Mesken ve İşyeri Kira Geliri İçin Hangi Şartlarda Beyanname Verilecek?

"DİKKAT! 2016’da Mesken ve İşyeri Kira Geliri İçin Kimler Beyanname Verecek?"ÖZET: 2014 yılına ilişkin beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan mükelleflerden; 2014 yılında elde ettiği konut kira geliri 3.300 TL’lik mesken istisna tutarını aşanlar, işyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi (tevkifat) yapılanlardan ise kira ge­lirlerinin brüt tutarı beyanname verme sınırı olan 27.000 TL’yi aşanlar ile yıl içinde mal ve hakların kiralanmasından elde edilen gelirlerden tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan ve tutarı beyanname verme sınırı olan 1.400 TL’yi aşanlar, 1-25 Mart/2015 tarihlerinde Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi vereceklerdir. 

2014 Yılı için belirlenen söz konusu beyanname verme sınırlarının altında olan kira gelirleri için Yıllık Beyanname verilmeyecektir.

Kira Gelirinin Beyanı
Kira gelirinden dolayı vergi dairesinde mükellefiyet kaydı bulunan (GMSİ’dan dolayı mükellefiyeti bulunan gerçek kişi sayısı 1.592.829 kişidir-www.gib.gov.tr/vergi istatistikleri/tablo 5-GMSİ faal mükellef sayıları, Ocak/2015) veya ilk defa mükellefiyet kaydı açtıracak olan gayrimenkul sermaye iradı sahipleri, 2014 yılında elde ettikleri ve beyan edilmesi gereken mesken/işyeri kira gelirleri için1-25 Mart 2015 tarihlerinde yıllık beyanname vereceklerdir. 

Gelir Vergisi Beyannamesinin mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine elden, postayla veya internet ortamında Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemini kullanılarak verilmesi mümkün bulunmaktadır. 

2014 Yılına ilişkin beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan mükelleflerden;
  • 2014 Yılında elde ettiği konut kira geliri, 3.300 TL’lik istisna tutarını aşanlar,
  • 2014 Yılında işyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, kira gelirlerinin brüt tutarı beyanname verme sınırı olan 27.000 TL’yi aşanlar, 
  • 2014 Yılında bir takvim yılı içinde mal ve hakların kiralanmasından elde edilen gelirlerden tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan ve tutarı beyanname verme sınırı olan 1.400 TL’yi aşanlar,
Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi vereceklerdir. 

Söz konusu tutarların altında kalan kira gelirleri için yıllık beyanname verilmeyecektir.

İlk defa mükellef olanların mükellefiyete giriş işlemleri, verdikleri ilk beyannameler üzerine vergi dairesi tarafından yapılmaktadır.

Şimdi sırasıyla, 2014 yılında sadece mesken veya işyeri kira geliri elde edilmesi, hem mesken hem de işyeri kira gelirinin birlikte elde edilmesi ile tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan kira gelirinin elde edilmesi halinde hangi şartlarda Mart/2015 ayında Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi verilmesi gerektiği konusuna bir bakalım.

2014 Yılında Sadece Mesken Kira Geliri Elde Edenlerin Beyanname Verme Durumu ve Mesken İstisnasından Yararlanma Şartları
  • 2014 Yılında elde ettiği konut kira geliri, 3.300 TL’lik istisna tutarını aşmayanlar beyanname vermeyeceklerdir.
  • 2014 Yılı içerisinde tahsil etmiş olduğu toplam konut kira geliri 3.300 TL üzeri olanlar beyanname vermek zorundadırlar.
  • 2014 yılı için 3.300 TL’lik mesken istisnasından sadece konut kira geliri elde edenler faydalanabilecektir.
  • Elde edilen kira geliri ister 12 aylık, isterse 1, 3, 5, 6, 9 aylık gibi kıst dönemler olsun mesken istisnası tam olarak uygulanacaktır.
  • Bu istisna sadece tek konut için uygulanacak olup, birden fazla konut kirası elde edenler için istisna kira gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır.
  • Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, bu konuttan elde edilen kira geliri için her bir ortak söz konusu istisnadan ayrı ayrı yararlanabilecektir.
  • Mesken kira geliri elde edenlerin şayet ticari, zirai veya mesleki kazancından dolayı mükellefiyeti bulunuyorsa, istisnadan faydalanamayacakları gibi, Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemini kullanarak beyanname de veremezler.
  • Mesken istisnası tutarının üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı GVK’nın 103. maddede yazılı vergi tarifesinin 3. diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarı (2014 yılı için 97.000 TL) aşanlar mesken istisnasından faydalanamazlar.
  • Konut kirası elde edenler götürü veya gerçek gider yöntemini seçebilirler. Fakat götürü gider yöntemini seçen mükellefler 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine geçemezler.
  • Götürü gider yöntemini seçenlerin konut kira gelirinden 3.300 TL istisna düşüldükten sonra %25 oranında indirim uygulanır.
  • Gerçek gider yöntemini seçenler sahibi bulunduğu konutu kiraya verip, kendisi de kirada oturuyorsa, 2014 yılı içinde ödediği kira tutarını gider olarak indirebilecektir.
  • Gerçek gider yöntemini seçenler kiraya verdikleri konut için yapılan borç ödemelerinin sadece faiz kısmını gider olarak yazabilirler.
  • Gerçek gider yöntemini seçenler sadece konut olarak kiraya verilen gayrimenkulleri için elde ediliş tarihinden itibaren 5 yıl boyunca iktisap bedelinin %5'i tutarında gider olarak indirebilirler.
  • Gerçek gider yöntemini seçen mükellefler yaptıkları giderlerle ilgili belgeleri 5 yıl boyunca saklamak ve istendiğinde ibraz etmek zorundadırlar.
  • Konut kirası elde edip beyan vermeyen veya eksik beyan edenler 3.300 TL’lik istisnadan yararlanamazlar. Ancak, mükellefler idarece herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan etmedikleri veya süresinde verdikleri beyannamede yer almayan mesken kira gelirlerini, pişmanlık ve ıslah hükümleri dâhil olmak üzere kendiliklerinden süresinden sonra verecekleri beyanname ile beyan etmeleri halinde de söz konusu istisnadan yararlanabileceklerdir.
  • Gerçek gider yönteminin seçilmesi halinde, gayrisafi hasılattan GVK’nın 74. maddesinde yazılı giderler (GVK’nın 21. maddesinde yer alan mesken istisnasına isabet eden tutar hariç) indirilerek safi irat bulunacaktır.
2014 Yılında Sadece İşyeri Kira Geliri Elde Edenlerin Beyanname Verme Durumu
  • 2014 Yılında işyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, kira gelirlerinin brüt tutarı beyanname verme sınırı olan 27.000 TL’yi aşmayanlar beyanname vermeyeceklerdir.
  • 2014 yılı içerisinde tahsil etmiş olduğu tevkifatlı toplam işyeri kira geliri 27.000 TL üzeri olanlar beyanname vermek zorundadırlar.
  • İşyeri kirası elde edenler 3.300 TL’lik mesken istisnadan faydalanamazlar.
  • Bir işyerine birden fazla kişinin ortak olması halinde, bu işyerinden elde edilen kira gelirden her bir ortağın hissesine düşen kira gelirinin 27.000 TL tutarı aşması halinde ayrı ayrı beyanname vermek zorundadırlar.
  • İşyeri kirası elde edenler götürü veya gerçek gider yöntemini seçebilirler fakat götürü gider yöntemini seçen mükellefler 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine geçemezler.
  • Götürü gider yöntemini seçenlerin işyeri kira gelirinden %25 oranında indirim uygulanır.
  • Kiraya verilen gayrimenkul elde ediliş tarihinden itibaren 5 yıl boyunca iktisap bedelinin %5'i tutarında indirim sadece konut olarak kiraya verilen gayrimenkul için geçerli olup, işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkuller bu indirimden yararlanamayacaktır.
  • Gerçek gider yöntemini seçen mükellefler yaptıkları giderlerle ilgili belgeleri 5 yıl boyunca saklamak ve istendiğinde ibraz etmek zorundadırlar.
  • Gerçek gider yönteminin seçilmesi halinde, gayrisafi hasılattan GVK’nın 74. maddesinde yazılı giderler (GVK’nın 21. maddesinde yer alan mesken istisnasına isabet eden tutar hariç) indirilerek safi irat bulunacaktır.
2014 Yılında Hem Mesken Hem de İşyeri Kira Geliri Elde Edenlerin Beyanname Verme Durumu
  • Konut kira gelirinin 3.300 TL istisna düşüldükten sonraki kalan tutar ile işyeri kira gelirlerinin toplamı 2014 yıl için 27.000 TL'yi aşması halinde konut ve işyeri kira geliri için beyanname verilmesi gerekmektedir.
  • Konut kira gelirinin 3.300 TL istisna düşüldükten sonraki kalan tutar ile işyeri kira gelirlerinin toplamı 2014 yıl için 27.000 TL'yi aşmaması halinde ise, işyeri kira geliri beyan edilmeyip sadece konut kira geliri beyan edilecektir.
  • Eğer konut kira geliri 3.300 TL istisna tutarının altında ise konut kira geliri beyan edilmeyeceğinden toplama dâhil edilmeyecektir.
  • İşyeri kirası elde edenler götürü veya gerçek gider yöntemini seçebilirler fakat götürü gider yöntemini seçen mükellefler 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine geçemezler.
  • Götürü gider yönteminin seçilmesi halinde 3.300 TL konut istisna tutarı düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden %25 oranında indirim uygulanır.
Mükellefler 01.01.2014-31.12.2014 dönemine ait beyana tabi kira gelirlerini (mesken ve/veya işyeri) 2015 yılı Mart ayının 1-25 inci günü akşamına kadar beyan etmek zorundadırlar. Ayrıca, kira geliri elde edenler www.gib.gov.tr üzerinden Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sisteminikullanarak beyannamelerini verebilirler.

Kira Gelirinin Beyanında Emsal Kira Bedeli Uygulaması 
Emsal kira bedeli uygulaması, gayrimenkul sermaye iratlarının vergilendirilmesinde uygulanan bir vergi güvenlik müessesesidir. Emsal kira bedeli esası; kira gelirlerinin kısmen ya da tamamen beyan dışı bırakılmasını önlemeyi hedefleyen bir sistemdir. Kira bedelinin hiç olmaması veya düşük olması halinde, “emsal kira bedeli” esası uygulanır. Gayrimenkulün bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılması veya kiraya verilen gayrimenkulün kira bedelinin emsal kira bedelinden düşük olması hallerinde emsal kira bedeli esası uygulanmaktadır.

Kiraya verilen bina ve arazilerde emsal kira bedeli, varsa yetkili özel makamlarca veya mahkemelerce saptanmış kira bedelidir. O bina ya da arazi için kira takdiri veya tespiti yapılmamışsa; emsal kira bedeli, emlak vergisi değerinin %5’idir. Bina veya arazi dışında kalan mal ve haklarda emsal kira bedeli, bunların maliyet bedelinin %10’udur. Bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanununun servetlerin değerlemesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin %10’udur. 

Örneğin, kişi 2014 yılında emlak vergisi değeri 150.000 TL olan bir apartman dairesini arkadaşına bedelsiz olarak kiralaması durumunda, kira geliri elde etmediği halde, emsal kira bedeli hesaplanması ve buna göre bulunacak tutar kadar kira geliri elde etmiş sayılması gerekmektedir. Bu durumda, Emsal Kira Bedeli (150.000 X%5=) 7.500 TL olacak ve bu tutarı beyan edecektir.
Ancak, GVK’nın 73. maddesine göre aşağıda belirtilen hallerde emsal kira bedeli esası uygulanmaz;
  • Boş kalan gayrimenkullerin korunması amacıyla bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması,
  • Binaların mal sahiplerinin usul (anne-baba, büyükanne-büyükbaba), füru (çocuklar, torunlar) veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Anne ve baba, çocuklar ve kardeşlerden her birinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz),
  • Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede oturması,
  • Genel bütçeye dâhil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalar.
 2014 Yılında İşyeri Kira Geliri Üzerinden Tevkif Suretiyle Ödenen Verginin Beyannamede Hesaplanan Vergiden Mahsubu ve Fazla Ödenen Verginin Nakden/Mahsuben İadesi
Mesken/işyeri kira gelirinin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan edilmesi sonrasında, yıl içinde işyeri kira gelirleri üzerinden ödenen tevkifatlar nedeniyle, ödenecek gelir vergisinin çıkmaması durumunda, fazla ödenen verginin mükellefe mahsuben veya nakden iade edilmesi gerekmektedir.

Kesinti yoluyla ödenen vergilerden doğan gelir vergisinin nakden veya mahsuben iadesine ilişkin talepler GVK’nın 121. maddesi ve 252 Seri Nolu GVGT’de yer alan hükümler kapsamında 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğiekinde yer alanGelir/Kurumlar Vergisi İade Talep Dilekçesi (1A) ile yapılacaktır. İade hakkı doğuran işlemler nedeniyle nakden veya mahsuben yapılacak iade talepleri, Gelir İdaresi Başkanlığının internet vergi dairesi üzerinden elektronik ortamda yapılabilmektedir. İade talep dilekçeleri, internet vergi dairesi şifresi kullanılmak suretiyle mükellefler veya mükelleflerce yetkilendirilecek serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir vasıtası ile elektronik ortamda gönderilebilecektir.

Mükellefler belirlenen standart dilekçe ile hem mahsuben hem de nakden iade talebinde bulunabileceklerdir. Bu durumda mahsuben iadesi talep edilen tutar için mahsuben iadenin şartları, nakden iadesi talep edilen tutar için nakden iadenin şartları aranacaktır. Dilekçelere eklenmesi gereken belgeler elektronik ortamda eklenecektir. 

Tahakkuk Eden Gelir Vergisinin Ödenmesi
2014 Yılına ilişkin olarak Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinden yasal indirimler yapıldıktan sonra beyan edilen gelir tutarından artan oranlı vergi tarifesi uygulanmak suretiyle hesaplanan ve tahakkuk eden gelir vergisi Mart ve Temmuz/2015 aylarında olmak üzere iki eşit taksitte;
  • Mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine,
  • Bağlı olunan vergi dairesindeki hesabın bildirilmesi şartıyla diğer vergi dairelerine,
  • Tahsile yetkili banka şubelerine
  • Ödenmesi mümkün bulunmaktadır.
Ayrıca, gelir vergisi birinci taksit ödeme süresi içinde, Damga Vergisi Kanununa ekli I Sayılı Tablo/IV. Makbuzlar ve Diğer Kağıtlar/Vergi Beyannameleri bölümünde belirtildiği üzere, 2014 yılı için verilecek Gelir Vergisi Beyannamesi için 45,30 TL damga vergisinin de ödenmesi gerekmektedir.

Örnek 1: Bay (X), 2014 yılında meskenini konut olarak kiraya vermiş ve 20.000 TL kira geliri elde etmiştir. Götürü gider yöntemini seçen mükellefin vergiye tabi geliri şöyle bulunacaktır.

Mesken kira geliri
20.000 TL
Vergiden istisna tutar  3.300 TL
Kalan (20.000-3.300=)16.700 TL
%25 Götürü gider (16.700X%25=) 4.175 TL
Vergiye tabi gelir (16.700-4.175=)12.525 TL

Örnek 2:
 Bayan (Y), 2014 yılında işyerinden tevkifata tabi 25.000 TL brüt kira geliri ve sahibi bulunduğu meskenden de 12.000 TL konut kira geliri elde etmiştir. 

İşyeri kira geliri (Brüt)
25.000 TL
Konut kira geliri12.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı37.000 TL
Mesken istisnası3.300 TL
İstisna sonrası kalan tutar33.700 TL
%25 Götürü gider (33.700X%25=)8.425 TL
Safi irat tutarı (33.700-8.425=)
25.275 TL

İstisna tutarını aşan mesken kira geliri her halükarda beyan edilecektir. Mesken kirası gelirinin istisna haddini aşan kısmı (12.000-3.300=) 8.700 TL ile tevkifata tabi tutulan işyeri kirasının toplamı olan (25.000+8.700=) 33.700 TL, tevkifatlı işyeri kira geliri için beyanname verme sınırı olan 27.000 TL’yi aştığı için, mesken kira geliri ile beraber, tevkifatlı işyeri kira geliri de beyan edilecek ve toplam 33.000 TL kira geliri beyan edilecektir. Beyannamede hasılattan mesken istisnası düşülecek, işyeri kira gelirinden yıl içinde yapılan vergi tevkifatı da hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.
Beyan Edilen Gelir Tutarından İndirim Konusu Yapılacak Giderler
Mesken ve işyeri kira geliri için yıllık beyanname veren mükelleflerin beyan ettikleri gelir tutarından, GVK’nın 89. maddesinde yer alan unsurlarla (Şahıs/hayat sigorta şirketlerine ödenen primler, eğitim ve sağlık harcamaları, bağış ve yardımlar, sponsorluk harcamaları, doğal afetler ile ilgili ayni ve nakdi bağışlar, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar gibi) ilgili olarak 2014 yılında yapmış oldukları harcamaları, belirlenen sınırlamalar çerçevesinde indirim konusu yapmaları mümkün bulunmaktadır. 

NOT: Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz; kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.
YASAL UYARI : Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları yazara aittir. Yazar adı ve "vergialgi.net" internet sitesi adı kullanılmadan alıntı yapılamaz.

Yorumlar

Popüler Yayınlar