kapasitesi olan kasaplar,
• Haftalık et ve balık tütsüleme kapasitesi 1000 kg’ın altında olan tütsüleme tesisleri,
• 11 Eylül 2000 tarih ve 24167 sayılı Et Üretim Tesislerinin Kurulması, Açılması, Çalıştırılması ve Denetim Usul ve Prensipleri Hakkındaki Yönetmeliği’nde verilen değerlerin altında kapasitesi olan bağırsak ve işkembe temizleme tesisleri,
• Günlük kapasitesi 100 tonun altında olan tahıl ve gıda öğütme tesisleri,
• Kapasite raporuna göre, günlük 1 tonun altında kahve veya 10 tonun altında kahveyle ikame edilebilen ürünler, tahıl, kakao veya fındık vb kavurma veya öğütme tesisleri,
8.14. İşlenmemiş kemik ve işlenmiş hayvan derisi ve kılı depolama tesisleri.
Aşağıdaki tesisler kapsam dışındadır:
• Haftalık 4000 kg’ın altında et işleme kapasitesi olan kasaplar,
• 11 Eylül 2000 tarih ve 24167 sayılı Et Üretim Tesislerinin Kurulması, Açılması, Çalıştırılması ve Denetim Usul ve Prensipleri Hakkındaki Yönetmeliği’nde belirtilmeyen tesisler,
8.15. Balık veya kemik unu üretim ve/veya depolama tesisleri,
8.16. Balık yağı fabrikaları,
8.17. 30 m3/gün altı atıksu oluşturan zeytin işletmeleri.
8.18. Çay fabrikaları.
9. Tarım ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği Tesisleri
9.1. Toplu hayvancılık faaliyetleri:
9.1.1 Kapasitesi 500 ve üzeri büyükbaş ile 1000 ve üzeri küçükbaş hayvancılık tesisleri,
9.1.2. Aşağıdaki kapasiteye sahip kanatlı tesisleri:
• 20.000-40.000 kapasiteye sahip piliç tesisleri,
• 20.000-40.000 kapasiteye sahip tavuk tesisleri.
9.2. Yer kapasitesi aşağıdaki sayıdan fazla olan toplu domuz yetiştiriciliğinin yapıldığı tesisler,
9.2.1. Kapasitesi 750 üzeri anaç domuz tesisleri,
9.2.2. 30 kg.’ın üstünde canlı ağırlığında domuz üretimi için 2000 üzeri kapasiteye sahip domuz tesisleri,
9.3. En az aşağıda belirtilen ve üzeri kapasitelere sahip toplu kümes hayvancılığının yapıldığı tesisler,
9.3.1. 40.000 ve üzeri kapasiteye sahip piliç üretim tesisleri,
9.3.2. 40.000 ve üzeri kapasiteye sahip tavuk üretim tesisleri,
9.4. Balık ve/veya su ürünleri çiftlikleri,
10. Diğer Tesisler
10.1. Günlük işlem kapasitesi 10 ton ve altında elyaf veya tekstil önişlem (yıkama, ağartma, terbiye ve merserizasyon benzeri işlemler) veya boyama tesisleri,
10.2. Günlük nihai ürün kapasitesi 12 ton ve altında olan hayvan derisi ve postu tabaklama ve/veya deri mamulleri işleme tesisleri,
10.3. Solvent tüketim kapasitesi saatte 25 kg ile 150 kg arasında veya yılda 200 tondan az olan, organik solvent kullanılarak malzeme, nesne ve ürünlerin yüzey işlemlerinin yapıldığı tesisler; örn. apreleme, baskı, kaplama, yağ giderme, su geçirmez hale getirme, boyutlandırma, boyama, temizleme ya da emprenye etme faaliyetleri,
10.4. Üretim kapasitesi 25 ton/saat ve üzerinde olan hava sıvılaştırma tesisleri,
10.5. Motorlu taşıtlar için sürekli yarış ve test parkurları,
10.6. Kentsel ve/veya evsel nitelikli atık su arıtma tesisleri,
10.7. Hurdaların veya kullanılmış taşıtların veya hurda taşıtların depolama alanları ve/veya işlem tesisleri,
10.8. 3.000 KW veya üzerindeki anma güçlü jet motorlar ve gaz türbinleri için test merkezleri veya bu güçlerde motor ve gaz türbinlerinin bulunduğu test standartları,
10.9. Yapay mineral elyafın üretildiği tesisler,
10.10. Sigara fabrikaları,
10.11. Cam elyaf, mineral elyaflar veya profil ve tabaka biçimindeki malzemelerin organik solvent kullanılmadan kimyasal tabaka ile kaplandığı emprenye edildiği, doyurulduğu ve kurutulduğu tesisler,
10.12. Bant biçimindeki malzemeleri plastik maddelerle kaplayan tesisler ile plastik maddeler, yumuşatıcılar, okside ve beziryağı veya diğer maddelerden meydana gelen karışımları kurutan tesisler,
10.13. Tellerin fenol ve kresol reçinelerle ya da diğer organik maddelerle (organik solvent kullanımı haricinde) yalıtıldığı tesisler,
10.14. Üretim kapasitesi 500 kg/saat ve üzerinde olan stiren katkılı veya aminli epoksi reçineli sıvı veya doymamış poliester reçinelerinin işlendiği tesisler,
10.15. Isıl işlem yoluyla furan, üre fenolü resorsin maddeleri veya ksilen reçinesi gibi aminoplast veya fenolformaldehidplastların kullanımı ile madde üretilen tesisler (ana girdi maddeleri 10 kg/saat ve üzerinde olan tesisler),
10.16. Poliüretan biçimlendirme maddeleri veya poliüretan köpüğü ile maddeler içerisinde boşluk oluşturma çalışmaları yapan tesisler (ana girdi maddelerinin 200 kg/saat ve üzerindeki tesisler dahil olup, termoplastik poliüretan kullanan tesisler),
10.17. Kuru durumda olan tozlanabilen yığma maddelerin, damperli araçlar ve devirmeli depolar, kepçeler ve teknik araç ve gereçlerle doldurulup boşaltıldığı açık veya tam kapalı olmayan depolama tesisleri (200 ton/gün ve üzerinde madde aktarılan tesisler dahil olup, hafriyat çalışmaları hariçtir),
10.18. Asbest kullanılmaması koşulu ile fenol veya diğer plastik reçineli bağlayıcı maddelerin kullanılması suretiyle balata üreten tesisler,
10.19. Organik bağlayıcı maddeler kullanılarak yapay zımpara plakaları, parçaları, zımpara kağıtları veya dokularının üretildiği tesisler,
10.20. Elastomer bazlı ürünlerin üretimi ve muamelesi,
10.21. Hayvan dışkısı kurutma tesisleri,
10.22. Tuz işletmeleri,
10.23. Biyodizel üretim tesisleri,
10.24. Kayak merkezleri, kablolu otomobiller ve entegre tesisler,
10.25. Karasularımızda tarifeli seferler yapan gemilerin yolcu almak için yanaştığı limanlar, balıkçı barınakları, yat yanaşma kapasitesi elli yatın altında olan marinalar-yat limanları,
10.26. Kentlerin dışında yer alan tatil köyleri ve otel kompleksleri ve entegre tesisleri,
10.27. Kalıcı kamp ve karavan alanları,
10.28. Tema parkları,
10.29. Endüstriyel nitelikli diğer atık sular (sulu baca gazı arıtım sistemi kullanan tesisler, tutkal ve zamk üretim tesisleri, benzin istasyonları, içmesuyu filtrelerinin geri yıkama suları, su yumuşatma, demineralizasyon, rejenerasyon, aktif karbon, yıkama tesisleri, soğutma suyu ve benzeri tesisleri),
10.30. Karışık Endüstriler (OSB ve sektör belirlemesi yapılamayan diğer sanayiler),
10.31. Asfalt üretim tesisler,
10.32. Hastane ve sağlık kuruluşları (yatak kapasitesi 20 ve üzeri olanlar),
10.33. Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2’sinde yer alan maddeleri içeren diğer tesisler.
EK-3. BAŞVURUDA GEREKLİ OLAN BELGELER
Ek-1Ek-2YMYMBaşvuru Formu (Ek-4),XXXXÇevre Düzeni Planı veya Nazım İmar Planı veya Uygulama İmar PlanıXXXXTesis etki alanı için tesisin çevresinde yer alan sanayi, yerleşim yerleri, su kaynakları, orman ve tarım alanları ile ilgili bilgiler (inceleme alanı çapı en az 2 km olmalıdır)XXXXTesis alanındaki birimlerin arazi yerleşim planları ile ünitelerin yerleşim planları (emisyon kaynakları işaretlenecek)XXXXAyrıntılı iş akış şeması ve proses özetiXXXXYer Seçimi ve Tesis Kurma İzniXYapı Kullanma İzni (12/10/2004 den sonraki tesisler için)XXXXÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Durumunu Gösterir Belge ve yeni kurulacak tesisler için ÇED Raporu ve /veya proje tanıtım dosyasıXXXX*Kanal sistemine deşarj yapan işletmeler için Bağlantı Kalite Kontrol Ruhsatı ve/veya Atık Su Kanal Bağlantı BelgesiXXXX*Atıksu arıtma tesisi ve/veya derin deniz deşarjı proje onayı belgesi ya da muaf olduğuna dair belgeXXXXKapasite Raporu ve Ticaret Sicili Gazetesi XXXXİşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı XXAtık Yönetim Planları, Atık Kabul Tesisi Proje Raporu (limanlar için), Kıyı Tesisleri için onaylı Acil Müdahale PlanlarıXXXXEmisyon ölçümleri ve analiz raporları (katı, sıvı ve gaz haldeki maddeler ve tehlikeli maddeler ile gürültü için ayrı ayrı ve ilgili yönetmeliklerde belirtilen tüm bilgileri içerecek şekilde verilecektir)XXXXLisanslar için teknik yeterlilik raporu X X X X
2. Döner sermaye İşletmesi tarafından başvurunun değerlendirilmesi için belirlenmiş bedelin ödendiğini gösterir banka dekontu X X X X
3. Diğer bilgi ve belgeler X X X X
Y: Yeni tesis
M: Mevcut tesis
EK-4. BAŞVURU FORMU
1. Tesisin/Faaliyetin Adı :
2. Tesisin/Faaliyetin Adresi :
Tel:
Faks:
Web ve e-posta:
3. İli :
4. İlçesi :
5. Ada Parsel Ve Pafta Numarası :
6. Koordinat Bilgileri : Enlem:
Boylam:
7. Vergi Dairesi ve Numarası :
8. SSK İş Yeri Ve Sicil No :
9. Ticaret/Sanayi Odası No :
10. Tesis Sahibinin/Yetkilisinin TC Kimlik Numarası
:
10. Tesisin/Faaliyetin A. Toplam Alanı (m2):
B. İşgal Ettiği Alan (m2):
C. Kapasitesi:
Ç. Vardiya Sayısı:
D. Çalışan Kişi Sayısı:
E. Günde Ortalama Çalışma Süresi (Saat):
F. Çalışma Şekli:
( Sürekli
( Kesikli
G. Sağlık Koruma Bandı (m):
11. Tesisin/Faaliyetin Kurulu Olduğu Bölge ( Sanayi Bölgesi
( Yerleşim Alanı
( Gürültüye Duyarlı Bölge (Hastane, Okul vb.)
( Mücavir Alan Sınırları İçinde
( Mücavir Alan Sınırları Dışında
Korunan Alan (Koruma Statüsü Mevzuatla Belirlenmiş Alan)
Organize Sanayi Bölgesi
İhtisas Sanayi Bölgesi
Diğer (belirtiniz) …………..................………………
12. ÇED Yönetmeliği Kapsamında Alınmış İzinler : ÇED Olumlu Kararı
ÇED Gerekli Değildir Kararı
ÇED Kapsamı Dışında
Yukarıdaki bilgilerin doğru olduğunu beyan eder, gereğinin yapılmasını arz ederim.
Yetkilinin Adı ve Soyadı İmza Kaşe Tarih
EKLER:
EK: Başvuru belgeleri
Ek-5
T.C.
ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
ÇEVRE İZİN BELGESİ
Belge No :
Çevre İzninin Başlangıç Tarihi :
Çevre İzninin Bitiş Tarihi :
Tesisin/Faaliyetin Adı :
Tesisin/Faaliyetin Adresi :
Tesisin/Faaliyetin Vergi Dairesi ve No’su :
Yukarıda adı ve açık adresi belirtilen tesis/faaliyete bu belgenin ekinde yeralan izin koşulları çerçevesinde çalışması için 2872 sayılı Çevre Kanunu gereğince hazırlanmış Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında ÇEVRE İZNİ verilmiştir.
Bu belge ….. tarih ve ……….. sayılı yazı ile birlikte geçerlidir. Ayrı kullanılamaz.
…….
Bakan a.
Genel Müdür
EK: İzin Koşulları (…. SAYFA)
Ek-6
T.C.
ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
ÇEVRE İZİN ve LİSANS BELGESİ
Belge No :
Çevre İzni ve Lisansının Başlangıç Tarihi :
Çevre İzni ve Lisansının Bitiş Tarihi :
Tesisin/Faaliyetin Adı :
Tesisin/Faaliyetin Adresi :
Tesisin/Faaliyetin Vergi Dairesi ve No’su :
Çevre Lisansının Konusu:
Yukarıda adı ve açık adresi belirtilen tesis/faaliyete bu belgenin ekinde yeralan izin ve lisans koşulları çerçevesinde çalışması için 2872 sayılı Çevre Kanunu gereğince hazırlanmış Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında ÇEVRE İZNİ VE LİSANSI verilmiştir.
Bu belge ….. tarih ve ……….. sayılı yazı ile birlikte geçerlidir. Ayrı kullanılamaz.
…….
Bakan a.
Genel Müdür
EK: İzin ve Lisans Koşulları (…. SAYFA)
14 Haziran 2011 Salı
13 Haziran 2011 Pazartesi
Tapu Kanunu
TAPU MEVZUATI
Tapu Kanunu
Kanun NO: 2644 Resmi Gazete Tarihi:29/12/1934
TARİHİ :22/12/1934 Resmi Gazete Sayısı:2892
Madde 1 - Gayri menkullerin tescilinde o gayrimenkul Devlete ait ise bulunduğu yerdeki en büyük mal memuru, hususi idareye ait ise vali, evkafa ait ise evkaf müdürü veya memuru, belediyeye ait ise belediye reisi, köye ait ise muhtar ve mahsus kanunla teşekkül etmiş diğer hükmi şahıslara ait ise bunların kanuni mümessilleri salahiyetlidirler. Bu mümessillerin salahiyetlerini kullanma şeklini gösteren kanunlar hükmü yerinde durmaktadır.
Madde 2 - Hükmi şahısların tapu işlerinde merkez veya şubelerinin bulundukları yerin en büyük mülkiye amirinden nizamnamelerine göre gayrimenkul tasarrufuna izinli olduklarına ve tescil işini yapacak mümessilin salahiyetine dair alınacak belgenin verilmesi mecburidir. Ticaret Şirketleri bu belgeyi ticaret sicil memurundan alırlar.
Madde 3 - Mevcudiyetleri Türkiye Cumhuriyeti Hükümetince tanınmış olan yabancılara ait dini, ilmi, hayri müesseselerin fermanlara ve Hükümet kararlarına müsteniden sahiplendikleri gayri menkuller bu belgelerin sınırları dışına çıkmamak ve Hükümetin izni alınmak şartı ile müesseselerin hükmi şahsiyetleri namına tescil olunabilir.
Madde 4 - Madenlerin tesciline ait muamelelerde mahsus kanun ve nizamlarına göre verilecek belgelerin İktisat Vekaletince tasdik edilmiş olması şarttır.
Madde 5 - (Mülga: 4/11/1990 - 3678/31 md.)
Madde 6 - (Mülga: 11/6/1945 - 4753/64 md.)
Madde 7 - (Mülga: 16/2/1995 - 4070/15 md.)
Madde 8 - Denizden doldurulmak istenilen yerler için o yerin en büyük mal memurundan izin almak lazımdır. Bu izin doldurulacak yer belediye sınırı içinde ise belediyenin, limanı da alâkadar ediyorsa liman dairesinin veya deniz ticareti idaresinin ve müstahkem mevki kumandanlığı olan yerlerde müstahkem mevki kumandanlığının muvafakatları alındıktan sonra 3 yıl müddetle verilir. Belediye sınırı dışında ise alâkalarına göre vilâyet veya kaza idare heyetlerinin muvafakatı alınır. İzinle doldurulan bu yerler izin veren dairelerden alınacak belgeler üzerine değer baha aranmaksızın dolduran namına tapu sicillerine geçirilir. Üç yıl içinde makbul bir özür olmaksızın doldurma işini bitirmeyenlerin bu yerlerden eli çektirilir.
Madde 9 - İzinsiz doldurulmuş olan yerlerin tescilinde mahzur olmadığı alakalı daire ve heyetlerce kabul olunursa doldurulan yerlerin doldurulmuş olduğu halindeki değer bahasının onda biri alınmak şartı ile dolduran namına tescili yapılır.
Madde 10 - Deniz kıyısında teressübattan veya denizlerin med ve cezrinden dolmuş yerlerin satılmasında mahzur olmadığı sekizinci maddede yazılı alakalı dairelerce bildirildiği takdirde o yerlerin kendi gayri menkulüne bitişik olan kısmını o gayrimenkul sahibinin kendisine yapılacak tebligattan itibaren iki sene içinde takdir olunacak değer baha ile almağa hakkı vardır. Bu yerleri satın alanların o yeri korumak için rıhtım inşası hakkı olacaktır.
Madde 11 - Sahipli bir gayri menkulün önü veya bitişiği doldurulmak istenildiği takdirde sahibinden başkasına izin verilemez. İzinsiz olarak sahibi tarafından doldurulan böyle bir yerin tescilinde mahzur olmadığı alâkalı daire ve heyetlerce bildirildiği takdirde doldurulan yerin doldurulmuş olduğu haldeki kıymetinin onda biri alınıp dolduranın veya dolduranın yerine geçenin namına asıl mülkü ile birleştirilerek tescil olunur.
Devlet, vilâyet, belediye veya köy meclisince sıhhi, içtimai veya iktisadi sebeplerle yapılacak doldurma işlerinde yukarıdaki fıkrada yazılı gayrimenkul sahiplerine doldurmağa yetecek mühlet verilerek doldurma teklif olunur. Bu müddet içinde doldurmadıkları takdirde bu hakları kalmaz.
Madde 12 - Bir gayrimenkulun önünde veya bitişiğinde olup ta sahibi tarafından doldurulmak istenilen yerin doldurma işi bitirilmeksizin o gayrimenkul bir başkasının mülkiyetine geçer veya ayni bir hakla takyit olunursa, başka suretle mukavele bulunmadığı takdirde bu muamele işin şartları mahfuz olmak üzere doldurulan yerde de sâri olunur.
Madde 13 - Devletçe veya vilâyet ve belediyelerce yapılan liman, dalgakıran, inşaatıile temizleme ve taramadan meydana gelecek arazi hususi kanunlarındaki hükümlere bağlıdır.
Madde 14 - 8, 9, 10, 11 ve 12 nci maddeler hükmü bataklık olmayan göl ve nehir kenarlarında da caridir. Şu kadar ki nehrin asıl yatağını ve suların akıntısını bozmadığı ve alt taraflara ve başkalarına mazarrattı olmayacağı hakkında fenni rapor aranır.
Başlı başına tasarruf olunabilecek deniz, göl veya nehir metrukâtı bulunan sahipsiz yerler sahipli bir gayri menkulün önünde veya bitişiğinde bulunursa o gayrimenkul sahibine değer baha ile satın alması teklif olunur. Bir yıl içinde talip olmadığı takdirde başkalarına satılır.
Bu yerler başlı başına tasarruf olunmayacak halde ise takdir olunacak değer baha ile bitişiğindeki gayrimenkul sahiplerine temlik olunarak kendileri borçlandırılır.
Göl veya nehrin istilâ veya tahrip ettiği yerlerin sahiplerine Kanunu Medeninin 636 ve 637 nci maddeleri hükmü yerinde durmak üzere mukabil tarafta bu sebeplerden meydana gelmiş arazi var ise muadili parasız verilebilir.
Madde 15 - (Birinci fıkra Mülga: 18/1/1950 - 5516/12 md.)
Sahipli arazide husule gelen bataklıkların sıhhi sebeplerinden dolayı kurutulması zarureti tahakkuk edince Devlet veya vilâyet tarafından verilecek müsait bir mühlet içinde sahipleri kurutmadıkları takdirde o bataklık Devlet veya vilâyet tarafından kurutulur. Sahiplerinden kurutma masrafına iştirak edenlerin arazisi kendilerine verilir. Masrafa iştirak etmeyenlerin arazisi kurutanın mülkü olur. (Değişik: 18/10/1962 -79/1 md.) Bu takdirde, gayri menkulün bataklık halindeki gerçek karşılığı olarak arazi sahibine ödenecek bedelinin tespitinde 6830 sayılı İstimlâk Kanunu hükümleri uygulanır.
Madde 16 - Hususi kanunlarında müsaade edilenleri hariç olmak üzere Devlete, belediyelere ve köylere ait orman, koru ve baltalıklardan tarla açılamaz ve hususi bina yapılamaz. Şahıslara ait ormanlarda dahi ait olduğu vekâletten izin alınmadıkça tarla açılamaz.
Madde 17 - Erbabı vukufa takdir ettirilen değer bahaların ikinci derecede tasdiki belediyelerce seçilecek iki zatın da iştirakiyle mahalli idare heyetlerine aittir.
Madde 18 - Bu kanunda yazılı vergi kıymetleri 1837 numaralı Bina Vergisi ve 1933 numaralı Arazi Vergisi Kanunları mucibince vergiye matrah olan kıymettir.
Madde 19 - Değer bahalar müsavi taksitlerle beş yıl içinde vergi ile birlikte Tahsili Emval Kanununa göre tahsil olunur. İki seneye ait taksit ödenince gayrimenkul sahibi namına tescil edilir ve geri kalan taksitler için o gayrimenkul ipotekli olur.
Madde 20 - Bu kanunun neşrinden evvel muamelesi bitipte tahakkuk ettirilmiş olan değer bahalar dahi 19 uncu maddede yazılı şekilde taksitle tahsil olunur.
Madde 21 - Köy ve belediye sınırları içinde kapanmış yollarla yol fazlaları köy veya belediye namına tescil olunur.
Madde 22 - Kadastro veya tapu tahriri yapılmış olan yerlerle tapu senet veya kayıtlarına sahiplerinin fotoğrafı yapıştırılmış olan gayri menkullerin vuku bulacak tasarruf muameleleri için belediye veya köy ilmühaberleri aranmaz. Kanunu Medeninin mer'iyeti tarihine kadar musakkaf ve hükümde olan bağ ve bahçe ve arsaların on beş, diğer arazinin on seneden daha az bir müddet içinde husul bulmuş olan iktisap sebeplerine veya Kanunu Medeninin meriyetinden sonra düşürülmüş olan kayıtlara müstenit tasarruf muameleleri için dahi böyle yapılır. Ancak bu muamelelerde kayıt sahibinin fotoğraf vermesi ve bu fotoğrafın kayda yapıştırılması lâzımdır.
Bu çerçeve dışında kalan muamelelerle 2 nci fıkradaki hallerde fotoğraf veremeyenler için gayri menkulün sahibi olduğuna ve başkasının alakası bulunmadığına dair belediye veya köy ilmühaberi almak lâzımdır.
Madde 23 - İlmühaber alınması lâzım gelen muameleler için belediye veya ihtiyar meclisi ilmühaberi tasdikten imtina ederse bu imtina sebeplerini şerh ile izaha mecburdur. Bunu yapamazsa hakkında kanuni takibat yapılır.
Tapu idareleri yapacakları tetkik ve tahkik üzerine bu sebeplerin kanuni olmadığını anlarlarsa işi tapu komisyonuna verirler. Komisyon da sebeplerin kanuni olmadığına karar verirse tapu idarelerince muamele yapılır. Aksine karar verirse tapu idareleri 1515 numaralı kanunun şumülü dışındaki hallerde alâkalıyı mahkemeye gönderir. Kaza tapu komisyonlarının kararlarına karış alakalıların vilâyet tapu komisyonlarına itiraz hakları vardır.
Madde 24 - Köylerde bulunan metruk ve kimsesiz mezarlıklarla vakfa ait umumi mezarlıklar köyün manevi şahsiyeti namına tescil olunur.
Madde 25 - 1580 sayılı Belediye Kanununun 159 uncu maddesi ile 2510 sayılı İskân Kanununun 21 inci maddesi dışında kalan mera, baltalık gibi köy orta malı sayılan yerlerin tescili ve alım satım şekilleri hakkında hususi hükümler konulacaktır.
Madde 26 - (Değişik: 6/1/1954 - 6217/1 md.)
Mülkiyete, mülkiyetin gayri aynı haklara ve müşterek bir arzın hissedarları veya birbirine muttasıl gayri menkullerin sahipleri arasında bunlardan birinin veya bir kaçının o gayrimenkul üzerinde mevcut veya inşa edilecek binanın, muayyen bir katından veya dairesinden yahut müstakilen istimale elverişli bir bölümünden münhasıran istifadesinin temin gayesiyle Medeni Kanunun 753 üncü maddesi hükümlerine göre irtifak hakkı tesisine veya tesisi vadine mütedair resmi senetler tapu sicil muhafızları veya memurları tarafından tanzim edilir.
Alâkalıların isteği halinde resmi senedi tanzim için memurlar ikametgahlara giderler, bu sırada gelecek haciz ve tahdit kararları resmi senedi yapmak için ikametgaha gitmiş olan memura tebliğ olunur.
(Ek:02.04.1998-4358/3 md) Resmi senede tarafların kimlik bilgileri ile birlikte vergi kimlik numaraları da kaydedilir.
(Değişik: 6/3/1981 - 2421/1 md.) Resmi senedi, taraflar ile hazırlayan memur ve tapu sicil muhafızı imzalar. Tarafların kimliklerinde şüpheye düşülen hallerde tanık getirilmesi istenebilir. Kanunların tanık bulundurulmasını zorunlu kıldığı hükümler saklıdır. 11 Ocak 1926 tarihli ve 711 sayılı Kanun gereğince yapılacak akitlerde de aynı usul uygulanır.
Birinci fıkrada beyan olunan irtifak hakkı tesisi vaitleri tapu siciline re'sen şerh verilir. Bunlardan irtifak hakkı tesisi vadine mütedair resmi senetler tapuya şerh verilmekle, taalluk ettiği gayri menkulün sonraki maliklerini de ilzam eder.
Noterlik Kanununun 44 üncü maddesinin (B) bendi mucibince noterler tarafından tanzim edilen gayrimenkul satış vadi sözleşmeleri de taraflardan biri isterse gayrimenkul siciline şerh verilir.
Şerhten itibaren beş yıl içinde satış yapılmaz veya irtifak hakkı tesis ve tapuya tescil edilmezse işbu şerh tapu sicil muhafızı veya memuru tarafından re'sen terkin olunur.
(Ek: 26/4/1984 - 3000/1 md.) Konut yapanlara, ihracatçılara, turizm tesisi yapanlarla işletmecilerine, sanayicilere, esnaf ve sanatkârlara konuları ile ilgili olarak bankalarca veya kamu kurum veya kuruluşlarınca (Ordu Yardımlaşma Kurumu dahil) açılacak kredilere karşılık teminat gösterilen gayri menkullerin ipotek işlemleri, resmi senet tanzim edilmeksizin alacaklı ile borçlu ve varsa kefilleri arasında yapılan kredi veya borç sözleşmelerine istinaden, ilgililerin talebi üzerine, tapu sicil muhafızlıklarınca tapuya tescil edilir.
(Ek: 12/3/1985 - 3163/1 md.) Tarımsal kredi sebebiyle bankalar veya kamu kurum ve kuruluşları lehine teminat olarak gösterilen gayri menkullerin ipotek işlemlerinde de bu usule uyulur.
Madde 27 - Tapu Sicil Muhafız veya memurları tarafından yapılan resmi senetlere iki tarafın ve tapu senetleriyle akte müstenit olmayan iktibaslarda kayıtlara sahibinin 6x4 büyüklüğünde ve mümkün olan yerlerde fotoğrafları yapıştırılır. Bu imkânı idare heyeti tayin eder. Tapu sicil muhafızları veya memurları da küçüklük ve sair makbul mazeretleri göz önüne alabilirler.
1515 numaralı kanunun şümulüne girmeyen fotoğrafsız tapu kayıt ve senetlerine fotoğraf yapıştırılmak istenildikçe tapu memurluğunca hüviyet bilinmeyenler için hüviyetleri tasdik ettirilerek fotoğraf yapıştırılır.
Madde 28 - Akte ve tescile müteallik tapu işleri idari emirlerle durdurulamaz.
Madde 29 - (Mülga : 25/2/1952 - 5887/126 md.)
Madde 30 - Plan ve resmi mesahaya istinat etmeyen gayrimenkul mallarda eskiden beri malum ve muayyen olan hududa itibar olunur. Borçlar Kanununun 215'inci maddesi hükmü yerinde durmaktadır.
Madde 31 - (Değişik: 25/1/1950-5520/1 md.)
Gayrimenkul malların yüz ölçüsü tapu sicilinde yazılı miktardan fazla çıkıp ta bu fazlalığın bitişik araziye el uzatmaktan ileri gelmediğine ve sınırca da bir değişiklik olmadığına mahkemece karar verilirse sicile karar veçhile kaydolunur.
Mahkeme gayri menkulün başında incelemeler yapar ve bitişik gayrimenkul maliklerini dinler. Mahkeme kararına, tapu fen memurlarına ve bunlar yoksa yetkili fen memurlarına veya mühendislere yaptırılacak o yere ait harita da eklenir. İtiraz halinde genel hükümler çerçevesinde dava açılır.
Madde 32 - Planı veya resmi şekilde yapılmış haritası bulunan gayri menkullerin gerek kazaen ve gerekse rızaen parçalara ayrılmasında harita yapılması mecburidir. Şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde olup ta tapu fen memuru bulunan yerlerde plan ve haritaya bağlı olmayan gayri menkullerin parçalara ayrılmasında harita yapılır. Belediye sınırları dışında bulunan gayri menkullerden kazai şekilde parçalara ayrılanların haritasını yaptırmak hakimin takdirine bağlıdır.
Madde 33 - Kanunu Medeninin 934, 935 inci maddelerine göre sicillin tashihine ve bir ayni hakkın sükut edip etmediğinin tayinine dair tapu sicil muhafız veya memuru tarafından mahkemeye yapılacak müracaatlar ve bunun üzerine verilecek kararlardan bir güna harç ve resim alınmaz ve bunlara damga pulu yapıştırılmaz.
Madde 34 - Bedelli âkitlerde ve bir akdin yapılması diğerinin yapılmış olmasına bağlı olan hallerde alakalılar tapu sicil muhafız veya memurunu yedi adil yapabilirler. Bu takdirde memur tarafından paranın hak sahiplerine verilmesi Akitlerin tamam olmasın bağlıdır. Akitler tamam olmazsa memur parayı kimden almış ise alâkalılar dağılmadan huzurlarında derhal ona geri verir ve taalluk ettiği muameleleri boza
(Değişik: 3/7/2003-4916/19 md.)
Madde 35 - Karşılıklı olmak ve kanunî sınırlamalara uyulmak kaydıyla, yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde bu ülkelerin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketleri, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde taşınmaz edinebilirler. Karşılıklılık ilkesinin uygulanmasında, yabancı devletin taşınmaz ediniminde kendi vatandaşlarına veya yabancı ülkelerde bu ülkelerin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlerine tanıdığı hakların, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına veya ticaret şirketlerine de tanınması esastır.
Türkiye Cumhuriyeti ile arasında karşılıklılık olmayan devlet vatandaşlarının kanunî miras yoluyla edindikleri taşınmazlar ile kanunî kısıtlamalara tâbi alanlardaki taşınmazlar, intikal işlemleri yapılarak tasfiye edilir ve bedele çevrilir.. Yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde bu ülkelerin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlerinin otuz hektardan fazla taşınmaz edinebilmesi Bakanlar Kurulunun iznine tâbidir. Kanunî miras yoluyla intikal eden taşınmazlar için bu hüküm uygulanmaz. Yabancı uyruklu gerçek kişilerin, kanunî miras dışında ölüme bağlı tasarruflar yoluyla otuz hektardan fazla taşınmaz edinebilmesi de Bakanlar Kurulunun iznine bağlıdır. İzin verilmez ise, fazla miktar tasfiye edilerek bedele çevrilir.
Yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde bu ülkelerin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketleri lehine, taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak tesis edilmesi halinde karşılıklılık şartı aranmaz.
Kamu yararı ve ülke güvenliği bakımından, bu maddenin uygulanmayacağı yerleri belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Madde 36 - (Mülga: 3/7/2003-4915/38 md.)
Madde 37 - Yabancı hakiki şahısların intikal işleri Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinden verilen veyahut kendi salâhiyetli makamlarından verilip de Türk kanunlarının veraset usulü hakkındaki hükümlerine uygun olduğu Türk mahkemelerince tasdik edilen veraset senetlerine istinaden yapılır.
Madde 38 - 8 cemaziyülevvel 1275 tarihli tapu nizamnamesi ve zeyillerinin ve 28 recep 1291 tarihli emlâk nizamnamesinin ve 7 muharrem 1293 tarihli arazi hakkındaki fıkaratı nizamiyenin ve 8 recep 1276 tarihinde iradesi çıkmış olan tapu senedatı hakkındaki talimatnamenin ve 28 recep 1276 tarihinde iradesi çıkmış olan tarifnamenin ve emvali gayri menkullerin tasarrufuna dair 3 mart 1329 tarihli muvakkat kanununun ve defter hane idarelerinin teşkilat ve tensikatına dair 17 Temmuz 1323 tarihli nizamname ile zeyillerinin ve emvali gayrimenkul erin muamelâtı tasarrufiyesinde tapu senedatı ile kayıtlarına alâkadarının fotoğrafları yapıştırılmasına dair 30 kânunusani 1926 tarihli kanunun Kanunu Medeni ile Kanunu Medeninin tatbikine ait kanun ve Borçlar Kanunu ile ortadan kalkmamış olan hükümleriyle başka kanunların bu kanuna uygun olmayan hükümleri kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1 - (2644 sayılı Kanunun numarasız Muvakkat maddesi olup teselsül için numaralandırılmıştır.)
Bu kanunun mer'iyetinden evvel açılarak tarla veya bağ ve bahçe haline konulmuş olup ta henüz muamelesi bitmemiş yerler hakkında da bu kanunun 6 ıncı maddesi hükümleri tatbik olunur. Madde 39 - Bu kanun hükümleri, neşrolunduğu tarihten itibaren yürümeğe başlar.
Madde 40 - Bu kanun hükümlerini Adliye, Dahiliye, Maliye Bakanları yerine getirir.
Tapu Kanunu
Kanun NO: 2644 Resmi Gazete Tarihi:29/12/1934
TARİHİ :22/12/1934 Resmi Gazete Sayısı:2892
Madde 1 - Gayri menkullerin tescilinde o gayrimenkul Devlete ait ise bulunduğu yerdeki en büyük mal memuru, hususi idareye ait ise vali, evkafa ait ise evkaf müdürü veya memuru, belediyeye ait ise belediye reisi, köye ait ise muhtar ve mahsus kanunla teşekkül etmiş diğer hükmi şahıslara ait ise bunların kanuni mümessilleri salahiyetlidirler. Bu mümessillerin salahiyetlerini kullanma şeklini gösteren kanunlar hükmü yerinde durmaktadır.
Madde 2 - Hükmi şahısların tapu işlerinde merkez veya şubelerinin bulundukları yerin en büyük mülkiye amirinden nizamnamelerine göre gayrimenkul tasarrufuna izinli olduklarına ve tescil işini yapacak mümessilin salahiyetine dair alınacak belgenin verilmesi mecburidir. Ticaret Şirketleri bu belgeyi ticaret sicil memurundan alırlar.
Madde 3 - Mevcudiyetleri Türkiye Cumhuriyeti Hükümetince tanınmış olan yabancılara ait dini, ilmi, hayri müesseselerin fermanlara ve Hükümet kararlarına müsteniden sahiplendikleri gayri menkuller bu belgelerin sınırları dışına çıkmamak ve Hükümetin izni alınmak şartı ile müesseselerin hükmi şahsiyetleri namına tescil olunabilir.
Madde 4 - Madenlerin tesciline ait muamelelerde mahsus kanun ve nizamlarına göre verilecek belgelerin İktisat Vekaletince tasdik edilmiş olması şarttır.
Madde 5 - (Mülga: 4/11/1990 - 3678/31 md.)
Madde 6 - (Mülga: 11/6/1945 - 4753/64 md.)
Madde 7 - (Mülga: 16/2/1995 - 4070/15 md.)
Madde 8 - Denizden doldurulmak istenilen yerler için o yerin en büyük mal memurundan izin almak lazımdır. Bu izin doldurulacak yer belediye sınırı içinde ise belediyenin, limanı da alâkadar ediyorsa liman dairesinin veya deniz ticareti idaresinin ve müstahkem mevki kumandanlığı olan yerlerde müstahkem mevki kumandanlığının muvafakatları alındıktan sonra 3 yıl müddetle verilir. Belediye sınırı dışında ise alâkalarına göre vilâyet veya kaza idare heyetlerinin muvafakatı alınır. İzinle doldurulan bu yerler izin veren dairelerden alınacak belgeler üzerine değer baha aranmaksızın dolduran namına tapu sicillerine geçirilir. Üç yıl içinde makbul bir özür olmaksızın doldurma işini bitirmeyenlerin bu yerlerden eli çektirilir.
Madde 9 - İzinsiz doldurulmuş olan yerlerin tescilinde mahzur olmadığı alakalı daire ve heyetlerce kabul olunursa doldurulan yerlerin doldurulmuş olduğu halindeki değer bahasının onda biri alınmak şartı ile dolduran namına tescili yapılır.
Madde 10 - Deniz kıyısında teressübattan veya denizlerin med ve cezrinden dolmuş yerlerin satılmasında mahzur olmadığı sekizinci maddede yazılı alakalı dairelerce bildirildiği takdirde o yerlerin kendi gayri menkulüne bitişik olan kısmını o gayrimenkul sahibinin kendisine yapılacak tebligattan itibaren iki sene içinde takdir olunacak değer baha ile almağa hakkı vardır. Bu yerleri satın alanların o yeri korumak için rıhtım inşası hakkı olacaktır.
Madde 11 - Sahipli bir gayri menkulün önü veya bitişiği doldurulmak istenildiği takdirde sahibinden başkasına izin verilemez. İzinsiz olarak sahibi tarafından doldurulan böyle bir yerin tescilinde mahzur olmadığı alâkalı daire ve heyetlerce bildirildiği takdirde doldurulan yerin doldurulmuş olduğu haldeki kıymetinin onda biri alınıp dolduranın veya dolduranın yerine geçenin namına asıl mülkü ile birleştirilerek tescil olunur.
Devlet, vilâyet, belediye veya köy meclisince sıhhi, içtimai veya iktisadi sebeplerle yapılacak doldurma işlerinde yukarıdaki fıkrada yazılı gayrimenkul sahiplerine doldurmağa yetecek mühlet verilerek doldurma teklif olunur. Bu müddet içinde doldurmadıkları takdirde bu hakları kalmaz.
Madde 12 - Bir gayrimenkulun önünde veya bitişiğinde olup ta sahibi tarafından doldurulmak istenilen yerin doldurma işi bitirilmeksizin o gayrimenkul bir başkasının mülkiyetine geçer veya ayni bir hakla takyit olunursa, başka suretle mukavele bulunmadığı takdirde bu muamele işin şartları mahfuz olmak üzere doldurulan yerde de sâri olunur.
Madde 13 - Devletçe veya vilâyet ve belediyelerce yapılan liman, dalgakıran, inşaatıile temizleme ve taramadan meydana gelecek arazi hususi kanunlarındaki hükümlere bağlıdır.
Madde 14 - 8, 9, 10, 11 ve 12 nci maddeler hükmü bataklık olmayan göl ve nehir kenarlarında da caridir. Şu kadar ki nehrin asıl yatağını ve suların akıntısını bozmadığı ve alt taraflara ve başkalarına mazarrattı olmayacağı hakkında fenni rapor aranır.
Başlı başına tasarruf olunabilecek deniz, göl veya nehir metrukâtı bulunan sahipsiz yerler sahipli bir gayri menkulün önünde veya bitişiğinde bulunursa o gayrimenkul sahibine değer baha ile satın alması teklif olunur. Bir yıl içinde talip olmadığı takdirde başkalarına satılır.
Bu yerler başlı başına tasarruf olunmayacak halde ise takdir olunacak değer baha ile bitişiğindeki gayrimenkul sahiplerine temlik olunarak kendileri borçlandırılır.
Göl veya nehrin istilâ veya tahrip ettiği yerlerin sahiplerine Kanunu Medeninin 636 ve 637 nci maddeleri hükmü yerinde durmak üzere mukabil tarafta bu sebeplerden meydana gelmiş arazi var ise muadili parasız verilebilir.
Madde 15 - (Birinci fıkra Mülga: 18/1/1950 - 5516/12 md.)
Sahipli arazide husule gelen bataklıkların sıhhi sebeplerinden dolayı kurutulması zarureti tahakkuk edince Devlet veya vilâyet tarafından verilecek müsait bir mühlet içinde sahipleri kurutmadıkları takdirde o bataklık Devlet veya vilâyet tarafından kurutulur. Sahiplerinden kurutma masrafına iştirak edenlerin arazisi kendilerine verilir. Masrafa iştirak etmeyenlerin arazisi kurutanın mülkü olur. (Değişik: 18/10/1962 -79/1 md.) Bu takdirde, gayri menkulün bataklık halindeki gerçek karşılığı olarak arazi sahibine ödenecek bedelinin tespitinde 6830 sayılı İstimlâk Kanunu hükümleri uygulanır.
Madde 16 - Hususi kanunlarında müsaade edilenleri hariç olmak üzere Devlete, belediyelere ve köylere ait orman, koru ve baltalıklardan tarla açılamaz ve hususi bina yapılamaz. Şahıslara ait ormanlarda dahi ait olduğu vekâletten izin alınmadıkça tarla açılamaz.
Madde 17 - Erbabı vukufa takdir ettirilen değer bahaların ikinci derecede tasdiki belediyelerce seçilecek iki zatın da iştirakiyle mahalli idare heyetlerine aittir.
Madde 18 - Bu kanunda yazılı vergi kıymetleri 1837 numaralı Bina Vergisi ve 1933 numaralı Arazi Vergisi Kanunları mucibince vergiye matrah olan kıymettir.
Madde 19 - Değer bahalar müsavi taksitlerle beş yıl içinde vergi ile birlikte Tahsili Emval Kanununa göre tahsil olunur. İki seneye ait taksit ödenince gayrimenkul sahibi namına tescil edilir ve geri kalan taksitler için o gayrimenkul ipotekli olur.
Madde 20 - Bu kanunun neşrinden evvel muamelesi bitipte tahakkuk ettirilmiş olan değer bahalar dahi 19 uncu maddede yazılı şekilde taksitle tahsil olunur.
Madde 21 - Köy ve belediye sınırları içinde kapanmış yollarla yol fazlaları köy veya belediye namına tescil olunur.
Madde 22 - Kadastro veya tapu tahriri yapılmış olan yerlerle tapu senet veya kayıtlarına sahiplerinin fotoğrafı yapıştırılmış olan gayri menkullerin vuku bulacak tasarruf muameleleri için belediye veya köy ilmühaberleri aranmaz. Kanunu Medeninin mer'iyeti tarihine kadar musakkaf ve hükümde olan bağ ve bahçe ve arsaların on beş, diğer arazinin on seneden daha az bir müddet içinde husul bulmuş olan iktisap sebeplerine veya Kanunu Medeninin meriyetinden sonra düşürülmüş olan kayıtlara müstenit tasarruf muameleleri için dahi böyle yapılır. Ancak bu muamelelerde kayıt sahibinin fotoğraf vermesi ve bu fotoğrafın kayda yapıştırılması lâzımdır.
Bu çerçeve dışında kalan muamelelerle 2 nci fıkradaki hallerde fotoğraf veremeyenler için gayri menkulün sahibi olduğuna ve başkasının alakası bulunmadığına dair belediye veya köy ilmühaberi almak lâzımdır.
Madde 23 - İlmühaber alınması lâzım gelen muameleler için belediye veya ihtiyar meclisi ilmühaberi tasdikten imtina ederse bu imtina sebeplerini şerh ile izaha mecburdur. Bunu yapamazsa hakkında kanuni takibat yapılır.
Tapu idareleri yapacakları tetkik ve tahkik üzerine bu sebeplerin kanuni olmadığını anlarlarsa işi tapu komisyonuna verirler. Komisyon da sebeplerin kanuni olmadığına karar verirse tapu idarelerince muamele yapılır. Aksine karar verirse tapu idareleri 1515 numaralı kanunun şumülü dışındaki hallerde alâkalıyı mahkemeye gönderir. Kaza tapu komisyonlarının kararlarına karış alakalıların vilâyet tapu komisyonlarına itiraz hakları vardır.
Madde 24 - Köylerde bulunan metruk ve kimsesiz mezarlıklarla vakfa ait umumi mezarlıklar köyün manevi şahsiyeti namına tescil olunur.
Madde 25 - 1580 sayılı Belediye Kanununun 159 uncu maddesi ile 2510 sayılı İskân Kanununun 21 inci maddesi dışında kalan mera, baltalık gibi köy orta malı sayılan yerlerin tescili ve alım satım şekilleri hakkında hususi hükümler konulacaktır.
Madde 26 - (Değişik: 6/1/1954 - 6217/1 md.)
Mülkiyete, mülkiyetin gayri aynı haklara ve müşterek bir arzın hissedarları veya birbirine muttasıl gayri menkullerin sahipleri arasında bunlardan birinin veya bir kaçının o gayrimenkul üzerinde mevcut veya inşa edilecek binanın, muayyen bir katından veya dairesinden yahut müstakilen istimale elverişli bir bölümünden münhasıran istifadesinin temin gayesiyle Medeni Kanunun 753 üncü maddesi hükümlerine göre irtifak hakkı tesisine veya tesisi vadine mütedair resmi senetler tapu sicil muhafızları veya memurları tarafından tanzim edilir.
Alâkalıların isteği halinde resmi senedi tanzim için memurlar ikametgahlara giderler, bu sırada gelecek haciz ve tahdit kararları resmi senedi yapmak için ikametgaha gitmiş olan memura tebliğ olunur.
(Ek:02.04.1998-4358/3 md) Resmi senede tarafların kimlik bilgileri ile birlikte vergi kimlik numaraları da kaydedilir.
(Değişik: 6/3/1981 - 2421/1 md.) Resmi senedi, taraflar ile hazırlayan memur ve tapu sicil muhafızı imzalar. Tarafların kimliklerinde şüpheye düşülen hallerde tanık getirilmesi istenebilir. Kanunların tanık bulundurulmasını zorunlu kıldığı hükümler saklıdır. 11 Ocak 1926 tarihli ve 711 sayılı Kanun gereğince yapılacak akitlerde de aynı usul uygulanır.
Birinci fıkrada beyan olunan irtifak hakkı tesisi vaitleri tapu siciline re'sen şerh verilir. Bunlardan irtifak hakkı tesisi vadine mütedair resmi senetler tapuya şerh verilmekle, taalluk ettiği gayri menkulün sonraki maliklerini de ilzam eder.
Noterlik Kanununun 44 üncü maddesinin (B) bendi mucibince noterler tarafından tanzim edilen gayrimenkul satış vadi sözleşmeleri de taraflardan biri isterse gayrimenkul siciline şerh verilir.
Şerhten itibaren beş yıl içinde satış yapılmaz veya irtifak hakkı tesis ve tapuya tescil edilmezse işbu şerh tapu sicil muhafızı veya memuru tarafından re'sen terkin olunur.
(Ek: 26/4/1984 - 3000/1 md.) Konut yapanlara, ihracatçılara, turizm tesisi yapanlarla işletmecilerine, sanayicilere, esnaf ve sanatkârlara konuları ile ilgili olarak bankalarca veya kamu kurum veya kuruluşlarınca (Ordu Yardımlaşma Kurumu dahil) açılacak kredilere karşılık teminat gösterilen gayri menkullerin ipotek işlemleri, resmi senet tanzim edilmeksizin alacaklı ile borçlu ve varsa kefilleri arasında yapılan kredi veya borç sözleşmelerine istinaden, ilgililerin talebi üzerine, tapu sicil muhafızlıklarınca tapuya tescil edilir.
(Ek: 12/3/1985 - 3163/1 md.) Tarımsal kredi sebebiyle bankalar veya kamu kurum ve kuruluşları lehine teminat olarak gösterilen gayri menkullerin ipotek işlemlerinde de bu usule uyulur.
Madde 27 - Tapu Sicil Muhafız veya memurları tarafından yapılan resmi senetlere iki tarafın ve tapu senetleriyle akte müstenit olmayan iktibaslarda kayıtlara sahibinin 6x4 büyüklüğünde ve mümkün olan yerlerde fotoğrafları yapıştırılır. Bu imkânı idare heyeti tayin eder. Tapu sicil muhafızları veya memurları da küçüklük ve sair makbul mazeretleri göz önüne alabilirler.
1515 numaralı kanunun şümulüne girmeyen fotoğrafsız tapu kayıt ve senetlerine fotoğraf yapıştırılmak istenildikçe tapu memurluğunca hüviyet bilinmeyenler için hüviyetleri tasdik ettirilerek fotoğraf yapıştırılır.
Madde 28 - Akte ve tescile müteallik tapu işleri idari emirlerle durdurulamaz.
Madde 29 - (Mülga : 25/2/1952 - 5887/126 md.)
Madde 30 - Plan ve resmi mesahaya istinat etmeyen gayrimenkul mallarda eskiden beri malum ve muayyen olan hududa itibar olunur. Borçlar Kanununun 215'inci maddesi hükmü yerinde durmaktadır.
Madde 31 - (Değişik: 25/1/1950-5520/1 md.)
Gayrimenkul malların yüz ölçüsü tapu sicilinde yazılı miktardan fazla çıkıp ta bu fazlalığın bitişik araziye el uzatmaktan ileri gelmediğine ve sınırca da bir değişiklik olmadığına mahkemece karar verilirse sicile karar veçhile kaydolunur.
Mahkeme gayri menkulün başında incelemeler yapar ve bitişik gayrimenkul maliklerini dinler. Mahkeme kararına, tapu fen memurlarına ve bunlar yoksa yetkili fen memurlarına veya mühendislere yaptırılacak o yere ait harita da eklenir. İtiraz halinde genel hükümler çerçevesinde dava açılır.
Madde 32 - Planı veya resmi şekilde yapılmış haritası bulunan gayri menkullerin gerek kazaen ve gerekse rızaen parçalara ayrılmasında harita yapılması mecburidir. Şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde olup ta tapu fen memuru bulunan yerlerde plan ve haritaya bağlı olmayan gayri menkullerin parçalara ayrılmasında harita yapılır. Belediye sınırları dışında bulunan gayri menkullerden kazai şekilde parçalara ayrılanların haritasını yaptırmak hakimin takdirine bağlıdır.
Madde 33 - Kanunu Medeninin 934, 935 inci maddelerine göre sicillin tashihine ve bir ayni hakkın sükut edip etmediğinin tayinine dair tapu sicil muhafız veya memuru tarafından mahkemeye yapılacak müracaatlar ve bunun üzerine verilecek kararlardan bir güna harç ve resim alınmaz ve bunlara damga pulu yapıştırılmaz.
Madde 34 - Bedelli âkitlerde ve bir akdin yapılması diğerinin yapılmış olmasına bağlı olan hallerde alakalılar tapu sicil muhafız veya memurunu yedi adil yapabilirler. Bu takdirde memur tarafından paranın hak sahiplerine verilmesi Akitlerin tamam olmasın bağlıdır. Akitler tamam olmazsa memur parayı kimden almış ise alâkalılar dağılmadan huzurlarında derhal ona geri verir ve taalluk ettiği muameleleri boza
(Değişik: 3/7/2003-4916/19 md.)
Madde 35 - Karşılıklı olmak ve kanunî sınırlamalara uyulmak kaydıyla, yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde bu ülkelerin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketleri, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde taşınmaz edinebilirler. Karşılıklılık ilkesinin uygulanmasında, yabancı devletin taşınmaz ediniminde kendi vatandaşlarına veya yabancı ülkelerde bu ülkelerin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlerine tanıdığı hakların, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına veya ticaret şirketlerine de tanınması esastır.
Türkiye Cumhuriyeti ile arasında karşılıklılık olmayan devlet vatandaşlarının kanunî miras yoluyla edindikleri taşınmazlar ile kanunî kısıtlamalara tâbi alanlardaki taşınmazlar, intikal işlemleri yapılarak tasfiye edilir ve bedele çevrilir.. Yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde bu ülkelerin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlerinin otuz hektardan fazla taşınmaz edinebilmesi Bakanlar Kurulunun iznine tâbidir. Kanunî miras yoluyla intikal eden taşınmazlar için bu hüküm uygulanmaz. Yabancı uyruklu gerçek kişilerin, kanunî miras dışında ölüme bağlı tasarruflar yoluyla otuz hektardan fazla taşınmaz edinebilmesi de Bakanlar Kurulunun iznine bağlıdır. İzin verilmez ise, fazla miktar tasfiye edilerek bedele çevrilir.
Yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde bu ülkelerin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketleri lehine, taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak tesis edilmesi halinde karşılıklılık şartı aranmaz.
Kamu yararı ve ülke güvenliği bakımından, bu maddenin uygulanmayacağı yerleri belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Madde 36 - (Mülga: 3/7/2003-4915/38 md.)
Madde 37 - Yabancı hakiki şahısların intikal işleri Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinden verilen veyahut kendi salâhiyetli makamlarından verilip de Türk kanunlarının veraset usulü hakkındaki hükümlerine uygun olduğu Türk mahkemelerince tasdik edilen veraset senetlerine istinaden yapılır.
Madde 38 - 8 cemaziyülevvel 1275 tarihli tapu nizamnamesi ve zeyillerinin ve 28 recep 1291 tarihli emlâk nizamnamesinin ve 7 muharrem 1293 tarihli arazi hakkındaki fıkaratı nizamiyenin ve 8 recep 1276 tarihinde iradesi çıkmış olan tapu senedatı hakkındaki talimatnamenin ve 28 recep 1276 tarihinde iradesi çıkmış olan tarifnamenin ve emvali gayri menkullerin tasarrufuna dair 3 mart 1329 tarihli muvakkat kanununun ve defter hane idarelerinin teşkilat ve tensikatına dair 17 Temmuz 1323 tarihli nizamname ile zeyillerinin ve emvali gayrimenkul erin muamelâtı tasarrufiyesinde tapu senedatı ile kayıtlarına alâkadarının fotoğrafları yapıştırılmasına dair 30 kânunusani 1926 tarihli kanunun Kanunu Medeni ile Kanunu Medeninin tatbikine ait kanun ve Borçlar Kanunu ile ortadan kalkmamış olan hükümleriyle başka kanunların bu kanuna uygun olmayan hükümleri kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1 - (2644 sayılı Kanunun numarasız Muvakkat maddesi olup teselsül için numaralandırılmıştır.)
Bu kanunun mer'iyetinden evvel açılarak tarla veya bağ ve bahçe haline konulmuş olup ta henüz muamelesi bitmemiş yerler hakkında da bu kanunun 6 ıncı maddesi hükümleri tatbik olunur. Madde 39 - Bu kanun hükümleri, neşrolunduğu tarihten itibaren yürümeğe başlar.
Madde 40 - Bu kanun hükümlerini Adliye, Dahiliye, Maliye Bakanları yerine getirir.
Kamulaştırma Kanunu
Kamulaştırma Kanunu
Kanun No: 2942 Resmi Gazete Tarihi:08/11/1983
TARİHİ :04/11/1983 Resmi Gazete Sayısı:18215
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç ve Kapsam
Madde 1 -Bu Kanun; kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların, Devlet ve kamu tüzelkişilerince kamulaştırılmasında yapılacak işlemleri, kamulaştırma bedelinin hesaplanmasını , taşınmaz malın ve irtifak hakkının idare adına tescilini, kullanılmayan taşınmaz malın geri alınmasını, idareler arasında taşınmaz malların devir işlemlerini, karşılıklı hak ve yükümlülükler ile bunlara dayalı uyuşmazlıkların çözüm usul ve yöntemlerini düzenler.
Özel kanunlarına dayanılarak gerçek ve özel hukuk tüzelkişileri adına yapılacak kamulaştırmalarda da, bu Kanun hükümleri uygulanır.
Tanımlar
Madde 2 - Bu Kanunun uygulanmasında;
a) İdare: Yararına kamulaştırma hak ve yetkisi tanınan kamu tüzelkişilerini, kamu kurum ve kuruluşlarını, gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerini,
b) Taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yer: Taşınmaz malın tapuda kayıtlı olduğu, değilse tapu siciline kayıtlı olması gereken il veya ilçeyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırmanın Oluşturulması
Kamulaştırma şartları:
Madde 3 - İdareler, kanunlarla yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını; bedellerini nakden ve peşin olarak veya aşağıda belirtilen hallerde eşit taksitlerle ödenmek suretiyle kamulaştırma yapabilirler.
Bakanlar Kurulunca kabul olunan, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskân projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla yapılacak kamulaştırmalarda, bir gerçek veya özel hukuk tüzelkişisine ödenecek kamulaştırma bedelinin o yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilen miktarı, nakden ve peşin olarak ödenir. Bu miktar, kamulaştırma bedelinin altında birinden az olamaz. Bu miktarın üstünde olan kamulaştırma bedelleri, peşin ödeme miktarından az olmamak ve en fazla beş yıl içinde faiziyle birlikte ödenmek üzere eşit taksitlere bağlanır. Taksitlere, peşin ödeme gününü takip eden günden itibaren, Devlet borçları için öngörülen en yüksek faiz haddi uygulanır.
Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçük çiftçiye ait olanların bedeli, herhalde peşin ödenir.
İrtifak hakkı kurulması:
Madde 4 -Taşınmaz malın mülkiyetinin kamulaştırılması yerine amaç için yeterli olduğu takdirde taşınmaz malın belirli kesimi, yüksekliği, derinliği veya kaynak üzerinde kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı kurulabilir.
Kamu yararı kararı verecek merciler
Madde 5 - Kamu yararı kararı verecek merciler şunlardır:
a) Kamu idareleri ve kamu tüzelkişileri;
1. 3 üncü maddenin ikinci fıkrasında sayılan amaçlarla yapılacak kamulaştırmalarda ilgili bakanlık,
2. Köy yararına kamulaştırmalarda köy ihtiyar kurulu,
3. Belediye yararına kamulaştırmalarda belediye encümeni,
4. İl özel idaresi yararına kamulaştırmalarda il daimi encümeni,
5. Devlet yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
6. Yükseköğretim Kurulu yararına kamulaştırmalarda Yükseköğretim Kurulu,
7. Üniversite, Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulları,
8. Aynı ilçe sınırları içindeki birden çok ilçeye bağlı köyler ve belediyeler yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
9. Bir il sınırları içindeki birden çok ilçeye bağlı köyler ve belediyeler yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
10. Ayrı illere bağlı birden çok kamu tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda Bakanlar Kurulu,
11. Birden çok il sınırları içindeki Devlet yararına kamulaştırmalarda Bakanlar Kurulu.
b) Kamu kurumları yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulu veya idare meclisi, bunların olmaması halinde yetkili idare organları,
c) Gerçek kişiler yararına kamulaştırmalarda bu kişilerin, özel hukuk tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda ise; yönetim kurulları veya idare meclislerinin, yoksa yetkili yönetim organlarının başvuruları üzerine gördükleri hizmet bakımından denetimine bağlı oldukları köy, belediye, özel idare veya bakanlık.
Onay mercii
Madde 6 - Kamu yararı kararı:
a) Köy ihtiyar kurulları ve belediye encümenleri kararları, ilçelerde kaymakamın, il merkezlerinde valinin,
b) İlçe idare kurulları, il daimi encümenleri ve il idare kurulları kararları,
c) Üniversite yönetim kurulu kararları, rektörün,
d) Yükseköğretim Kurulu kararları, Kurul başkanının,
e) Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu yönetim kurulu kararları, genel müdürün,
f) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu kararları, Yüksek Kurum Başkanının,
g) Kamu kurumları yönetim kurulu veya idare meclisleri veya yetkili idare organları kararları, denetimine bağlı oldukları bakanın,
h) Gerçek kişiler veya özel hukuk tüzelkişileri yararına; köy, belediye veya özel idarece verilen kararlar, valinin,
Onayı ile tamamlanır.
Bakanlıklar veya Bakanlar Kurulu tarafından verilen kamu yararı kararlarının ayrıca onaylanması gerekmez.
Onaylı imar planına veya ilgili bakanlıklarca onaylı özel plan ve projesine göre yapılacak hizmetler için ayrıca kamu yararı kararı alınmasına ve onaylanmasına gerek yoktur. Bu durumlarda yetkili icra organınca kamulaştırma işlemine başlanıldığını gösteren bir karar alınır.
Kamulaştırmadan önce yapılacak işlemler ve idari şerh:
Madde 7 - Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma veya kamulaştırma yolu ile üzerinde irtifak hakkı kurulacak t aşınmaz malların veya kaynakların sınırını, yüzölçümünü ve cinsini gösterir ölçekli planını yapar veya yaptırır; kamulaştırılan taşınmaz malın sahiplerini, tapu kaydı yoksa zilyetlerini ve bunların adreslerini, tapu, vergi ve nüfus kayıtları üzerinden veya ayrıca haricen yaptıracağı araştırma ile belgelere bağlamak suretiyle tespit ettirir.
İlgili vergi dairesi idarenin isteği üzerine taşınmaz mal ve kaynakların vergi beyan ve değerlerini, vergi beyanı bulunmadığı hallerde beyan yerine geçecek takdir edilecek değeri en geç bir ay içerisinde verir.
İdare kamulaştırma kararı verdikten sonra kamulaştırmanın tapu siciline şerh verilmesini kamulaştırmaya konu taşınmaz malın kayıtlı bulunduğu tapu idaresine bildirir. Bildirim tarihinden itibaren malik değiştiği takdirde, mülkiyette veya mülkiyetten gayri ayni haklarda meydana gelecek değişiklikleri tapu idaresi kamulaştırmayı yapan idareye bildirmek zorundadır. Şerh tarihinden itibaren iki yıl içerisinde 13 üncü maddeye göre tebligata başlanılmamış ise bu şerh sicilden silinir.
Satın alma usulü
Madde 8 - Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma kararının alınmasından sonra kamulaştırma işleminin her safhasında kendi ihale komisyonu, yoksa bu amaçla kuracağı komisyon marifetiyle tespit ettireceği bedel üzerinden mal sahibi ile anlaşarak taşınmaz malı, kaynağı veya bunlar üzerindeki irtifak haklarını satın alabilir.
Bu suretle satın alınan taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkı, sahibinden kamulaştırma yolu ile alınmış sayılır. Ancak, kamulaştırmaya ve bedeline itiraz davaları açılamaz.
Kadastro görmemiş yerlerde tespit işlemi:
Madde 9 - İdare, tapulama veya kadastrosu yapılmamış yerlerin durumunun tespiti için mahallin mülki amirine müracaatla, kamulaştırma yapılacak yerde iki asıl ve iki yedek olmak üzere dört bilirkişinin seçilmesini ister. Mülki amir idarenin bu istemi üzerine sekiz gün içerisinde bilirkişilerin seçilmesini ve sulh hukuk mahkemesinde yeminlerinin yaptırılarak isimlerinin kamulaştırmayı yapacak idareye bildirilmesini sağlar.
Tespit sırasında muhtar veya vekili, ihtiyar kurulundan iki üye ve iki bilirkişi birlikte görev yaparlar.
Bu tespitte görev yapan muhtar veya vekili, ihtiyar kurulu üyeleri ile bilirkişilere çalıştıkları günler için 29 uncu maddede göre ödeme yapılır.
İKİNCİ KISIM
Kamulaştırma Bedeli, Tebligat, Dava Hakkı ve Bilirkişiler
BİRİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırma Bedelinin Tespiti
Kıymet takdiri komisyonları:
Madde 10 - İl ve ilçe dahilinde görev yapmak üzere beş asıl ve beş yedek üyeden oluşacak kıymet takdiri komisyonları, her yıl Ocak ayının ilk haftasında;
a) İl kıymet takdiri komisyonu:
1. İl idare kurulunca; defterdarlık memurlarından, resmi kuruluşların ziraat mühendislerinden, yoksa ziraat teknisyenlerinden, o ildeki fen adamları arasından birer asıl ve birer yedek olmak üzere üç asıl ve üç yedek üye,
2. İl belediye encümenince taşınmaz mal sahipleri arasından iki asıl ve iki yedek üye;
b) İlçe kıymet takdiri komisyonu:
1. İlçe idare kurulunca; mal müdürlüğü memurlarından, resmi kuruluşların ziraat mühendislerinden, yoksa ziraat teknisyenlerinden, ilçedeki fen adamları, temin edilmemesi halinde o ilçenin bağlı bulunduğu ildeki fen adamları arasından birer asıl ve birer yedek olmak üzere üç asıl ve üç yedek üye,
2. İlçe belediye encümenince taşınmaz mal sahipleri arasından iki asıl ve iki yedek üye;
Olmak üzere seçilir.
Belediye sınırları içindeki nüfusu, son nüfus sayımına göre yüz bini geçen şehirler için aynı sınırlar içerisinde yapılacak kamulaştırmalarda kıymet takdiri komisyonu, seçilen ziraat mühendisi veya ziraat teknisyeni yerine il veya ilçe idare kurulunca Bayındırlık Bakanlığı kuruluşuna dahil teknik elemanlar arasında seçilecek bir üyenin katılmasıyla oluşur.
Seçilen komisyon üyelerine en yakın sulh mahkemesinde yemin ettirilir.
Komisyon üyelerinin hizmet süresi bir yıldır. Süresi biten üye tekrar seçilebilir.
Kıymet takdiri komisyonları uzmanlıkları dışında kalan konularda, kamulaştırılan malın cinsine göre uzman kimselerden danışma niteliğinde görüş alır ve bu hususu gerekçesiyle raporlarında bildirirler.
Kamulaştırılan taşınmaz malın sahipleri, bunların usul ve füruu, karı-koca veya üçüncü derece dahil kan ve sıhri hısımları komisyonlara katılamaz ve görüş bildiremez.
Komisyon, kamulaştırmayı yapan idarenin daveti üzerine eksiksiz toplanır. Hukuki veya fiili nedenlerle komisyona katılamayan asıl üyenin yerine, yedeği çağrılır. Komisyon başkanını kendi arasından seçer.
Komisyonda kararlar çoğunlukla verilir. Azınlıkta kalan üye, karara katılmama nedenlerini yazıp imzalamak zorundadır.
Kıymet takdiri esasları
Madde 11 - İdare, kamulaştırma bedelinin tespit edileceği günü tayin ve ilgililere doğrudan veya ilan yoluyla tebliğinden hangisinin kolaylık ve çabukluk sağlayacağına takdir ederek, bildirir.
İlan yoluyla bildirimin öngörüldüğü hallerde, taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yerde çıkan bir gazetede bir defa, gazete çıkmayan yerlerde alışılmış yollarla on gün süreyle ilan edilip, bu husus tutanakla tespit edilir. Bu ilan dahi bildirim hükmündedir.
Kıymet takdiri komisyonu, belirtilen günde, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere giderek; hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın;
a) Cins ve nevini,
b) Yüzölçümünü,
c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini,
d) Varsa vergi beyanını,
e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini,
f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevki ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirini,
g) Arsalarda, kamulaştırma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini,
h) Yapılarda, kamulaştırma tarihindeki resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını,
i) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri.
Esas tutarak düzenleyeceği raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak kamulaştırma bedelini takdir eder.
Kamulaştırma bedelinin takdirinde, kamulaştırmayı gerektiren imar ve hizmet teşebbüsünün sebep olacağı değer artışları ile ilerisi için düşünülen kullanma şekillerine göre getireceği kâr, kıymet takdirinde dikkate alınmaz.
Kıymet takdir komisyonu raporunu, tespit tarihinden itibaren on beş gün içerisinde idareye verir. İşin niteliğinin zorunlu kıldığı hallerde bu süre üç ayı geçemez. Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz mal veya kaynakta meydana gelecek kıymet düşüklüğü gerekçeleriyle belirtilir. Bu kıymet düşüklüğü kamulaştırma bedelidir.
Kısmen kamulaştırma
Madde 12 - Kısmen kamulaştırılan taşınmaz malın değeri;
a) Kamulaştırılmayan kısmın değerinde, kamulaştırma sebebiyle bir değişiklik olmadığı takdirde, o malın 11 inci maddede belirtilen esaslara göre takdir edilen bedelinden kamulaştırılan kısma düşen miktardır.
b) Kamulaştırma dışında kalan kısmın kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle eksilme meydana geldiği takdirde; bu eksilen değer miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin olunan kamulaştırma bedeline eksilen değerin eklenmesiyle bulunan miktardır.
c) Kamulaştırma dışında kalan kısmın bedelinde kamulaştırma nedeniyle artış meydana geldiği takdirde ise, artış miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin edilen bedelinden artan değerin çıkarılmasıyla bulunan miktardır.
Şu kadar ki, (c) bendi gereğince yapılacak indirme, kamulaştırma bedelinin yüzde ellisinden fazla olamaz.
(b) ve (c) bentlerinde sözü edilen bedelin düşüş ve artış miktarları, 11 inci maddede belirtilen esaslara göre bedel takdiri suretiyle tespit olunur.
Kamulaştırma dışında kalan kısım, imar mevzuatına göre yararlanmaya elverişli olduğu takdirde, kesilen bina, ihata duvarı, kanalizasyon, su, elektrik, havagazı kanalları, makine gibi tesislerden mal sahiplerine kalacak olanlarının eski nitelikleri dairesinde kullanılabilecek duruma getirilebilmeleri için gereken gider ve bedel, belirlenerek kamulaştırma bedeline ilave olunur. Bu masraf ve bedeller (b) bendinde yazılı kıymet düşüklüğü miktarının belirlenmesinde göz önünde tutulmaz.
Bir kısmı kamulaştırılan taşınmaz maldan artan kısmı yararlanmaya elverişli bir durumda değil ise, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda dava açılmayan hallerde mal sahibinin en geç kamulaştırma kararının tebliğinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvurusu üzerine, bu kısmın da kamulaştırılması zorunludur.
Baraj inşası için yapılan kamulaştırmalar sonunda kamulaştırma sahasına mücavir taşınmaz mallar, çevrenin sosyal, ekonomik veya yerleşme düzeninin bozulması, ekonomik veya sosyal yönden yararlanılmasının mümkün olmaması hallerinde, sahiplerinin yazılı başvurusu üzerine kamulaştırmaya tabi tutulur. Bu hususları düzenleyen yönetmelik, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca; İçişleri, Maliye, Bayındırlık, Tarım ve Orman, Köy işleri ve Kooperatifler bakanlıklarının görüşü de alınmak suretiyle hazırlanır. Bu yönetmelik, Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulur ve Resmi Gazete'de yayımlanır. Bu suretle kamulaştırılan mücavir taşınmaz mallar hakkında 22 ve 23 üncü maddeler hükmü uygulanmaz. İdare, bu taşınmaz mallar üzerinde imar mevzuatı hükümlerini de göz önünde tutarak dilediği gibi tasarrufta bulunabilir ve gerektiğinde Hazineye bedelsiz olarak devredebilir.
Kısmen kamulaştırılan paylı mülkiyete konu taşınmaz mal, evvelce paydaşlar arasında fiilen bölünerek bir veya birkaç paydaşın tasarruf ve yararlanmasına bırakılmış ve yapılan kısmı kamulaştırma bu yerin tamamını veya bir kısmını kapsıyor ise, bu durumda kamulaştırmaya ilişkin işlemler sedece bu paydaş veya paydaşlar hakkında yürütülerek kamulaştırma bedeli payları oranında kendilerine ödenir. Pay veya paydaşların sadece bu kısım için dava hakları vardır. Taşınmaz malın kamulaştırılmayan kısmı üzerinde hakları kalmaz ve adları paydaşlar arasından çıkarılır. Kamulaştırılan bu yerler tapu sicilinde idare adına tescil olunur.
Bu maddenin uygulanmasından doğacak anlaşmazlıklar adli yargıda çözümlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tebliğ işlemleri, Dava Hakkı ve Bilirkişiler
Tebligat
Madde 13 -ulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın, 7 nci maddedeki usule göre tespit edilen sahibi, zilyet ve diğer ilgililerden adresi tespit olunanlara tebliğ edilmek üzere; kamulaştırılacak taşınmaz malın kamulaştırılmasına uygun ölçekli bir plan veya ölçekli krokisi, kamulaştırma kararı, takdir olunan kıymeti, kamulaştırma karşılığının veya ilk taksidinin milli bankalardan birine hak sahibi adına yatırıldığına dair belge, kamulaştırmanın hangi idare yararına yapıldığı ve açılacak davalarda husumetin kime yöneltileceği bedelin bankaya yatırıldığı tarihten başlayarak otuz gün içinde notere verilir. Noter on beş gün içinde belgeleri tebliğe çıkarır. Noterler tarafından tebligat giderlerinden başka noterlik ücret tarifesinin 8 inci maddesi uyarınca ücret alınır.
Köy yararına kamulaştırmalarda tebligat, ihtiyar kurulundan en az üç üyenin önünde yapılır ve düzenlenen tutanak birlikte imzalanır. Belgelenen tebliğ geçerlidir.
rudan tebligat ile beraber yukarıda yazılı kararlar ayrıca ilan olunur.
İlan:
a) Kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın bulunduğu yerin, herkese açık yerlerinden birine ve belediye dairesine veya köy odasına on beş gün süreyle asılarak,
b) Kamulaştırılacak taşınmaz malın bulunduğu yerde gazete çıkıyor ise, gazetelerden birisinde belgelerin özeti en az bir defa yayınlanarak,
Yapılır.
Köy yararına yapılan kamulaştırmalarda yalnız (a) bendi hükmü uygulanır.
Yapılan araştırmalar sonucunda adresleri bulunamayan veya adreslerinde noter aracılığı ile tebligat yapılamayanlara, 7201 sayılı Tebligat Kanununun 28 inci maddesi gereğince ilan yoluyla tebligat yapılır.
Açılacak davalarda hangi idareye husumet yöneltileceğinin tebliğ belgelerinde açıkça belirtilmemiş veya yanlış gösterilmiş olması yüzünden davada husumet yanlış yöneltilmiş ise, gerçek hasma tebligat yapılmak suretiyle davaya devam olunur.
Dava hakkı
Madde 14 - Kamulaştırılacak taşınmaz malın sahibi, zilyedi ve diğer ilgililer noter veya köy ihtiyar kurulu aracılığıyla yapılan tebligat gününden, kendilerine tebligat yapılamayanlara tebligat yerine geçmek üzere gazete ile yapılan ilan tarihinden veya köy odasına asılmak suretiyle yapılan ilan üresinin bitiminden itibaren otuz gün içinde, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda ve takdir olunan bedel ile maddi hatalara karşı da adli yargıda dava açabilirler.
İdari yargıda açılan davalar öncelikle görülür.
İdari yargıya başvurulduğu takdirde, adli yargıya başvuru süresi, idari yargı kararının kesinleştiği tarihten, bu kararlara karşı temyiz veya karar düzeltilmesi isteminde bulunulmuş ise, buna ilişkin kararların tebliği tarihinden itibaren işlemeye başlar.
İştirak veya müşterek mülkiyette paydaşların tek başına dava hakları vardır.
İdare, kamulaştırma belgelerinin tebliği için notere verildiği günden veya köy yararına kamulaştırmalarda aleyhine dava açılacak kişi yönünden geçerli tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içinde takdir olunan bedel ile maddi hatalara karşı taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesinde dava açabilir.
İdare tarafından bu Kanun hükümlerine göre tespit olunan malik, zilyet ve diğer ilgililere karşı açılan davaların görülmesi sırasında, taşınmaz malın gerçek malikinin başka bir şahıs olduğu anlaşıldığı takdirde, davaya bu gerçek malik, tapu malikinin daha önce öldüğü sabit olursa mirasçıları da dahil edilmek suretiyle devam olunur.
Açılan davaların sonuçları dava açmayanları etkilemez.
Bilirkişiler
Madde 15 - Türk Mühendisi ve Mimar Odaları Birliğine bağlı ihtisas odalarının her biri, üyelerinin oturdukları yeri göz önünde bulundurarak her il için beş ila on beş; il merkezleri için il, ilçeler için ilçe idare kurullarınca bu bölgelerde oturan taşınmaz mal sahipleri ar asından on beş bilirkişi her yıl Ocak ayının ilk haftasında seçilerek isim ve adreslerini bildiren listeler valiliklere verilir.
Bu listeler valilikçe onandıktan sonra odalardan gelenler il merkezi ile ilçelerdeki asliye hukuk mahkemelerine; taşınmaz mal sahipleri listelerinden her biri de seçildikleri yerin asliye hukuk mahkemelerine gönderilir.
Süresi bitenler tekrar seçilebilir.
Bilirkişi kurulu; kamulaştırmaya konu olan yerin cins ve niteliğine göre, ikisi odalar listesinden, biri de taşınmaz mal sahipleri listesinden seçilmek suretiyle üç kişiden oluşur.
Kamulaştırılan taşınmaz malın üstün niteliği göz önüne alınarak, bilirkişinin ikisi de aynı uzmanlık kolundan seçilebilir.
Kamulaştırmayı yapan idarede görevli olunlar ve kıymet takdiri komisyonunda kıymet takdiri işinde bulunanlar ile kamulaştırılan taşınmaz malın sahipleri ve bunların usul ve füruu, karı-koca, üçüncü derece dahil, kan ve sıhri hısımları ve mal sahipleri ile menfaat ortaklığı olanlar bilirkişi seçilemezler.
İhtisas odalarının liste veremediği veya verilen listelerden fiili ve hukuki sebeplerle bilirkişi seçiminin imkansız olduğu illerde, kamulaştırılan taşınmaz malın cins ve özelliğine göre, bayındırlık, tarım ve orman daireleri ile diğer resmi daire ve kurumlardan alınacak fen adamları ile bilirkişi kurulu tamamlanır. Bunların da bulunmadığı veya fiili veya hukuki sebeplerle bilirkişi seçimlerine imkan olmadığı takdirde, komşu illerin oda listelerinden, yoksa yukarıda belirtilen resmi daire ve kurumlardan alınacak fen adamları ile kurul tamamlanır.
Mahkemelere gönderilen listelerde yazılı olanlar ve yukarıdaki fıkrada gösterilen kimseler arasından taraflar bilirkişi seçmekte birleşemedikleri takdirde bilirkişiler hakim tarafından re'sen seçilir.
Bilirkişi kurulu, taşınmaz malın kıymetini 11 ve 12 nci maddeler hükümlerine göre tayin ve takdir ederek, gerekçeli raporunu en kısa zamanda mahkemeye verir.
Bilirkişi kurulu, kıymet takdir komisyonunca tespit edilen kıymette bir değişiklik yapmış ise, bunun nedenlerini raporunda belirtir.
hakim, bilirkişi kurulu tarafından takdir olunan bedelde açık bir isabetsizlik bulduğu veya kıymet takdiri komisyon tarafından tayin edilen kıymet ile bilirkişi kurulunun belirlediği kıymet arasında önemli bir oransızlık gördüğü takdirde, aynı usullerle yeni bilirkişi kurulu oluşturarak kıymet takdiri yaptırır.
Hakim bilirkişilere yemin ettirir.
Kıymet takdirinde, kamulaştırmayı yapan daire 13 üncü madde gereğince tebligatı kamulaştırma kararının tamamlanmasından itibaren bir yıl içinde usulüne göre yaptırmamış ise kamulaştırma kararının hak sahibine tebliğ olunduğu, tebligat yapılmadan dava açılmış ise, davanın açıldığı gün esas tutulur.
Maliklerinin, zilyetlerinin veya diğer ilgililerin tespiti mümkün olmadığı ve sahipsiz göründüğü takdirde, taşınmaz malların ilerde ortaya çıkacak maliki, zilyedi veya diğer alakalıları tarafından talep edilecek kamulaştırma bedellerinde veya bu kamulaştırmaların bedellerine vaki olacak itirazlarda, taşınmaz malın kamulaştırma tarihindeki kıymeti esas tutulur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Acele Elkoyma, Tescil İşlemleri ve Aynın Çekişmeli Olması
BİRİNCİ BÖLÜM
Elkoyma
Acele işlerde elkoyma ve tescil
Madde 16 - Kamulaştırma işlemine ilişkin yürütmenin durdurulması kararı verilmedikçe veya kamulaştırma 6 ncı maddenin son fıkrası uyarınca yapılmış ise davaların sonucu beklenmeksizin kamulaştırılması yapılan taşınmaz mala hemen elkonulmasına idarece zorunluluk görüldüğü hallerde, taşınmaz malın takdir olunan kıymeti milli bankalardan birisine yatırılarak makbuzu ilgili belge örnekleri ile birlikte mahkemeye verilip taşınmaz malın durumunun tespiti istenir. Mahkeme sekiz gün içinde taşınmaz malın sahibini davet ile beş gün zarfında taşınmaz malın, 11 inci maddede yazılı olduğu şekilde kıymet takdirine esas olabilecek bütün niteliklerini tespit ettirerek, o taşınmaz malın idare adına tescil edilmesine karar verir ve bu kararı tapu dairesine bildirir.
Bu işlem, mahkemenin davetine uymayanların gıyabında yapılır.
Kamulaştırılması yapılan taşınmaz malın mülkiyeti veya payı çekişmeli bulunduğu hallerde dahi bu madde hükmü uygulanır.
Bu Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenek ilk taksit bedelledir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tescil ve Aynın Çekişmeli Olması
Tapulu taşınmaz mallarda tescil
Madde 17 - Tebliğ edilen kamulaştırma işlemine karşı idari ve adli yargıya başvurulmadığı veya bu konuda açılan davaların kesin olarak sonuçlandığı ancak taşınmaz mal sahi-binin ferağ vermediği hallerde, takdir edilen ve artırılan bedelin tamamı milli bankalardan birine yatırılarak makbuzu ilgili belge örnekleriyle birlikte mahkemeye verilir. Mahkeme iki tarafı derhal davet ederek, gelmemeleri halinde gıyaplarında, belgeleri inceleyerek, kamulaştırma usulüne uygun şekilde tamamlanmış ise, taşınmaz malın kamulaştırma yapan idare adına tesciline karar verir ve tapu dairesine bildirir.
Kamulaştırması yapılan taşınmaz mal tahsis edildiği kamu hizmeti itibariyle sicile kaydı gerekmeyen bir niteliğe dönüşmüş ise, istek halinde sicil kaydının terkinine karar verilir.
Bu tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeniyle vergi ilişkisi aranmaz. Ancak, ilgili tapu dairesi durumu vergi dairesine bildirir.
Bu kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.
Aynın çekişmeli bulunması
Madde 18 - Kamulaştırılan taşınmaz malın aynı üzerindeki çekişmelerde kamulaştırmayı yapan idareye husumet düşmez. Ancak mülkiyetin kişiler arasında çekişmeli olması idare adına tescile engel değildir.
Tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malların tescili ve zilyedin hakları
Madde 19 - Tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malın zilyedi mevcut olup da zilyedlikle iktisap iddiasında bulunursa, kamulaştırma yapan idare mahallinde tahkikat yapar. Delilleri toplar ve keyfiyeti bir tutanakla belirtir. Bu tutanakta, zilyedin kimliği, zilyedliğin başlangıç ve süresi, vergi kaydı, yüzölçümü ve o yerin mülkiyetinin kazanma şartlarının var olup olmadığını belirtir. Taşınmaz mala takdir edilen değerin tamamını veya ödenmesi gereken ilk taksidini milli bankalardan birine yatırarak makbuzunu tahkikat ve kamulaştırma evrakı ile birlikte taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine verir.
Mahkeme, sekiz gün içinde evrak üzerinde inceleme yaparak taşınmaz malın lehine kamulaştırma yapılan idare adına tescilini ve ayrıca zilyedinin şerh verilmesini tapu dairesine bildirir.
Mahkeme, idari tahkikat sonucunu zilyedin kamulaştırma tarihinde taşınmaz malı Medeni Kanun hükümleri dairesinde ve zilyedlikle iktisap etmiş olduğunu belirtmeye yeterli görmediği takdirde durumu zilyede gerekçeleriyle tebliğ eder. Zilyedin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde Medeni Kanunun zilyedliği iktisap hükümleri dairesinde aynı usul ve şekillere göre dava açarak taşınmaz malı kamulaştırma tarihinde iktisap etmiş olduğunu ispat etmesi lazımdır. Zilyed bu müddet içinde dava açtığını belgelendirmediği takdirde kamulaştırma bedeli kamulaştırmayı yapan idare tarafından emanete alınır.
Üçüncü şahısların umumi hükümler dairesinde kamulaştırma bedeline istihkak davası açmak hakları saklıdır.
Mahkeme, idari tahkikatın iktisap iddiasını haklı gösterecek mahiyette olduğunu görürse, durumu o yerin maliye dairesine bildirmekle beraber taşınmaz malın bulunduğu yerde uygun görülecek araçlarla iki defa ilan eder. Kamulaştırma bedeli on milyon lira ve daha fazla ise ilanın bir defa da gazeteyle yapılması zorunludur.
İlanda
a) Taşınmaz malın bulunduğu yeri, mevkii, sınırı, miktarı,
b) Zilyedin kimliği,
c) Kamulaştırma bedelinin yatırıldığı banka,
d) Hak sahiplerinin son ilandan itibaren üç ay içinde zilyed aleyhine genel hükümler dairesinde dava açtıklarını belgelendirmedikleri takdirde, kamulaştırma bedelinin zilyede verileceği.
Belirtilir.
Son ilandan itibaren üç ay içinde Hazine veya üçüncü bir kimse tarafından zilyed aleyhine dava açıldığı belgelendirilmediği takdirde zilyed kamulaştırma bedelinin kendisine ödenmesini isteyebilir. Ancak, idare durumu vergi dairesine bildirir.
Bu müddet içinde zilyed aleyhine dava açılırsa, kamulaştırma bedelinin ödenmesi davanın kesinleşmesine bırakılır.
Kamulaştırma bedelinin zilyede verilmiş olması, o taşınmaz malda hak iddia edenlerin genel hükümler dairesinde zilyed aleyhine, bedele istihkak davası açmak haklarını düşürmez.
İdare yukarıdaki fıkralar gereğince işlem yapmamış ise, kamulaştırılan yerin mülkiyetini kazandığını ispat yükümlülüğü zilyede düşer.
Tapuda kayıtlı olmayan bu gibi taşınmaz mallar hakkında da 16 ncı madde hükmü uygulanabilir.
Başkası adına tapulu, sahipsiz ve zilyedi tarafından iktisap edilmemiş yerin kamulaştırılmasında, bina ve ağaçların 11 ve 12 nci maddeler uyarınca takdir olunan bedeli zilyedine ödenir.
Bu madde gereğince mahkemece yapılacak işlemler sebebiyle kamulaştırmayı yapan idareden ilan, tebliğ giderleri hariç, herhangi bir harç ve gider alınmaz.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Kamulaştırmada Boşaltma, Vazgeçme ve Geri Alma
BİRİNCİ BÖLÜM
Boşaltma Taşınmaz malın boşaltılması
Madde 20 - 16, 17 ve 19 uncu maddelere dayanılarak lehine kamulaştırma yapılan idare adına tapu dairesince tescil edilen taşınmaz malın boşaltılması idarece icra memurundan istenir. İcra memuru taşınmaz malı on beş gün içinde boşaltmalarını içindekilere tebliğ eder. Bu süre içinde taşınmaz mal boşaltılmazsa icraca boşaltılır. İtiraz ve şikayet boşaltmayı durdurmaz ve mahkemece ihtiyati tedbir kararı verilemez.
Taşınmaz malın boşaltılması sebebiyle mal sahibi ve idare tazminat ile sorumlu tutulamaz.
Ekili arazinin boşaltılması hasat sonuna bırakılır. Hasat zamanının beklenmesi, mümkün olmadığı hallerde kamulaştırmayı yapan idare, mahkemece takdir edilecek ekin bedelini tazmin etmek şartıyla, arazinin boşaltılmasını talep edebilir. Ekin bedeli 11 ve 12 nci maddeler uyarınca yapılan kamulaştırma değerinin tespitinde nazara alınmış ise, taşınmaz malın boşaltılması için tekrar bu bedelin tespit ve ödenmesi gerekmez.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırmadan Vazgeçme ve Geri Alma
İdarenin tek taraflı vazgeçmesi
Madde 21 - İdare kamulaştırmanın her safhasında kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen veya tamamen vazgeçebilir. Şu kadar ki, dava sırasında vazgeçme halinde dava giderleri ile harç, harcanan emek ve işin önemi gözetilerek mahkemece maktuen takdir olunacak avukatlık ücreti idareye yükletilir.
Tarafların anlaşmasıyla vazgeçme ve devir.
Madde 22 - Kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşmesinden sonra taşınmaz malların kamulaştırma amacına veya kamu yararına yönelik herhangi bir ihtiyaca tahsisi lüzumu kalmaması halinde, keyfiyet 13 üncü madde hükmü uyarınca mal sahibi veya mirasçılarına duyurulur. Bu duyurma üzerine mal sahibi veya mirasçıları, aldığı kamulaştırma bedelini üç ay içinde ödeyerek taşınmaz malını geri alabilir.
Ancak, kamulaştırılan t aşınmaz mala kamulaştırmayı yapan idare dışında başka bir idare, kamulaştırma yoluyla gerçekleştirebileceği bir kamu hizmeti amacıyla istekli olduğu takdirde, yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmayarak bu Kanunun 30 uncu veya 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanununun 23 üncü maddesine göre işlem yapılır.
Mal sahibinin geri alma hakkı
Madde 23 - Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde, kamulaştırmayı yapan idarece veya 22 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca devir veya tahsis yapılan idarece kamulaştırma ve devir amacına uygun hiç bir işlem veya tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa, mal sahibi veya mirasçıları kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.
Doğmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmayan geri alma hakkı düşer.
Aynı amacın gerçekleşmesi için birden fazla taşınmaz mal birlikte kamulaştırıldığı takdirde bu taşınmaz malların durumunun bir bütün oluşturduğu kabul edilerek yukarıdaki fıkralar buna göre uygulanır.
Özel kanunlarda bu maddenin uygulanmayacağına ilişkin hükümler saklıdır. 1164 sayılı Arsa Ofisi Kanununa dayanılarak yapılan kamulaştırmalarda ve bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda bu madde hükmü uygulanmaz.
BEŞİNCİ KISIM
Hasar, Doğacak Hak ve Borçlar, Trampa Yolu ile ve Acele Kamulaştırma
BİRİNCİ BÖLÜM
Hasar
Kamulaştırma bedelinden düşülebilecek hasar
Madde 24 - 21, 22 ve 23 üncü maddeler uyarınca kamulaştırılmasından vazgeçilen veya geri alınan taşınmaz mal üzerindeki bina, sabit tesisler ve ekili, dikili şeyler yıkılmış, sökülmüş veya harap olmuş ise, taşınmaz malın geri alınmasında mal sahibi veya mirasçısı, kamulaştırma tarihindeki değerine göre farkının, ödeyeceği kamulaştırma bedelinden düşülmesini isteyebilir.
Bu madde ile 21, 22 ve 23 üncü maddelerin uygulanmasından doğacak anlaşmazlıklar adli yargıda çözümlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tebliğ ile Doğacak Haklar ve Borçlar
Hakların sınırlandırılması ve mülkiyetin idareye geçmesi
Madde 25 - Hakların kullanılması ve borçların yerine getirilmesi bakımından kamulaştırma işlemi mal sahibi için 13 üncü madde uyarınca yapılan tebligatla idare için tebligat çıkarmakla başlar. Mülkiyetin idareye geçmesi, bu Kanundaki özel hükümler dışında kamulaştırma işleminin idari yargı yönünden kesinleşmesi ile olur. Dava açabilmek için idarenin tebligat yapması veya tebligata çıkarması şarttır.
Tebliğ tarihinden itibaren taşınmaz mal sahibinin kamulaştırılması kararlaştırılan taşımaz malda yeni inşaat veya ekim yapmak veya mevcut inşaatta esaslı değişiklikler meydana getirmek gibi kullanma hakları kalkar. Bundan sonra yapılanların değeri dikkate alınmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Trampa Yolu ve Acele Kamulaştırma
Trampa yolu ile kamulaştırma
Madde 26 - Mal sahibinin kabul etmesi halinde kamulaştırma bedeli yerine, idarenin kamu hizmetine tahsis edilmemiş olan taşınmaz mallarından, bu bedeli kısmen veya tamamen karşılayacak miktarı verilebilir.
Kamulaştırma bedeli yerine verilecek taşınmaz malın değeri, idarenin ihale komisyonunca yoksa bu amaçla kuracağı bir komisyonca tespit edilir. Taşınmaz mal bedelleri arasındaki fark taraflarca nakit olarak karşılanır. Ancak idarenin vereceği taşınmaz malın değeri, kamulaştırma bedelinin yüzde yüz yirmisini aşamaz.
Acele kamulaştırma
Madde 27 - 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın 11 ve 12 nci madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına milli bir bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir.
Bu kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.
ALTINCI KISIM
Bedelsiz Kullanma, Giderlerin Ödenmesi ve İdareler Arasında Taşınmaz Mal Devri
BİRİNCİ BÖLÜM
Bedelsiz Kullanma ve Giderler
Bedelsiz kullanma yetkisi
Madde 28 - Milli savunma inşaat ve tesisatı için gerekli görülen gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyet ve tasarrufundan veya ruhsatname ile intifaları altında bulunmayan kireç, taş ve kum ocaklarını, hiç bir resim ve ücrete tabi olmadan kullanmaya, Milli Savunma Bakanlığı yetkilidir.
Bayındırlık, Köy İşleri ve Kooperatifler bakanlıkları ile T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü de aynı sebep ve şartlarla, demiryolu hattının veya karayolunun veya su tesislerinin her yönündeki, gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyet ve tasarrufunda veya ruhsatname ile intifaları altında bulunmayan kireç, taş ve kum ocaklarını hiç bir resim ve ücrete tabi olmadan kullanabilirler.
Giderlerin ödenmesi
Madde 29 - Kıymet takdiri komisyon başkan ve üyelerinin, kıymeti takdir edilen her taşınmaz mal başına kamulaştırmayı yapan idare tarafından takdir edilecek ücretleri ile gerçek yol giderleri, tapu harçları ve bu Kanunun gerektirdiği diğer giderler, idarece ödenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Kurumları ve Tüzelkişileri Arasında Taşınmaz Mal Devri
Bir idareye ait taşınmaz malın diğer idareye devri
Madde 30 - Kamu tüzelkişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakları diğer bir kamu tüzelkişisi veya kurumu tarafından kamulaştırılamaz.
Taşınmaz mala; kaynak veya irtifak hakkına ihtiyacı olan idare, ödeyeceği bedeli de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvurur. Mal sahibi idare devire muvafakat etmez veya altmış gün içinde cevap vermez ise anlaşmazlık, isteyen idarenin başvurusu üzerine Danıştay ilgili dairesince incelenerek iki ay içinde kesin karara bağlanır.
Taraflar bedelde anlaşamadıkları takdirde, alıcı idare, devirde anlaşma tarihinden veya Danıştay kararının tebliği tarihinden itibaren otuz gün içinde, 10 uncu maddede yazılı kıymet takdiri komisyonuna değer takdir ettirir. Taraflar bu komisyon raporuna, kendilerine veriliş veya tebliğ ediliş tarihinden itibaren otuz gün içinde itiraz ettikleri takdirde, anlaşmazlık, 29/6/1938 tarih ve 3533 sayılı Kanun hükümlerine bağlı olmaksızın taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesince karara bağlanır.
YEDİNCİ KISIM
Yasak İşler ve Ceza Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Yasak İşler
Yasak işler ve eylemler
Madde 31 - Aşağıda yazılı işler ve eylemler yasaktır.
a) Kıymet takdir komisyonu başkanı ve üyeleri ile bilirkişilerin kendilerine resmen takdir edilen ücret dışına herhangi bir suretle çıkar sağlamaları,
b) Kamulaştırma kararının tebliğinden sonra taşınmaz malın başkasına devir ve ferağ veya temliki,
c) Artırılan bedele göre artıp eksilen vekalet ücreti kararlaştırılması,
d) Dava giderlerinin avukat veya dava vekilleri veya onlar adına hareket edenler tarafından kabullenilmesi,
e) Kamulaştırma bedelinin artırılması hali öngörülerek bu miktarın veya bir kısmının nakden veya diğer suretlerle, avukat veya dava vekili veya onlar adına hareket edenler tarafından mal sahibine önceden ödenmesi,
f) Artırılan kamulaştırma bedelinin tamamının veya bir kısmının avukat veya dava vekili veya onlar adına hareket edenlere ait olacağının kararlaştırılması,
g) Yukarıda yazılı bendlerde yasaklanan işlem ve eylemlerin avukat veya dava vekillerince bizzat veya aracı ile mal sahibine teklif edilmesi veya bunara yardımcı olunması,
İKİNCİ BÖLÜM
Görevli Kişilerin Suçları ve Ceza Hükümleri
Görevli kişilerin suçları
Madde 32 - Bu Kanuna göre görevlendirilenlerden suç işleyenler, Devlet memuru gibi cezalandırılır. Şu kadar ki verilecek cezalar; o suç için muayyen olan cezanın yarısından az olmamak üzere iki katına kadar artırılır.
Cezalar
Madde 33 - Fiilleri daha ağır cezayı gerektiren ayır bir suç teşkil etmediği takdirde, bu Kanunun 31 inci maddesinin (a), (e), (f) ve (g) bentlerine aykırı hareket edenler, bir yıldan aşağı olmamak üzere hapis ve ellibin liradan üçyüzbin liraya kadar ağır para cezasıyla, (b), (c) ve (d) bentlerine aykırı hareket edenler, altı aydan iki yıla kadar hapis ve on bin liradan yüzbin liraya kadar ağır para cezasıyla cezalandırılırlar.
SEKİZİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Mal sahibinin sağladığı yararları geri alma hakkı
Madde 34 - Mal sahiplerinin 31 inci maddedeki yasaklara rağmen avukat veya dava vekillerine veya bu Kanuna göre görevlendirilenlere veya üçüncü şahıslara verdikleri paraları veya sağladıkları yararlar karşılığını bir yıl içinde geri almaya hakları vardır.
İmar mevzuatı uygulanan veya özel parselasyon yapılan yerler:
Madde 35 - İmar mevzuatı gereğince düzenlemeye tabi tutulan parsellerden düzenleme ortaklık payı karşılığı olarak bir defaya mahsus alınan yol, yeşil saha ve bunun gibi kamu hizmet ve tesislerine ayrılan yerlerle, özel parselasyon sonunda malikinin muvafakatı ile kamu hizmet ve tesisleri için ayrılmış bulunan yerler için eski malikleri tarafından mülkiyet iddiasında bulunulamaz ve karşılığı istenemez.
Kamulaştırmadan sonra alınan tapu kaydının iptali
Madde 36 - Kamulaştırma kanunları uyarınca gerekli işlemler tamamlanıp tapuda kayıtlı olanların idare adına intikallerinin yapılmasından, tapuda kayıtlı olmayanların tescillerinin sağlanmasından sonra, kamulaştırılan yer için herhangi bir nedenle gerçek ve tüzelkişiler adına yeniden tapu tesis edildiği taktirde, idarenin isteği üzerine hakim, evrak üzerinde ve lüzum gördüğü takdirde mahallinde inceleme yaparak sonraki kaydın iptali hakkında bir karar verir.
Bu işlemler harca ve resme bağlı değildir.
Yetkili ve görevli mahkeme ve yargılama usulü
Madde 37 - Bu Kanundan doğan tüm anlaşmazlıkların adli yargıda çözümlenmesi gerekenleri, taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemelerinde basit yargılama usulü ile görülür.
Hak düşürücü süre
Madde 38 - Kamulaştırma yapılmış, ancak işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırma hiç yapılmamış iken kamu hizmetine ayrılarak veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmaz malın malik zilyed veya mirasçılarının bu taşınmaz mal ile ilgili her türlü dava hakkı yirmi yıl geçmekle düşer Bu süre taşınmaz mala elkoyma tarihinden başlar.
Vergilendirme
Madde 39 - Emlak vergisi tarhına esas olan en son vergi değeri kesinleşen kamulaştırma bedelinden az olduğu takdirde aradaki fark emlak vergisine tabi tutulur. Bu farka ait vergi 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 31 inci maddesinin son fıkrası hükmü dikkate alınmak suretiyle kusur cezalı olarak tarh olunur.
Emlak vergisi beyannamesinin ek süreye rağmen verilmemiş olması halinde kesinleşen kamulaştırma bedeli beyannamesi verilmemiş dönemlere ait vergi değeri yerine geçer ve vergi ağır kusur cezalı olarak tarh olunur. Ek süreden sonra, verilen beyannamelerde gösterilen değerin kesinleşen kamulaştırma bedelinden yüksek olması halinde bu farka ait vergi ve ceza düzeltilmez.
Kaldırılan ve saklı tutulan hükümler
Madde 40 - 31/8/1956 tarih ve 6830 sayılı İstimlak Kanunu ile ek ve değişiklikleri, 8/7/1981 tarih ve 2487 sayılı Toplu Konut Kanununun 5 inci maddesi ile 21/1/1982 tarih ve 2587 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin kamulaştırılan taşınmaz malın değerinin tespitine ilişkin hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
7/3/1954 tarih ve 6326 sayılı Petrol Kanunu ve değişiklikleri, 15/4/1955 tarih ve 6538 sayılı İstanbul Kapalı çarşısının Tamir ve İhyası Hakkında Kanun hükümleri ile diğer özel kanunlardaki kamulaştırmaya ilişkin hükümler saklıdır.
İstimlak Kanununda yapılan atıflar
Madde 41 - Diğer kanunlarda İstimlak Kanununa veya belli maddelerine yapılan atıflar bu Kanuna veya bu Kanunun aynı konuları düzenleyen madde veya maddelerine yapılmış sayılır.
Geçici Madde 1 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce verilmiş olan kamu yararı ve kamulaştırma kararları geçerlidir. Ancak, idarece henüz kıymet takdir edilmemiş olan işlerde, kıymet takdir işlemleri ile sonraki işlemler bu Kanun hükümlerine göre yapılır.
Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce açılmış ve henüz kesin hükme bağlanmamış davalarda bu Kanun hükümleri uygulanır. Ancak bu Kanunla getirilen değişik hükümlerin uygulanması nedeniyle haksız çıkan tarafa harç, yargılama gideri ve avukatlık ücreti yükletilemez.
Geçici Madde 2 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce açılan davalarda, davanın açıldığı günde yürürlükte olan kanunlara göre işlemeye başlamış olan dava süreleri, o kanunlara göre tespit edilir.
Geçici Madde 3 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kamulaştırılmış ve kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi dört yılı tamamlamış taşınmaz mal hakkında 22 nci madde hükmüne göre işlem yapılmış veya yapılacak olması halinde, idarelere bu Kanunun yürürlüğünden itibaren 2 yıllık ek süre hakkı tanınır.
Mal sahibinin geri alma hakkı ancak bu sürenin tamamlanmasından sonra doğar.
Geçici Madde 4 - 5 Ocak 1961 tarih ve 221 sayılı Kanunun kapsamına girmeleri nedeniyle kamu tüzelkişileri veya kurumları adına kamulaştırılmış sayılan taşınmaz malların eski malik, Zilyed veya bunların halefleri tarafından açılmış ve kesin hükme bağlanmamış davalarda sözü edilen 221 sayılı Kanunun hükümleri uygulanır.
Madde 42 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 43 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Kanun No: 2942 Resmi Gazete Tarihi:08/11/1983
TARİHİ :04/11/1983 Resmi Gazete Sayısı:18215
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç ve Kapsam
Madde 1 -Bu Kanun; kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların, Devlet ve kamu tüzelkişilerince kamulaştırılmasında yapılacak işlemleri, kamulaştırma bedelinin hesaplanmasını , taşınmaz malın ve irtifak hakkının idare adına tescilini, kullanılmayan taşınmaz malın geri alınmasını, idareler arasında taşınmaz malların devir işlemlerini, karşılıklı hak ve yükümlülükler ile bunlara dayalı uyuşmazlıkların çözüm usul ve yöntemlerini düzenler.
Özel kanunlarına dayanılarak gerçek ve özel hukuk tüzelkişileri adına yapılacak kamulaştırmalarda da, bu Kanun hükümleri uygulanır.
Tanımlar
Madde 2 - Bu Kanunun uygulanmasında;
a) İdare: Yararına kamulaştırma hak ve yetkisi tanınan kamu tüzelkişilerini, kamu kurum ve kuruluşlarını, gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerini,
b) Taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yer: Taşınmaz malın tapuda kayıtlı olduğu, değilse tapu siciline kayıtlı olması gereken il veya ilçeyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırmanın Oluşturulması
Kamulaştırma şartları:
Madde 3 - İdareler, kanunlarla yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını; bedellerini nakden ve peşin olarak veya aşağıda belirtilen hallerde eşit taksitlerle ödenmek suretiyle kamulaştırma yapabilirler.
Bakanlar Kurulunca kabul olunan, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskân projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla yapılacak kamulaştırmalarda, bir gerçek veya özel hukuk tüzelkişisine ödenecek kamulaştırma bedelinin o yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilen miktarı, nakden ve peşin olarak ödenir. Bu miktar, kamulaştırma bedelinin altında birinden az olamaz. Bu miktarın üstünde olan kamulaştırma bedelleri, peşin ödeme miktarından az olmamak ve en fazla beş yıl içinde faiziyle birlikte ödenmek üzere eşit taksitlere bağlanır. Taksitlere, peşin ödeme gününü takip eden günden itibaren, Devlet borçları için öngörülen en yüksek faiz haddi uygulanır.
Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçük çiftçiye ait olanların bedeli, herhalde peşin ödenir.
İrtifak hakkı kurulması:
Madde 4 -Taşınmaz malın mülkiyetinin kamulaştırılması yerine amaç için yeterli olduğu takdirde taşınmaz malın belirli kesimi, yüksekliği, derinliği veya kaynak üzerinde kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı kurulabilir.
Kamu yararı kararı verecek merciler
Madde 5 - Kamu yararı kararı verecek merciler şunlardır:
a) Kamu idareleri ve kamu tüzelkişileri;
1. 3 üncü maddenin ikinci fıkrasında sayılan amaçlarla yapılacak kamulaştırmalarda ilgili bakanlık,
2. Köy yararına kamulaştırmalarda köy ihtiyar kurulu,
3. Belediye yararına kamulaştırmalarda belediye encümeni,
4. İl özel idaresi yararına kamulaştırmalarda il daimi encümeni,
5. Devlet yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
6. Yükseköğretim Kurulu yararına kamulaştırmalarda Yükseköğretim Kurulu,
7. Üniversite, Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulları,
8. Aynı ilçe sınırları içindeki birden çok ilçeye bağlı köyler ve belediyeler yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
9. Bir il sınırları içindeki birden çok ilçeye bağlı köyler ve belediyeler yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
10. Ayrı illere bağlı birden çok kamu tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda Bakanlar Kurulu,
11. Birden çok il sınırları içindeki Devlet yararına kamulaştırmalarda Bakanlar Kurulu.
b) Kamu kurumları yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulu veya idare meclisi, bunların olmaması halinde yetkili idare organları,
c) Gerçek kişiler yararına kamulaştırmalarda bu kişilerin, özel hukuk tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda ise; yönetim kurulları veya idare meclislerinin, yoksa yetkili yönetim organlarının başvuruları üzerine gördükleri hizmet bakımından denetimine bağlı oldukları köy, belediye, özel idare veya bakanlık.
Onay mercii
Madde 6 - Kamu yararı kararı:
a) Köy ihtiyar kurulları ve belediye encümenleri kararları, ilçelerde kaymakamın, il merkezlerinde valinin,
b) İlçe idare kurulları, il daimi encümenleri ve il idare kurulları kararları,
c) Üniversite yönetim kurulu kararları, rektörün,
d) Yükseköğretim Kurulu kararları, Kurul başkanının,
e) Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu yönetim kurulu kararları, genel müdürün,
f) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu kararları, Yüksek Kurum Başkanının,
g) Kamu kurumları yönetim kurulu veya idare meclisleri veya yetkili idare organları kararları, denetimine bağlı oldukları bakanın,
h) Gerçek kişiler veya özel hukuk tüzelkişileri yararına; köy, belediye veya özel idarece verilen kararlar, valinin,
Onayı ile tamamlanır.
Bakanlıklar veya Bakanlar Kurulu tarafından verilen kamu yararı kararlarının ayrıca onaylanması gerekmez.
Onaylı imar planına veya ilgili bakanlıklarca onaylı özel plan ve projesine göre yapılacak hizmetler için ayrıca kamu yararı kararı alınmasına ve onaylanmasına gerek yoktur. Bu durumlarda yetkili icra organınca kamulaştırma işlemine başlanıldığını gösteren bir karar alınır.
Kamulaştırmadan önce yapılacak işlemler ve idari şerh:
Madde 7 - Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma veya kamulaştırma yolu ile üzerinde irtifak hakkı kurulacak t aşınmaz malların veya kaynakların sınırını, yüzölçümünü ve cinsini gösterir ölçekli planını yapar veya yaptırır; kamulaştırılan taşınmaz malın sahiplerini, tapu kaydı yoksa zilyetlerini ve bunların adreslerini, tapu, vergi ve nüfus kayıtları üzerinden veya ayrıca haricen yaptıracağı araştırma ile belgelere bağlamak suretiyle tespit ettirir.
İlgili vergi dairesi idarenin isteği üzerine taşınmaz mal ve kaynakların vergi beyan ve değerlerini, vergi beyanı bulunmadığı hallerde beyan yerine geçecek takdir edilecek değeri en geç bir ay içerisinde verir.
İdare kamulaştırma kararı verdikten sonra kamulaştırmanın tapu siciline şerh verilmesini kamulaştırmaya konu taşınmaz malın kayıtlı bulunduğu tapu idaresine bildirir. Bildirim tarihinden itibaren malik değiştiği takdirde, mülkiyette veya mülkiyetten gayri ayni haklarda meydana gelecek değişiklikleri tapu idaresi kamulaştırmayı yapan idareye bildirmek zorundadır. Şerh tarihinden itibaren iki yıl içerisinde 13 üncü maddeye göre tebligata başlanılmamış ise bu şerh sicilden silinir.
Satın alma usulü
Madde 8 - Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma kararının alınmasından sonra kamulaştırma işleminin her safhasında kendi ihale komisyonu, yoksa bu amaçla kuracağı komisyon marifetiyle tespit ettireceği bedel üzerinden mal sahibi ile anlaşarak taşınmaz malı, kaynağı veya bunlar üzerindeki irtifak haklarını satın alabilir.
Bu suretle satın alınan taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkı, sahibinden kamulaştırma yolu ile alınmış sayılır. Ancak, kamulaştırmaya ve bedeline itiraz davaları açılamaz.
Kadastro görmemiş yerlerde tespit işlemi:
Madde 9 - İdare, tapulama veya kadastrosu yapılmamış yerlerin durumunun tespiti için mahallin mülki amirine müracaatla, kamulaştırma yapılacak yerde iki asıl ve iki yedek olmak üzere dört bilirkişinin seçilmesini ister. Mülki amir idarenin bu istemi üzerine sekiz gün içerisinde bilirkişilerin seçilmesini ve sulh hukuk mahkemesinde yeminlerinin yaptırılarak isimlerinin kamulaştırmayı yapacak idareye bildirilmesini sağlar.
Tespit sırasında muhtar veya vekili, ihtiyar kurulundan iki üye ve iki bilirkişi birlikte görev yaparlar.
Bu tespitte görev yapan muhtar veya vekili, ihtiyar kurulu üyeleri ile bilirkişilere çalıştıkları günler için 29 uncu maddede göre ödeme yapılır.
İKİNCİ KISIM
Kamulaştırma Bedeli, Tebligat, Dava Hakkı ve Bilirkişiler
BİRİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırma Bedelinin Tespiti
Kıymet takdiri komisyonları:
Madde 10 - İl ve ilçe dahilinde görev yapmak üzere beş asıl ve beş yedek üyeden oluşacak kıymet takdiri komisyonları, her yıl Ocak ayının ilk haftasında;
a) İl kıymet takdiri komisyonu:
1. İl idare kurulunca; defterdarlık memurlarından, resmi kuruluşların ziraat mühendislerinden, yoksa ziraat teknisyenlerinden, o ildeki fen adamları arasından birer asıl ve birer yedek olmak üzere üç asıl ve üç yedek üye,
2. İl belediye encümenince taşınmaz mal sahipleri arasından iki asıl ve iki yedek üye;
b) İlçe kıymet takdiri komisyonu:
1. İlçe idare kurulunca; mal müdürlüğü memurlarından, resmi kuruluşların ziraat mühendislerinden, yoksa ziraat teknisyenlerinden, ilçedeki fen adamları, temin edilmemesi halinde o ilçenin bağlı bulunduğu ildeki fen adamları arasından birer asıl ve birer yedek olmak üzere üç asıl ve üç yedek üye,
2. İlçe belediye encümenince taşınmaz mal sahipleri arasından iki asıl ve iki yedek üye;
Olmak üzere seçilir.
Belediye sınırları içindeki nüfusu, son nüfus sayımına göre yüz bini geçen şehirler için aynı sınırlar içerisinde yapılacak kamulaştırmalarda kıymet takdiri komisyonu, seçilen ziraat mühendisi veya ziraat teknisyeni yerine il veya ilçe idare kurulunca Bayındırlık Bakanlığı kuruluşuna dahil teknik elemanlar arasında seçilecek bir üyenin katılmasıyla oluşur.
Seçilen komisyon üyelerine en yakın sulh mahkemesinde yemin ettirilir.
Komisyon üyelerinin hizmet süresi bir yıldır. Süresi biten üye tekrar seçilebilir.
Kıymet takdiri komisyonları uzmanlıkları dışında kalan konularda, kamulaştırılan malın cinsine göre uzman kimselerden danışma niteliğinde görüş alır ve bu hususu gerekçesiyle raporlarında bildirirler.
Kamulaştırılan taşınmaz malın sahipleri, bunların usul ve füruu, karı-koca veya üçüncü derece dahil kan ve sıhri hısımları komisyonlara katılamaz ve görüş bildiremez.
Komisyon, kamulaştırmayı yapan idarenin daveti üzerine eksiksiz toplanır. Hukuki veya fiili nedenlerle komisyona katılamayan asıl üyenin yerine, yedeği çağrılır. Komisyon başkanını kendi arasından seçer.
Komisyonda kararlar çoğunlukla verilir. Azınlıkta kalan üye, karara katılmama nedenlerini yazıp imzalamak zorundadır.
Kıymet takdiri esasları
Madde 11 - İdare, kamulaştırma bedelinin tespit edileceği günü tayin ve ilgililere doğrudan veya ilan yoluyla tebliğinden hangisinin kolaylık ve çabukluk sağlayacağına takdir ederek, bildirir.
İlan yoluyla bildirimin öngörüldüğü hallerde, taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yerde çıkan bir gazetede bir defa, gazete çıkmayan yerlerde alışılmış yollarla on gün süreyle ilan edilip, bu husus tutanakla tespit edilir. Bu ilan dahi bildirim hükmündedir.
Kıymet takdiri komisyonu, belirtilen günde, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere giderek; hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın;
a) Cins ve nevini,
b) Yüzölçümünü,
c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini,
d) Varsa vergi beyanını,
e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini,
f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevki ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirini,
g) Arsalarda, kamulaştırma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini,
h) Yapılarda, kamulaştırma tarihindeki resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını,
i) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri.
Esas tutarak düzenleyeceği raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak kamulaştırma bedelini takdir eder.
Kamulaştırma bedelinin takdirinde, kamulaştırmayı gerektiren imar ve hizmet teşebbüsünün sebep olacağı değer artışları ile ilerisi için düşünülen kullanma şekillerine göre getireceği kâr, kıymet takdirinde dikkate alınmaz.
Kıymet takdir komisyonu raporunu, tespit tarihinden itibaren on beş gün içerisinde idareye verir. İşin niteliğinin zorunlu kıldığı hallerde bu süre üç ayı geçemez. Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz mal veya kaynakta meydana gelecek kıymet düşüklüğü gerekçeleriyle belirtilir. Bu kıymet düşüklüğü kamulaştırma bedelidir.
Kısmen kamulaştırma
Madde 12 - Kısmen kamulaştırılan taşınmaz malın değeri;
a) Kamulaştırılmayan kısmın değerinde, kamulaştırma sebebiyle bir değişiklik olmadığı takdirde, o malın 11 inci maddede belirtilen esaslara göre takdir edilen bedelinden kamulaştırılan kısma düşen miktardır.
b) Kamulaştırma dışında kalan kısmın kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle eksilme meydana geldiği takdirde; bu eksilen değer miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin olunan kamulaştırma bedeline eksilen değerin eklenmesiyle bulunan miktardır.
c) Kamulaştırma dışında kalan kısmın bedelinde kamulaştırma nedeniyle artış meydana geldiği takdirde ise, artış miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin edilen bedelinden artan değerin çıkarılmasıyla bulunan miktardır.
Şu kadar ki, (c) bendi gereğince yapılacak indirme, kamulaştırma bedelinin yüzde ellisinden fazla olamaz.
(b) ve (c) bentlerinde sözü edilen bedelin düşüş ve artış miktarları, 11 inci maddede belirtilen esaslara göre bedel takdiri suretiyle tespit olunur.
Kamulaştırma dışında kalan kısım, imar mevzuatına göre yararlanmaya elverişli olduğu takdirde, kesilen bina, ihata duvarı, kanalizasyon, su, elektrik, havagazı kanalları, makine gibi tesislerden mal sahiplerine kalacak olanlarının eski nitelikleri dairesinde kullanılabilecek duruma getirilebilmeleri için gereken gider ve bedel, belirlenerek kamulaştırma bedeline ilave olunur. Bu masraf ve bedeller (b) bendinde yazılı kıymet düşüklüğü miktarının belirlenmesinde göz önünde tutulmaz.
Bir kısmı kamulaştırılan taşınmaz maldan artan kısmı yararlanmaya elverişli bir durumda değil ise, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda dava açılmayan hallerde mal sahibinin en geç kamulaştırma kararının tebliğinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvurusu üzerine, bu kısmın da kamulaştırılması zorunludur.
Baraj inşası için yapılan kamulaştırmalar sonunda kamulaştırma sahasına mücavir taşınmaz mallar, çevrenin sosyal, ekonomik veya yerleşme düzeninin bozulması, ekonomik veya sosyal yönden yararlanılmasının mümkün olmaması hallerinde, sahiplerinin yazılı başvurusu üzerine kamulaştırmaya tabi tutulur. Bu hususları düzenleyen yönetmelik, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca; İçişleri, Maliye, Bayındırlık, Tarım ve Orman, Köy işleri ve Kooperatifler bakanlıklarının görüşü de alınmak suretiyle hazırlanır. Bu yönetmelik, Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulur ve Resmi Gazete'de yayımlanır. Bu suretle kamulaştırılan mücavir taşınmaz mallar hakkında 22 ve 23 üncü maddeler hükmü uygulanmaz. İdare, bu taşınmaz mallar üzerinde imar mevzuatı hükümlerini de göz önünde tutarak dilediği gibi tasarrufta bulunabilir ve gerektiğinde Hazineye bedelsiz olarak devredebilir.
Kısmen kamulaştırılan paylı mülkiyete konu taşınmaz mal, evvelce paydaşlar arasında fiilen bölünerek bir veya birkaç paydaşın tasarruf ve yararlanmasına bırakılmış ve yapılan kısmı kamulaştırma bu yerin tamamını veya bir kısmını kapsıyor ise, bu durumda kamulaştırmaya ilişkin işlemler sedece bu paydaş veya paydaşlar hakkında yürütülerek kamulaştırma bedeli payları oranında kendilerine ödenir. Pay veya paydaşların sadece bu kısım için dava hakları vardır. Taşınmaz malın kamulaştırılmayan kısmı üzerinde hakları kalmaz ve adları paydaşlar arasından çıkarılır. Kamulaştırılan bu yerler tapu sicilinde idare adına tescil olunur.
Bu maddenin uygulanmasından doğacak anlaşmazlıklar adli yargıda çözümlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tebliğ işlemleri, Dava Hakkı ve Bilirkişiler
Tebligat
Madde 13 -ulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın, 7 nci maddedeki usule göre tespit edilen sahibi, zilyet ve diğer ilgililerden adresi tespit olunanlara tebliğ edilmek üzere; kamulaştırılacak taşınmaz malın kamulaştırılmasına uygun ölçekli bir plan veya ölçekli krokisi, kamulaştırma kararı, takdir olunan kıymeti, kamulaştırma karşılığının veya ilk taksidinin milli bankalardan birine hak sahibi adına yatırıldığına dair belge, kamulaştırmanın hangi idare yararına yapıldığı ve açılacak davalarda husumetin kime yöneltileceği bedelin bankaya yatırıldığı tarihten başlayarak otuz gün içinde notere verilir. Noter on beş gün içinde belgeleri tebliğe çıkarır. Noterler tarafından tebligat giderlerinden başka noterlik ücret tarifesinin 8 inci maddesi uyarınca ücret alınır.
Köy yararına kamulaştırmalarda tebligat, ihtiyar kurulundan en az üç üyenin önünde yapılır ve düzenlenen tutanak birlikte imzalanır. Belgelenen tebliğ geçerlidir.
rudan tebligat ile beraber yukarıda yazılı kararlar ayrıca ilan olunur.
İlan:
a) Kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın bulunduğu yerin, herkese açık yerlerinden birine ve belediye dairesine veya köy odasına on beş gün süreyle asılarak,
b) Kamulaştırılacak taşınmaz malın bulunduğu yerde gazete çıkıyor ise, gazetelerden birisinde belgelerin özeti en az bir defa yayınlanarak,
Yapılır.
Köy yararına yapılan kamulaştırmalarda yalnız (a) bendi hükmü uygulanır.
Yapılan araştırmalar sonucunda adresleri bulunamayan veya adreslerinde noter aracılığı ile tebligat yapılamayanlara, 7201 sayılı Tebligat Kanununun 28 inci maddesi gereğince ilan yoluyla tebligat yapılır.
Açılacak davalarda hangi idareye husumet yöneltileceğinin tebliğ belgelerinde açıkça belirtilmemiş veya yanlış gösterilmiş olması yüzünden davada husumet yanlış yöneltilmiş ise, gerçek hasma tebligat yapılmak suretiyle davaya devam olunur.
Dava hakkı
Madde 14 - Kamulaştırılacak taşınmaz malın sahibi, zilyedi ve diğer ilgililer noter veya köy ihtiyar kurulu aracılığıyla yapılan tebligat gününden, kendilerine tebligat yapılamayanlara tebligat yerine geçmek üzere gazete ile yapılan ilan tarihinden veya köy odasına asılmak suretiyle yapılan ilan üresinin bitiminden itibaren otuz gün içinde, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda ve takdir olunan bedel ile maddi hatalara karşı da adli yargıda dava açabilirler.
İdari yargıda açılan davalar öncelikle görülür.
İdari yargıya başvurulduğu takdirde, adli yargıya başvuru süresi, idari yargı kararının kesinleştiği tarihten, bu kararlara karşı temyiz veya karar düzeltilmesi isteminde bulunulmuş ise, buna ilişkin kararların tebliği tarihinden itibaren işlemeye başlar.
İştirak veya müşterek mülkiyette paydaşların tek başına dava hakları vardır.
İdare, kamulaştırma belgelerinin tebliği için notere verildiği günden veya köy yararına kamulaştırmalarda aleyhine dava açılacak kişi yönünden geçerli tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içinde takdir olunan bedel ile maddi hatalara karşı taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesinde dava açabilir.
İdare tarafından bu Kanun hükümlerine göre tespit olunan malik, zilyet ve diğer ilgililere karşı açılan davaların görülmesi sırasında, taşınmaz malın gerçek malikinin başka bir şahıs olduğu anlaşıldığı takdirde, davaya bu gerçek malik, tapu malikinin daha önce öldüğü sabit olursa mirasçıları da dahil edilmek suretiyle devam olunur.
Açılan davaların sonuçları dava açmayanları etkilemez.
Bilirkişiler
Madde 15 - Türk Mühendisi ve Mimar Odaları Birliğine bağlı ihtisas odalarının her biri, üyelerinin oturdukları yeri göz önünde bulundurarak her il için beş ila on beş; il merkezleri için il, ilçeler için ilçe idare kurullarınca bu bölgelerde oturan taşınmaz mal sahipleri ar asından on beş bilirkişi her yıl Ocak ayının ilk haftasında seçilerek isim ve adreslerini bildiren listeler valiliklere verilir.
Bu listeler valilikçe onandıktan sonra odalardan gelenler il merkezi ile ilçelerdeki asliye hukuk mahkemelerine; taşınmaz mal sahipleri listelerinden her biri de seçildikleri yerin asliye hukuk mahkemelerine gönderilir.
Süresi bitenler tekrar seçilebilir.
Bilirkişi kurulu; kamulaştırmaya konu olan yerin cins ve niteliğine göre, ikisi odalar listesinden, biri de taşınmaz mal sahipleri listesinden seçilmek suretiyle üç kişiden oluşur.
Kamulaştırılan taşınmaz malın üstün niteliği göz önüne alınarak, bilirkişinin ikisi de aynı uzmanlık kolundan seçilebilir.
Kamulaştırmayı yapan idarede görevli olunlar ve kıymet takdiri komisyonunda kıymet takdiri işinde bulunanlar ile kamulaştırılan taşınmaz malın sahipleri ve bunların usul ve füruu, karı-koca, üçüncü derece dahil, kan ve sıhri hısımları ve mal sahipleri ile menfaat ortaklığı olanlar bilirkişi seçilemezler.
İhtisas odalarının liste veremediği veya verilen listelerden fiili ve hukuki sebeplerle bilirkişi seçiminin imkansız olduğu illerde, kamulaştırılan taşınmaz malın cins ve özelliğine göre, bayındırlık, tarım ve orman daireleri ile diğer resmi daire ve kurumlardan alınacak fen adamları ile bilirkişi kurulu tamamlanır. Bunların da bulunmadığı veya fiili veya hukuki sebeplerle bilirkişi seçimlerine imkan olmadığı takdirde, komşu illerin oda listelerinden, yoksa yukarıda belirtilen resmi daire ve kurumlardan alınacak fen adamları ile kurul tamamlanır.
Mahkemelere gönderilen listelerde yazılı olanlar ve yukarıdaki fıkrada gösterilen kimseler arasından taraflar bilirkişi seçmekte birleşemedikleri takdirde bilirkişiler hakim tarafından re'sen seçilir.
Bilirkişi kurulu, taşınmaz malın kıymetini 11 ve 12 nci maddeler hükümlerine göre tayin ve takdir ederek, gerekçeli raporunu en kısa zamanda mahkemeye verir.
Bilirkişi kurulu, kıymet takdir komisyonunca tespit edilen kıymette bir değişiklik yapmış ise, bunun nedenlerini raporunda belirtir.
hakim, bilirkişi kurulu tarafından takdir olunan bedelde açık bir isabetsizlik bulduğu veya kıymet takdiri komisyon tarafından tayin edilen kıymet ile bilirkişi kurulunun belirlediği kıymet arasında önemli bir oransızlık gördüğü takdirde, aynı usullerle yeni bilirkişi kurulu oluşturarak kıymet takdiri yaptırır.
Hakim bilirkişilere yemin ettirir.
Kıymet takdirinde, kamulaştırmayı yapan daire 13 üncü madde gereğince tebligatı kamulaştırma kararının tamamlanmasından itibaren bir yıl içinde usulüne göre yaptırmamış ise kamulaştırma kararının hak sahibine tebliğ olunduğu, tebligat yapılmadan dava açılmış ise, davanın açıldığı gün esas tutulur.
Maliklerinin, zilyetlerinin veya diğer ilgililerin tespiti mümkün olmadığı ve sahipsiz göründüğü takdirde, taşınmaz malların ilerde ortaya çıkacak maliki, zilyedi veya diğer alakalıları tarafından talep edilecek kamulaştırma bedellerinde veya bu kamulaştırmaların bedellerine vaki olacak itirazlarda, taşınmaz malın kamulaştırma tarihindeki kıymeti esas tutulur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Acele Elkoyma, Tescil İşlemleri ve Aynın Çekişmeli Olması
BİRİNCİ BÖLÜM
Elkoyma
Acele işlerde elkoyma ve tescil
Madde 16 - Kamulaştırma işlemine ilişkin yürütmenin durdurulması kararı verilmedikçe veya kamulaştırma 6 ncı maddenin son fıkrası uyarınca yapılmış ise davaların sonucu beklenmeksizin kamulaştırılması yapılan taşınmaz mala hemen elkonulmasına idarece zorunluluk görüldüğü hallerde, taşınmaz malın takdir olunan kıymeti milli bankalardan birisine yatırılarak makbuzu ilgili belge örnekleri ile birlikte mahkemeye verilip taşınmaz malın durumunun tespiti istenir. Mahkeme sekiz gün içinde taşınmaz malın sahibini davet ile beş gün zarfında taşınmaz malın, 11 inci maddede yazılı olduğu şekilde kıymet takdirine esas olabilecek bütün niteliklerini tespit ettirerek, o taşınmaz malın idare adına tescil edilmesine karar verir ve bu kararı tapu dairesine bildirir.
Bu işlem, mahkemenin davetine uymayanların gıyabında yapılır.
Kamulaştırılması yapılan taşınmaz malın mülkiyeti veya payı çekişmeli bulunduğu hallerde dahi bu madde hükmü uygulanır.
Bu Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenek ilk taksit bedelledir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tescil ve Aynın Çekişmeli Olması
Tapulu taşınmaz mallarda tescil
Madde 17 - Tebliğ edilen kamulaştırma işlemine karşı idari ve adli yargıya başvurulmadığı veya bu konuda açılan davaların kesin olarak sonuçlandığı ancak taşınmaz mal sahi-binin ferağ vermediği hallerde, takdir edilen ve artırılan bedelin tamamı milli bankalardan birine yatırılarak makbuzu ilgili belge örnekleriyle birlikte mahkemeye verilir. Mahkeme iki tarafı derhal davet ederek, gelmemeleri halinde gıyaplarında, belgeleri inceleyerek, kamulaştırma usulüne uygun şekilde tamamlanmış ise, taşınmaz malın kamulaştırma yapan idare adına tesciline karar verir ve tapu dairesine bildirir.
Kamulaştırması yapılan taşınmaz mal tahsis edildiği kamu hizmeti itibariyle sicile kaydı gerekmeyen bir niteliğe dönüşmüş ise, istek halinde sicil kaydının terkinine karar verilir.
Bu tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeniyle vergi ilişkisi aranmaz. Ancak, ilgili tapu dairesi durumu vergi dairesine bildirir.
Bu kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.
Aynın çekişmeli bulunması
Madde 18 - Kamulaştırılan taşınmaz malın aynı üzerindeki çekişmelerde kamulaştırmayı yapan idareye husumet düşmez. Ancak mülkiyetin kişiler arasında çekişmeli olması idare adına tescile engel değildir.
Tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malların tescili ve zilyedin hakları
Madde 19 - Tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malın zilyedi mevcut olup da zilyedlikle iktisap iddiasında bulunursa, kamulaştırma yapan idare mahallinde tahkikat yapar. Delilleri toplar ve keyfiyeti bir tutanakla belirtir. Bu tutanakta, zilyedin kimliği, zilyedliğin başlangıç ve süresi, vergi kaydı, yüzölçümü ve o yerin mülkiyetinin kazanma şartlarının var olup olmadığını belirtir. Taşınmaz mala takdir edilen değerin tamamını veya ödenmesi gereken ilk taksidini milli bankalardan birine yatırarak makbuzunu tahkikat ve kamulaştırma evrakı ile birlikte taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine verir.
Mahkeme, sekiz gün içinde evrak üzerinde inceleme yaparak taşınmaz malın lehine kamulaştırma yapılan idare adına tescilini ve ayrıca zilyedinin şerh verilmesini tapu dairesine bildirir.
Mahkeme, idari tahkikat sonucunu zilyedin kamulaştırma tarihinde taşınmaz malı Medeni Kanun hükümleri dairesinde ve zilyedlikle iktisap etmiş olduğunu belirtmeye yeterli görmediği takdirde durumu zilyede gerekçeleriyle tebliğ eder. Zilyedin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde Medeni Kanunun zilyedliği iktisap hükümleri dairesinde aynı usul ve şekillere göre dava açarak taşınmaz malı kamulaştırma tarihinde iktisap etmiş olduğunu ispat etmesi lazımdır. Zilyed bu müddet içinde dava açtığını belgelendirmediği takdirde kamulaştırma bedeli kamulaştırmayı yapan idare tarafından emanete alınır.
Üçüncü şahısların umumi hükümler dairesinde kamulaştırma bedeline istihkak davası açmak hakları saklıdır.
Mahkeme, idari tahkikatın iktisap iddiasını haklı gösterecek mahiyette olduğunu görürse, durumu o yerin maliye dairesine bildirmekle beraber taşınmaz malın bulunduğu yerde uygun görülecek araçlarla iki defa ilan eder. Kamulaştırma bedeli on milyon lira ve daha fazla ise ilanın bir defa da gazeteyle yapılması zorunludur.
İlanda
a) Taşınmaz malın bulunduğu yeri, mevkii, sınırı, miktarı,
b) Zilyedin kimliği,
c) Kamulaştırma bedelinin yatırıldığı banka,
d) Hak sahiplerinin son ilandan itibaren üç ay içinde zilyed aleyhine genel hükümler dairesinde dava açtıklarını belgelendirmedikleri takdirde, kamulaştırma bedelinin zilyede verileceği.
Belirtilir.
Son ilandan itibaren üç ay içinde Hazine veya üçüncü bir kimse tarafından zilyed aleyhine dava açıldığı belgelendirilmediği takdirde zilyed kamulaştırma bedelinin kendisine ödenmesini isteyebilir. Ancak, idare durumu vergi dairesine bildirir.
Bu müddet içinde zilyed aleyhine dava açılırsa, kamulaştırma bedelinin ödenmesi davanın kesinleşmesine bırakılır.
Kamulaştırma bedelinin zilyede verilmiş olması, o taşınmaz malda hak iddia edenlerin genel hükümler dairesinde zilyed aleyhine, bedele istihkak davası açmak haklarını düşürmez.
İdare yukarıdaki fıkralar gereğince işlem yapmamış ise, kamulaştırılan yerin mülkiyetini kazandığını ispat yükümlülüğü zilyede düşer.
Tapuda kayıtlı olmayan bu gibi taşınmaz mallar hakkında da 16 ncı madde hükmü uygulanabilir.
Başkası adına tapulu, sahipsiz ve zilyedi tarafından iktisap edilmemiş yerin kamulaştırılmasında, bina ve ağaçların 11 ve 12 nci maddeler uyarınca takdir olunan bedeli zilyedine ödenir.
Bu madde gereğince mahkemece yapılacak işlemler sebebiyle kamulaştırmayı yapan idareden ilan, tebliğ giderleri hariç, herhangi bir harç ve gider alınmaz.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Kamulaştırmada Boşaltma, Vazgeçme ve Geri Alma
BİRİNCİ BÖLÜM
Boşaltma Taşınmaz malın boşaltılması
Madde 20 - 16, 17 ve 19 uncu maddelere dayanılarak lehine kamulaştırma yapılan idare adına tapu dairesince tescil edilen taşınmaz malın boşaltılması idarece icra memurundan istenir. İcra memuru taşınmaz malı on beş gün içinde boşaltmalarını içindekilere tebliğ eder. Bu süre içinde taşınmaz mal boşaltılmazsa icraca boşaltılır. İtiraz ve şikayet boşaltmayı durdurmaz ve mahkemece ihtiyati tedbir kararı verilemez.
Taşınmaz malın boşaltılması sebebiyle mal sahibi ve idare tazminat ile sorumlu tutulamaz.
Ekili arazinin boşaltılması hasat sonuna bırakılır. Hasat zamanının beklenmesi, mümkün olmadığı hallerde kamulaştırmayı yapan idare, mahkemece takdir edilecek ekin bedelini tazmin etmek şartıyla, arazinin boşaltılmasını talep edebilir. Ekin bedeli 11 ve 12 nci maddeler uyarınca yapılan kamulaştırma değerinin tespitinde nazara alınmış ise, taşınmaz malın boşaltılması için tekrar bu bedelin tespit ve ödenmesi gerekmez.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırmadan Vazgeçme ve Geri Alma
İdarenin tek taraflı vazgeçmesi
Madde 21 - İdare kamulaştırmanın her safhasında kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen veya tamamen vazgeçebilir. Şu kadar ki, dava sırasında vazgeçme halinde dava giderleri ile harç, harcanan emek ve işin önemi gözetilerek mahkemece maktuen takdir olunacak avukatlık ücreti idareye yükletilir.
Tarafların anlaşmasıyla vazgeçme ve devir.
Madde 22 - Kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşmesinden sonra taşınmaz malların kamulaştırma amacına veya kamu yararına yönelik herhangi bir ihtiyaca tahsisi lüzumu kalmaması halinde, keyfiyet 13 üncü madde hükmü uyarınca mal sahibi veya mirasçılarına duyurulur. Bu duyurma üzerine mal sahibi veya mirasçıları, aldığı kamulaştırma bedelini üç ay içinde ödeyerek taşınmaz malını geri alabilir.
Ancak, kamulaştırılan t aşınmaz mala kamulaştırmayı yapan idare dışında başka bir idare, kamulaştırma yoluyla gerçekleştirebileceği bir kamu hizmeti amacıyla istekli olduğu takdirde, yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmayarak bu Kanunun 30 uncu veya 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanununun 23 üncü maddesine göre işlem yapılır.
Mal sahibinin geri alma hakkı
Madde 23 - Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde, kamulaştırmayı yapan idarece veya 22 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca devir veya tahsis yapılan idarece kamulaştırma ve devir amacına uygun hiç bir işlem veya tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa, mal sahibi veya mirasçıları kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.
Doğmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmayan geri alma hakkı düşer.
Aynı amacın gerçekleşmesi için birden fazla taşınmaz mal birlikte kamulaştırıldığı takdirde bu taşınmaz malların durumunun bir bütün oluşturduğu kabul edilerek yukarıdaki fıkralar buna göre uygulanır.
Özel kanunlarda bu maddenin uygulanmayacağına ilişkin hükümler saklıdır. 1164 sayılı Arsa Ofisi Kanununa dayanılarak yapılan kamulaştırmalarda ve bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda bu madde hükmü uygulanmaz.
BEŞİNCİ KISIM
Hasar, Doğacak Hak ve Borçlar, Trampa Yolu ile ve Acele Kamulaştırma
BİRİNCİ BÖLÜM
Hasar
Kamulaştırma bedelinden düşülebilecek hasar
Madde 24 - 21, 22 ve 23 üncü maddeler uyarınca kamulaştırılmasından vazgeçilen veya geri alınan taşınmaz mal üzerindeki bina, sabit tesisler ve ekili, dikili şeyler yıkılmış, sökülmüş veya harap olmuş ise, taşınmaz malın geri alınmasında mal sahibi veya mirasçısı, kamulaştırma tarihindeki değerine göre farkının, ödeyeceği kamulaştırma bedelinden düşülmesini isteyebilir.
Bu madde ile 21, 22 ve 23 üncü maddelerin uygulanmasından doğacak anlaşmazlıklar adli yargıda çözümlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tebliğ ile Doğacak Haklar ve Borçlar
Hakların sınırlandırılması ve mülkiyetin idareye geçmesi
Madde 25 - Hakların kullanılması ve borçların yerine getirilmesi bakımından kamulaştırma işlemi mal sahibi için 13 üncü madde uyarınca yapılan tebligatla idare için tebligat çıkarmakla başlar. Mülkiyetin idareye geçmesi, bu Kanundaki özel hükümler dışında kamulaştırma işleminin idari yargı yönünden kesinleşmesi ile olur. Dava açabilmek için idarenin tebligat yapması veya tebligata çıkarması şarttır.
Tebliğ tarihinden itibaren taşınmaz mal sahibinin kamulaştırılması kararlaştırılan taşımaz malda yeni inşaat veya ekim yapmak veya mevcut inşaatta esaslı değişiklikler meydana getirmek gibi kullanma hakları kalkar. Bundan sonra yapılanların değeri dikkate alınmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Trampa Yolu ve Acele Kamulaştırma
Trampa yolu ile kamulaştırma
Madde 26 - Mal sahibinin kabul etmesi halinde kamulaştırma bedeli yerine, idarenin kamu hizmetine tahsis edilmemiş olan taşınmaz mallarından, bu bedeli kısmen veya tamamen karşılayacak miktarı verilebilir.
Kamulaştırma bedeli yerine verilecek taşınmaz malın değeri, idarenin ihale komisyonunca yoksa bu amaçla kuracağı bir komisyonca tespit edilir. Taşınmaz mal bedelleri arasındaki fark taraflarca nakit olarak karşılanır. Ancak idarenin vereceği taşınmaz malın değeri, kamulaştırma bedelinin yüzde yüz yirmisini aşamaz.
Acele kamulaştırma
Madde 27 - 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın 11 ve 12 nci madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına milli bir bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir.
Bu kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.
ALTINCI KISIM
Bedelsiz Kullanma, Giderlerin Ödenmesi ve İdareler Arasında Taşınmaz Mal Devri
BİRİNCİ BÖLÜM
Bedelsiz Kullanma ve Giderler
Bedelsiz kullanma yetkisi
Madde 28 - Milli savunma inşaat ve tesisatı için gerekli görülen gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyet ve tasarrufundan veya ruhsatname ile intifaları altında bulunmayan kireç, taş ve kum ocaklarını, hiç bir resim ve ücrete tabi olmadan kullanmaya, Milli Savunma Bakanlığı yetkilidir.
Bayındırlık, Köy İşleri ve Kooperatifler bakanlıkları ile T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü de aynı sebep ve şartlarla, demiryolu hattının veya karayolunun veya su tesislerinin her yönündeki, gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyet ve tasarrufunda veya ruhsatname ile intifaları altında bulunmayan kireç, taş ve kum ocaklarını hiç bir resim ve ücrete tabi olmadan kullanabilirler.
Giderlerin ödenmesi
Madde 29 - Kıymet takdiri komisyon başkan ve üyelerinin, kıymeti takdir edilen her taşınmaz mal başına kamulaştırmayı yapan idare tarafından takdir edilecek ücretleri ile gerçek yol giderleri, tapu harçları ve bu Kanunun gerektirdiği diğer giderler, idarece ödenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Kurumları ve Tüzelkişileri Arasında Taşınmaz Mal Devri
Bir idareye ait taşınmaz malın diğer idareye devri
Madde 30 - Kamu tüzelkişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakları diğer bir kamu tüzelkişisi veya kurumu tarafından kamulaştırılamaz.
Taşınmaz mala; kaynak veya irtifak hakkına ihtiyacı olan idare, ödeyeceği bedeli de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvurur. Mal sahibi idare devire muvafakat etmez veya altmış gün içinde cevap vermez ise anlaşmazlık, isteyen idarenin başvurusu üzerine Danıştay ilgili dairesince incelenerek iki ay içinde kesin karara bağlanır.
Taraflar bedelde anlaşamadıkları takdirde, alıcı idare, devirde anlaşma tarihinden veya Danıştay kararının tebliği tarihinden itibaren otuz gün içinde, 10 uncu maddede yazılı kıymet takdiri komisyonuna değer takdir ettirir. Taraflar bu komisyon raporuna, kendilerine veriliş veya tebliğ ediliş tarihinden itibaren otuz gün içinde itiraz ettikleri takdirde, anlaşmazlık, 29/6/1938 tarih ve 3533 sayılı Kanun hükümlerine bağlı olmaksızın taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesince karara bağlanır.
YEDİNCİ KISIM
Yasak İşler ve Ceza Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Yasak İşler
Yasak işler ve eylemler
Madde 31 - Aşağıda yazılı işler ve eylemler yasaktır.
a) Kıymet takdir komisyonu başkanı ve üyeleri ile bilirkişilerin kendilerine resmen takdir edilen ücret dışına herhangi bir suretle çıkar sağlamaları,
b) Kamulaştırma kararının tebliğinden sonra taşınmaz malın başkasına devir ve ferağ veya temliki,
c) Artırılan bedele göre artıp eksilen vekalet ücreti kararlaştırılması,
d) Dava giderlerinin avukat veya dava vekilleri veya onlar adına hareket edenler tarafından kabullenilmesi,
e) Kamulaştırma bedelinin artırılması hali öngörülerek bu miktarın veya bir kısmının nakden veya diğer suretlerle, avukat veya dava vekili veya onlar adına hareket edenler tarafından mal sahibine önceden ödenmesi,
f) Artırılan kamulaştırma bedelinin tamamının veya bir kısmının avukat veya dava vekili veya onlar adına hareket edenlere ait olacağının kararlaştırılması,
g) Yukarıda yazılı bendlerde yasaklanan işlem ve eylemlerin avukat veya dava vekillerince bizzat veya aracı ile mal sahibine teklif edilmesi veya bunara yardımcı olunması,
İKİNCİ BÖLÜM
Görevli Kişilerin Suçları ve Ceza Hükümleri
Görevli kişilerin suçları
Madde 32 - Bu Kanuna göre görevlendirilenlerden suç işleyenler, Devlet memuru gibi cezalandırılır. Şu kadar ki verilecek cezalar; o suç için muayyen olan cezanın yarısından az olmamak üzere iki katına kadar artırılır.
Cezalar
Madde 33 - Fiilleri daha ağır cezayı gerektiren ayır bir suç teşkil etmediği takdirde, bu Kanunun 31 inci maddesinin (a), (e), (f) ve (g) bentlerine aykırı hareket edenler, bir yıldan aşağı olmamak üzere hapis ve ellibin liradan üçyüzbin liraya kadar ağır para cezasıyla, (b), (c) ve (d) bentlerine aykırı hareket edenler, altı aydan iki yıla kadar hapis ve on bin liradan yüzbin liraya kadar ağır para cezasıyla cezalandırılırlar.
SEKİZİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Mal sahibinin sağladığı yararları geri alma hakkı
Madde 34 - Mal sahiplerinin 31 inci maddedeki yasaklara rağmen avukat veya dava vekillerine veya bu Kanuna göre görevlendirilenlere veya üçüncü şahıslara verdikleri paraları veya sağladıkları yararlar karşılığını bir yıl içinde geri almaya hakları vardır.
İmar mevzuatı uygulanan veya özel parselasyon yapılan yerler:
Madde 35 - İmar mevzuatı gereğince düzenlemeye tabi tutulan parsellerden düzenleme ortaklık payı karşılığı olarak bir defaya mahsus alınan yol, yeşil saha ve bunun gibi kamu hizmet ve tesislerine ayrılan yerlerle, özel parselasyon sonunda malikinin muvafakatı ile kamu hizmet ve tesisleri için ayrılmış bulunan yerler için eski malikleri tarafından mülkiyet iddiasında bulunulamaz ve karşılığı istenemez.
Kamulaştırmadan sonra alınan tapu kaydının iptali
Madde 36 - Kamulaştırma kanunları uyarınca gerekli işlemler tamamlanıp tapuda kayıtlı olanların idare adına intikallerinin yapılmasından, tapuda kayıtlı olmayanların tescillerinin sağlanmasından sonra, kamulaştırılan yer için herhangi bir nedenle gerçek ve tüzelkişiler adına yeniden tapu tesis edildiği taktirde, idarenin isteği üzerine hakim, evrak üzerinde ve lüzum gördüğü takdirde mahallinde inceleme yaparak sonraki kaydın iptali hakkında bir karar verir.
Bu işlemler harca ve resme bağlı değildir.
Yetkili ve görevli mahkeme ve yargılama usulü
Madde 37 - Bu Kanundan doğan tüm anlaşmazlıkların adli yargıda çözümlenmesi gerekenleri, taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemelerinde basit yargılama usulü ile görülür.
Hak düşürücü süre
Madde 38 - Kamulaştırma yapılmış, ancak işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırma hiç yapılmamış iken kamu hizmetine ayrılarak veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmaz malın malik zilyed veya mirasçılarının bu taşınmaz mal ile ilgili her türlü dava hakkı yirmi yıl geçmekle düşer Bu süre taşınmaz mala elkoyma tarihinden başlar.
Vergilendirme
Madde 39 - Emlak vergisi tarhına esas olan en son vergi değeri kesinleşen kamulaştırma bedelinden az olduğu takdirde aradaki fark emlak vergisine tabi tutulur. Bu farka ait vergi 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 31 inci maddesinin son fıkrası hükmü dikkate alınmak suretiyle kusur cezalı olarak tarh olunur.
Emlak vergisi beyannamesinin ek süreye rağmen verilmemiş olması halinde kesinleşen kamulaştırma bedeli beyannamesi verilmemiş dönemlere ait vergi değeri yerine geçer ve vergi ağır kusur cezalı olarak tarh olunur. Ek süreden sonra, verilen beyannamelerde gösterilen değerin kesinleşen kamulaştırma bedelinden yüksek olması halinde bu farka ait vergi ve ceza düzeltilmez.
Kaldırılan ve saklı tutulan hükümler
Madde 40 - 31/8/1956 tarih ve 6830 sayılı İstimlak Kanunu ile ek ve değişiklikleri, 8/7/1981 tarih ve 2487 sayılı Toplu Konut Kanununun 5 inci maddesi ile 21/1/1982 tarih ve 2587 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin kamulaştırılan taşınmaz malın değerinin tespitine ilişkin hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
7/3/1954 tarih ve 6326 sayılı Petrol Kanunu ve değişiklikleri, 15/4/1955 tarih ve 6538 sayılı İstanbul Kapalı çarşısının Tamir ve İhyası Hakkında Kanun hükümleri ile diğer özel kanunlardaki kamulaştırmaya ilişkin hükümler saklıdır.
İstimlak Kanununda yapılan atıflar
Madde 41 - Diğer kanunlarda İstimlak Kanununa veya belli maddelerine yapılan atıflar bu Kanuna veya bu Kanunun aynı konuları düzenleyen madde veya maddelerine yapılmış sayılır.
Geçici Madde 1 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce verilmiş olan kamu yararı ve kamulaştırma kararları geçerlidir. Ancak, idarece henüz kıymet takdir edilmemiş olan işlerde, kıymet takdir işlemleri ile sonraki işlemler bu Kanun hükümlerine göre yapılır.
Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce açılmış ve henüz kesin hükme bağlanmamış davalarda bu Kanun hükümleri uygulanır. Ancak bu Kanunla getirilen değişik hükümlerin uygulanması nedeniyle haksız çıkan tarafa harç, yargılama gideri ve avukatlık ücreti yükletilemez.
Geçici Madde 2 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce açılan davalarda, davanın açıldığı günde yürürlükte olan kanunlara göre işlemeye başlamış olan dava süreleri, o kanunlara göre tespit edilir.
Geçici Madde 3 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kamulaştırılmış ve kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi dört yılı tamamlamış taşınmaz mal hakkında 22 nci madde hükmüne göre işlem yapılmış veya yapılacak olması halinde, idarelere bu Kanunun yürürlüğünden itibaren 2 yıllık ek süre hakkı tanınır.
Mal sahibinin geri alma hakkı ancak bu sürenin tamamlanmasından sonra doğar.
Geçici Madde 4 - 5 Ocak 1961 tarih ve 221 sayılı Kanunun kapsamına girmeleri nedeniyle kamu tüzelkişileri veya kurumları adına kamulaştırılmış sayılan taşınmaz malların eski malik, Zilyed veya bunların halefleri tarafından açılmış ve kesin hükme bağlanmamış davalarda sözü edilen 221 sayılı Kanunun hükümleri uygulanır.
Madde 42 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 43 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
