İçinden metro geçen tarih

Bizden 8500 yıl önce yaşamış insanların ayak izleri, Yenikapı’da bulundu. Tarihte bulunan en eski izler bunlar. Bu buluşun ne anlama geldiğini bile tam idrak edemeden izleri müzeye taşıyoruz. Çünkü metro gelecek…

Önümüz arkamız, her yerimiz sembollerle, görsel imajlarla çevrili. Modern insan, kendini ifade ederken, pazarlarken dijital teknolojinin de yardımıyla artık çok daha rahat bir şekilde ‘sanat’ı kullanıyor.
Bu görselliğin arkasında, insan evladının onbinlerce yıl öncesine uzanan macerası var. Birkaç gündür, BBC’nin ‘How Art Made the World- Sanat Dünyayı Nasıl Yarattı’ belgeselini hayranlıkla seyrediyorum. Seyrettikçe, ‘ilk insan’ın neler yaptığıyla bugün arasında yeni bağlar kuruyorum. Ve sanatın gücünü kavrayabiliyorum.
Belgesel, bugün sanatı kullanarak yarattığımız dünyayı sorgularken, mağara resimlerine sık sık başvuruyor… İlk insanın neler yaptığı, kendini nasıl ifade ettiği , nasıl yaşadığı, çanak çömleğin çok ötesinde, dünyayı anlamak, anlamlandırmak için muazzam bir kaynak.
Fakat biz, bu kısmını hep es geçiyoruz … Daha doğrusu es geçirtiliyoruz. Çanak çömlek diye önemsizleştirilen, aslında uygarlığın ta kendisi !

Dünyanın ilk ayakizleri

Buraya nasıl geldim? Biliyorsunuz İstanbul’da, dünyanın en önemli kazılarından biri yapılıyor. Yenikapı’da, metro inşaatı için kazılan topraktan İstanbul’un ilk yerleşimcilerinin mezarlarıyla birlikte, suriçinde yaşamın MÖ. 2700 değil, M.Ö. 8500 yılına dayandığı ortaya çıktı.
Yenikapı kazılarında Neolitik dönemden kalma insan ayak izleri de bulundu. Toplam ayakizi sayısı 390′ı bulmuş . Antropologlar, izlerin bir ‘tören’i andırdığını söylüyor. Kimbilir, belki de tarihin ilk toplu gösterisinin kalıntılarıdır!
Haberin sessizce kapandığı cümle, izlerin neden bu kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor: Dünyada aynı tarihlerde bu tür bir iz yok . En geriye gideni, Fransa ve İngiltere’de bulunan M.Ö. 4000 yıllık izlerdi…

Müzeye taşınacak

BBC belgeseli 2005′te yayınlanan Dr. Nigel Spivey , acaba Yenikapı’daki buluntulardan haberdar olsaydı , kimbilir ne yapardı? Dr. Spivey’i bilemeyiz ama belediyenin ne yapacağı belli: 8500 yıllık İstanbul izleri , bozulmadan müzeye aktarılacakmış…
Çünkü izler, metro istasyonunun tam ortasında!
Kendimi avutmaya çalışıyorum ama olmuyor… Yenikapı’da Bizans, Roma, son olarak da Neolitik Çağ’a ait kalıntılar, ne kadar mükemmel bir şekilde korunsa da hiçbir zaman bulunduğu yerde sergilenmesinden daha etkili olmayacak…
Metroda, acele adımlarla yürüyüp giderken , çoğumuz burada bizden binyıllar öncesinde yaşayan insanların mezarlarının içinden geçtiğimizi bile bilmeyeceğiz …
Bugüne kadar Yenikapı kazılarını çok az tartışmamız bile, geçmişle bağlarımızın ne kadar kopuk olduğunu göstermiyor mu?

MAKREVİS’İN TAŞ MEKTEBİ

* Rize’nin Çamlıhemşin ilçesinde Makrevis köyü olarak bilinen Konaklar Mahallesi’nde, 1938 yılında Taş Mektep olarak açılan ve 55 yıl yörede eğitime hizmet veren tarihi okul, onarılarak turizm ve kültür evine dönüştürülüyor.
* 1938′da yöre sakinleri tarafından toplanan paralarla inşa edilen okul, 1993 yılında kapandı. Yöre halkı bir dernek kurarak tarihi okulun onarıp kültür ve turizme kazandırılması için çalışıyor.
* Projeye katkı olsun diye bir kitap yayımlanacak. Bu kitapta, Taş mektep’te okumuş herkese ait bilgiler yer alacak. Taş Mektep mezunu tanıdığı olanlar Metin Gültan’a, mgultan@gmail.com mail adresinden ulaşabilir, Çamlıhemşin’e anlamlı bir katkıda bulunabilir.
Kaynak : Milliyet