E-beyan İle Düzeltme, Kanuni Süresinden Sonra Ve Pişmanlıkla Verilecek Beyanname Gönderirken Dikkat Edilmesi Gereken
E-beyan İle Düzeltme, Kanuni Süresinden Sonra Ve Pişmanlıkla Verilecek Beyanname
Gönderirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Çağımızda meydana gelen bilişim teknolojileri ve telekomünikasyondaki hızlı gelişim sayesinde çok sayıda işlem internet ortamında yapılmaya başlanmıştır.
Maliye Bakanlığı bu gelişmeler karşısında, vergilendirmeye ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve mükelleflere daha iyi hizmet sunabilmek amacıyla beyannamelerin elektronik ortamda kabul edilmesi konusunda düzenlemeler yapma yoluna gitmiştir. Böylece idare, bilgi işlem teknolojilerinden yararlanmak suretiyle vergi beyannamelerinin, bildirim ve eklerinin hızlı, kolay bir şekilde beyanını sağlamış ve idarenin işgücü yükünü azaltmış olacaktır.
Bu bağlamda 5228 Sayılı Kanunun 8.maddesiyle, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257.maddesinde yapılan değişiklik ile Maliye Bakanlığı’na vergi beyannamelerinin elektronik ortamda gönderilmesine ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir.
Bakanlığa verilen bu yetki çerçevesinde, vergi beyannameleri ve eklerinin elektronik ortamda gönderilmesi uygulamasına 01 Ekim 2004 tarihinde başlanılmıştır.
Bu yazımızda; düzeltme, kanuni süresinden sonra ve pişmanlıkla verilecek beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmesine ilişkin usul ve esasları, kılavuz niteliğinde bir çalışma ile açıklamaya çalışacağız.
II. ELEKTRONİK BEYANNAME UYGULAMASINA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME
Elektronik beyanname uygulamasının amacı, mükelleflerin vergilendirmeye ilişkin ödevlerini yerine getirmede, gelişen bilgi işlem teknolojilerinden yararlanmak, vergi beyannameleri ile bildirim ve eklerinin kolay, hızlı, ekonomik ve güvenilir bir şekilde idareye intikalini sağlamak, vergi beyannamelerinin doldurulmasındaki hataları en aza indirerek mükellef mağduriyetini önlemek, vergi dairesinin beyanname kabul, tarh, tahakkuk ve tahsilât işlemlerini azaltarak iş ve işlemlerini kolaylaştırmak ve diğer alanlarda mükellefe daha iyi hizmet vermesini sağlamaktır. ([1])
Bu bağlamda, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257. maddesinin birinci fıkrasının (4) numaralı bendi, 5228 Sayılı Kanun ([2]) ile aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve 5398 Sayılı Kanunla ([3]) da söz konusu bende eklemeler yapılmıştır;
4- “Bu Kanunun 149’ncu maddesine göre devamlı bilgi vermek zorunda olanlardan istenilen bilgiler ile vergi beyannameleri ve bildirimlerin, şifre, elektronik imza veya diğer güvenlik araçları konulmak suretiyle internet de dahil olmak üzere her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında verilmesi, beyanname ve bildirimlerin yetki verilmiş gerçek ve tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususlarında izin vermeye veya zorunluluk getirmeye, beyanname, bildirim ve bilgilerin aktarımında uyulacak format ve standartlar ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bu zorunluluğu beyanname, bildirim veya bilgi çeşitleri, mükellef grupları ve faaliyet konuları itibarıyla ayrı ayrı uygulatmaya, (5398 sayılı Kanunun 23. maddesiyle eklenen ibare) kanuni süresinden sonra kendiliğinden veya pişmanlık talepli olarak verilen beyannameler üzerine düzenlenen tahakkuk fişi ve/veya ihbarnameleri mükellefe, vergi sorumlusuna veya bunların elektronik ortamda beyanname gönderme yetkisi verdiği gerçek veya tüzel kişiye elektronik ortamda tebliğ etmeye ve buna ilişkin usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir”.
5228 Sayılı Kanun ile söz konusu maddenin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir;
“ Birinci fıkranın (4) numaralı bendi uyarınca Maliye Bakanlığının beyanname ve bildirimlerin yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususunda izin vermesi veya zorunluluk getirmesi halinde, (mükellef veya vergi sorumlusu ile gönderme işini yapacak kişiler arasında özel sözleşme düzenlenmek kaydıyla) elektronik ortamda gönderilen beyanname ve bildirimler, mükellef veya vergi sorumlusu tarafından verilmiş addolunur.”
Ayrıca, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257.maddesinin 1.fıkrasına 5398 Sayılı Kanun ile (6) numaralı bent eklenmiştir. ([4])
6- “Vergi güvenliğini sağlamak amacıyla niteliklerini belirleyip onayladığı elektrikli, elektronik, manyetik ve benzeri cihazlar ve sistemleri kullandırmaya, bu cihaz ve sistemler vasıtasıyla bandrol, pul, barkod, halogram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretlerin kullanılmasına ilişkin zorunluluk getirmeye, uygulamaya ait usûl ve esasları belirlemeye,
Kanuni süresi geçtikten sonra kendiliğinden veya pişmanlık talepli olarak verilen beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmesi üzerine elektronik ortamda düzenlenen tahakkuk fişi ve/veya ihbarnameler mükellef, vergi sorumlusu veya bunların elektronik ortamda beyanname gönderme yetkisi verdiği gerçek veya tüzel kişiye elektronik ortamda iletilir. Bu ileti tahakkuk fişi ve/veya ihbarnamenin muhatabına tebliği yerine geçer.”
Diğer taraftan, Vergi Usul Kanunu’nun 28. maddesinin (5228 Sayılı Kanunun 3. maddesiyle değiştirilen) ikinci fıkrasında, “beyannamenin elektronik ortamda gönderilmesi halinde, tahakkuk fişinin elektronik ortamda düzenleneceği ve mükellef veya elektronik ortamda beyanname gönderme yetkisi verilmiş gerçek veya tüzel kişiye elektronik ortamda iletileceği; bu iletinin, tahakkuk fişinin mükellefe tebliği yerine geçeceği” hükme bağlanmıştır.
Ayrıca, elektronik beyanname uygulaması ile ilgili hükümlere uyulmaması halinde kesilecek cezalara ilişkin olarak 5398 Sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355. maddesinin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir;
“Elektronik ortamda beyanname verilmesi mecburiyetine uyulmaması halinde kesilmesi gereken özel usûlsüzlük cezası, beyannamenin kanuni süresinin sonundan başlayarak elektronik ortamda 15 gün içinde verilmesi halinde 1/4 oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise 1/2 oranında uygulanır.”
Yukarıda yapılan düzenlemeler ile Maliye Bakanlığı, vergi beyannameleri ve bildirimlerinin internet ve diğer elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında doğrudan mükellefler tarafından gönderilmesine izin verebileceği veya zorunluluk getirebileceği gibi, bunların yetki verilmiş gerçek ve tüzel kişiler aracılığıyla gönderilmesine izin vermeye veya zorunluluk getirmeye de yetkili kılınmıştır.
Bakanlık kendisine verilen yetki çerçevesinde, vergi beyannamelerinin ve bildirimlerinin internet ortamında gönderilmesi uygulaması ile ilgili olarak 340, 346, 351, 357, 367, 368, 373, 376 ve 386 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri’ni yayımlamıştır.
Maliye Bakanlığı, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257. maddesinin verdiği yetkiye istinaden yayımladığı ilk tebliğ olan, 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde; elektronik ortamda beyanname verme uygulamasının amacı, hangi beyannamelerin gönderilebileceği, gönderimlerin kimler tarafından yapılacağı ve e-beyanname gönderilmesinde uyulacak usul ve esaslar açıklanmıştır. Ayrıca tebliğde, uygulamanın mükelleflerin uyum sürecini sorunsuz bir şekilde geçirebilmeleri amacıyla ihtiyari olarak başlatıldığı açıklanmıştır.
340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde([5]) konuya ilişkin olarak “Kağıt ortamda düzenlenip verilen beyannamelerle elektronik ortamda düzenlenip gönderilen beyannamelerin hukuki sonuçları itibariyle hiçbir farkı bulunmamaktadır. Buna göre, meslek mensuplarının beyannamelerin düzenlenmesi, tasdik edilmesi ve imzalanmasına ilişkin olarak 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve diğer mevzuatta yer alan sorumlulukları, elektronik ortamda düzenledikleri beyannameler için de aynen geçerli olacaktır.” açıklamaları yapılmıştır.
340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile ihtiyari olarak başlatılan elektronik beyanname uygulaması, 346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği([6]) ile belirlenen mükellefler açısından zorunlu hale getirilmiştir.
346 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ nde elektronik ortamda gönderilmesi zorunlu beyannameler ve bu beyannameleri elektronik ortamda göndermek zorunda olan mükellefler belirlenmiştir.
351 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği([7]) ile kanuni süresi geçmiş bulunan beyannameler ile düzeltme ve pişmanlık talebi içeren beyannamelerin de tebliğin yayım tarihinden itibaren elektronik ortamda gönderilebileceği bildirilmiştir. Ayrıca, beyannamelerin verilme tarihleri dikkate alınarak, gerekmesi halinde adlarına VUK mükerrer 355. madde gereğince özel usulsüzlük cezası kesileceği açıklanmıştır.
357 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ nde([8]); 346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde belirlenen ciro hadleri düşürülmek suretiyle elektronik beyanname göndermek zorunda olan mükelleflerin kapsamı genişletilmiştir.
367 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ nde([9]) de, vergi beyannamelerinin internet ortamında gönderilme zorunluluğu uygulaması genişletilmiş ve Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı mükellefleri için tüm beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
368 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ nde([10]) de daha önce verilmiş bulunan beyanname veya beyannamelerdeki hata ve/veya eksikliklere ilişkin verilecek düzeltme beyannamelerinin, daha önce verilen beyanname ya da beyannamelerdeki bilgileri de kapsayacak şekilde elektronik ortamda verilmesi uygun görülmüştür. Ayrıca, mükellefler tarafından verilecek söz konusu düzeltme beyannamelerinin, önceki beyanname ya da beyannamelerdeki bilgileri kapsayacak nitelikte olmaması halinde; Vergi Usul Kanunu’nun 352. maddesinin “II. derece usulsüzlükler” başlıklı fıkrasının 7 numaralı bendine göre usulsüzlük cezası uygulanacağı belirtilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 23.03.2007 tarihinde yapılan “Düzeltme Beyannamelerinin E-Beyanname Sistemi Aracılığıyla Gönderilmesi” ile ilgili duyuruda;
“05.03.2007 tarihinden itibaren 368 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında elektronik ortamda verilen beyannamelere ilişkin düzeltme beyannamelerinin de elektronik ortamda alınacağı; Daha önce verilen beyanname veya beyannamelerdeki bilgileri kapsayacak ve beyanı artırıcı verilen beyannamelerde bir önce verilen tahakkukun farkı kadar bir tahakkuk fişi düzenleneceği; Elektronik ortamda gönderilecek düzeltme beyannamelerinin daha önce verilen beyanname ve beyannameleri kapsayacak şekilde mevcut Beyanname Düzenleme Programı (BDP) ile düzenlenip, paketleneceği; Paket gönderilip kontrol edildikten sonra onay aşamasında “ÖZEL” işaretlenip “DZT” seçilerek “ÖZEL ONAY” butonuna tıklanarak işlemin tamamlanacağı; Gönderilen düzeltme beyannamesi süresinden sonra ise “DZT” seçeneği yanı sıra Kanunu Süresinden Sonra (KSS) veya Pişmanlık Talepli (PIS) seçeneklerinden birisi seçilerek “ÖZEL ONAY” butonuna tıklanarak işlem tamamlanacak süresinden sonra olması nedeniyle ihbarname aşamasına geçileceği belirtilmiştir.”
373 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği([11]) ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi mükelleflerine, hiçbir hadle sınırlı olmaksızın Banka Muameleleri Vergisi/Sigorta Muameleleri Vergisi beyannamelerini elektronik ortamda gönderme zorunluluğu getirilmiştir.
376 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde([12]); kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden dolayı gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükelleflerine hiçbir hadle sınırlı olmaksızın Yıllık Gelir Vergisi, Geçici Vergi, Muhtasar ve Katma Değer Vergisi Beyannamelerini elektronik ortamda gönderme zorunluluğu getirilmiştir.
Son olarak, 386 Seri No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği([13]) ile “elektronik beyanname gönderme aracılık yetkisi verilmiş Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler, mükelleflerle aralarında düzenlemiş oldukları hizmet sözleşmeleri gereğince, mükelleflerin beyannamelerinde yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasından dolayı ortaya çıkacak vergi ziyaı ve buna bağlı olarak salınacak vergi, kesilecek ceza ve hesaplanacak faizlerin ödenmesinden mükelleflerle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olacakları” açıklanmıştır.
III. DÜZELTME, KANUNİ SÜRESİNDEN SONRA VE PİŞMANLIKLA VERİLECEK BEYANNAMELERİN ELEKTRONİK ORTAMDA GÖNDERİLMESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
5228 Sayılı Kanun ile Maliye Bakanlığı’na yetki verilen ve VUK Genel Tebliğleri ile hayata geçirilen elektronik beyanname uygulaması; kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari, sınaî veya mesleki kazanç elde eden tüm gelir vergisi mükelleflerini kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Buna göre, mükelleflerin beyannamelerinin elektronik ortamda kabul edilmesi esas kılınmıştır. Mükelleflerin elektronik ortamda beyanname verebilmesi için, bağlı olduğu vergi dairesinin tam otomasyona geçmiş vergi dairesi olması gerekmektedir.([14])
A. GENEL
Çalışmamızın bundan sonraki bölümünde elektronik beyanname sisteminde Düzeltme (DZT), Kanuni Süresinden Sonra (KSS) ve Pişmanlık Talepli (PIS) beyannamelerin gönderilmesini uygulamalı olarak aktarmaya çalışacağız.
Beyannamenin hazırlanıp paketlenmesi işleminin ardından, ilgili beyannamenin Gelir İdaresi Başkanlığı İnternet Vergi Dairesi sistemine yüklenmesi işlemine geçilir. Bilgisayarımızda “Beyanname Düzenleme Programı” ile hazırladığımız e-beyanname paketinin sisteme yüklenmesi sağlanarak, aşağıda görüntülenen beyanname onay sayfasına geçilir.
Düzeltme, pişmanlık talepli ve kanuni süresinden sonra seçimleri ile gönderilecek tüm beyannameler için “Özel” kutusunun işaretlenmesi ve butonuna tıklanması gereklidir.
B. BEYAN SÜRESİ İÇİNDE VERİLECEK DÜZELTME BEYANNAMELERİ
Süresi içerisinde beyanname verilmiş, ancak beyannamenin hatalı şekilde verildiği fark edilmiş veya sair nedenlerle (geç gelen fatura vb.) düzeltme ihtiyacı hâsıl olmuş ise, süresi içinde verilecek düzeltme beyannamesi ile söz konusu hata cezasız olarak giderilebilir.
Düzeltme beyannamesi, daha önce verilen hiç beyanname verilmemiş gibi (daha önce verilen beyannameyi kapsayacak şekilde) hazırlanır ve e-beyanname sistemine yüklenir. Beyanname onay ekranında, yukarıda gösterildiği şekilde, “Özel” kutusunun işaretlenmesi suretiyle aşağıda görüntülenen ekrana ulaşılır;
Bu ekranda düzeltme beyannamesi için “DZT” kutusu işaretlenerek butonuna tıklanır.
Bu onay ekranından sonra düzeltme beyannamesinin verilmesine esas teşkil eden neden aşağıda görüntülenen ekrana yazılmalıdır;
Düzeltme beyannamesi verilmesinin gerekçesi yazıldıktan sonra kutusu işaretlenerek ilgili beyannameye ait tahakkuk alınabilecektir.
Vergi ödemesini arttıran ya da azaltan düzeltme beyannamesi verilmesi burada takip ettiğimiz yolu değiştirmemektedir.
C. BEYAN SÜRESİNDEN SONRA VERİLECEK DÜZELTME BEYANNAMELERİ
Beyanname verme süresinden sonra verilecek düzeltme beyannamelerinde dikkat edilmesi gereken en önemli husus, düzeltilmiş şekilde verilecek beyannamede önceki beyana göre, vergi ödemesinde artış olup olmadığıdır.
Süresi içinde beyanname verilmiş, ancak beyan süresinden sonra çeşitli nedenlerle düzeltme beyanı verilmesine ihtiyaç duyulmuş ise önceki beyana bağlı olarak e-beyanname sisteminde izlenecek 2 farklı yol olacaktır. Aşağıda aktaracağımız şekilde düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda, söz konusu hata ve eksiklik cezasız olarak giderilebilecektir.
1) Beyan Süresinden Sonra Beyanı Arttırıcı Düzeltme Beyannamesi Verilmesi
Beyan süresinden sonra beyanı arttırıcı şekilde düzeltme beyannamesi verilmesi gerektiği durumda, daha önce verilen beyannameyi kapsayacak şekilde (ilgili beyanname ilk kez veriliyormuş gibi) beyanname hazırlanır ve e-beyanname sistemine yüklenir. Beyanname onay ekranında, “Özel” kutusunun işaretlenmesi suretiyle aşağıda görüntülenen ekrana ulaşılır;
Bu ekranda düzeltme “DZT” ve pişmanlık talepli “PIS” kutuları işaretlenerek butonuna tıklanır.
Bu onay ekranından sonra düzeltme beyannamesinin verilmesine esas teşkil eden neden aşağıda görüntülenen ekrana yazılmalıdır;
Düzeltme beyannamesi gerekçesi yazıldıktan sonra kutusu işaretlenerek ilgili beyannameye ait tahakkuk alınabilecektir. Süresi içinde verilmiş olan beyannamelere ilişkin olarak verilen düzeltme beyannamelerine istinaden kesilecek bir usulsüzlük ya da özel usulsüzlük cezası olmayacaktır.
Bu durumda sistem, (arttırılan beyan kadar ilave) vergi ve buna bağlı pişmanlık zammını içeren vergi tahakkukunu çıkartır. Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay kesri için, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 51.maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla birlikte (pişmanlık zammı) haber verme tarihinden itibaren başlayarak 15 gün içinde ödenmesi gerekmektedir. Aksi halde mükellef, pişmanlık ve ıslah hükümlerinden yararlanamayacaktır.
2) Beyan Süresinden Sonra Ek Vergi Ödemesine Neden Olmayan Düzeltme Beyannamesi Verilmesi
Beyan süresinden sonra ek vergi ödemesine neden olmayan (geç gelen fatura nedeni ile indirilecek KDV’nin arttırılması, kredi kartı satış bilgilerinin düzeltmesi, beyan edilen vergi matrahının azaltılması vb. nedenler ile) düzeltme beyannamesi verilmesi gerektiği durumda, daha önce verilen beyannameyi kapsayacak şekilde (ilgili beyanname ilk kez veriliyormuş gibi) beyanname hazırlanır ve e-beyanname sistemine yüklenir. Beyanname onay ekranında, “Özel” kutusunun işaretlenmesi suretiyle aşağıda görüntülenen ekrana ulaşılır;
Bu ekranda düzeltme “DZT” ve kanuni süresinden sonra “KSS” kutuları işaretlenerek butonuna tıklanır.
Bu onay ekranından sonra düzeltme beyannamesinin verilmesine esas teşkil eden neden aşağıda görüntülenen ekrana yazılmalıdır;
Düzeltme beyannamesi gerekçesi yazıldıktan sonra kutusu işaretlenerek ilgili beyannameye ait tahakkuk alınabilecektir.
Bu durumda sistem, sadece beyannameye ait damga vergisini içeren tahakkuk fişi düzenleyecektir.
D. BEYAN SÜRESİNDEN SONRA VERİLECEK BEYANNAMELER
Bu bölümde beyan süresi içerisinde verilmemiş olan beyannameleri elektronik ortamda gönderirken dikkat edilmesi gereken hususlar aktarılacaktır.
Süresinden sonra verilecek beyannamelere ilişkin olarak; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257. maddesinin 4. bendinin sonuna, 5398 Sayılı Kanun’un 23. maddesiyle eklenen fıkra ile zorunluluk kapsamına giren mükelleflerce kanuni süresi geçtikten sonra kendiliğinden veya pişmanlıkla verilen beyannamelerin elektronik ortamda gönderilebileceği hükmü ilave edilmiştir. Ayrıca tahakkuk fişi ve/veya ihbarnamelerin ilgiliye elektronik ortamdan iletileceği ve bu iletinin de tahakkuk fişi ve/veya ihbarnamelerin muhatabına tebliği yerine geçeceği de aynı yasa ile hükme bağlanmıştır.
Yapılan bu düzenlemeye paralel olarak 21.07.2005 tarihinde yürürlüğe girmek üzere 5398 sayılı Kanununun 23. maddesiyle 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355. maddesinin sonuna bir fıkra eklenmiştir. Mükerrer 355. maddede yapılan yasal düzenlemede beyannamelerini elektronik ortamda gönderme mecburiyeti bulunan mükelleflerin, beyannamelerini kanuni süre içerisinde göndermeyip kanuni sürenin sonundan başlayarak elektronik ortamda birinci 15 gün içerisinde vermesi halinde durumlarına uyan özel usulsüzlük cezası ¼ oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 15 günlük süre (ikinci 15 günlük süre) içerisinde vermesi halinde yine durumlarına uyan özel usulsüzlük cezası ½ oranında uygulanacaktır.
Süresinden sonra verilecek beyannamelerin gönderilmesi, ilgili beyanda vergi ödemesinin olup olmaması durumuna göre değişiklik arz etmektedir. Süresinden sonra verilecek beyannamede vergi ödemesi olması durumunda, ilgili beyannamenin Pişmanlık (PIS) hükümlerine göre verilmesi mükellef açısından en rasyonel seçim olacaktır.
Süresinden sonra verilen ve vergi ödemesi olan bir beyannamenin Pişmanlık (PIS) hükümlerine göre değil de, sehven Kanuni Süresinden Sonra (KSS) işaretlenerek gönderilmesi durumunda, elektronik sistem tarafından vergi ziyaı cezası kesilecektir.
Konu ile ilgili olarak GİB Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen özelge aşağıdaki gibidir;
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı
Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü
Sayı: B.07,1.GİB.4.99.16.01/01/VUK-341-2008-MUK-60 28.11.2008 / 35204
Konu: Kanuni süresinden sonra elektronik ortamda verilen düzeltme beyannamesinin sistemde girişi yapıldığı sırada (PIS) yerine (KSS) işaretlenmesi üzerine düzenlenen vergi ceza ihbarnamesinin iptal edilmesi.
İlgi: ……….11/2008 tarihli dilekçeniz.
İlgi’de kayıtlı dilekçeniz ile şirketinizin ………..2007-………..2008 özel hesap dönemine tabi olduğu, hesap dönemi sonunda yapılan kontrollerde 2008 Nisan ayında imzalanan bir sözleşmeye ait damga vergisinin sehven süresinde beyan edilmediğinin tespiti üzerine, 04/2008 dönemine ait damga vergisi beyannamesi için 27/06/2008 tarihinde elektronik ortamda düzeltme beyannamesi verildiği ve sehven eksik beyan edilen 52.256,14 YTL damga vergisi ile buna bağlı 1.306,40 YTL tutarındaki gecikme faizinin aynı gün ödendiği, ancak 27/06/2008 tarihinde elektronik ortamda verilen düzeltme beyannamesinin pişmanlık hükümleri kapsamında verildiğinin ilgili açıklama kısmında belirtilmesine rağmen, işaretleme yapılırken sehven (PİS) yerine (KSS) işaretlenmesi dolayısıyla tarafınıza sistem tarafından vergi ceza ihbarnamesi düzenlendiği ve söz konusu ihbarnameden haberdar olamadığınız için yasal itiraz sürelerini de geçirdiğiniz belirtilerek, Başkanlığımız sistem kayıtlarında da görülen açıklama kısmının dikkate alınarak söz konusu vergi ceza ihbarnamesinin iptali talep edilmektedir.
……………..
Konuya ilişkin olarak Vergilendirme Müdürlüğünden …/11/2008 tarihinde alınan yazıda; 2008/4 dönemine ait damga vergisi beyannamenize ait düzeltme beyannamesini 27.06.2008 tarihinde kanuni süresinden sonra elektronik ortamda gönderdiğiniz, sistem kayıtlarının açıklama kısmında düzeltme beyannamenizi pişmanlık hükümlerinden yararlanarak verdiğiniz hususunun görüldüğü ancak e-beyanname girişi yapılırken pişmanlıkla beyanname girişi yapıldığını dair herhangi bir işaretleme yapılmaması nedeniyle 27.06.2008 tarihinde yine sistem tarafından ihbarname düzenlenerek vergi zıyaı cezasının tarh edildiği ve söz konusu ihbarnamenin aynı anda tebliğ edildiği bununla birlikte, düzeltme beyannamesi dolayısıyla tahakkuk eden verginin de 27.06.2008 tarihinde ödendiği belirtilmektedir.
Yukarıda belirtilen kanun hükümleri ve yapılan açıklamalar çerçevesinde, 04/2008 dönemine ait damga vergisine ilişkin düzeltme beyannamenizi VUK.’nun pişmanlık ve ıslah hükümlerine ilişkin 371. maddesi kapsamında değil de kanuni süresinden sonra verilen beyanname butonuna tıklamak suretiyle (işlem türü 30) göndermeniz üzerine, tarafınıza mevcut yasal düzenlemeler gereğince sistem tarafından V.U.K.’un 341, 344 maddesi uyarınca tahakkuk eden ek vergilerin % 50’si nispetinde vergi zıyaı cezası içeren ihbarname düzenlenmesi işlemi ilgili kanuni düzenlemelerin gereği olup kaldırılması mümkün bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, söz konusu ihbarnamenin beyannamenin tahakkuk tarihi itibariyle yine sistem tarafından iletilmiş olması ve bu iletinin aynı zamanda ihbarnamelerin tebliği yerine geçmesi ve şirketinizce tebliği tarihlerinden itibaren 30 gün içersinde itiraz/ödeme de bulunmamanız karşısında söz konusu ihbarname kesinleşmiş olup, kesinleşen bu amme alacağının ödenmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, konuya ilişkin olarak Vergilendirme Müdürlüğünce yapılan işlemler Başkanlığımızca da uygun görülmüştür.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Yukarıda açıklanan nedenle, süresinden sonra verilecek beyannamede vergi ödemesi olması durumunda, göndericilerin konuya azami dikkat etmeleri menfaatlerine olacaktır.
Buna karşın, süresinden sonra verilecek beyannamede vergi ödemesi olmaması durumunda ise, beyanname kanuni süresinden sonra (KSS) seçeneği ile gönderilmek zorundadır.
1) Beyan Süresinde Verilmemiş ve Vergi Ödemesi Olan Beyanname Verilmesi
Süresi içinde beyan edilmemiş ve vergi ödemesi olan beyannameleri elektronik ortamda gönderirken, beyannamenin pişmanlıkla verilmesine dikkat edilmelidir. İlgili beyanname hazırlanır ve e-beyanname sistemine yüklenir. Beyanname onay ekranında, “Özel” kutusunun işaretlenmesi suretiyle aşağıda görüntülenen ekrana ulaşılır;
Bu ekranda pişmanlık talepli “PIS” kutusu işaretlenerek butonuna tıklanır.
Onay işleminin ardından aşağıdaki ekran görüntüsü çıkacaktır;
Bu ekranı “Tamam” onayı vererek, işleme devam edilmesi gerekmektedir.
Aşağıdaki ekranda ise “Mükellef Grubu” listesinden mükellefin durumuna uygun “Sermaye Şirketleri”, “Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı”, “İkinci sınıf tüccarlar”, “Yukarıdakiler dışında beyanname usulüyle gelir vergisine tabi olanlar”, “Kazancı basit usulde vergilendirilenler” ve “Gelir vergisinden muaf esnaf” bilgilerinden birinin seçilmesi zorunludur.
213 sayılı VUK 376. maddesine istinaden ceza indirim talebi, VUK 352. ve mük. 355. maddeler için iki seçenekle kullanıcının talebine açılmıştır.
Bu aşamada kullanıcıların 2 tercih yolu bulunmaktadır;
a) VUK Mükerrer 355. maddesi Kapsamında Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasına Karşı Dava Açma Yolu:
Buradaki tavsiyemiz, VUK mükerrer 355. maddesine ilişkin kesilecek cezaya karşı mükelleflerin dava açma yoluna gitmeleridir.([15]) Bu yolu takip edeceklerin, VUK Mükerrer 355. madde kapsamında kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasına ilişkin indirim talebinde bulunmamaları gerekmektedir. ([16])
Buna karşın dava açacak mükelleflerin, VUK 352. madde kapsamında kesilecek Usulsüzlük Cezasına karşı indirim talebinde bulunmalarında bir sakınca bulunmamaktadır. VUK 352. madde kapsamında kesilen Usulsüzlük Cezası kanaatimizce kesilmesi gereken yegâne cezadır ve bu cezaya karşı yapılan itirazlar yargı tarafından kabul görmemektedir. (VUK 352. madde kapsamında kesilen usulsüzlük cezaları mahkemelerce hukuka aykırı görülmeyerek onanmaktadır. Bilgi için bkz. Ankara 3. Vergi Mahkemesi 23.09.2008 tarih ve E. 2008/705, K. 2008/1306 Kararı, Ankara 1. Vergi Mahkemesi E. 2008/1071, K. 2008/1769 Kararı ve Ankara 5. Vergi Mahkemesi 29.12.2008 tarih ve E. 2008/1559, K. 2008/2350 Kararı, Kaynak: http://www.mustafagulsen.com)
Burada dava konusu yapılacak ceza, VUK Mükerrer 355. Madde kapsamında kesilen Özel Usulsüzlük Cezasıdır.
b) VUK Mükerrer 355. maddesi Kapsamında Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasına İndirim Talep Etme Yolu
Tercihini dava açma yönünde kullanmayacak olan mükellefler, Vergi Usul Kanunu’nun “Vergi zıyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında indirme başlıklı” 376. maddesinden yararlanarak, VUK 352. madde kapsamında kesilen Usulsüzlük Cezasını indirimli olarak ve VUK Mükerrer 355. maddesi kapsamında kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasını ilk 15 günde vermeleri halinde ¼ oranında, ikinci 15 günde vermeleri halinde ise ½ oranında ödeyerek ceza indiriminden faydalanarak ödeyebileceklerdir.
Tercihi bu yönde kullanacak mükelleflerin aşağıdaki ekranda;
işaretlemeleri ile vererek ilgili beyannameye ait tahakkuk ve ceza ihbarnameleri görüntüleyebileceklerdir.
Süresi içinde verilmemiş beyannamede ödeme olması durumunda, beyannamenin pişmanlık hükümlerinden faydalanarak verilmesi en rasyonel seçim olacaktır.
Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödenmenin geciktiği her ay kesri için, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 51.maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla birlikte (pişmanlık zammı) haber verme tarihinden itibaren başlayarak 15 gün içinde ödenmesi gerekmektedir. Aksi halde mükellef, pişmanlık ve ıslah hükümlerinden yararlanamayacaktır.
Ancak, beyannamenin süresi içinde verilmediği gerekçesi ile VUK Mükerrer 355. maddesine istinaden kesilen Özel Usulsüz Cezasının yersiz ve hukuka uygun olmadığı görüşündeyiz. Bu nedenle ilgililere, söz konusu cezaya ilişkin indirim talep etmek yerine, yargı yoluna gitmelerini tavsiye ediyoruz. ([17])
2) Beyan Süresinde Verilmemiş ve Vergi Ödemesi Olmayan Beyannamenin Verilmesi
Süresi içinde beyan edilmemiş ve vergi ödemesi olmayan beyannameleri elektronik beyanname sisteminde kanuni süresinden sonra (KSS) türü ile göndermek gerekmektedir, çünkü vergi ödemesi olmayan beyannameleri sistem pişmanlık talebi ile kabul etmemektedir. İlgili beyanname hazırlanır ve e-beyanname sistemine yüklenir. Beyanname onay ekranında, “Özel” kutusunun işaretlenmesi suretiyle aşağıda görüntülenen ekrana ulaşılır;
Bu ekranda kanuni süresinden sonra “KSS” kutusu işaretlenerek butonuna tıklanır.
Bu işlemden sonra, onaylanmak istenilen her bir beyanname için ihbarname bilgilerinin girildiği ekran gelir.
“Mükellef Grubu” listesinden mükellefin durumuna uygun “Sermaye Şirketleri”, “Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı”, “İkinci sınıf tüccarlar”, “Yukarıdakiler dışında beyanname usulüyle gelir vergisine tabi olanlar”, “Kazancı basit usulde vergilendirilenler” ve “Gelir vergisinden muaf esnaf” bilgilerinden birinin seçilmesi gerekmektedir.
213 sayılı VUK 376. maddesine istinaden ceza indirim talebi, VUK 352. ve mük. 355. maddeler için iki seçenekle kullanıcının talebine açılmıştır.
Yukarıda detaylı olarak açıkladığımız üzere, bu aşamada kullanıcıların 2 tercih yolu bulunmaktadır;
a) VUK Mükerrer 355. maddesi Kapsamında Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasına Dava Açma Yolunu Tercih Edenler;
seçimi ile onaylamaları ve VUK Mük. 355. madde kapsamında kesilen ceza için dava açmaları gerekmektedir. ([18])
b) VUK Mükerrer 355. maddesi Kapsamında Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasına İndirim Talep Etme Yolunu Tercih Edenler;
işaretlemelerini yaparak düğmesine basıldığında ilgili beyannameye ait tahakkuk ve ceza ihbarnameleri görüntüleyebileceklerdir.
Ancak, beyannamenin süresi içinde verilmediği gerekçesi ile VUK Mükerrer 355. maddesine kapsamında kesilen Özel Usulsüz Cezasına karşı yargı yoluna gidilmesine ilişkin önerimizi burada da tekrar hatırlatmakta yarar görüyoruz.
IV. SONUÇ
Elektronik beyanname uygulamasının amacı, beyannameler ve bildirimlerin düzenlenmesi sırasında meydana gelen hataların en aza indirilmesi, vergi dairelerinin iş yükünü azaltmak ve bunun yanında mükellefe daha kaliteli hizmet sunmaktır.
5228 Sayılı Kanunun 8. maddesiyle, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257.maddesinde yapılan değişiklik ile Maliye Bakanlığı’na vergi beyannamelerinin elektronik ortamda gönderilmesine ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir.
Bakanlık kendisine verilen yetki çerçevesinde, Maliye Bakanlığı 340, 346, 351, 357, 367, 368, 373, 376 ve 386 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri’ni yayımlamıştır.
340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 01.10.2004 tarihinden itibaren hayata geçirilen vergi beyannameleri ve eklerinin elektronik ortamda gönderilmesi uygulaması, 18.10.2007 tarihinde yayımlanan 376 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden dolayı gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükelleflerine hiçbir hadle sınırlı olmaksızın Yıllık Gelir Vergisi, Geçici Vergi, Muhtasar ve Katma Değer Vergisi Beyannamelerini elektronik ortamda gönderme zorunluluğuna dönüşmüştür.
Mükelleflerin elektronik ortamda beyanname verebilmesi için ilk önce bağlı olduğu vergi dairesinin tam otomasyona geçmiş vergi dairesi olması gerekmektedir.
Elektronik beyannameler, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın beyanname düzenleme programında hazırlanırken, beyannamenin gönderilme zamanı, niteliği(düzeltme beyannamesi gibi), beyanda ödeme çıkması veya çıkmaması durumuna göre farklılık arz edecektir.
Elektronik beyanname sistemde düzeltme beyannameleri hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hususları kısaca aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz;
YASAL SÜRESİNDE VERİLMİŞ OLAN BEYANNAMELERDEN;
* Beyan süresi geçmemiş, vergi ödemesi çıkan/çıkmayan Düzeltme Beyannameleri, DZT (düzeltme beyannamesi) seçeneği ile gönderilmelidir.
* Beyan süresi geçmiş ve vergi ödemesi çıkmayan (beyanı azaltıcı) Düzeltme Beyannameleri, DZT (düzeltme beyannamesi) ve KSS (kanuni süresinden sonra) seçenekleri ile gönderilmelidir.
* Beyan süresi geçmiş ve vergi ödemesi çıkan (beyanı arttırıcı) Düzeltme Beyannameleri, DZT (düzeltme beyannamesi) ve PIS (Pişmanlık Talepli) seçenekleri ile gönderilmelidir.
YASAL SÜRESİNDE VERİLMEMİŞ OLAN BEYANNAMELERDEN;
Beyan süresi geçmiş ve ödenecek vergi çıkmıyor ise KSS (kanuni süresinden sonra) seçeneği ile gönderilmelidir.
Beyan süresi geçmiş ve ödenecek vergi çıkıyor ise PIS (Pişmanlık Talepli) seçeneği ile gönderilmelidir.
Elektronik beyannamelerin hazırlanıp gönderilmesi sırasında, yukarıda yaptığımız açıklamalardan da görüleceği üzere farklılık arz eden durumlar yer almaktadır. Bu nedenle elektronik beyanname göndericilerinin, herhangi bir cezai durum ile karşı karşıya kalmamaları için açıkladığımız hususlara dikkat etmeleri yerinde olacaktır.
Kaynaklar
*GİB Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 28.11.2008 tarih ve B.07,1.GİB.4.99.16.01/01/VUK-341-2008-MUK-60 sayılı özelgesi,
* 340, 346, 351, 357, 367, 368, 373, 376 ve 386 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri,
* 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu,
* 5228 ve 5398 Sayılı Kanunlar,
* http://www.bmvdb.gov.tr ,http://www.mustafagulsen.com ,http://www.alomaliye.com internet siteleri
[1] Maliye Bakanlığı’nın 340 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğindeki “I-AMAÇ” başlıklı bölümündeki açıklaması
[2] 31 Temmuz 2004 Tarih ve 25539 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[3] 21 Temmuz 2005 Tarih ve 25882 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[4] 21.07.2005 tarihinden geçerli olmak üzere
[5] 30 Eylül 2004 Tarih ve 25599 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[6] 03 Mart 2005 Tarih ve 25744 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[7] 13 Ekim 2005 Tarih ve 25965 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[8] 02 Mart 2006 Tarih ve 26096 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[9] 01 Şubat 2007 Tarih ve 26421 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[10] 01 Mart 2007 Tarih ve 26449 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[11] 28 Haziran 2007 Tarih ve 26566 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[12] 18 Ekim 2007 Tarih ve 26674 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[13] 22 Ağustos 2008 Tarih ve 26975 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[14] Otomasyonlu Vergi Daireleri Listesi için; https://e-beyanname.mb-ggm.gov.tr/ebyn/vdlist.html
[15] VUK Mük. 355. madde kapsamında kesilen cezalara karşı kazanılmış çok sayıda Vergi Mahkemesi ve Bölge İdare Mahkemesi kararları bulunmaktadır.
- Ankara Bölge İdare Mahkemesi 30.04.2007 tarih ve E. 2007/2246, K. 2007/2889 Kararı
- Adana Bölge İdare Mahkemesi 14.03.2008 tarih ve E. 2008/1051, K. 2008/974 Kararı
- Zonguldak Bölge İdare Mahkemesi 04.12.2008 tarih ve E. 2008/730, K. 2008/728 Kararı
Karar örnekleri için bakınız:http://www.mustafagulsen.com
Ancak, aksi yönde verilmiş yargı kararlarının da mevcut olduğunu belirtmek gerekmektedir.
[16] Sehven VUK Mük. 355. madde kapsamında kesilen cezaya ilişkin indirim talebinde bulunmuş olan mükelleflerin dava açma hakları saklı bulunmaktadır.
[17] Süresinde verilmemiş elektronik beyannamelere istinaden, VUK mükerrer 355. madde kapsamında kesilen Özel Usulsüzlük Cezalarına ilişkin tartışma ayrı bir makale konusu olacaktır.
[18] Makalenin D.1. (a) bölümünde gerekli açıklamalar detaylı olarak yapıldığından burada tekrardan kaçınılmıştır.
Gönderirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Çağımızda meydana gelen bilişim teknolojileri ve telekomünikasyondaki hızlı gelişim sayesinde çok sayıda işlem internet ortamında yapılmaya başlanmıştır.
Maliye Bakanlığı bu gelişmeler karşısında, vergilendirmeye ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve mükelleflere daha iyi hizmet sunabilmek amacıyla beyannamelerin elektronik ortamda kabul edilmesi konusunda düzenlemeler yapma yoluna gitmiştir. Böylece idare, bilgi işlem teknolojilerinden yararlanmak suretiyle vergi beyannamelerinin, bildirim ve eklerinin hızlı, kolay bir şekilde beyanını sağlamış ve idarenin işgücü yükünü azaltmış olacaktır.
Bu bağlamda 5228 Sayılı Kanunun 8.maddesiyle, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257.maddesinde yapılan değişiklik ile Maliye Bakanlığı’na vergi beyannamelerinin elektronik ortamda gönderilmesine ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir.
Bakanlığa verilen bu yetki çerçevesinde, vergi beyannameleri ve eklerinin elektronik ortamda gönderilmesi uygulamasına 01 Ekim 2004 tarihinde başlanılmıştır.
Bu yazımızda; düzeltme, kanuni süresinden sonra ve pişmanlıkla verilecek beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmesine ilişkin usul ve esasları, kılavuz niteliğinde bir çalışma ile açıklamaya çalışacağız.
II. ELEKTRONİK BEYANNAME UYGULAMASINA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME
Elektronik beyanname uygulamasının amacı, mükelleflerin vergilendirmeye ilişkin ödevlerini yerine getirmede, gelişen bilgi işlem teknolojilerinden yararlanmak, vergi beyannameleri ile bildirim ve eklerinin kolay, hızlı, ekonomik ve güvenilir bir şekilde idareye intikalini sağlamak, vergi beyannamelerinin doldurulmasındaki hataları en aza indirerek mükellef mağduriyetini önlemek, vergi dairesinin beyanname kabul, tarh, tahakkuk ve tahsilât işlemlerini azaltarak iş ve işlemlerini kolaylaştırmak ve diğer alanlarda mükellefe daha iyi hizmet vermesini sağlamaktır. ([1])
Bu bağlamda, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257. maddesinin birinci fıkrasının (4) numaralı bendi, 5228 Sayılı Kanun ([2]) ile aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve 5398 Sayılı Kanunla ([3]) da söz konusu bende eklemeler yapılmıştır;
4- “Bu Kanunun 149’ncu maddesine göre devamlı bilgi vermek zorunda olanlardan istenilen bilgiler ile vergi beyannameleri ve bildirimlerin, şifre, elektronik imza veya diğer güvenlik araçları konulmak suretiyle internet de dahil olmak üzere her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında verilmesi, beyanname ve bildirimlerin yetki verilmiş gerçek ve tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususlarında izin vermeye veya zorunluluk getirmeye, beyanname, bildirim ve bilgilerin aktarımında uyulacak format ve standartlar ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bu zorunluluğu beyanname, bildirim veya bilgi çeşitleri, mükellef grupları ve faaliyet konuları itibarıyla ayrı ayrı uygulatmaya, (5398 sayılı Kanunun 23. maddesiyle eklenen ibare) kanuni süresinden sonra kendiliğinden veya pişmanlık talepli olarak verilen beyannameler üzerine düzenlenen tahakkuk fişi ve/veya ihbarnameleri mükellefe, vergi sorumlusuna veya bunların elektronik ortamda beyanname gönderme yetkisi verdiği gerçek veya tüzel kişiye elektronik ortamda tebliğ etmeye ve buna ilişkin usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir”.
5228 Sayılı Kanun ile söz konusu maddenin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir;
“ Birinci fıkranın (4) numaralı bendi uyarınca Maliye Bakanlığının beyanname ve bildirimlerin yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususunda izin vermesi veya zorunluluk getirmesi halinde, (mükellef veya vergi sorumlusu ile gönderme işini yapacak kişiler arasında özel sözleşme düzenlenmek kaydıyla) elektronik ortamda gönderilen beyanname ve bildirimler, mükellef veya vergi sorumlusu tarafından verilmiş addolunur.”
Ayrıca, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257.maddesinin 1.fıkrasına 5398 Sayılı Kanun ile (6) numaralı bent eklenmiştir. ([4])
6- “Vergi güvenliğini sağlamak amacıyla niteliklerini belirleyip onayladığı elektrikli, elektronik, manyetik ve benzeri cihazlar ve sistemleri kullandırmaya, bu cihaz ve sistemler vasıtasıyla bandrol, pul, barkod, halogram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretlerin kullanılmasına ilişkin zorunluluk getirmeye, uygulamaya ait usûl ve esasları belirlemeye,
Kanuni süresi geçtikten sonra kendiliğinden veya pişmanlık talepli olarak verilen beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmesi üzerine elektronik ortamda düzenlenen tahakkuk fişi ve/veya ihbarnameler mükellef, vergi sorumlusu veya bunların elektronik ortamda beyanname gönderme yetkisi verdiği gerçek veya tüzel kişiye elektronik ortamda iletilir. Bu ileti tahakkuk fişi ve/veya ihbarnamenin muhatabına tebliği yerine geçer.”
Diğer taraftan, Vergi Usul Kanunu’nun 28. maddesinin (5228 Sayılı Kanunun 3. maddesiyle değiştirilen) ikinci fıkrasında, “beyannamenin elektronik ortamda gönderilmesi halinde, tahakkuk fişinin elektronik ortamda düzenleneceği ve mükellef veya elektronik ortamda beyanname gönderme yetkisi verilmiş gerçek veya tüzel kişiye elektronik ortamda iletileceği; bu iletinin, tahakkuk fişinin mükellefe tebliği yerine geçeceği” hükme bağlanmıştır.
Ayrıca, elektronik beyanname uygulaması ile ilgili hükümlere uyulmaması halinde kesilecek cezalara ilişkin olarak 5398 Sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355. maddesinin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir;
“Elektronik ortamda beyanname verilmesi mecburiyetine uyulmaması halinde kesilmesi gereken özel usûlsüzlük cezası, beyannamenin kanuni süresinin sonundan başlayarak elektronik ortamda 15 gün içinde verilmesi halinde 1/4 oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise 1/2 oranında uygulanır.”
Yukarıda yapılan düzenlemeler ile Maliye Bakanlığı, vergi beyannameleri ve bildirimlerinin internet ve diğer elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında doğrudan mükellefler tarafından gönderilmesine izin verebileceği veya zorunluluk getirebileceği gibi, bunların yetki verilmiş gerçek ve tüzel kişiler aracılığıyla gönderilmesine izin vermeye veya zorunluluk getirmeye de yetkili kılınmıştır.
Bakanlık kendisine verilen yetki çerçevesinde, vergi beyannamelerinin ve bildirimlerinin internet ortamında gönderilmesi uygulaması ile ilgili olarak 340, 346, 351, 357, 367, 368, 373, 376 ve 386 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri’ni yayımlamıştır.
Maliye Bakanlığı, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257. maddesinin verdiği yetkiye istinaden yayımladığı ilk tebliğ olan, 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde; elektronik ortamda beyanname verme uygulamasının amacı, hangi beyannamelerin gönderilebileceği, gönderimlerin kimler tarafından yapılacağı ve e-beyanname gönderilmesinde uyulacak usul ve esaslar açıklanmıştır. Ayrıca tebliğde, uygulamanın mükelleflerin uyum sürecini sorunsuz bir şekilde geçirebilmeleri amacıyla ihtiyari olarak başlatıldığı açıklanmıştır.
340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde([5]) konuya ilişkin olarak “Kağıt ortamda düzenlenip verilen beyannamelerle elektronik ortamda düzenlenip gönderilen beyannamelerin hukuki sonuçları itibariyle hiçbir farkı bulunmamaktadır. Buna göre, meslek mensuplarının beyannamelerin düzenlenmesi, tasdik edilmesi ve imzalanmasına ilişkin olarak 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve diğer mevzuatta yer alan sorumlulukları, elektronik ortamda düzenledikleri beyannameler için de aynen geçerli olacaktır.” açıklamaları yapılmıştır.
340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile ihtiyari olarak başlatılan elektronik beyanname uygulaması, 346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği([6]) ile belirlenen mükellefler açısından zorunlu hale getirilmiştir.
346 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ nde elektronik ortamda gönderilmesi zorunlu beyannameler ve bu beyannameleri elektronik ortamda göndermek zorunda olan mükellefler belirlenmiştir.
351 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği([7]) ile kanuni süresi geçmiş bulunan beyannameler ile düzeltme ve pişmanlık talebi içeren beyannamelerin de tebliğin yayım tarihinden itibaren elektronik ortamda gönderilebileceği bildirilmiştir. Ayrıca, beyannamelerin verilme tarihleri dikkate alınarak, gerekmesi halinde adlarına VUK mükerrer 355. madde gereğince özel usulsüzlük cezası kesileceği açıklanmıştır.
357 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ nde([8]); 346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde belirlenen ciro hadleri düşürülmek suretiyle elektronik beyanname göndermek zorunda olan mükelleflerin kapsamı genişletilmiştir.
367 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ nde([9]) de, vergi beyannamelerinin internet ortamında gönderilme zorunluluğu uygulaması genişletilmiş ve Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı mükellefleri için tüm beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
368 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ nde([10]) de daha önce verilmiş bulunan beyanname veya beyannamelerdeki hata ve/veya eksikliklere ilişkin verilecek düzeltme beyannamelerinin, daha önce verilen beyanname ya da beyannamelerdeki bilgileri de kapsayacak şekilde elektronik ortamda verilmesi uygun görülmüştür. Ayrıca, mükellefler tarafından verilecek söz konusu düzeltme beyannamelerinin, önceki beyanname ya da beyannamelerdeki bilgileri kapsayacak nitelikte olmaması halinde; Vergi Usul Kanunu’nun 352. maddesinin “II. derece usulsüzlükler” başlıklı fıkrasının 7 numaralı bendine göre usulsüzlük cezası uygulanacağı belirtilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 23.03.2007 tarihinde yapılan “Düzeltme Beyannamelerinin E-Beyanname Sistemi Aracılığıyla Gönderilmesi” ile ilgili duyuruda;
“05.03.2007 tarihinden itibaren 368 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında elektronik ortamda verilen beyannamelere ilişkin düzeltme beyannamelerinin de elektronik ortamda alınacağı; Daha önce verilen beyanname veya beyannamelerdeki bilgileri kapsayacak ve beyanı artırıcı verilen beyannamelerde bir önce verilen tahakkukun farkı kadar bir tahakkuk fişi düzenleneceği; Elektronik ortamda gönderilecek düzeltme beyannamelerinin daha önce verilen beyanname ve beyannameleri kapsayacak şekilde mevcut Beyanname Düzenleme Programı (BDP) ile düzenlenip, paketleneceği; Paket gönderilip kontrol edildikten sonra onay aşamasında “ÖZEL” işaretlenip “DZT” seçilerek “ÖZEL ONAY” butonuna tıklanarak işlemin tamamlanacağı; Gönderilen düzeltme beyannamesi süresinden sonra ise “DZT” seçeneği yanı sıra Kanunu Süresinden Sonra (KSS) veya Pişmanlık Talepli (PIS) seçeneklerinden birisi seçilerek “ÖZEL ONAY” butonuna tıklanarak işlem tamamlanacak süresinden sonra olması nedeniyle ihbarname aşamasına geçileceği belirtilmiştir.”
373 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği([11]) ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi mükelleflerine, hiçbir hadle sınırlı olmaksızın Banka Muameleleri Vergisi/Sigorta Muameleleri Vergisi beyannamelerini elektronik ortamda gönderme zorunluluğu getirilmiştir.
376 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde([12]); kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden dolayı gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükelleflerine hiçbir hadle sınırlı olmaksızın Yıllık Gelir Vergisi, Geçici Vergi, Muhtasar ve Katma Değer Vergisi Beyannamelerini elektronik ortamda gönderme zorunluluğu getirilmiştir.
Son olarak, 386 Seri No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği([13]) ile “elektronik beyanname gönderme aracılık yetkisi verilmiş Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler, mükelleflerle aralarında düzenlemiş oldukları hizmet sözleşmeleri gereğince, mükelleflerin beyannamelerinde yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasından dolayı ortaya çıkacak vergi ziyaı ve buna bağlı olarak salınacak vergi, kesilecek ceza ve hesaplanacak faizlerin ödenmesinden mükelleflerle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olacakları” açıklanmıştır.
III. DÜZELTME, KANUNİ SÜRESİNDEN SONRA VE PİŞMANLIKLA VERİLECEK BEYANNAMELERİN ELEKTRONİK ORTAMDA GÖNDERİLMESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
5228 Sayılı Kanun ile Maliye Bakanlığı’na yetki verilen ve VUK Genel Tebliğleri ile hayata geçirilen elektronik beyanname uygulaması; kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari, sınaî veya mesleki kazanç elde eden tüm gelir vergisi mükelleflerini kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Buna göre, mükelleflerin beyannamelerinin elektronik ortamda kabul edilmesi esas kılınmıştır. Mükelleflerin elektronik ortamda beyanname verebilmesi için, bağlı olduğu vergi dairesinin tam otomasyona geçmiş vergi dairesi olması gerekmektedir.([14])
A. GENEL
Çalışmamızın bundan sonraki bölümünde elektronik beyanname sisteminde Düzeltme (DZT), Kanuni Süresinden Sonra (KSS) ve Pişmanlık Talepli (PIS) beyannamelerin gönderilmesini uygulamalı olarak aktarmaya çalışacağız.
Beyannamenin hazırlanıp paketlenmesi işleminin ardından, ilgili beyannamenin Gelir İdaresi Başkanlığı İnternet Vergi Dairesi sistemine yüklenmesi işlemine geçilir. Bilgisayarımızda “Beyanname Düzenleme Programı” ile hazırladığımız e-beyanname paketinin sisteme yüklenmesi sağlanarak, aşağıda görüntülenen beyanname onay sayfasına geçilir.
Düzeltme, pişmanlık talepli ve kanuni süresinden sonra seçimleri ile gönderilecek tüm beyannameler için “Özel” kutusunun işaretlenmesi ve butonuna tıklanması gereklidir.
B. BEYAN SÜRESİ İÇİNDE VERİLECEK DÜZELTME BEYANNAMELERİ
Süresi içerisinde beyanname verilmiş, ancak beyannamenin hatalı şekilde verildiği fark edilmiş veya sair nedenlerle (geç gelen fatura vb.) düzeltme ihtiyacı hâsıl olmuş ise, süresi içinde verilecek düzeltme beyannamesi ile söz konusu hata cezasız olarak giderilebilir.
Düzeltme beyannamesi, daha önce verilen hiç beyanname verilmemiş gibi (daha önce verilen beyannameyi kapsayacak şekilde) hazırlanır ve e-beyanname sistemine yüklenir. Beyanname onay ekranında, yukarıda gösterildiği şekilde, “Özel” kutusunun işaretlenmesi suretiyle aşağıda görüntülenen ekrana ulaşılır;
Bu ekranda düzeltme beyannamesi için “DZT” kutusu işaretlenerek butonuna tıklanır.
Bu onay ekranından sonra düzeltme beyannamesinin verilmesine esas teşkil eden neden aşağıda görüntülenen ekrana yazılmalıdır;
Düzeltme beyannamesi verilmesinin gerekçesi yazıldıktan sonra kutusu işaretlenerek ilgili beyannameye ait tahakkuk alınabilecektir.
Vergi ödemesini arttıran ya da azaltan düzeltme beyannamesi verilmesi burada takip ettiğimiz yolu değiştirmemektedir.
C. BEYAN SÜRESİNDEN SONRA VERİLECEK DÜZELTME BEYANNAMELERİ
Beyanname verme süresinden sonra verilecek düzeltme beyannamelerinde dikkat edilmesi gereken en önemli husus, düzeltilmiş şekilde verilecek beyannamede önceki beyana göre, vergi ödemesinde artış olup olmadığıdır.
Süresi içinde beyanname verilmiş, ancak beyan süresinden sonra çeşitli nedenlerle düzeltme beyanı verilmesine ihtiyaç duyulmuş ise önceki beyana bağlı olarak e-beyanname sisteminde izlenecek 2 farklı yol olacaktır. Aşağıda aktaracağımız şekilde düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda, söz konusu hata ve eksiklik cezasız olarak giderilebilecektir.
1) Beyan Süresinden Sonra Beyanı Arttırıcı Düzeltme Beyannamesi Verilmesi
Beyan süresinden sonra beyanı arttırıcı şekilde düzeltme beyannamesi verilmesi gerektiği durumda, daha önce verilen beyannameyi kapsayacak şekilde (ilgili beyanname ilk kez veriliyormuş gibi) beyanname hazırlanır ve e-beyanname sistemine yüklenir. Beyanname onay ekranında, “Özel” kutusunun işaretlenmesi suretiyle aşağıda görüntülenen ekrana ulaşılır;
Bu ekranda düzeltme “DZT” ve pişmanlık talepli “PIS” kutuları işaretlenerek butonuna tıklanır.
Bu onay ekranından sonra düzeltme beyannamesinin verilmesine esas teşkil eden neden aşağıda görüntülenen ekrana yazılmalıdır;
Düzeltme beyannamesi gerekçesi yazıldıktan sonra kutusu işaretlenerek ilgili beyannameye ait tahakkuk alınabilecektir. Süresi içinde verilmiş olan beyannamelere ilişkin olarak verilen düzeltme beyannamelerine istinaden kesilecek bir usulsüzlük ya da özel usulsüzlük cezası olmayacaktır.
Bu durumda sistem, (arttırılan beyan kadar ilave) vergi ve buna bağlı pişmanlık zammını içeren vergi tahakkukunu çıkartır. Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay kesri için, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 51.maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla birlikte (pişmanlık zammı) haber verme tarihinden itibaren başlayarak 15 gün içinde ödenmesi gerekmektedir. Aksi halde mükellef, pişmanlık ve ıslah hükümlerinden yararlanamayacaktır.
2) Beyan Süresinden Sonra Ek Vergi Ödemesine Neden Olmayan Düzeltme Beyannamesi Verilmesi
Beyan süresinden sonra ek vergi ödemesine neden olmayan (geç gelen fatura nedeni ile indirilecek KDV’nin arttırılması, kredi kartı satış bilgilerinin düzeltmesi, beyan edilen vergi matrahının azaltılması vb. nedenler ile) düzeltme beyannamesi verilmesi gerektiği durumda, daha önce verilen beyannameyi kapsayacak şekilde (ilgili beyanname ilk kez veriliyormuş gibi) beyanname hazırlanır ve e-beyanname sistemine yüklenir. Beyanname onay ekranında, “Özel” kutusunun işaretlenmesi suretiyle aşağıda görüntülenen ekrana ulaşılır;
Bu ekranda düzeltme “DZT” ve kanuni süresinden sonra “KSS” kutuları işaretlenerek butonuna tıklanır.
Bu onay ekranından sonra düzeltme beyannamesinin verilmesine esas teşkil eden neden aşağıda görüntülenen ekrana yazılmalıdır;
Düzeltme beyannamesi gerekçesi yazıldıktan sonra kutusu işaretlenerek ilgili beyannameye ait tahakkuk alınabilecektir.
Bu durumda sistem, sadece beyannameye ait damga vergisini içeren tahakkuk fişi düzenleyecektir.
D. BEYAN SÜRESİNDEN SONRA VERİLECEK BEYANNAMELER
Bu bölümde beyan süresi içerisinde verilmemiş olan beyannameleri elektronik ortamda gönderirken dikkat edilmesi gereken hususlar aktarılacaktır.
Süresinden sonra verilecek beyannamelere ilişkin olarak; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257. maddesinin 4. bendinin sonuna, 5398 Sayılı Kanun’un 23. maddesiyle eklenen fıkra ile zorunluluk kapsamına giren mükelleflerce kanuni süresi geçtikten sonra kendiliğinden veya pişmanlıkla verilen beyannamelerin elektronik ortamda gönderilebileceği hükmü ilave edilmiştir. Ayrıca tahakkuk fişi ve/veya ihbarnamelerin ilgiliye elektronik ortamdan iletileceği ve bu iletinin de tahakkuk fişi ve/veya ihbarnamelerin muhatabına tebliği yerine geçeceği de aynı yasa ile hükme bağlanmıştır.
Yapılan bu düzenlemeye paralel olarak 21.07.2005 tarihinde yürürlüğe girmek üzere 5398 sayılı Kanununun 23. maddesiyle 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355. maddesinin sonuna bir fıkra eklenmiştir. Mükerrer 355. maddede yapılan yasal düzenlemede beyannamelerini elektronik ortamda gönderme mecburiyeti bulunan mükelleflerin, beyannamelerini kanuni süre içerisinde göndermeyip kanuni sürenin sonundan başlayarak elektronik ortamda birinci 15 gün içerisinde vermesi halinde durumlarına uyan özel usulsüzlük cezası ¼ oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 15 günlük süre (ikinci 15 günlük süre) içerisinde vermesi halinde yine durumlarına uyan özel usulsüzlük cezası ½ oranında uygulanacaktır.
Süresinden sonra verilecek beyannamelerin gönderilmesi, ilgili beyanda vergi ödemesinin olup olmaması durumuna göre değişiklik arz etmektedir. Süresinden sonra verilecek beyannamede vergi ödemesi olması durumunda, ilgili beyannamenin Pişmanlık (PIS) hükümlerine göre verilmesi mükellef açısından en rasyonel seçim olacaktır.
Süresinden sonra verilen ve vergi ödemesi olan bir beyannamenin Pişmanlık (PIS) hükümlerine göre değil de, sehven Kanuni Süresinden Sonra (KSS) işaretlenerek gönderilmesi durumunda, elektronik sistem tarafından vergi ziyaı cezası kesilecektir.
Konu ile ilgili olarak GİB Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen özelge aşağıdaki gibidir;
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı
Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü
Sayı: B.07,1.GİB.4.99.16.01/01/VUK-341-2008-MUK-60 28.11.2008 / 35204
Konu: Kanuni süresinden sonra elektronik ortamda verilen düzeltme beyannamesinin sistemde girişi yapıldığı sırada (PIS) yerine (KSS) işaretlenmesi üzerine düzenlenen vergi ceza ihbarnamesinin iptal edilmesi.
İlgi: ……….11/2008 tarihli dilekçeniz.
İlgi’de kayıtlı dilekçeniz ile şirketinizin ………..2007-………..2008 özel hesap dönemine tabi olduğu, hesap dönemi sonunda yapılan kontrollerde 2008 Nisan ayında imzalanan bir sözleşmeye ait damga vergisinin sehven süresinde beyan edilmediğinin tespiti üzerine, 04/2008 dönemine ait damga vergisi beyannamesi için 27/06/2008 tarihinde elektronik ortamda düzeltme beyannamesi verildiği ve sehven eksik beyan edilen 52.256,14 YTL damga vergisi ile buna bağlı 1.306,40 YTL tutarındaki gecikme faizinin aynı gün ödendiği, ancak 27/06/2008 tarihinde elektronik ortamda verilen düzeltme beyannamesinin pişmanlık hükümleri kapsamında verildiğinin ilgili açıklama kısmında belirtilmesine rağmen, işaretleme yapılırken sehven (PİS) yerine (KSS) işaretlenmesi dolayısıyla tarafınıza sistem tarafından vergi ceza ihbarnamesi düzenlendiği ve söz konusu ihbarnameden haberdar olamadığınız için yasal itiraz sürelerini de geçirdiğiniz belirtilerek, Başkanlığımız sistem kayıtlarında da görülen açıklama kısmının dikkate alınarak söz konusu vergi ceza ihbarnamesinin iptali talep edilmektedir.
……………..
Konuya ilişkin olarak Vergilendirme Müdürlüğünden …/11/2008 tarihinde alınan yazıda; 2008/4 dönemine ait damga vergisi beyannamenize ait düzeltme beyannamesini 27.06.2008 tarihinde kanuni süresinden sonra elektronik ortamda gönderdiğiniz, sistem kayıtlarının açıklama kısmında düzeltme beyannamenizi pişmanlık hükümlerinden yararlanarak verdiğiniz hususunun görüldüğü ancak e-beyanname girişi yapılırken pişmanlıkla beyanname girişi yapıldığını dair herhangi bir işaretleme yapılmaması nedeniyle 27.06.2008 tarihinde yine sistem tarafından ihbarname düzenlenerek vergi zıyaı cezasının tarh edildiği ve söz konusu ihbarnamenin aynı anda tebliğ edildiği bununla birlikte, düzeltme beyannamesi dolayısıyla tahakkuk eden verginin de 27.06.2008 tarihinde ödendiği belirtilmektedir.
Yukarıda belirtilen kanun hükümleri ve yapılan açıklamalar çerçevesinde, 04/2008 dönemine ait damga vergisine ilişkin düzeltme beyannamenizi VUK.’nun pişmanlık ve ıslah hükümlerine ilişkin 371. maddesi kapsamında değil de kanuni süresinden sonra verilen beyanname butonuna tıklamak suretiyle (işlem türü 30) göndermeniz üzerine, tarafınıza mevcut yasal düzenlemeler gereğince sistem tarafından V.U.K.’un 341, 344 maddesi uyarınca tahakkuk eden ek vergilerin % 50’si nispetinde vergi zıyaı cezası içeren ihbarname düzenlenmesi işlemi ilgili kanuni düzenlemelerin gereği olup kaldırılması mümkün bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, söz konusu ihbarnamenin beyannamenin tahakkuk tarihi itibariyle yine sistem tarafından iletilmiş olması ve bu iletinin aynı zamanda ihbarnamelerin tebliği yerine geçmesi ve şirketinizce tebliği tarihlerinden itibaren 30 gün içersinde itiraz/ödeme de bulunmamanız karşısında söz konusu ihbarname kesinleşmiş olup, kesinleşen bu amme alacağının ödenmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, konuya ilişkin olarak Vergilendirme Müdürlüğünce yapılan işlemler Başkanlığımızca da uygun görülmüştür.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Yukarıda açıklanan nedenle, süresinden sonra verilecek beyannamede vergi ödemesi olması durumunda, göndericilerin konuya azami dikkat etmeleri menfaatlerine olacaktır.
Buna karşın, süresinden sonra verilecek beyannamede vergi ödemesi olmaması durumunda ise, beyanname kanuni süresinden sonra (KSS) seçeneği ile gönderilmek zorundadır.
1) Beyan Süresinde Verilmemiş ve Vergi Ödemesi Olan Beyanname Verilmesi
Süresi içinde beyan edilmemiş ve vergi ödemesi olan beyannameleri elektronik ortamda gönderirken, beyannamenin pişmanlıkla verilmesine dikkat edilmelidir. İlgili beyanname hazırlanır ve e-beyanname sistemine yüklenir. Beyanname onay ekranında, “Özel” kutusunun işaretlenmesi suretiyle aşağıda görüntülenen ekrana ulaşılır;
Bu ekranda pişmanlık talepli “PIS” kutusu işaretlenerek butonuna tıklanır.
Onay işleminin ardından aşağıdaki ekran görüntüsü çıkacaktır;
Bu ekranı “Tamam” onayı vererek, işleme devam edilmesi gerekmektedir.
Aşağıdaki ekranda ise “Mükellef Grubu” listesinden mükellefin durumuna uygun “Sermaye Şirketleri”, “Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı”, “İkinci sınıf tüccarlar”, “Yukarıdakiler dışında beyanname usulüyle gelir vergisine tabi olanlar”, “Kazancı basit usulde vergilendirilenler” ve “Gelir vergisinden muaf esnaf” bilgilerinden birinin seçilmesi zorunludur.
213 sayılı VUK 376. maddesine istinaden ceza indirim talebi, VUK 352. ve mük. 355. maddeler için iki seçenekle kullanıcının talebine açılmıştır.
Bu aşamada kullanıcıların 2 tercih yolu bulunmaktadır;
a) VUK Mükerrer 355. maddesi Kapsamında Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasına Karşı Dava Açma Yolu:
Buradaki tavsiyemiz, VUK mükerrer 355. maddesine ilişkin kesilecek cezaya karşı mükelleflerin dava açma yoluna gitmeleridir.([15]) Bu yolu takip edeceklerin, VUK Mükerrer 355. madde kapsamında kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasına ilişkin indirim talebinde bulunmamaları gerekmektedir. ([16])
Buna karşın dava açacak mükelleflerin, VUK 352. madde kapsamında kesilecek Usulsüzlük Cezasına karşı indirim talebinde bulunmalarında bir sakınca bulunmamaktadır. VUK 352. madde kapsamında kesilen Usulsüzlük Cezası kanaatimizce kesilmesi gereken yegâne cezadır ve bu cezaya karşı yapılan itirazlar yargı tarafından kabul görmemektedir. (VUK 352. madde kapsamında kesilen usulsüzlük cezaları mahkemelerce hukuka aykırı görülmeyerek onanmaktadır. Bilgi için bkz. Ankara 3. Vergi Mahkemesi 23.09.2008 tarih ve E. 2008/705, K. 2008/1306 Kararı, Ankara 1. Vergi Mahkemesi E. 2008/1071, K. 2008/1769 Kararı ve Ankara 5. Vergi Mahkemesi 29.12.2008 tarih ve E. 2008/1559, K. 2008/2350 Kararı, Kaynak: http://www.mustafagulsen.com)
Burada dava konusu yapılacak ceza, VUK Mükerrer 355. Madde kapsamında kesilen Özel Usulsüzlük Cezasıdır.
b) VUK Mükerrer 355. maddesi Kapsamında Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasına İndirim Talep Etme Yolu
Tercihini dava açma yönünde kullanmayacak olan mükellefler, Vergi Usul Kanunu’nun “Vergi zıyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında indirme başlıklı” 376. maddesinden yararlanarak, VUK 352. madde kapsamında kesilen Usulsüzlük Cezasını indirimli olarak ve VUK Mükerrer 355. maddesi kapsamında kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasını ilk 15 günde vermeleri halinde ¼ oranında, ikinci 15 günde vermeleri halinde ise ½ oranında ödeyerek ceza indiriminden faydalanarak ödeyebileceklerdir.
Tercihi bu yönde kullanacak mükelleflerin aşağıdaki ekranda;
işaretlemeleri ile vererek ilgili beyannameye ait tahakkuk ve ceza ihbarnameleri görüntüleyebileceklerdir.
Süresi içinde verilmemiş beyannamede ödeme olması durumunda, beyannamenin pişmanlık hükümlerinden faydalanarak verilmesi en rasyonel seçim olacaktır.
Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödenmenin geciktiği her ay kesri için, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 51.maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla birlikte (pişmanlık zammı) haber verme tarihinden itibaren başlayarak 15 gün içinde ödenmesi gerekmektedir. Aksi halde mükellef, pişmanlık ve ıslah hükümlerinden yararlanamayacaktır.
Ancak, beyannamenin süresi içinde verilmediği gerekçesi ile VUK Mükerrer 355. maddesine istinaden kesilen Özel Usulsüz Cezasının yersiz ve hukuka uygun olmadığı görüşündeyiz. Bu nedenle ilgililere, söz konusu cezaya ilişkin indirim talep etmek yerine, yargı yoluna gitmelerini tavsiye ediyoruz. ([17])
2) Beyan Süresinde Verilmemiş ve Vergi Ödemesi Olmayan Beyannamenin Verilmesi
Süresi içinde beyan edilmemiş ve vergi ödemesi olmayan beyannameleri elektronik beyanname sisteminde kanuni süresinden sonra (KSS) türü ile göndermek gerekmektedir, çünkü vergi ödemesi olmayan beyannameleri sistem pişmanlık talebi ile kabul etmemektedir. İlgili beyanname hazırlanır ve e-beyanname sistemine yüklenir. Beyanname onay ekranında, “Özel” kutusunun işaretlenmesi suretiyle aşağıda görüntülenen ekrana ulaşılır;
Bu ekranda kanuni süresinden sonra “KSS” kutusu işaretlenerek butonuna tıklanır.
Bu işlemden sonra, onaylanmak istenilen her bir beyanname için ihbarname bilgilerinin girildiği ekran gelir.
“Mükellef Grubu” listesinden mükellefin durumuna uygun “Sermaye Şirketleri”, “Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı”, “İkinci sınıf tüccarlar”, “Yukarıdakiler dışında beyanname usulüyle gelir vergisine tabi olanlar”, “Kazancı basit usulde vergilendirilenler” ve “Gelir vergisinden muaf esnaf” bilgilerinden birinin seçilmesi gerekmektedir.
213 sayılı VUK 376. maddesine istinaden ceza indirim talebi, VUK 352. ve mük. 355. maddeler için iki seçenekle kullanıcının talebine açılmıştır.
Yukarıda detaylı olarak açıkladığımız üzere, bu aşamada kullanıcıların 2 tercih yolu bulunmaktadır;
a) VUK Mükerrer 355. maddesi Kapsamında Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasına Dava Açma Yolunu Tercih Edenler;
seçimi ile onaylamaları ve VUK Mük. 355. madde kapsamında kesilen ceza için dava açmaları gerekmektedir. ([18])
b) VUK Mükerrer 355. maddesi Kapsamında Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezasına İndirim Talep Etme Yolunu Tercih Edenler;
işaretlemelerini yaparak düğmesine basıldığında ilgili beyannameye ait tahakkuk ve ceza ihbarnameleri görüntüleyebileceklerdir.
Ancak, beyannamenin süresi içinde verilmediği gerekçesi ile VUK Mükerrer 355. maddesine kapsamında kesilen Özel Usulsüz Cezasına karşı yargı yoluna gidilmesine ilişkin önerimizi burada da tekrar hatırlatmakta yarar görüyoruz.
IV. SONUÇ
Elektronik beyanname uygulamasının amacı, beyannameler ve bildirimlerin düzenlenmesi sırasında meydana gelen hataların en aza indirilmesi, vergi dairelerinin iş yükünü azaltmak ve bunun yanında mükellefe daha kaliteli hizmet sunmaktır.
5228 Sayılı Kanunun 8. maddesiyle, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257.maddesinde yapılan değişiklik ile Maliye Bakanlığı’na vergi beyannamelerinin elektronik ortamda gönderilmesine ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir.
Bakanlık kendisine verilen yetki çerçevesinde, Maliye Bakanlığı 340, 346, 351, 357, 367, 368, 373, 376 ve 386 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri’ni yayımlamıştır.
340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 01.10.2004 tarihinden itibaren hayata geçirilen vergi beyannameleri ve eklerinin elektronik ortamda gönderilmesi uygulaması, 18.10.2007 tarihinde yayımlanan 376 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden dolayı gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükelleflerine hiçbir hadle sınırlı olmaksızın Yıllık Gelir Vergisi, Geçici Vergi, Muhtasar ve Katma Değer Vergisi Beyannamelerini elektronik ortamda gönderme zorunluluğuna dönüşmüştür.
Mükelleflerin elektronik ortamda beyanname verebilmesi için ilk önce bağlı olduğu vergi dairesinin tam otomasyona geçmiş vergi dairesi olması gerekmektedir.
Elektronik beyannameler, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın beyanname düzenleme programında hazırlanırken, beyannamenin gönderilme zamanı, niteliği(düzeltme beyannamesi gibi), beyanda ödeme çıkması veya çıkmaması durumuna göre farklılık arz edecektir.
Elektronik beyanname sistemde düzeltme beyannameleri hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hususları kısaca aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz;
YASAL SÜRESİNDE VERİLMİŞ OLAN BEYANNAMELERDEN;
* Beyan süresi geçmemiş, vergi ödemesi çıkan/çıkmayan Düzeltme Beyannameleri, DZT (düzeltme beyannamesi) seçeneği ile gönderilmelidir.
* Beyan süresi geçmiş ve vergi ödemesi çıkmayan (beyanı azaltıcı) Düzeltme Beyannameleri, DZT (düzeltme beyannamesi) ve KSS (kanuni süresinden sonra) seçenekleri ile gönderilmelidir.
* Beyan süresi geçmiş ve vergi ödemesi çıkan (beyanı arttırıcı) Düzeltme Beyannameleri, DZT (düzeltme beyannamesi) ve PIS (Pişmanlık Talepli) seçenekleri ile gönderilmelidir.
YASAL SÜRESİNDE VERİLMEMİŞ OLAN BEYANNAMELERDEN;
Beyan süresi geçmiş ve ödenecek vergi çıkmıyor ise KSS (kanuni süresinden sonra) seçeneği ile gönderilmelidir.
Beyan süresi geçmiş ve ödenecek vergi çıkıyor ise PIS (Pişmanlık Talepli) seçeneği ile gönderilmelidir.
Elektronik beyannamelerin hazırlanıp gönderilmesi sırasında, yukarıda yaptığımız açıklamalardan da görüleceği üzere farklılık arz eden durumlar yer almaktadır. Bu nedenle elektronik beyanname göndericilerinin, herhangi bir cezai durum ile karşı karşıya kalmamaları için açıkladığımız hususlara dikkat etmeleri yerinde olacaktır.
Kaynaklar
*GİB Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 28.11.2008 tarih ve B.07,1.GİB.4.99.16.01/01/VUK-341-2008-MUK-60 sayılı özelgesi,
* 340, 346, 351, 357, 367, 368, 373, 376 ve 386 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri,
* 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu,
* 5228 ve 5398 Sayılı Kanunlar,
* http://www.bmvdb.gov.tr ,http://www.mustafagulsen.com ,http://www.alomaliye.com internet siteleri
[1] Maliye Bakanlığı’nın 340 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğindeki “I-AMAÇ” başlıklı bölümündeki açıklaması
[2] 31 Temmuz 2004 Tarih ve 25539 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[3] 21 Temmuz 2005 Tarih ve 25882 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[4] 21.07.2005 tarihinden geçerli olmak üzere
[5] 30 Eylül 2004 Tarih ve 25599 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[6] 03 Mart 2005 Tarih ve 25744 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[7] 13 Ekim 2005 Tarih ve 25965 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[8] 02 Mart 2006 Tarih ve 26096 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[9] 01 Şubat 2007 Tarih ve 26421 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[10] 01 Mart 2007 Tarih ve 26449 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[11] 28 Haziran 2007 Tarih ve 26566 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[12] 18 Ekim 2007 Tarih ve 26674 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[13] 22 Ağustos 2008 Tarih ve 26975 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
[14] Otomasyonlu Vergi Daireleri Listesi için; https://e-beyanname.mb-ggm.gov.tr/ebyn/vdlist.html
[15] VUK Mük. 355. madde kapsamında kesilen cezalara karşı kazanılmış çok sayıda Vergi Mahkemesi ve Bölge İdare Mahkemesi kararları bulunmaktadır.
- Ankara Bölge İdare Mahkemesi 30.04.2007 tarih ve E. 2007/2246, K. 2007/2889 Kararı
- Adana Bölge İdare Mahkemesi 14.03.2008 tarih ve E. 2008/1051, K. 2008/974 Kararı
- Zonguldak Bölge İdare Mahkemesi 04.12.2008 tarih ve E. 2008/730, K. 2008/728 Kararı
Karar örnekleri için bakınız:http://www.mustafagulsen.com
Ancak, aksi yönde verilmiş yargı kararlarının da mevcut olduğunu belirtmek gerekmektedir.
[16] Sehven VUK Mük. 355. madde kapsamında kesilen cezaya ilişkin indirim talebinde bulunmuş olan mükelleflerin dava açma hakları saklı bulunmaktadır.
[17] Süresinde verilmemiş elektronik beyannamelere istinaden, VUK mükerrer 355. madde kapsamında kesilen Özel Usulsüzlük Cezalarına ilişkin tartışma ayrı bir makale konusu olacaktır.
[18] Makalenin D.1. (a) bölümünde gerekli açıklamalar detaylı olarak yapıldığından burada tekrardan kaçınılmıştır.
Yorumlar