İrtifak Hakkı Nedir?

 

Bir gayrimenkul sahibine başka bir gayrimenkul üzerinde sınırlı kullanım hakkı sağlanmasına irtifak hakkı denir. 4271 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 779. maddesine göre irtifak hakkı, bir taşınmaz lehine diğer taşınmaz üzerinde kurulur. İrtifak hakkı, bir kişinin gayrimenkul üzerinde sahip olduğu hakların kullanımını kısıtlar ya da gayrimenkulü belirli bir şekilde kullanma mecburiyeti getirir. Örnek olarak gayrimenkulü üzerine irtifak hakkı kurulan kişinin, arsasının bir bölümünü diğer gayrimenkul sahibine yol olarak kullandırması gerekebilir. Bu gayrimenkulün bir kısmı kullanılarak yol açılır. Böylece yola cephesi olmayan diğer gayrimenkul için irtifak hakkı kurulmuş olur.

İrtifak Hakkı Çeşitleri Nelerdir?

Üç çeşit irtifak hakkı vardır. Bunlar:

• Üst hak yani bir gayrimenkulün üzerinde ya da altında inşaat yapma hakkı
• Kaynak hakkı yani bir gayrimenkulde bulunan su kaynağından faydalanma hakkı
• Geçit hakkı yani başkasının arazisinden geçme hakkı

Yararlanma yetkisi açısından ise olumlu ve olumsuz olarak ikiye ayrılır. Eğer iki gayrimenkul arasındaki bir geçitten aktif olarak yararlanma gibi bir durum söz konusu ise buna olumlu irtifak hakkı denir. Manzara kapatmama hakkı gibi aktif kullanım olmayan durumlara ise olumsuz irtifak hakkı denir.

İrtifak Hakkı Nasıl Kurulur?

İrtifak hakkı, tarafların irtifak hakkı anlaşması ya da dava yolu ile kurulabilir. Tarafların anlaşması durumunda, resmi sözleşme yapılması ve tapu siciline tescil edilmesi gerekir. Tapu siciline tescil edilmediği takdirde gayrimenkulün yeni sahibi bu hakkı tanımayabilir. Bu sebeple sadece taraflar arasında yapılan sözleşme, irtifak hakkının kalıcı olması için yeterli değildir. Ancak 4271 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 789. maddesine göre hayvan otlatma alanını kullanmak, tarlaya su almak için ark yapma gibi durumlarda taraflar arasında resmi sözleşme yapılmazsa yerel adetler geçerli sayılır.

İrtifak Hakkı Tesisi İçin Gereken Belgeler Nelerdir?

İrtifak hakkı sağlanması istenen gayrimenkulün bağlı bulunduğu Tapu ve Kadastro Müdürlüğüne başvurulması gerekir. İrtifak hakkı sözleşmesi yapılması için tarafların ilgili Tapu ve Kadastro Müdürlüğüne ibraz etmesi gereken evraklar şunlardır:

• Her iki gayrimenkulün tapu senedi
• Gayrimenkul sahiplerinin kimliklerinin aslı ve üç adet fotokopisi
• Gayrimenkul sahibinin vekili başvuracaksa vekaletname örneği ve kimliği

Gayrimenkulün sahibi ölmüşse varislerin Tapu ve Kadastro Müdürlüklerine başvurarak kendi adlarına intikal işlemlerini yaptırmış olmaları gerekir. Bu işlemler için döner sermaye hizmet bedeli ödenir.