GEÇİT HAKKI (MK. 747 – 748, 838)
a) Açıklama ve İstenen Belgeler
Geçit hakkı, başkasının arazisinden geçmek hakkıdır. Bu hak Medeni Kanunun 748. maddesine göre bir irtifak hakkı olarak tapu siciline tescil olunabilir.
Uygulamada irtifak haklarının en çok rastlanılan çeşidi geçit (mürur) hakkıdır.
Bu hak bir şahıs veya taşınmaz lehine kurulabilir. Şahıs gerçek veya tüzel kişi olabilir.
Müşterek mülkiyette bir paydaşın tek başına bu hakkı tesis etmesi mümkün olmayıp, tüm paydaşların işleme katılmaları gerekir.
İstenen Belgeler:
1. Geçit hakkı istenen taşınmaz malın tapu senedi veya tapu kayıt örneği, yoksa taşınmaz malın ada ve parsel numarasını belirtir belge, ya da malikin sözlü beyanı,
2. Taşınmaz malın maliki veya temsilcisinin fotoğraflı nüfus cüzdanı ve temsil belgesi,
3. Geçit hakkı mahkeme kararı ile kuruluyorsa kesinleşmiş mahkeme kararı,
4. Geçit hakkı pafta üzerinde de bir işlem yapılmasını gerektiriyorsa taşınmaz malların bulunduğu yere göre belediye encümeni veya il idare kurulunun olumlu kararı ve değişiklik beyannamesi.
b) Kurulması
a) Resmi Senetle:
Tarafların anlaşması halinde tapu sicil müdürlüğünde düzenlenecek resmi senetle geçit hakkı kurulur. Geçit hakkı, bedelli veya bedelsiz olarak kurulabilir.
Ancak, geçme hakkının nasıl (yaya olarak, traktörle vb.) ve ne zamanlar (mahsülsüz mevsimde, ekin biçildikten sonra, her zaman, Ocak ve Temmuz aylarında gibi) kullanılacağı resmi senette belirlenmiş olmalıdır.
Ayrıca, bu hakkın arazi veya arsanın neresinden kullanılacağı (nereden geçileceği) bir haritaya (değişiklik beyannamesine) bağlanmalıdır.
b) Resmi Senet Örneği
BİR TARAFTAN.....: .....
DİĞER TARAFTAN:....
aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır.
Bütün özellikleri bu resmi senedin arkasındaki özel sütunlarında yazılı, Gölcük Yenimahalle’de kain ada 121, Parsel 10 numarasını teşkil eden 180 m2 miktarındaki bahçeli kargir ev Aytuğ kızı İlayda Yakar adına kayıtlı iken; bu kez Belediye Encümeninin 7.11.1998 tarih ve 1001 sayılı kararı ile tasdik edilen ve Kadastro Müdürlüğünce kontrol edilen 30.11.1998 tarihli değişiklik beyannamesinde gösterildiği şekilde yol cephesi 1 metre genişliğinde ve 10 metre derinliğinde 10 m2 miktarındaki kısım üzerinde 1.000.000.000. (Birmilyar) TL. bedel karşılığında 121 ada 11 parsel lehine 30 yıl müddetle yaya olarak geçit hakkı tesis ettiğini ve bedelini 121 ada, 11 Parsel numaralı taşınmaz malın maliki Emre Karataş’tan nakten ve peşinen aldığını ve tescilini istediğini; Emre Karataş da maliki bulunduğu 121 ada 11 Parsel numaralı 348.80 m2 miktarındaki Bahçeli kargir ev lehine krokili beyannamede gösterildiği şekilde tesis edilen iş bu geçit hakkını aynı bedelle kabul ettiğini birlikte talep ve beyan ettiler....
c) Mahkeme Kararıyla:
Medeni Kanunun “Zorunlu Geçit” başlığını taşıyan 748. maddesine göre, genel yola çıkmak için yeterli geçidi bulunmayan taşınmaz maliki karşılığını tam ödemek kaydıyla komşularının kendisine uygun bir yeri yol olarak bırakmalarını mahkemeden talep edebilir.
Mahkeme bu talep doğrultusunda karar verirse yolun yeri haritaya bağlanır ve kararın kesinleşmesinden sonra tapu sicilinin irtifak hakları sütununda gerekli tescil yapılır.
c) Tescili
Geçit hakkının tescili Tapu Sicil Tüzüğünün 30. maddesine uygun olarak irtifak hakları sütununa yapılır.
Şahıs lehine geçit hakkına örnek:
a- M:Haritasında gösterilen yerden 30 yıl süreyle Yener oğlu Emre KARATAŞ' ın yaya olarak geçme hakkı vardır. Tarih - Yevmiye.
Taşınmaz lehine geçit hakkına örnek:
a- M:101 ada 2 nolu parsel Malikinin haritasında gösterildiği şekilde bu parselden geçme hakkı vardır. Tarih - Yevmiye.
b- H:101 ada 1 nolu parselden bu parsel malikinin geçme hakkı vardır. Tarih - Yevmiye
d) İşlemin Mali Yönü
1. Geçit hakkı tesisinde; genel beyan döneminde beyan edilen emlak vergisi değerinden (diğer yıllarda bir önceki senenin emlak vergisi değerine her yıl Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı uygulanarak bulunacak değerden) az olmamak üzere bildirilen bedel üzerinden, lehine geçit hakkı tanınandan 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı Tarifenin (20.e) pozisyonu uyarınca Binde 15 oranında tapu harcı tahsil edilir.
Geçit hakkı bedelsiz olarak tanınıyor ise, yine lehine geçit hakkı tesis edilenden (4) nolu pozisyon uyarınca Binde 54 oranında tapu harcı tahsil edilir. Bedelsiz tesis ve devirde ayrıca Damga Vergisi Kanuna ekli (I) sayılı tablonun 1/b pozisyonu uyarınca tutarı her yıl belirlenen miktarda maktu damga vergisi tahsil edilmesi uygulaması kaldırılmıştır. (Bkz. Sükna Hakkının Mali Yönü).
2. Döner Sermaye İşletmesince belirlenen tarifeye göre ücret tahsil edilir.
Geçit hakkı, başkasının arazisinden geçmek hakkıdır. Bu hak Medeni Kanunun 748. maddesine göre bir irtifak hakkı olarak tapu siciline tescil olunabilir.
Uygulamada irtifak haklarının en çok rastlanılan çeşidi geçit (mürur) hakkıdır.
Bu hak bir şahıs veya taşınmaz lehine kurulabilir. Şahıs gerçek veya tüzel kişi olabilir.
Müşterek mülkiyette bir paydaşın tek başına bu hakkı tesis etmesi mümkün olmayıp, tüm paydaşların işleme katılmaları gerekir.
İstenen Belgeler:
1. Geçit hakkı istenen taşınmaz malın tapu senedi veya tapu kayıt örneği, yoksa taşınmaz malın ada ve parsel numarasını belirtir belge, ya da malikin sözlü beyanı,
2. Taşınmaz malın maliki veya temsilcisinin fotoğraflı nüfus cüzdanı ve temsil belgesi,
3. Geçit hakkı mahkeme kararı ile kuruluyorsa kesinleşmiş mahkeme kararı,
4. Geçit hakkı pafta üzerinde de bir işlem yapılmasını gerektiriyorsa taşınmaz malların bulunduğu yere göre belediye encümeni veya il idare kurulunun olumlu kararı ve değişiklik beyannamesi.
b) Kurulması
a) Resmi Senetle:
Tarafların anlaşması halinde tapu sicil müdürlüğünde düzenlenecek resmi senetle geçit hakkı kurulur. Geçit hakkı, bedelli veya bedelsiz olarak kurulabilir.
Ancak, geçme hakkının nasıl (yaya olarak, traktörle vb.) ve ne zamanlar (mahsülsüz mevsimde, ekin biçildikten sonra, her zaman, Ocak ve Temmuz aylarında gibi) kullanılacağı resmi senette belirlenmiş olmalıdır.
Ayrıca, bu hakkın arazi veya arsanın neresinden kullanılacağı (nereden geçileceği) bir haritaya (değişiklik beyannamesine) bağlanmalıdır.
b) Resmi Senet Örneği
BİR TARAFTAN.....: .....
DİĞER TARAFTAN:....
aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır.
Bütün özellikleri bu resmi senedin arkasındaki özel sütunlarında yazılı, Gölcük Yenimahalle’de kain ada 121, Parsel 10 numarasını teşkil eden 180 m2 miktarındaki bahçeli kargir ev Aytuğ kızı İlayda Yakar adına kayıtlı iken; bu kez Belediye Encümeninin 7.11.1998 tarih ve 1001 sayılı kararı ile tasdik edilen ve Kadastro Müdürlüğünce kontrol edilen 30.11.1998 tarihli değişiklik beyannamesinde gösterildiği şekilde yol cephesi 1 metre genişliğinde ve 10 metre derinliğinde 10 m2 miktarındaki kısım üzerinde 1.000.000.000. (Birmilyar) TL. bedel karşılığında 121 ada 11 parsel lehine 30 yıl müddetle yaya olarak geçit hakkı tesis ettiğini ve bedelini 121 ada, 11 Parsel numaralı taşınmaz malın maliki Emre Karataş’tan nakten ve peşinen aldığını ve tescilini istediğini; Emre Karataş da maliki bulunduğu 121 ada 11 Parsel numaralı 348.80 m2 miktarındaki Bahçeli kargir ev lehine krokili beyannamede gösterildiği şekilde tesis edilen iş bu geçit hakkını aynı bedelle kabul ettiğini birlikte talep ve beyan ettiler....
c) Mahkeme Kararıyla:
Medeni Kanunun “Zorunlu Geçit” başlığını taşıyan 748. maddesine göre, genel yola çıkmak için yeterli geçidi bulunmayan taşınmaz maliki karşılığını tam ödemek kaydıyla komşularının kendisine uygun bir yeri yol olarak bırakmalarını mahkemeden talep edebilir.
Mahkeme bu talep doğrultusunda karar verirse yolun yeri haritaya bağlanır ve kararın kesinleşmesinden sonra tapu sicilinin irtifak hakları sütununda gerekli tescil yapılır.
c) Tescili
Geçit hakkının tescili Tapu Sicil Tüzüğünün 30. maddesine uygun olarak irtifak hakları sütununa yapılır.
Şahıs lehine geçit hakkına örnek:
a- M:Haritasında gösterilen yerden 30 yıl süreyle Yener oğlu Emre KARATAŞ' ın yaya olarak geçme hakkı vardır. Tarih - Yevmiye.
Taşınmaz lehine geçit hakkına örnek:
a- M:101 ada 2 nolu parsel Malikinin haritasında gösterildiği şekilde bu parselden geçme hakkı vardır. Tarih - Yevmiye.
b- H:101 ada 1 nolu parselden bu parsel malikinin geçme hakkı vardır. Tarih - Yevmiye
d) İşlemin Mali Yönü
1. Geçit hakkı tesisinde; genel beyan döneminde beyan edilen emlak vergisi değerinden (diğer yıllarda bir önceki senenin emlak vergisi değerine her yıl Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı uygulanarak bulunacak değerden) az olmamak üzere bildirilen bedel üzerinden, lehine geçit hakkı tanınandan 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı Tarifenin (20.e) pozisyonu uyarınca Binde 15 oranında tapu harcı tahsil edilir.
Geçit hakkı bedelsiz olarak tanınıyor ise, yine lehine geçit hakkı tesis edilenden (4) nolu pozisyon uyarınca Binde 54 oranında tapu harcı tahsil edilir. Bedelsiz tesis ve devirde ayrıca Damga Vergisi Kanuna ekli (I) sayılı tablonun 1/b pozisyonu uyarınca tutarı her yıl belirlenen miktarda maktu damga vergisi tahsil edilmesi uygulaması kaldırılmıştır. (Bkz. Sükna Hakkının Mali Yönü).
2. Döner Sermaye İşletmesince belirlenen tarifeye göre ücret tahsil edilir.
Yorumlar