Kamulaştırma Bedelinin Tespiti ve Tescili

Kamulaştırma Bedelinin Tespiti ve Tescili

Kamulaştırma, özel mülkiyete konu olan taşınmaz malların, tamamına veya bir kısmına, devlete ait kurum ve kuruluşlarca, kamu yararı ilkesi ve kanunda öngörülen esas ve usuller çerçevesinde, el konulması işlemi olarak tanımlanmaktadır. Kamulaştırma işleminin gerçekleşebilmesi için, idari bir sürecin izlenmesi gerekmektedir. Bu idari sürecin son aşaması ise, satın alma usulünün gerçekleştirilmesidir. Kamulaştırmak istediği taşınmazı satın alma usulü ile elde edemeyen idare taşınmazın malikine karşı “kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili” adı verilen davayı açacaktır.

GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Kanun koyucu tarafından, kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davalarının Asliye Hukuk Mahkemesinde görüleceği öngörülmüştür.

Yetkili mahkeme hususunda da HMK’nın 12. maddesine paralel bir hüküm öngörülerek taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesi yetkili kılınmıştır.

DAVANIN YÜRÜYÜŞÜ

İdare tarafından açılacak olan kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili davasındaki amaç, kamulaştırılan taşınmaz için, taşınmazın malikine hangi tutarda bir kamulaştırma bedelinin idare tarafından ödeneceğinin tespit edilmesidir. Dolayısıyla, idare tarafından yapılan kamulaştırmanın hukuka uygun olup olmadığı, bu davanın konusunu oluşturmadığından hukuka uygunluk tartışması bu davada yapılmayacaktır.

Açılacak olan kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili davasında, idarenin talebi, kamulaştırma işlemine konu taşınmazın bedelinin mahkemece tespit edilmesi ve bu bedelin nakden veya taksit yoluyla ödenmesi sonucunda, taşınmazın idare adına tescil edilmesi üzerinedir. Bu taleplerle idarece açılacak dava üzerine, mahkeme, idarenin başvuru tarihinden itibaren en geç 30 gün içerisinde, duruşma gününü tayin edecek ve dava ile ilgili evrakları (dava dilekçesi ve mahkemeye sunulan belgeler) taşınmaz malikine tebliğ edecektir. Kendisine yapılan bu tebligat üzerine taşınmaz maliki, tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde kamulaştırma işlemine karşı iptal davası açabilme imkanına sahiptir.

1- Taşınmaz malikinin tebliğ tarihinden itibaren idari yargıda dava açmaması halinde, dava asliye hukuk mahkemesi tarafından belirlenen günde duruşma yapılmak suretiyle devam edecektir. Duruşmada, tarafların kamulaştırılan taşınmazın bedeli konusunda anlaşamamaları halinde, bedel hakim tarafından tespit edilecektir. Bu tespit ise, dava devam ederken yapılacak olan bilirkişi raporu ile sağlanacaktır. Bu yolla tespit edilen bedelin hak sahibi adına yatırılması ve bedelin yatırıldığını gösteren makbuzun, 15 gün içerisinde mahkemeye sunulması halinde mahkeme, taşınmaz malın idare adına tesciline ve kamulaştırma bedelinin hak sahibine ödenmesine karar verecektir. Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından verilen tescil kararı kesin olduğundan, karara karşı kanun yollarına başvurulamayacaktır. Ancak, tarafların bedele ilişkin karara karşı, kanun yollarına başvurma hakları mevcuttur.

2- Taşınmaz malikinin, tebliğ tarihinden itibaren idari yargıda iptal davası açması halinde ise, bu sefer söz konusu davanın davalısı, kamulaştırma işlemini gerçekleştiren idare olacaktır. Açılan iptal davasının önemi, iptal davasının, bedel tespit ve tescil davasında, bekletici mesele yapılması halinde ortaya çıkmaktadır. Taşınmaz maliki tarafından, idari yargıda açılan iptal davasının, kamulaştırma bedel tespit ve tescil davasında bekletici mesele olarak kabul edilebilmesi için, davanın açılması sırasında yürütmenin durdurulması talebinde bulunulması gerekmektedir. İdare Mahkemesince, kamulaştırmanın iptaline karar verilmesi halinde, Asliye Hukuk Mahkemesi, nezdinde görülmekte olan bedel tespiti ve tescil davasının reddine karar verecektir. Aksi durumunda ise, yani İdare Mahkemesi tarafında iptal davasının reddine karar verilmesi halinde ise, Asliye Hukuk Mahkemesi kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davasını görmeye devam edecek olup, usul ve yasalar doğrultusunda karar verecektir.