KİRA GELİRİ SAHİPLERİNİN DİKKATE ALABİLECEĞİ HARCAMALARI (10)
KİRA GELİRİ SAHİPLERİNİN DİKKATE ALABİLECEĞİ HARCAMALARI (10)
Kaynak: BUMİN DOĞRUSÖZ REFERANS GAZETESİ
Kira gelirlerinin saptanmasında Gelir Vergisi Kanunu, mükelleflere biri götürü, diğeri gerçek usul olmak üzere iki usul sunmuştur. Mükellefler bu yöntemleri uygulama konusunda bir tercih hakkına sahiptirler.
Ancak götürü gider usulünü kabul edenler iki yıl geçmedikçe, bir başka deyişle bu yöntemi arka arkaya iki yıl uygulamadıkça bu usulden dönemezler. İkinci yıldan sonra ise diğer usul seçilebilir.
Bu konudaki tercih hakkının, beyan olunan bütün kira gelirleri için ortak kullanılması gerekmektedir. Örneğin bir mükellefin beyannamesinde iki kira geliri varsa her iki gelirin matrahının da aynı yönteme göre belirlenmesi gerekmektedir.
Götürü gider usulünde giderler, elde edilen hasılatın % 25idir. Eğer mükellefin geliri konut kira geliri ise ve istisnadan yararlanıyorsa götürü gider oranı istisna sonrası tutara uygulanır. Gelir işyeri kira geliri ise istisna söz konusu olamayacağından oran doğrudan hasılata uygulanır.
Gerçek gider usulünü seçen mükelleflerin, safi iradın tespitinde indirebilecekleri giderler ise kanunun 74. maddesinde sayılmıştır. Bu giderlerin düşülebilmesi için belgeli olması ve kiraya veren tarafından yapılmış olması gerekir. Eğer bu giderler, kira sözleşmesi ile kiracıya yansıtılmışsa veya doğrudan sözleşme gereği olarak veya sözleşmede hüküm bulunmamasına rağmen kiraya verene rücu edilmeyecek şekilde kiracı tarafından yapılmışsa, bu giderlerin kiraya veren nazarında dikkate alınması mümkün değildir.
Safı iradın tespitinde indirimi kabul edilen giderler şunlardır:
1. Kiraya veren tarafından ödenen aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri ile kiraya verilen mal ve haklara ilişkin sigorta giderleri
2. Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün ehemmiyeti ile mütenasip olan idare giderleri
3. Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri ile konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren beş yıl süre ile iktisap bedelinin % 5i (İktisap bedelinin % 5i tutarındaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanır. Ancak indirilmeyen kısım gider fazlalığı sayılmaz ve düşülemez.)
4. Kiraya veren tarafından kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi ve harçlar ile belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları
5. Kiraya verilen mal ve haklar için ayrılan amortismanlar
6. Kiraya verenin yaptığı bakım ve idare giderleri ile onarım giderleri (Emlakin iktisadi değerini artıracak surette tevsii, tadili veya bunlara ilaveler yapılması için yapılan giderler onarım gideri sayılmaz)
7. Kiraladıkları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderleri
8. Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konutun kira bedeli (kira indirimi gayri safi hasılattan diğer giderler düşüldükten sonra kalan miktar üzerinden yapılır; kiranın indirilemeyen kısmı gider fazlalığı kabul edilmez). (Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin yurtdışında kirada oturmaları halinde ödedikleri kira gelirinin düşülmesi de yargı anlayışında olanaklıdır.)
9. Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye, kanuna veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.
Kira gelirinin tespitinde, kiraya verilen mal veya hakla ilgili olarak ödenen gecikme zam ve faizleri ile para cezaları ve vergi cezaları dikkate alınamaz.
Kiraya verilen konut ise ve kanunun 21. maddesinde yazılı istisnadan yararlanılıyorsa önce istisnanın düşülmesi, daha sonra giderlerin indirilmesi gerekmektedir. Ancak indirilebilecek giderlerden istisnaya isabet eden kısmın matrahın tespitinde dikkate alınması mümkün değildir.
Gerçek gider usulünü tercih eden ve iradını bu usulde saptayan mükelleflerin, gider veya harcama belgelerini beyannamelerine eklemeleri veya vergi dairesine vermeleri gerekmemektedir. Ancak söz konusu belgelerin, zamanaşımı süresince saklanılması ve istenildiğinde ibraz edilmesi zorunludur. Eğer bir incelemede bu belgeler ibraz edilemezse indirilen giderler reddedilir ve cezalı tarhiyat yapılır.
Kira geliri sahipleri, varsa istisnaları ve giderleri düşmek suretiyle vergiye tabi kazançlarını hesapladıktan sonra bu kazançtan, Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesinde sayılan harcamalarını da düşebilirler. Bunlar içerisinde en önemlileri, özel sigorta primleri veya bireysel emeklilik için ödenen primler ile mükellefin kendisi, eşi ve çocukları için yaptıkları eğitim ve sağlık harcamaları sayılabilir. (Bu konuda geniş bilgi 6.3.2008 tarihli Referans gazetesindeki yazımızda yer almaktadır.)
Yorumlar