a) Açıklama
Diğer irtifak hakları, herhangi bir kişi veya topluluk lehine belli bir yararlanmaya yönelik olmak kaydıyla, resmi senetle kurulabilen irtifak hakları demektir.
Medeni Kanunun 838. maddesi bu durumu şöyle açıklamıştır: "Malik, taşınmazı üzerinde herhangi bir kişi veya topluluk atış eğitimi veya spor alanı ya da geçit olarak kullanılmak gibi belirli bir yararlanmaya hizmet etmek üzere başka irtifak hakları da kurabilir.
Bu haklar, aksi kararlaştırılmış olmadıkça başkalarına devredilemez ve mirasçılara geçmez. Bu hakların kapsamı, hak sahibinin olağan ihtiyaçlarına göre belirlenir.
Taşınmaz lehine irtifaklara ilişkin hükümler, bu tür irtifak haklarına da uygulanır.”
Öğretide, bu tür irtifaklara düzensiz irtifaklar denmektedir. Bu hakların başkalarına temliki veya miras yoluyla intikali ancak kuruluş resmi senedinde bu konuda açık hüküm olmasına bağlıdır. Bir açıklık yoksa bu haklar devredilemez ve miras yoluyla geçmez.
Düzensiz irtifaklar kişi veya topluluk lehine kurulabilir. Kişiden kasıt gerçek veya tüzel kişidir. Topluluk ise gerçek kişilerden veya tüzel kişilerden veya her ikisinin karmasından oluşan bir grup olabilir. Bu topluluğun tüzel kişiliğe sahip olması şart değildir. Örneğin bir okul öğrencileri, bir köy halkı, bir askeri birlik lehine irtifak hakkı kurulabilir.
1- Diğer İrtifak Haklarının Türleri
Diğer irtifak haklarını Kanun sınırlamamıştır. Madde de “atış eğitimi veya spor alanı ya da geçit olarak kullanılmak gibi” denmekle bunlar örnekleyici olarak sayılmıştır. Ancak kurulacak irtifak hakkının belirli, somut bir yararlanmaya yönelik olması gerekir. Bu yararlanmalar neler olabilir?
- Yapma borcu doğuran düzensiz irtifaklar
1- Atış eğitimi irtifakı
Bir taşınmazda bir askeri birlik veya bir avcılık klubü lehine nişan eğitimi hakkı, irtifak hakkı olarak kurulabilir.
2- Geçit irtifakı
3- Spor alanı irtifakı
Bir spor kulübü (örneğin Galatasaray veya bir köy takımı) lehine antreman yeri temin için irtifak hakkı kurulması.
4- Avlanma, odun kesme, hayvan otlatma veya ot toplama irtifakları.
5- Pazar, panayır, fuar, sergi yeri temin irtifakları gibi faaliyetler yapma borcu doğuran düzensiz irtifak haklarıdır.
- Yapmaktan kaçınma borcu doğuran düzensiz irtifaklar
1- Rekabet etmeme irtifakı
Bir caddenin lokantası veya bir benzin istasyonu çevresindeki bina veya arazi sahiplerinin lokanta veya benzin istasyonu yapmaması için irtifak hakkı kurabilir. Bir yüzme havuzu sahibi, yanındaki yüzme havuzu yapma ihtimali bulunan bir otelin havuz yaparak rekabete girmemesi için irtifak hakkı tesis edebilir.
2- Bina inşa etmeme irtifakı
3- Manzarayı engellememe (manzara) irtifakı
Deniz veya ormana bakan bir apartmanın önündeki arsa sahibinin bu manzarayı ağaç dikerek, yüksekçe bir bina inşaa ederek kapamaması için manzara irtifakı kurulabilir.
4- Çayırdan ot biçmeme, özel ormandan ağaç kesmeme irtifakı.
5- Gürültü yapmama, koku ve duman çıkarmama gibi kaçınma borçları irtifak hakkı konusu olabilir.
b) Kurulması
Diğer irtifak hakları da tapu sicil müdürlüğünde düzenlenecek resmi senetle kurulur (Tapu K.26, MK.781).
Resmi Senet Örneği:
İnşaat Yapmama İrtifakı
BİR TARAFTAN.....: .....
DİĞER TARAFTAN:....
aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır.
Bütün özellikleri bu resmi senedin arkasındaki özel sütunlarında yazılı, İzmit Yenidoğan Mahallesi Tekke Sokağında bulunan Ada 101, Parsel 4 numarasını teşkil eden 300 m2 miktarındaki Bahçe Cemil oğlu Harun Yücel adına kayıtlı iken; bu kez, evrak arasında mevcut Kadastro Müdürlüğünce kontrol edilen İzmit Belediye Encümeninin 15/5/1993 tarih ve 348 sayılı kararı ile tasdik edilen krokili beyannamede gösterildiği şekilde (A) harfi ile işaretli 5 metre eninde ve 20 metre boyunda 100 m2 kısım üzerinde bitişik aynı ada 5 parsel numaralı taşınmaz mal lehine bu kısımda hiç bir inşaat ve tesisat yapmamak ve bu bahçeyi 4 nolu parsel maliki hak devam ettiği müddetçe kullanmak üzere yıllığı 10.000.000. (Onmilyon) TL.dan cem’an (toplam olarak) 360.000.000. (Üçyüzaltmışmilyon) TL. bedel karşılığında 36 yıl müddetle İrtifak hakkı tesis ettiğini bedelini 5 nolu parsel maliki Hamit Işık’dan nakten tamam olarak aldığını ve tescilini istediğini; 5 Parsel maliki Hamit Işık da iş bu irtifak (Meni İnşaat – inşaat yasağı irtifakı) hakkını aynı bedel müddet ve şartla kabul ettiğini ve tescilini istediğini birlikte talep ve beyan ettiler....
AÇIKLAMA: Bir parsel maliki ile diğer parsel maliki anlaşarak, bahçesine inşaat yapmamayı, örneğin diğer parseldeki yazlığın manzarasını kapatmamayı taahhüt edebilir. Bu hak bir parsel lehine veya bir şahıs lehine tesis edilebilir. Bedelli veya bedelsiz olabilir. Şahıs lehine ise yükümlü parselin irtifak hakları sütununa bu hakkın tescili yeterlidir. Bir parsel lehine tesis edilmiş ise yükümlü ve yararlanan parsellerin her ikisinin de irtifak hakları sütununa tescili zaruridir.
c) Tapuya Tescili
Diğer (düzensiz) irtifak haklarının tescili Tapu Sicil Tüzüğünün 30. maddesinde gösterildiği şekilde irtifak hakları sütununa yapılır (MK. 780).
Örnek:
a - M : Galatasaray Spor Klubünün bu parselde on yıl süreyle antreman yapma hakkı (irtifakı) vardır. Tarih - Yevmiye.
b - M :... şirketi lehine panayır - sergi yeri irtifakı vardır. Tarih - Yevmiye.
c - M : Ahmet Serdar kızı Meziyet Ece UZEL lehine manzarayı kapamama irtifakı vardır. Tarih - Yevmiye.
d) İşlemin Mali Yönü
1. Diğer irtifak haklarının tesisinde; genel beyan döneminde beyan edilen emlak vergisi değerinden (diğer yıllarda bir önceki senenin emlak vergisi değerine her yıl Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı uygulanarak bulunacak değerden) az olmamak üzere bildirilen bedel üzerinden, lehine bu haklar tanınandan 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı Tarifenin (20.e) pozisyonu uyarınca Binde 15 oranında tapu harcı tahsil edilir.
Diğer irtifak hakları bedelsiz olarak tanınıyor ise, yine lehine irtifak hakkı tesis edilenden (4) nolu pozisyon uyarınca Binde 54 oranında tapu harcı tahsil edilir. Bedelsiz tesis ve devirde ayrıca Damga Vergisi Kanuna ekli (I) sayılı tablonun 1/b pozisyonu uyarınca tutarı her yıl belirlenen miktarda maktu damga vergisi tahsil edilmesi uygulaması kaldırılmıştır.
2. Döner Sermaye İşletmesince belirlenen tarifeye göre ücret tahsil edilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder