GENEL TEKNİK ŞARTNAME

GENEL TEKNİK ŞARTNAME

Çimento Genel Teknik Şartnamesi
İnşaatta kullanılacak çimento Türk Standartlarına (TS. 19) uygun olacaktır.
İdare ya da müteahhidin sorumlu elemanlarının gerekli gördüklerinde alınacak örnek, yetkili laboratuarlarda analiz ettirilecek, çimentonun Türk Standartlarına uygunluğu tespit edilecektir.
Çimentonun şantiyeye giriş tarihi ile miktarı müteahhit ve idare ile birlikte düzenlenecek tutanakla tespit edilecektir.
İnşaat için gerekli çimento miktarı iş programına uygun olacak şekilde şantiyede depo edilecektir.
Çimentolar, net ağırlığı 50 kg. olmak üzere, üzerinde fabrika markası bulunan ağızları orijinal olarak kapalı, yırtıksız, deliksiz kâğıt torbalar içinde bulunacaktır. Muhtelif fabrikaların çimentoları ayrı inşaat ünitesinde karıştırılarak kullanılamaz. Çimento rutubetsiz ve üzeri örtülü yerlerde depolanacaktır. Depo ya da ambarlarda; çimento torbaları zeminle temas etmeyecek şekilde ahşap ızgara üzerine en çok sekiz sıra halinde istif edilecektir.
Halen piyasada mevcut muhtelif cins ve isimdeki çimentolar :
1.- Normal portland çimentosu TS = 19
2.- Yüksek fırın portland çimentosu TS = 20
3.- Traslı çimento TS = 26
4.- Siman fondü
5.- Beyaz çimento TS = 21
6.- Süper siman
Hususi fenni şartnamesinde belirtilmek şartıyla ve özel nakil vasıtası temin edilebildiği hallerde inşaatta dökme çimento kullanılacaktır.
 Kireç Genel Teknik Şartnamesi (TS.30)
İnşaatta kullanılan kireçler Türk standartlarına uygun beyaz, dolomik su kirecinden ibarettir. Beyaz ve dolomik kireçlerinin rengi beyaz yada beyazımtıraktır.
Rutubet etkisi sönmüş ve bu nedenle toz haline gelmiş kireçler kullanılmaz. İşyerine gelen kireç bekletilmeden söndürülecektir. Söndürme içinde dikkat edilecek hususlar aşağıda belirtilmiştir.
a - Kireç özel olarak hazırlanmış ahşap tekneler içerisinde söndürülmelidir.
b - Söndürme işine başlanırken su, kirecin üzerine değil, teknenin kenarına dökülerek kireç tamamen su içinde kalacak şekilde doldurulur. Söndürme ameliyesi devamlı, gözle takip edilerek buhar çıkmağa başlayınca kireç suya karıştırılır.
Buharın çıkmasını önlemek üzere tedricen yeteri kadar su ilâve edilir. Bu cins çabuk sönen kirecin söndürülmesi sırasında fazla su katmaktan çekinmemelidir. Bu işte yetişmiş tecrübeli işçiler tarafından söndürülüp koyuca süt kıvamına getirilen kireç ince tel süzgeçten geçirilerek evvelden hazırlanmış kuyulara doldurulacaktır.
Kuyu içinde toplanan kireç bir miktar suyunu çektikten ve koyulaştıktan sonra üstü ince bir kum tabakası ile örtülerek güneş, don v.b. etkilerden korunacaktır. Kireç kuyusu yanlarının göçmesini önlemek üzere kuyu, gerektiğinde ahşap kaplama ile iksa edilecektir.
Sönmüş kireç yağlı ve beyaz renkte olacak ve içerisinde yabancı maddeler bulunmayacaktır. Sönmüş kirecin kuyuya doldurulduktan sonra kârgir inşaatta kullanılacağı hallerde en az bir hafta, sıva harcında kullanılacağı hallerde ise en az üç hafta dinlendirilmesi şarttır. Sönük işi nihayet bulup çukurdaki kireç çatlayarak koyu bir hamur kıvamı almadıkça, kullanılmayacaktır. Elek altına gelen kısım ile yanları iksa edilmemiş kireç kuyusunun kenarlarına yakın kısımlar ve taban kısmındaki kireç inşaatta kullanılmayacaktır.
İyi cins kalkerin yakılmasından elde edilen mermer kireci badana, mermer sıva ve benzeri ince işlerde kullanılır.
SU KİRECİ :
(TS. 30) Türk standartlarına uygun su kireci, gri yada kırmızı kahverengiye çalan açık sarı renkte olup, aynen çimento gibi harç bağlantı malzemesi olarak kullanılır.
Taşıma, depolama ve kullanma şarları çimentonunki gibidir.
Su Genel Teknik Şartnamesi (TS.266)
Beton ve harç yapılmasında, kum çakıl gibi inşaat malzemelerinin yıkanmasında ve yapılmış imalatın sulanmasında kullanılacak su temiz, berrak, kil, çamur, yağ, lağım suyu, alkali ve asitleri ihtiva etmeyecektir.
Alman sertlik idrometri derecesi beşten veya dokuz Fransızdan az olan sular, bataklık, deri, boya, galvaniz, kok ve sınai imalât fabrikaları suları ve bunlarla karışan sular, % 0,3 den fazla (S04) ihtiva eden sülfatlı sular, litrede 100 mg. dan fazla (Mg0) ihtiva eden sular kullanılmaz.
Sertlik derecesi (5) den az olan sular yeteri kadar kireç katılarak kullanılabilir.
İnşaatta kullanılacak suyun niteliğinden şüphe edildiği takdirde örnek alınarak kimyasal analiz yaptırılmalı ve inşaatta zararlı olduğu tespit edilirse kullanılmamalıdır.
 Alçı Genel Teknik Şartnamesi (TS.370)
Yapı alçıları, alçı taşında (Ca S04 2H02) bulunan kristal haldeki suyun kısmi ya da tamamen giderilmesi suretiyle elde edilir. Çabuk ve ağır sertleşen olmak üzere ikiye ayrılır.
Başlıca yapı alçıları ve elde edilmeleri :
9.1 - İnce alçı (Stuk; Kartonpiyer alçısı) : Alçı taşının (130 -160) derecede pişirilmesi suretiyle elde edilen alçı olup, çabuk sertleşen alçı grubuna dahildir. Bu alçı ile kireçli sıva harcına katkı ya da ince sıva (perdah sıvası) olarak kullanılır. Keza kartonpiyer, kalıp ve rabist işleri ile alçıdan bazı yapı elemanlarının imalinde de kullanılır.
9.2 - Sıva alçısı : (adi alçı) Alçı taşının (170-250) derecede pişirilmesi suretiyle elde edilen alçı olup bu da çabuk sertleşen alçı grubuna dahildir. Sıva işleri için katkısız alçı sıvası, alçı-kum sıvası, alçı kireç sıvası, kireçli alçı sıvası ve kartonpiyer işlerinin dolgu işlerinde kullanılır. Çabuk sertleşen bu alçılara, (Sodyum sülfat, boraks sodyum, fosfat ve jelatin, tutkal gibi kolleidler ya da kazain, şeker, ispirto, sıcak su) ilave edilerek sertleşmesi geciktirilebilir.
9.3 - Sert sıva alçısı : Özel metotlara göre imal edilen, ağır sertleşen alçıdır. Bu alçı sıva alçısına göre sertliği daha yüksek ve kum payı daha fazla olan sıvaların yapılmasını sağlar.
Alçıların nitelikleri Türk Standartlarına (TS. 370) Yapı alçısının 1 ve 2 No.lu maddelerine uygun olacaktır.
Alçıların çabuk daha ani sertleşmesini sağlamak için yukarıda adı geçen kimyasal katkılar şantiyede değil, alçının imali sırasında karıştırılmış olacaktır.

Agrega, Taş, Harç ve Kargir Genel Teknik Şartnamesi İhtiyaç yerine göre agreganın lüzumlu granülometri, temizlik, basınç ve aşınmaya, tabii ve harici hava tesislerine dayanıklılık göstermesi gereklidir. Agrega genel olarak su içinde yumuşamayacak, kimyevi olarak dağılmayacak, çimento ile birlikte zararlı bir birleşime geçmeyecek ve çeliğin korezyonunu hızlandırmayacaktır. Dane şekilleri mümkün olduğu kadar yuvarlak, kürevi veya kübik olacaktır. Agrega yeteri kadar basınca dayanıklı olmalıdır. Tabii kum ve çakıllarda genel olarak bu dayanıklılık mevcuttur. Kırma kum veya çakıl ile, agrega temini istendiği takdirde menşe taşlarının, 1000 kg/cm² basınca dayanıklı olması lazımdır. Bu takdirde ayrıca kırma kum ve taş için bir laboratuvar araştırmasına lüzum kalmayacaktır. Agrega, dona dayanıklı olmalı, 8 mm. çapına kadar agregada veznen % 10 dan az dona dayanıksız malzeme bulunabilir. 8 mm. çapın üstünde bu oran % 5'i geçmeyecektir. Bütün harçlarda dere, ocak veya kırma taş kumu kullanılacaktır. Yıkanmamış deniz kumu ancak dolgu ve tesviye işlerinde kullanılabilir. Harç veya betonun prizine sertleşmesine mani olacak, betonun mukavemetini veya yoğunluğunu azaltacak, çatlaklar meydana getirecek veya çeliğin normal korezyonunu artıracak unsurlar zararlı maddelerdir. 10.a - Killi, topraklı taş tozu maddeleri : Bu gibi maddeler 0.063 mm.'lik elekten geçen maddelerdir. Bu yabancı maddeler 0 ile 3 mm. çap grubuna kadar veznen % 4'ü geçemez. 0 ile 3 mm. çap grubunda ise veznen % 3'ü geçemez. 7 mm. ile 70 mm. çap grubunda veznen % 5'i geçemez. Bu yabancı maddelerin tespiti aşağıda yazıldığı gibi yapılır. 10.b - Organik malzeme : Kullanılacak agregada organik malzeme veznen % 0,5'i geçemez. (Maden kömürü, şekerli maddeler gibi) 10.c - Kükürt bileşimleri : Zararlı maddeleri sülfitler (S03) ile suda eriyen sülfat, susuz alçı taşı, alkali sülfatlardır. Yalnız baryum sülfat tuzu suda pek erimediğinden zararlı madde olarak sayılmaz. Beton prizini, sertleşmesini değiştirecek zararlı maddelerin tespiti, suda eriyen demir bileşimleri, nitratlar, flor mürekkebi hariç bütün halojen mürekkepleri gibi maddelerin gerektiğinde Iaboratuvar usullerine göre muayeneleri yapılır. Yine yüksek fırın cürufundan yapılan agregalarda da yabancı maddelerin araştırılması söz konusu laboratuvar usullerine göredir. Şantiyede agrega için yapılacak en önemli zararlı madde denemesi, killi topraklı, taş tozlu maddeler denemesidir. Hangi dane çapları arasında bu deney yapılacaksa, o elekten geçmiş ocak suyu rutubetindeki malzemeden tabii şev açısında bir koni yığını yapılır. Bu yığının tepesinden, şev eteği dibinden bu iki nokta ortasından 20 şer Kg. olmak üzere takriben 60 Kg.'lik bir numune alınır. İyice şev yaptırılmadan karıştırılarak numune malzeme olarak bu karışımdan 20 Kg. ayırt edilir. 10.1 - Yapıda kullanılacak kum : TS : (706, 2717) Şişe deneyi : 1 litrelik ölçekli silindirin içine ¾ litre su konur. Üzerine yarım kilo numune malzemesi konur. Şişe kapatılır. 3 kere 20 şer dakika ara ile iyice çalkalanır. Bundan sonra şişe 1 saat sarsıntısız bir yerde bekletilir. Gözle ayırt edilebilecek yerden başlayarak en ince kum hariç çöküntünün hacmi tespit edilir. Bu hacim, 0.6 (gr/cm³) ile çarpılarak numunenin zararlı madde kuru ağırlığı bulunur. 1 saatlik deneyden sonra (deney sonucu çap grupları zararlı maddeler limitine pek yaklaşmışsa) kati netice alınamıyorsa numune 24 saat bekletilir; aynı şekilde hacim ölçülür. 0,9 (gr/cm3) ile çarpılarak kuru zararlı malzeme ağırlığı bulunur. Daha sıhhatli neticeler alınması isteniyorsa usulüne göre laboratuvarda üç elekten yıkama deneyi yapılabilir. Tarifler : 1 mm.'lik delikli elekten geçen kuma ince kum. 3 mm.'lik delikli elekten geçen, 1 mm.'den geçmeyen kuma orta kum. 7 mm.'lik delikli elekten geçen 3 mm.'den geçmeyen kuma iri kum, denir. 0,2 mm.'lik elekten geçen kum oranı zararlı madde dahil veznen % 15'den az olacaktır. Temiz su ile yıkandıktan sonra yukarıdaki niteliği kazanan deniz kumu dahil, inşaatta kullanılabilir. İdarenin müsaadesi olmadan başka ocaklardan kum kullanılamaz. 10.2 - Yapıda kullanılacak çakıl ve kırmataş : (TS. 706) Sert, dayanıklı olacak içinde toprak, kil ve organik maddeler bulunmayacaktır. Çakıl ve kırmataş dona dayanıklı ve basınç direnci en az beton direncine eşit olacaktır. Her türlü betonda dere, ocak çakılı ya da kırmataş kullanılacaktır. Denizden elde edilen çakıl yıkanmadan ancak dolgu, tahkim ve filtre işlerinde kullanılabilir. Çakıl ve kırmataş içerisindeki zararlı maddeler toplamı (hacim olarak) % 2'yi geçmeyecektir. Çakıl ve kırmataş taneleri genellikle yuvarlak veya kübik olacak yassı ve uzun olmayacaktır. Çeşitli dere ve ocaklardan alınan çakıllar ve kırmataşlar idarenin izni olmadan karıştırılamaz. 15 mm. den geçen, ve 7 mm. den geçmeyen çakıla İNCE ÇAKIL 30 mm. den geçen, ve 15 mm. den geçmeyen çakıla ORTA ÇAKIL 70 mm. den geçen, ve 30 mm. den geçmeyen çakıla İRİ ÇAKIL, denir. Temiz su ile yıkandıktan sonra yukarıdaki nitelikleri kazanan çakıl ve kırmataşlar (deniz çakılı dahil) yapıda kullanılabilir. 10.3 - Kum ve çakıl yıkanması : Kum ve çakıl su şartnamesine uygun su ile yıkanacaktır. Yıkama; patenli bir yıkama tesisi kullanılması hali dışında kum ve çakılın sürüklenmelerini önleyici tedbirler alınmak üzere yalak veya oluklar içinde yapılacaktır. Kum - Çakıl akarsu veya kapalı tekne içinde yıkanacak ise malzemenin tekne içindeki yüksekliği 10 cm.yi geçmeyecek şekilde yayılacak ve tekne, malzeme üst seviyesi 5 cm. aşacak surette su ile doldurulacaktır. Bu durumda malzeme yeteri kadar karılmak, aktarılmak ve yıkama suyu en az bir kere değiştirilmek üzere ve berrak hal alıncaya kadar yıkamaya devam edilecektir. 10.4 - Yapı taşları : (TS. 1910 /2513) Genellikle kargir yapıda kullanılacak taşlar, homojen, sert, damarsız, çatlaksız, yoğun, hava etkilerine ve dona dayanıklı, ocak nemini kaybetmiş, darbe etkisi ile dağılmayacak nitelikte olacaktır. Taşların harca yapışma niteliği tam olacaktır. Kırılınca meydana gelen yüzeyleri sedef gibi ya da pul pul gözüken taşlar sağlam da olsa kullanılamaz. Kalker türünden taşlar ateş etkisi olan yerlerde kullanılamaz. Özellikle yonu işlerinde kullanılacak taşlar ince taneli ve kolaylıkla işlenebilir olacaktır. Genel olarak sanat yapıları ve yapı işlerinde; daha önce aynı ocaktan çıkarılıp da, yakın yapılarda kullanılmış ve dayanıklılığı deneylenmiş taşlar öncelikle kullanılır. Toplama taşlarla kargir yapılmaz. Ancak köşeli biçim verilen toplama taşlar taşıyıcı olmayan yerlerde kullanılabilir. Önemli yapılarda gerektiğinde, usulüne uygun numunelerle, kesin olarak laboratuvar deneyleri yapılacak ve özel teknik şartlaşmasındaki nitelikleri veren taşlar kullanılacaktır. 10.4 /a) Kargir yapılarda kullanılan moloz taşı : Özel bir yontma işine tabi tutulmadan ocaktan çıktığı gibi kullanılan taşlardır. Görünen yüzeylerde taşların köşe açıları 60 dereceden küçük olmayacaktır. Duvardaki taşların en küçük kenarı 10 cm.'den az olmayacaktır. 10.4/b) Çaplanmış moloz taşı : Kenarları çekiçle düzeltilmiş dikdörtgen ya da çok kenar yüzlü düzgün biçim verilmiş taşlardır. Yatak ve yan yüzeyleri taşların görünen yüzeyine genellikle dik ve en az 5 cm. kısmı düzeltilmiş olacaktır. Çok kenarlılarda hiç bir köşe açısı 60 derecenin altına düşemez. Taşların görünen yüzeylerinde kenarlarından daha çukur kısımlar bulunmayacaktır. Kabarık kısımlarda 5 cm.yi geçmemek üzere istenildiği kadar bırakılacaktır. En küçük kenarı ise 15 cm.'den küçük olmayacak ve duvar derinliğine giren boyutu, diğer iki boyutundan büyük olacaktır. Kemerlerde; kemer taşları, kemer eğrisine uygun olacak şekilde çaplanacaktır. 10.4/c) Kaba yonu taş : Yatak ya da yan yüzeyleri, görünen yüzeyine dik, en az 15 cm. olmak üzere murç ya da tarak ile düzeltilmiş dikdörtgen ya da çok kenarlı yüzeyli düzgün şekil verilmiş taşlardır. Bu taşların görünen yüzey kenarları aynı düzlemde olacaktır. İstenildiğinde taşın görünen yüzey çevresinde yaklaşık olarak 2 cm. eninde kalem ile ince tesviyeli bir çerçeve yapılabilir. Cephe taşlarının görünen yüzeylerindeki kabarıklık 3 cm.yi geçmeyecek ve taş yüzeylerinde kenarlarından çukur kısımlar bulunmayacaktır. Çok kenarlı yüzeylerde hiç bir köşe açısı 60 derecenin altına düşemez. Dikdörtgen yüzeyli taşların yüksekliği en az 20 cm. genişliği, en az 30 cm. ve derinliği de en az 25 cm. olacaktır. Çok köşeli taşlarda en küçük kenar 15 cm. taşın duvara giren kısmı 25 cm.den az olamaz. Bu taşların yatak ve yan yüzeylerinde 15 cm. derinliğe kadar hiç bir kesit daralması olmayacaktır. Bunun gerisinde her kenardan itibaren 2 cm. den çok olmamak şartıyla bir kesit daralması kabul edilebilir. 10.4/d) Özel kaba yonu taş : Görünen yüzeylerin ölçüleri projesine göre yapılmış ve yonu şekli kaba yonu taş esaslarına uyularak hazırlanmış taşlardır. Kemer veya kubbe inşaatında kullanılacak özel kaba yonu taşların kemer ya da kubbe iç eğrisi yan çapı doğrultusunda gelecek yatak ve yan yüzeyleri tamamen murçla işlenecektir. 10.4/e) İnce yonu taş : Görünen yüzeyleri tamamen, yatak ve yan yüzeyleri 15 cm. derinliğe kadar gönyesinde ve düzlem olarak kenarları düzgün ve keskin doğrular teşkil edecek şekilde kalemler ve geri kalan kısımları murç veya ince tarakla tesviye edilmiş taşlardır. Görünen yüzeylerde kenarların teşkil ettiği düzleme göre çukurluk kabul edilmez, ancak kalemle teşkil edilen çerçeve içerisi, hemen hemen aynı düzlemde olabileceği gibi bu düzleme paralel 2 cm. kadar çıkıntılı olarak da murç ya da ince tarakla işlenebilir. Yatak ve yan yüzeylerinde 15 cm. derinliğe kadar hiçbir kesit daralması olmayacaktır. Bu derinlikten sonra yüzeylerde 2 cm. den fazla olmamak şartıyla bir kesit daralması kabul edilebilir. Taşların en küçük boyutu 20 cm. den az olmayacaktır. 10.4/f) Özel ince yonu taşı : Görünen her taşın yüzeylerinin ölçüleri projesine göre yapılmış ve yonu taş esaslarına uyularak hazırlanmış taşlardır. Kemer ya da kubbe inşaatında kullanılacak özel ince yonu taşların kemer ya da kubbe iç eğrisi yarıçapı doğrultusuna gelecek yatak ve yan yüzeyleri tamamen murçla işlenecektir. 10.4/g) Kesme taş : Özellikle estetik ve mimari düşüncelerle onanlı proje ve detaylarına uygun olarak, bütün yüzeyleri düzgün geometrik şekilde yontulup hazırlanmış taşlardır. Bu taşların görünen yüzeylerini çevreleyen kenarlar gayet düzgün doğrulardan meydana getirilecektir. Kesme taşların yatak ve yan yüzeylerinde herhangi bir kesit daralması olmayacak, bütün görünen yüzeyleri etrafında kalemle çerçeve yapılacak ve çerçevenin içi kalem veya ince tarakla düzlem olarak gayet düzgün tekilde tesviye edilecektir. Kesme taş inşaatın içerden bağlantısı sağlayacak kenet ve harç yuvalar önceden hazırlanmış olacak, bu yuvalar kenarları 10 cm. den yakın olmamak üzere dik olarak teşkil edilecektir. Taşların hazırlandığı yerden inşaattaki yüzeylerine taşınmasında ve konmasında kenar ve köşelerinin bozulmamasını sağlayacak gerekli tedbirler alınacaktır. 10.4/h) Kaldırım taşı : Kaldırım yapılmasında kullanılacak taşların kenarları doğru, yüzeyleri düzgün ve genellikle dikdörtgen veya çok kenarlı olacak ya da çekiç ile kırılarak bu şekle getirilecektir. Taşlar genellikle (15 - 25) cm. kalınlığında olacaktır. Aşınmaya dayanıklı olacaktır. 10.4/i) Doğal Parke taşı ( TS 2809 ) : Doğal parke taşları, granit ve bazalt ,diyorit, diyabaz, melafir, gabro, grovak ve benzeri taşlardan küp veya prizmaya yakın şekilde kırılarak imal edilen yol, meydan, park ve benzeri yerlere döşenen taşlardır. Doğal parke taşları, özelliklerine göre; I.sınıf ve II. sınıf olmak üzere iki sınıfa, I.sınıf parke taşları boyutlarına göre ; - Büyük Parke Taşları ( BPT ) Çizelge 1. - Küçük Parke Taşları ( KPT ) Çizelge 2. - Mozaik Parke Taşları ( MPT ) Çizelge 3. II. sınıf parke taşları boyutlarına göre - Büyük Parke Taşları ( BPT ) Çizelge 1. - Küçük Parke Taşları ( KPT ) Çizelge 2; türlere ayrılırlar. Boyut toleransları, büyük parke taşlarının I. ve II.sınıflarında +- % 10, küçük parke taşlarının 1. sınıfında +- % 10, 2. sınıfında ise +- % 15 ve mozaik parke taşlarında da +- % 10’a kadardır. Büyük parke taşları, biçim ve boyutlarına göre; parke taşları, bağlayıcı parke taşları olmak üzere iki tipe ayrılırlar. Bağlayıcı parke taşları, her sıranın başında ve sonunda kullanılan ve boyları büyük parke taşlarının takribi 1.5 katı olan taşlardır. Parke taşları diğer özellikleri ve deney sonuçları itibariyle TS 2809 – ‘a uygun olacaktır. BOYUT TABLOLARI Çizelge 1 – Büyük Parke Taş Boyutları ( mm ) Çizelge 2 – Küçük Parke Taş Boyutları ( mm ) Çizelge 3 – Mozaik Parke Taş Boyutları ( mm ) 10.4/k) Dalgakıran, rıhtım ve kıyı müdafaası inşaatında kullanılacak taşlar : Taşlar genel olarak madde (4) de yazılı şartları taşıyacaktır. Dağılmış kaya kabul edilmeyecektir. Bu işlerde kullanılacak sağlam kayanın özgül ağırlığı 2.400 ton/m³ den aşağı olmayacaktır. (Özel hallerde İdarenin kararı ile azalabilir.) Aşınmaya karşı yeter derecede dayanıklı olacak ve pratik olarak emme özelliği olmayacaktır. Deniz suyuna, sülfat ve sülfatlı sulara karşı kimyasal yönden dayanıklı yapıda olacaktır. Taşlar büyüklük ve ağırlık bakımından proje ve özel şartnamelerdeki şartlara uyacaklardır. Yapım Şartları : Anroşman inşaat; plan ve projelerde gösterilen şekil ve büyüklüklerde ve belirtilen ton cinsinden kategorideki taşlardan olacaktır. İnşaat plan ve projelerde gösterilmiş olan meyillere ve kotlara uygun olarak yapılacaktır. Projelerine göre tabakalar halinde yapılan inşaatın bir evvelki tabakası iskandil veya belirli ölçü sistemleri ile ölçülecektir. Her bir tabakanın yüzeyi ortalama olarak projesinde belirtilmiş yüzeylere tekabül edecek ve hiç bir yerde yüzey; belirtilmiş olan yüzeyden; (2) tona kadar olan kategorilerde -+ 0.50 mt. den ve (2) tondan yukarı kategorilerde yine -+ 0.75 mt. den fazla fark etmeyecektir. Taşların kesit dışına atılmamasına dikkat edilecek ve tabakalar taşlar arasında asgari boşluk olacak şekilde teşkil edilecektir. Dalgakıran deniz tarafındaki yüzeyinde bulunan son kat kaplama taşlarının düz yüzeyleri varsa, bu yüzeyler eğim satıhlarına paralel getirilmeyecektir. Boşluklu olarak dikkatli şekilde yerleştirilen taşlar birbirine değecek ve imkan dahilinde sivri ve keskin kenarları eğim sathına dik olarak yerleştirilecektir. Taş malzemesi belirtilmiş olan ağırlıklara veya büyüklüklere göre kategoriler halinde sağlanacak ve projedeki yerlerine konacaktır. Bir yerde ağırlığa göre taş malzemesi belirtildiği zaman kategori içindeki taş ağırlıkları belirtilen sınırlar içinde değişecek ve yeterli büyüklükteki taşlardan meydana gelecektir. Kategori hudutları içindeki taş ağırlıkları imkan nispetinde farklı olacaktır. İşyerine nakledilen bir taş yükü tek veya bir kaç adetteki taşlardan meydana gelebilir. Bu yükün ortalama taş ağırlığı bu yük için belirtilmiş bulunan ortalama kategori ağırlığında % 20 den fazla fark etmeyecektir. Tekabül ettikleri kategorilerin büyüklüğünden % 20 den fazla değişen yükler diğer bir alt veya üst kategoride sınıflandırılabilirler. İnşaatta kullanılan taşlar tartılarak (ton) üzerinden ölçülür. Ancak ölçünün kesitlere göre hacmen yapılması halinde inşaatın yapıldığı yerde temel tabanının çökmesi veya taşların bu zemine kısmen gömülmesi varit ise; zeminin daha önce yapılacak etütleri neticesi tayin veya yapım esnasında takdir edilecektir. Batma nispeti yapıda gözönünde bulundurulur. İnşaat için taş ocağından taş ihracı sırasında belirtilen muhtelif kategorilerin miktarlarını elde etmek güç olabilir. Muhtelif yapıların en kesitlerinde bu gibi zaruretleri karşılamak için proje değişiklikleri yapılması gerekebilir. Her durumda taş ocağının jeolojik oluşumu gözönünde tutularak, ocak uygun bir şekilde askıya alınacaktır. Kafi boyda ocak aynası meydana getirilecektir. İnşaatın gidişine göre kategorilerde kullanılacak taş miktarları esas alınarak ocakta gerekli lağım deliği açma veya galeri teşkili ile bu delik veya galerilerin uygun patlayıcı maddeler ile doldurulması ve atılmaları hesap edilerek yapılacaktır. Taş miktarı önemli olmayan küçük işlerde idarenin müsaadesi ile ve göstereceği esaslar dahilinde m³ üzerinden de ölçülebilir. 10.5 - Moloz taşı ile harçsız kargir inşaat : Taşların yüzeyleri, kenar ve altları kabaca çekiçle düzeltilecektir. Duvarın köşelerinde ve baş ve nihayetlerinde kullanılacak taşlar düzgün yüzeylilerden seçilecek ve duvara gerekli doğrultuyu verecek şekilde düzeltilecektir. Taşlar kabil olduğu kadar yatay sıralar teşkil edecek şekilde konulacaktır. Temeli ve köşeleri teşkil eden taş sıraları öncelikle büyük seçme taşlardan yapılacaktır. Bütün taşlar geniş yüzeyleri üzerine oturtulacak ve en az boşluk verecek şekilde birbirleriyle yatay düşey doğrultularda bağlantılı olarak örülecektir. Görünen yüzeylerde derz aralıkları 4 cm.'den çok olmayacaktır. Kuru duvar yapımında her taş dengeli ve en az boşluk kalacak şekilde oturtulacaktır. Taşın cephedeki yüksekliği, genişliğinden ve derinliğinden fazla olmayacaktır. Kuru duvar kalınlığı en dar yerinde 60 cm. den az olamaz. Aşınmaya dayanıklı olacaktır. 10.6 - Moloz harçlı kargir inşaat : Şartnamesine uygun olacak ya da kazıdan çıkarılan taşlar oldukları gibi ya da kabaca düzeltilerek kullanılır. Moloz taşları duvarcı ya da yardımcısı ile birlikte kaldırılıp yerine konulabilecek büyüklükte olacaktır. Taşların yapılmış duvar üzerinde oynatılmasına ve kaldırılmasına izin verilmeyecektir. Sıvanmayacak kargir inşaatın görünen yüzeylerinde kama kullanılamaz. Ancak iç kısımlarda, harcın çok kalınlık meydana getirebileceği yerlerde taş kamalar kullanılabilir. Moloz kargir inşaat yüzeylerinde metre karede 15 den fazla taş bulunmayacaktır. Görünen yüzey taşların kargir iç kısmı ile bağlantısını sağlayan taşlar m² de iki adetten az olmamak üzere bütün duvar yüzeyine eşit aralıklarla dağıtılacaktır. Taş kalınlığı 15 cm. den az olmayacak ve taşların üstleri harçla tesviye edilerek düzeltilmesine izin verilmeyecektir. Kargir inşaatta duvar kalınlığı 50 cm. den az olamayacağı gibi inşaat sırasında duvarın bütün kalınlığınca aynı zamanda yükseltilmesi şarttır. Moloz taşı ile yapılan ve çevre duvarları gibi kargir inşaatta en çok 2 m. de bir beton ya da betonarme hatıl yapılacaktır. Bunların dışında kalan moloz kârgir inşaatta lüzum görüldüğü takdirde hatıl yapılır. Lüzumunda kapı, pencere kenarları ve delikler tuğla ya da briket ile örüleceği gibi hatılların önü de istenilen malzeme ile gizlenebilir. Moloz kargir, bütün taşlar geniş yüzeyleri üzerine konulmak suretiyle inşa edilecek, taşların yüksekliği derinliğinden ve genişliğinden fazla olmayacaktır. Taşların kargir içinde kalan bütün yüzeyleri harçla sarılmış olacak, görünen yüzeylerde derz aralıkları 4 cm. den fazla olmayacaktır. Topraklı, killi, yosunlu, kirli, taşlar yerine konmadan önce temizlenecek ve gerekirse yıkanacaktır. Bir kısmı önceden yapılmış kargirin yeniden yapılmasına başlanırken oynamış olan taşlar ve harçlar çıkarılacak, üstü temizlenip ıslatıldıktan sonra işe devam edilecektir. Çimento harçlı kargir inşaat lüzumunda aralıklı olarak sulanacak, don olabilecek hallerde inşaata izin verilmeyecektir. 10.6/a) Çaplanmış moloz taşı ile kargir inşaat : Çaplanmış moloz taşlarla yapılan kârgir inşaatta, “Moloz taşı ile kârgir inşaatı şartlarına tamamen uyulacak, ancak taşlar arasındaki derz aralıkları 3 cm.den çok olmayacak ve taşların örülmesinde kama kullanılmayacaktır. Bu türlü yapım bütün kargir kalınlığınca olacağı gibi yalnız görünen yüzeye de uygulanabilir. Kemer inşaatında çekiçle düzeltilerek elde edilmiş yatay yüzeyleri yarı çap doğrultusuna gelmek ve iki taraf özengisinde başlamak üzere taşıyıcı kalıba eşit yük verecek tekilde örülecektir. İki ve daha çok sıralı kemerlerde derzler yarı çap doğrultusunda olacak, derz aralıklı 2,5 cm. den çok olmayacaktır. Yarı çap doğrultusuna dikey gelen derzlerin şaşırtmalı ve kemer dış yüzeyinin düzgün olmasına özellikle önem verilecektir. 10.6/b) Kaba yonu inşaat : Özellikleri fenni şartlaşmasında belirtilen taşlarla ve “Moloz taşı ile harçlı kargir inşaat”ındaki esaslara uyulmak şartıyla yapılır. Kaba yonu yüzeyleri, sıra halinde, çeşitli boyuttaki dikdörtgen yüzeyli taşlarla karışık olarak ya da çok kenarlı taşlarla mozaik şeklinde örülür. Yüzeylerdeki kaba yonu taşların kargirle bağlantılarına dikkat edilecek ve yüzeye konan bir sıra taşın arkası kargirin bütün kalınlığınca tamamlandıktan sonra üst sıranın örülmesine geçilecektir. Taş aralarındaki derz yerlerinin genişliği bütün duvar cephesinde aynı ve en çok 2 cm. olacaktır. Taşlar yerlerine konduktan sonra kalemle hiç bir düzeltme yapılmayacaktır. Taşlar sıra halinde örüldüğü takdirde sıra aralarındaki yükseklik farkı dar taş sırasını 1/5’ini geçmemelidir. Bir sıra ile ondan sonra gelen sırada birbirine en yakın olan derzlerin arasındaki uzaklık 10 cm. den az olmayacaktır. Kaba yonu taş sıralarına mimari düşüncelerle yukarıda yazılanlardan farklı şekiller verilmesi gerektiği zaman projesine ya da tanımına uygun olarak yapılacaktır. Çok köşeli taşlarla örülecek kargir yüzeylerinde birbirine yakın taşlarla, arasındaki boyut, farkı, görünüş güzelliği bozulmayacak oranda olacaktır. 10.6/c) Özel kaba yonu inşaat : Özel kaba yonu taşlarla inşaat, projelerinde gösterilen ya da istenilen özelliklere uyularak kaba yonu inşaat şartlaşmasındaki esaslar dahilinde yapılır. Ancak, özel kaba yon taşlarla yapılan kemer inşaatında ard arda gelen iki sıradaki taşların şaşırtmaları derzleri arası 10 cm.'den az olmayacaktır. 10.6/d) İnce yonu inşaat : İnce yonu inşaat özellikleri fennî şartlaşmasında belirtilen taşlarla, kaba yonu inşaattaki esaslara uyulmak şartıyla, duvar yüzeyleri, sıra halinde ya da karışık olarak çeşitli boyuttaki dikdörtgen yüzeyli taşlarla örülerek yapılır. Yüzeydeki ince yonu taşların, duvarla bağlantılarına dikkat edilecek ve duvar yüzeyine konan bir sıra taşın arkası bütün duvar kalınlığınca tamamlandıktan sonra üst sıranın örülmesine geçilecektir. Taş aralarındaki derz yerlerinin genişliği, bütün duvar yüzeyinde aynı ve en çok 1,5 cm. olacaktır. Taşlar yerlerine konduktan sonra kalemle hiç bir düzeltme yapılmayacaktır. İnce yonu taş sıralarına mimarî düşüncelerle değişik şekiller verilmesi için bir kayıt bulunmadıkça ard arda gelen iki taş sırası yükseklikleri arasındaki fark en çok 2 cm. ve bir yüzeydeki en kalın sıra ile en ince sıra arasındaki fark da 4 cm.'yi geçmeyecektir. Ard arda gelen iki sırada birbirine en yakın dikey derzler arasındaki uzaklık 10 cm. den az olmayacaktır. 10.6/e) Özel ince yonu inşaat : Özel ince yonu taşlarla, inşaat, projesinde gösterilen ya da istenilen özelliklere uyularak ince yonu inşaat şartlaşmasındaki esaslar içinde yapılır. Ancak özel ince yonu taşlarla yapılan kemer inşaatında ard arda gelen iki sıradaki taşların şaşırtmalı derzleri arasındaki uzaklık 10 cm. den az olmayacaktır. 10.6/f) Kesme taş inşaat : Özellikleri fenni şartlaşmasında belirtilen kesme taşlarla, ince yonu inşaattaki esaslara, proje ve detaylarına uygun olarak yapılır. Taşların yatak ve yan yüzeyleri arasındaki derz aralıkları aynı ve en çok 1 cm. olacaktır. İstenilen derz kalınlığında harç üzerine oturtulmuş taşların yan yüzleri arasında kalan boşluklara usulüne göre sulu harç akıtılmak suretiyle doldurulacaktır. Derzlerde bir kalınlık istenmediği takdirde taşların bağlantısı yeteri kadar kenetlerle temin edilir. 10.7 - Blokaj inşaatı : Blokaj taşı, kargir taşı niteliklerine uygun olacaktır. Blokaj yapılacak zemin düzeltildikten sonra yüksekliği, blokaj kalınlığı kadar olan taşlar, tabanı üzerinde kendi kendine dengeli duracak şekilde ve dik olarak yerine konacak, geniş yüzeyleri alta gelmek üzere, birbirine yaslanmayacak şekilde sıkıca yerleştirildikten sonra araları kamalanarak tokmaklanacaktır. Blokaj taşların arasındaki boşluğun en az olması sağlanacak ve hiç bir şekilde kapak taşı konmayacaktır. 10.8 - Kaldırım inşaatı : Bordür ya da yol kenar taşları istenilen eğim ve doğrultuda yerleştirildikten sonra en az boşluk kalacak, geniş yüzeyi üste gelecek şekilde taşlar kum üzerine döşenecek ve derzler kumla iyice doldurularak sıkıştırılacaktır. Yol boyunca 10 m. uzunlukta kaldırım yapıldıktan sonra kumlama yapılarak tokmaklanacaktır. Taşlar arasında kama kullanılmayacaktır. Yapım sırasında çatlayan ve kırılan taşlar değiştirilecektir. 10.9/a) Adi parke taşı inşaatı : Hazırlanmış sandık tabanına 10 cm. yüksekliğinde kum serilerek düzeltilecektir. Her bir sırada eni ve boyu eşit olan taşlar kullanılacaktır. Yolu sınırlayan bordür taşlarıyla kenar taşları istenilen eğim ve doğrultuda çekiçle iyice yerleştirilecek ve derzlere kum sıkıştırılacaktır. Parke taşları aynı ende sıralar teşkil ve derzleri yan sıra derzleri ile şaşırtmalı olacak şekilde döşenecektir. Taşlar birbirine değecek şekilde iyice sıkıştırılarak yerleştirilecek ve derzler 10 mm. den fazla olmayacaktır. Tabanda kullanılan kum silisli ve 10 mm. den büyük olmamak üzere iri taneli olacaktır. Kumlama ve derz doldurulmasında kullanılan kum 3 mm. den büyük olmayacaktır. Derzler iyice doldurulup sıkılandıktan sonra süpürülecek ve tatlar 30 cm. den düşürülen tokmakla tokmaklanacaktır. Bu şekilde ezilen ya da yarılan taşlar değiştirilecektir. Döşeme şablonla muayene edilerek 10 mm. den yüksek ve düşük olan taşlar düzeltilecektir. Döşeme üzerine kum serilerek derzlere girmesini sağlamak üzere süzgeçle sulanarak sıkıştırılacaktır. Arta kalan kumlar süpürülerek kaldırılacaktır. 10.9/b) Mozaik parke taşı inşaatı : Mozaik parke inşaatta tatlar merkezleri aynı eksende bulunan dairelerin teşkil ettiği yay parçaları ve kenar şeklinde döşenir. Kemer biçiminde döşeme adi ve tavus olmak üzere iki şekilde yapılır. Bordür kenarında sulara mecra teşkil edecek şekilde yol eksenine paralel iki sıra parke taşı döşenecek ve buradan mozaik döşeme devam edecektir. Taşlar iki taraftaki üzengiden başlamak ve kemerin ortasında kilitlenmek üzere yerleştirilir. Her sırada kalınlığın kilitten itibaren üzengide doğru daralması esasen ayni büyüklükte kesilmeleri imkânsız olan taşların uygun olarak seçilmeleri ile sağlanır. Ancak üzengiden küçük taşların kullanılması parkenin bu kısımlarda zayıflamasına sebebiyet verdiğinden tavus kuyruğu biçimindeki döşeme usulü tercih edilir. 10.10/a) Kuru pere : Paralel için kullanılacak taşlar, inşaat taşlarında aranan genel nitelikleri haiz olacak ve ayrıca genel olarak kenarları doğru ve pere kalınlığına eşit kalınlıkta olacaktır. Gerektiğinde basit bir işçilikte (çekiçle) taşlar kırılarak düzgün şekle getirilecektir. Paralel için kullanılacak taşların en küçük kenarı 15 cm. den, ağırlıkları da 25 Kg. dan az olmayacaktır. 20 cm. kalınlıkta pere yapılamaz. Pere kalınlığı projesinde belirtileceği üzere (20, 30, 40) cm. kalınlıkta olabilir. Pere kaplanacak yüzey önceden düzenlenecek belirli uzunluklarda pere kalınlığına ve eğimine uygun şablon kullanılacaktır. Pere yapımında; kullanılan yüzey kenarlarında ve özellikle şev eteklerinde genel olarak büyük taşlar kullanılacak ve perenin yapımı işi aşağıdan yukarıya doğru ilerletilecektir. Kaplanacak şeylere paralel ve düzgün bir pere yüzeyi elde edilecek şekilde çalışılacak, taşların kaplanan yüzeye iyice oturmasına ve birbirlerine ve aralarındaki boşluğun en az olmasına gayret edilecektir. Taşlar pere yüzeyine konduktan sonra çekiçle iyice yerleştirilecek, kırılarak küçülen taşlar değiştirilecektir. Pere derzleri genellikle şaşırtmalı ya da mozaik şeklinde yapılacak, pere kalınlığı tek taştan elde edilecek ve üst üste iki taşın konmasına izin verilmeyecektir. 10.10/b) Harçlı pere : Kullanılacak taşların nitelikleri ve diğer hususlar kuru perede belirtildiği gibi olacak ayrıca projesinde dozu belirtilen çimentolu harç kullanılacaktır. Taşların kaplanacak yüzeye iyice oturtulacak, daha önce yerleştirilmiş taşlarla sıkıca bağlantısı sağlanacak ve taşlar arasındaki bütün boşluk harçla doldurulacaktır. Pere yüzeyindeki harç kalıntıları iyice temizlenecektir. Pere işlerinde kullanılacak harcın niteliği genel fenni şartlaşmasına uygun olacak ve priz süresi içinde sulanacak ve korunacaktır. 10.11 - 100 kg'a kadar ağırlıktaki taşlarla istifsiz ve istifli taş dolgu : İstifsiz ve istifli taş dolguların yapılacağı yerler, kullanılacak taşların ağırlığı, dolgunun eğimi, boyutu ve kesitleri onanlı projesinde belirtilecektir. Anroşman ismi ile anılmış olan bütün tahkimatlarda yapılış şekline göre istifsiz ya da istifli taş dolgu olarak kabul edilmiştir. Taş dolgu işlerinde kullanılacak taşlar, inşaat taşlarında aranan genel nitelikleri haiz olacak ve genellikle özgül ağırlıkları yüksek olan taşlar kullanılacaktır. İstifsiz ve istifli taş dolguların kullanılacağı yere göre taşların miktar ve ağırlıkları proje alanında, yaygın olmak üzere % 20 noksan ve fazla olabilir. Gerek istifsiz gerek istifli taş dolguların dış yüzeyleri düzgün şekilde düzenlenir. Özellikle dış yüzeylerde büyük boyuttaki taşlar kullanılacak ve kama kullanılmayacaktır. 10.11/a) İstifsiz taş dolgu : İstifsiz taş dolgu projesinde gösterilen yerlerde ve boyutta hazırlanan temel taban ya da doğal zemin üzerinde dolgu taşı malzemesi ile en çok bir metrelik yatak tabakalar halinde konularak yapılır. Dolgu malzemesinin yabancı maddelerle karışmamasına dikkat edilir. Genel olarak taşlar arasında fazla boşluk kalmasına sebep olan sivri uçlar ve köşeler kırılır. 10.11/b) İstifli taş dolgu : İstifli taş dolguda yukarıdaki şartlara ekli olarak taşlar el ile kanca ya da vinçle teker teker yerine konur. Düşey derzler üst üste gelmeyecek şekilde ve en az boşlukla yerleştirilir. İstif iti en çok birer metrelik yatay tabakalar teşkil edecek şekilde yürütülür. Su içinde yapılan dolgular istif olarak yapılır. Su içindeki dolgular projeye ve yönetmeliklere uygun olarak yürütülecek ve iskandil ve diğer ölçü usulleri ile devamlı olarak kontrol edilecek ve olabilecek eksiklikler giderilmedikçe işin devamına izin verilmeyecektir. İstifli taş dış dolgu yüzeyleri düzgün olacaktır. Proje kotundan - + 10 cm. daha hata kabul edilebilir. 10.12 - Harçlar : (TS. 2848) Harç belirli oranda atıl malzeme (Kum gibi) ile, birleştirici (Çimento, Kireç vb.) malzemenin ve suyun karıştırılması suretiyle elde edilen karışıma denir. Harç, toprak ve yabancı madde ile karışmaması için (sac, tahta ya da beton döşeme gibi) bir plâtformda hazırlanacaktır. Taşıma sırasında da aynı hususlara dikkat edilecektir. Harç yapmak için kullanılacak suyun miktarı mevsim ve kargirde kullanılan malzemenin su emme kabiliyetine ve kullanılacak yere göre değişmek üzere ihtiyaca uygun olarak tayin olunur. 10.12/a) Çimento harçları : Teknik şartlarına uygun nitelik ve oranlarda çimento, kum ve suyun karışması ile elde edilir. Çimento harcındaki oran, kumun hacmi ile çimentonun ağırlığı arasındaki orandır. Birim fiyatlarda belirtilen doza uygun miktarda kum ve çimento su, katılmadan önce homojen şekilde karıştırılacak, bekletilmeden maksada uygun kıvama gelinceye kadar ıslatılacak ve şerbeti zayi edilmeden harç haline getirilecektir. Çimento harcı, yapılır yapılmaz kullanılacaktır. Bir saatten fazla beklemiş çimento harcının kullanılmasına izin verilmeyecektir. Normal çimento yerine, çabuk sertleşen çimento ile harç yapılması halinde harç, tekneler içinde azar azar yapılacak çabuk karıştırılıp hemen kullanılacaktır. 10.12/b) Kireç harçları : Kireç harçları, teknik şartlarına uygun ve istenilen oranlarda sönmüş kireç hamuru, kum ve suyun homojen bir şekilde karıştırılması ile elde edilir. Kireç harcında oran, kum hacmi ile kuyuda sönmüş ve suyunu çekmiş kireç hacmi arasındaki orandır. El ile yağlı kireç harcı yapmak için önce bir miktar ölçülü kum, döşeme üzerine yayılıp bir tekne şekli verilerek ortası açılır. Açılan yere birim fiyatındaki orana göre kireç ve kafi miktarda su konarak kürek ve gelberi yardımıyla kireç su ile uygun kıvama gelinceye kadar karıştırılıp sıvı haline gelen kireç, dağılmasına meydan verilmeden kum ile harman edilir. Hazırlanan harç en az bir gün dinlendirildikten sonra kullanılır. Bunun için harcın kurumasını önleyici tedbir alınmalıdır. Harcın prizini alarak sertleşmesi halinde, kullanılmasına izin verilecektir. 10.12/c) Püskürtme harçları : Bu harç için fiyat tanımında yazılı teknik şartlarına uygun malzemenin belli oranlardaki karışımıdır. Kireç uygun bir kap (varil gibi) içerisinde iyice sulandırıldıktan sonra mermer tozu katılacaktır. Renk istendiği takdirde yeteri kadar madeni boya katılır. Çimento, harcın kullanılmaya başlanacağı zaman ilave edilecektir. Gerek renk, gerekse görünüş yönünden homojenliği sağlamak için harcın en az bir yüzeye yetecek miktarda hazırlanması ve bir defada aralıksız olarak kullanılması şarttır. Bekletilmiş harç ertesi gün kullanılmayacaktır. 10.12/d) Çimento kireç karışımı harçları : Teknik şartlarına uygun çimento kireç, kum ve suyun istenilen oranlardaki karışımıdır. Önce kireç, su ve kum homojen hale gelinceye kadar karıştırılır. Harç kullanılacağı zaman gerekli miktardaki çimento karışımına katılır. Bu defa da karışımın homojenliği sağlanıncaya kadar karıştırılır. Hazırlanmış harç, çimentonun priz süresi, içerisinde kullanılacaktır. Daha fazla bekletilmiş harç kullandırılmaz. 10.12/e) Suni taş sıva ve mozaik harçları : Teknik şartlarına uygun beyaz ya da renkli doğal taş pirinci, normal veya beyaz çimento ve suyun istenilen oranlardaki karışımıdır. Hacmi belli kaplarla ölçülerek hazırlanan, taş pirinci ile çimento ve gerekli görüldüğünde boya uygun bir madeni tekne içinde homojen hale gelinceye kadar kuru olarak karıştırılacak sonra bu karışım su ile harç haline getirilecektir. Suni taş sıva harçlarında malzeme miktarları dikkatli bir şekilde ölçülecek ve bu suretle uygulandığı yerde renk farkı olmaması temin edilecektir. Sıvanın renk farkını önlemek için bir yüzeye yetecek harcın bir defada hazırlanması gereklidir.

Beton Genel Teknik Şartnamesi (TS.802)
I - Demirsiz Beton, II - Demirli Beton, III - Demirsiz, Demirli “…..” Betonu.
11.1. Demirsiz Beton :
11.1.1. Agrega :
Genellikle agrega 70 mm.'ye kadar : (70 dahil) irilikteki daneleri ihtiva edecek ve aranılan dirence göre Türkiye Köprü ve İnşaat Cemiyeti Betonarme Şartnamesi’nde gösterilen granülometri eğrisindeki oranlarda yapılacaktır.
11.1.2. Dozaj :
Yerine konmuş ve sıkıştırılmış bir metreküp betonda bulunan çimentonun kilogram cinsinden miktarıdır.
Demirsiz betonlar genellikle, 150 - 200 - 250 dozajlı yapılırsa da, gerektiğinde 300 - 350 dozajlı da yapılabilir. Gerekli hallerde özel şartlaşmasında belirtmek şartıyla ağırlık esasa da uygulanabilir.
Demirsiz çimentonun terkibine giren çimento, kum, çakıl ya da kırma taş ve suyun kendi fenni şartlaşmalarında belirtilen niteliklerde olmaları gereklidir.
Çeşitli dozajlarda yapılan betonun, 28 günlük istenilen en düşük basınç kırılma dirençleri laboratuvar şartları aşağıda gösterildiği gibidir. Ancak 28 gün beklenilmeyen ve 7 günlük tecrübe ile iktifa edilecek hallerde, 7 günlük direnç, 28 günlük direncin % 70'in altına düşmeyecektir.
Dozaj : 150 200 250 300 350 (Kg/m³) Küp (20x20x20) tm³
Direnç : - 50 80 120 160 (Kg/cm²) Silindir (D=15cm. H=30cm.)
Direnç : - 40 70 100 140 (Kg/cm²)

Bu dirençler inşaatın özellikleri gerektirdiği takdirde özel fenni şartnamelerinde kaydedilmek şartıyla artırılacaktır.
250 dozajlı betonda, agrega kendi bünyesinde uygun granülometri vermek şartıyla tuvenan'dan,
300 dozajlı, agrega iki karışımdan,
350 dozajlı betonda, agrega üç karışımdan olacaktır.
Bu karışım şartları asgari olup, idarece lüzum görüldüğünde tuvenan yerine karışımlı kullanılabileceği gibi adedi de artırılabilir.
11.1.3. Betonun Karıştırılması :
Karıştırma el ile yapılırsa; kum, çakıl ve çimento önce kuru olarak; beton, tahta ya da saç bir platform üzerinde iyice karıştırılır. Bu karıştırma en az üç defa bir yere aktarılmak suretiyle yapıldıktan sonra, gerektiği kadar su katılarak harç ile sarılmamış hiç bir çakıl ya da kırma taş görülmeyinceye kadar karıştırma ve harmanlama işine devam edilecektir.
Karıştırma betonyer ile yapılırsa, betonyere konulacak çimento, kum, çakıl ya da kırma taş ve su, hep birlikte konacak ve homojen bir şekilde karıştırılacaktır. Kırma işi genellikle en az bir dakika olmakla birlikte betonyerin kapasitesine de bağlıdır. Bu müddet 1,5 Yd3 (1.147) m³. olan betonyerler için en az 1,5 dakikadır.
Kullanılacak betonyer, su ayar tertibatlı olacaktır. Betonyer ile karıştırmada, ikinci bir karışım konmadan önce betonyer tamamıyla boşaltılacak, iş bittiği ya da durdurulduğu zaman ise içi iyice temizlenecektir.
11.1.4. Beton Dökülecek Yerin Hazırlanması :
Beton dökülecek yüzeyler ve kalıpların içerisi su birikintileri, çamur, talaş, yonga, şekerli maddeler, inşaat artıkları ve yabancı maddelerden temizlenmiş olacaktır.
Kayalık olan yerlerde, gevşek parçalar kaldırılacak, kaya yüzeyleri, yüksek basınçlı hava-su karışımı, ya da ıslak kum fışkıran araçlar, çok sert süpürgeler ve kazmalarla temizlenecektir.
Su emme gücü olan yüzeyler, beton suyunu emmesi için beton dökülmeden önce iyice ıslatılmalıdır.
11.1.5. Betonun Taşınması :
Teknik şartlara uygun olarak hazırlanan beton derhal ve aralıksız olarak döküleceği yere taşınacaktır. Taşıma sırasında beton elemanlarının birbirinden ayrılmaması için taşıma işi sarsılma, çalkanma yapmayan araçlarla yapılacaktır. Bu yapılmazsa beton taşındıktan sonra ve dökülmeden önce özel bir döşeme üzerinde de bir kere daha karılacaktır.
Betonun serbest olarak 1,5 m.'den yüksekten dökülmesi kesinlikle yasaktır. Beton, oluk yardımı ile dökülecek ise ve eğim çok fazla ise, oluğun yer yer, paletlerle teçhiz edilmesi, kısa parçalarla imal edilip sık sık yön değiştirerek betonun hızının kırılması ya da beton döküldüğü yerde bir daha karıştırılması temin edilecektir. Boru kullanılırsa, borunun alt ucu, dökülmüş beton içinde bulundurulacak ve boru her zaman dolu olacaktır.
Betonun, karıldığı, ya da betonyerden çıktığı an ile yerine döküldüğü an arasında geçecek sürenin 20 dakikayı aşmamasına dikkat edilecektir. Daha uzun süreli taşımalar olursa, “Galeri Kanal, Tünel, gibi yerlerde” betonun döküleceği yerde özel bir döşeme yapılacak beton bunun üzerinde yeniden karılacaktır. Bu takdirde de taşıma süresi 30 dakikadan fazla olmamalıdır.
Havadan kablo ile veya pompaj suretiyle yapılacak taşımalarda, beton hazırlanması ve taşınmasına ait tesisat yapıldıktan sonra beton taşınacaktır.
Özel karıştırma aletleriyle teçhiz edilmiş kamyon ile taşımalarda süre 45 dakikayı geçmemelidir.
11.1.6. Beton Dökülmesi ve Sıkıştırılması :
Beton aralıksız dökülecek vibratör ya da el ile sıkıştırılarak sıkılığı temin edilecektir. Vibratörle sıkıştırmada, betonun homojenliğinin bozulmamasına dikkat edilecek ve işin önemine göre özel şartnamesinde vibratörün frekans adedi tespit edilecektir.
Beton kat, kat dökülecek, vibre edilmiş katların kalınlığı titreşim aletinin iğne uzunluğunun yarısına eşit olacaktır. EI ile sıkıştırmada tabaka kalınlığı 15 cm. den fazla olmayacaktır. İki tabakanın dökümü arasındaki zaman 90 dakikayı geçmeyecektir. Vibre edilen ve prizi başlayan betonlar tekrar vibre edilmez.
Vibratör iğnesi en son dökülmüş beton içine yavaş yavaş ve beher metre kare yüzeye dört defa ve eşit aralıklarla batırılacaktır. Bu aralıklar vibratörün etki alanının çapından fazla olmayacaktır. Beton; dökümünden 7 gün süre ile her türlü titreşimden korunacaktır. Döşeme ve kaplamalarda satıh vibratörü kullanılacaktır.
11.1.7. Su İçinde Beton Dökülmesi :
İçinde beton dökülecek suyun ısısı +10 Cº nin altına düştüğünde dökülecek beton en az 300 dozajlı olacak ve dışarıda her Dz. a fazla olarak 50 kg çimento ilave olunacaktır. 25 cm. çapındaki borular ya da altı kapaklı kova ile sıkışık bir kütle halinde su altında bırakılacak, beton, hiç bir şekilde oynatılmayacaktır. Suda dalga ve akım olmamasına dikkat edilecektir. Tabanda kaynak su çıktığı takdirde beton dökümüne zarar vermeyecek şekilde tertibat alınacaktır.
11.1.8. Deniz Suyu Etkisinde Olan Betonun Dökülmesi :
Projesinde 200, 250 dozajlı olarak gösterilmiş olan masif beton kısımlar deniz suyu etkisinde kalıyorsa, bu betonlar 300 dozajlı olarak dökülecektir. Bu gibi betonlarda deniz suyunun kimyasal etkilerine dayanıklı çimento kullanılacaktır.
11.1.9. Alkali ve Sülfatlı Suların ve Zeminin Etkisinde Kalan Betonların Dökülmesi :
Dökme şartlarının uygulanmasında gerekli titizlik ve duyarlık gösterilecek, beton işin başından sonuna kadar aralıksız dökülecektir. Buna imkan bulunamazsa, zeminden ya da su seviyesinden en az kırk beş santim daha yüksek bir seviyeye kadar aralıksız dökülecektir.
Alkali zemin ve suların beton dökümü bittikten 72 saat sonrasına kadar beton yüzeyine değmemesi sağlanacaktır. Bundan başka bu gibi hallerde alkali ve sülfatlı suların ve zeminin kimyasal etkisine dayanıklı çimento kullanılacaktır.
11.1.10. Soğuk Havada Beton Dökülmesi :
Donmuş, kar ile karışmış, kırağı ile örtülmüş malzeme kullanılmayacak, hiç bir zaman donmuş zemin üzerine beton dökülmeyecektir.
11.1.10/a - En az +3 Cº ye kadar herhangi bir tedbir alınmadan beton dökülebilir.
11.1.10/b - _+ 3 Cº de beton yapılması halinde betonun dökülmesi ve korunması için basit tedbirler alınması gereklidir.
11.1.10/c - Isı -3 Cº den aşağı düştüğü zaman :
c.1 - Dozajı en az 350 tutulması,
c.2 - Agreganın ve suyun + 40 Cº e kadar ısıtılması,
c.3 - Prizi çabuklaştıran katkı malzemesinin ilavesi,
c.4 - Suyun çimentoya oranının 0,40'ı aşmaması,
c.5 - Betonun döküldükten 7 gün sonrasına kadar +15 Cº nin üstünde tutulması gibi tedbirler,
İdarenin yazılı izni ile uygulanacaktır.
11.1.11. Betonun Korunması :
Beton 7 gün süre ile nemli tutulacak, üzeri çuval, kum, hasır ve benzeri bir malzeme ile örtülecek, sulanacaktır. Ya da beton yüzeyine kimyevi koruyucu madde sürülmek suretiyle korunacaktır.
Geceleri ısı +20 ºC den fazla olursa sulamaya devam edilecek beton, sırasında sarsıntıdan, rüzgâr; yağmur, kimyasal maddelerden (gerektiğinde katkı ilâvesiyle) korunacaktır.
11.1.12. Dilâtasyon Derzleri :
Bırakılacak dilatasyon derzleri arasındaki en büyük aralık :
Binalarda : 40 m.
İstinat duvarlarında : 10 m.
Kanal kaplamalarında : 2 m.
Tretuvar ve benzeri yerlerde : 20 m.'yi geçmemek üzere projesinde gösterildiği gibi yapılacaktır.
11.1.13. Betonda Ek Yerleri :
Momentlerin en az olduğu yerlerde beton 45 ºC eğimli ya da dişli olarak, bırakılacaktır. Beton yüzeyi pürüzlü olarak bırakılacak, yeni beton döküleceği zaman, bu yüzey temizlenecek ve gerektiğinde tel fırça kullanılacak, yıkanacak, kuvvetli dozlu çimento şerbeti döküldükten sonra yeni beton dökülecektir. Eski beton ile yeni betonun birbirleri ile iyice kaynaması temin edilecektir.
11.1.14. Betonları Lüzumu Halinde Maksada Uygun Katkı Malzemesi İlave Edilecektir :
11.1.15. Kalıp ve İskelenin Alınması Müddeti :
Beton yeter derecede prizini yapmadan, aşağıdaki asgari bekleme müddetlerini doldurmadan ve kontrol tarafından muayene edilip iskele ve kalıpların alınmasına izin verilmeden hiç bir iskele ve kalıp alınamaz. Beton dökümü bittikten sonra iskele ve kalıpların bekleme süreleri kullanılan çimento ve dökülen beton cins ve özelliğine, imalâtın büyüklüğüne, gerilmelerin önemine, hava şartlarına göre değişir. Normal Portland çimentosu kullanılan inşaatlarda hava sıcaklığı +3 ºC nin üstünde kaldığı müddetçe :
A - Lento, hatıl, 3.00 m. den küçük açıklıktaki kiriş ve kemer, kolon perde gibi imalâtın yan kalıplan üç gün,
B - Küçük kenarı 3.00 m. den küçük döşeme, iskele ve kalıpları sekiz gün,
C - Küçük kenarı 3.00 m. den daha büyük açıklıkta döşemelerin, açıklıkları 3.00 m. den büyük kiriş ve kemerler ve rehmenlerin iskele ve kalıpları yirmi bir gün geçmeden alınamaz.
Traslı çimento kullanılması halinde bu bekleme süreleri bir misli arttırılır. Priz devresinde hava ısısı +3ºC nin altına düştüğünde ısının tekrar +3 ºC dereceye çıkmasına kadar geçen müddet iskele ve kalıp alma müddetinde sayılmaz.
Düşük ısılarda özel kalıp hallerinde değişik çimento cinslerinde, büyük açıklıklarda, çerçeve ve mühim inşaatta idarece lüzum görüldüğünde özel fenni şartnamesinde gerekli şartlar tespit edilerek bu bekleme müddeti arttırılır.
11.2 Demirli Beton : (TS. 500)
Demirli betonun agregası, karışımı, beton karıştırılması, taşıma, dökülme (su içinde deniz suyu etkisinde, alkali ve sülfatlı suların ve zeminlerin etkisinde, barajlarda, soğuk havada), sıkıştırılması, korunması dilatasyon derzleri ve ek yerleri yapılması gibi işlemler “I - Demirsiz Beton” kısmında açıklandığı şekilde yapılacaktır.
Demirli betonlarda dozaj; 250 - 400 kg/m³ olacak ve beton içindeki agrega ve su miktarları hacmen tayin ve tespit edilecektir. Gerekli hallerde özel şartnamesinde belirtilmek şartıyla hacim esası yerine, vezin esası uygulanır.
Demirli beton agregası 30 mm.'ye kadar dane iriliğinde olacaktır. İrilik oranları ise betonda istenilen dirence göre “Türkiye Köprü ve İnşaat Cemiyeti Betonarme Şartnamesinde belirtilen granülometri eğrisinden elde edilecektir.”
Betonda dozajlarına göre aranılacak 28 günlük en düşük basınç kırılma dirençler laboratuvar şartlarında aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Beton dozajları : 250 300 400 Kg/m²
20x20x20 cm 3 Min. Küp. Direnci : 120 160 225 Kg/cm²
D=15 cm. NH=30 cm. Min.silindir Direnci : 100 140 195 Kg/cm²
Betonun kıvamı (Slamp) için yapılacak tecrübede çökme miktarı : 300 ve altındaki doz betonlarda 5 cm. max. 7,5 cm. ve 300 ve daha fazla doz betonlarda min. 7,5 cm. max.15 cm. olacaktır. (Yüksek frekanslı vibratörü kullanılması halinde 1/3 oranında azaltılacaktır.) Gerekli hallerde özel şartnamesine kaydedilmek suretiyle bu limitler dışına çıkabilir. Bu tecrübede tabanı 20 - 30 cm. üst yüzü 10 - 20 cm. çapında yüksekliği 30 - 50 cm. olan çelik kesit koni kabı kullanılacaktır.
Bu kıvam limitleri arasında kalmak üzere betonda iri agrega mümkün olan fazlalıkta, su miktarı ise, mümkün olduğu kadar az tutulacaktır.
Yukarıdaki şartları uygulayan kum, çakıl ve kırma taşın yaklaşık miktarları aşağıda gösterilmiştir.

Yeni dökülmüş betonda filizler herhangi bir sebeple darbe etkisinde bükülüp düzeltilmez. Filizlerin beton içindeki kısımları oynatılmaz.
III. Demirsiz, Demirli B. Betonu :
Basınç kırılma gerilmelerini gösteren rakamlarla (B 160, B 225, B 300 gibi) belirtilen ve direnç esasına göre yapılan betonlarda direnci sağlamak esastır.
Bu Betonların Tanım ve Sınıflandırılması :

Wb 28 = 28 günlük küp (20 cm. x 20 cm. x 20 cm.'lik) basınç kırılma direncidir.
Kb = 28 günlük silindir (D = 15 cm. H = 30 cm.) basınç kırılma direncidir.
Projede, birim fiyata ve diğer lüzumlu yerlerde beton B 160, B 225, B 300 olarak belirtilecektir.
Şantiyede agrega su ve çimento ile çeşitli denemeler yapılarak istenen direnci sağlayan en ekonomik karışım tespit edilecektir. Agrega, yıkandıktan sonra deneme sonuçlarında elde edilen uygun granülometriyi verecek granülometri eğrisindeki limitlere göre en az dört gruba ayrı ayrı depo edilecektir.
Deneme raporuna uygun beton, tartı esasına göre ve betonyer, vibratör gibi mekanik vasıtalarla yapılacaktır.
Kalıba sevk edilen betondan alınacak örneklerle yapılan deneyler sonucunun esas rapora uygunluğu sürekli olarak denetlenecektir. Yapılan denemelerin miktar ve zamanı kontrol tarafından tespit edilecektir.
Demir, çimento, kum; çakıl, su gibi beton malzemesi nitelikleri, beton karıştırma, yerine koyma, sıkıştırma, yer değiştirme, koruma, sıcak ve soğukta beton yapma alkali ve sülfatlı sularda ve zemin etkisinde kalan betonların dökülme kalıp sökme işlerinde dikkat edilecek ve aranılacak hususlar ve şartlar demirli ve demirsiz betonlarda olduğu gibidir.
 

Torkret Sistemi ile Beton Tatbiki Genel Teknik Şartnamesi Tatbik Şekli : Tazyik ile püskürtülen ve püskürtme başlığı içinde su ile karışan (agrega, çimento) karışımı 90 cm. uzaklıktan yüzeye dik olarak püskürtülür. Bu iş normal olarak, beton dökülmesinden çok fazla dikkat ve mesleki bilgi, tecrübe ve kabiliyetli personel ister. Tatbik tarzı genellikle her çeşit bina tamiratı, taş kaplamalar ve perde bölmelerinde, çelik yapıların kılıflanmasında; tünellerin ince bir astar tabakası ile kaplanmasında; kubbelerde su hazneleri ve kanallarda fazlasıyla kullanılırlar. Tazyik azalmasını önlemek için torkret makinelerinin bakımına ehemmiyet verilmelidir. Aksi takdirde malzeme tatbiki süresi düşer. Ağızlık için karıştırma kovalarının 8 saatlik çalışmadan sonra muhakkak umumi bir temizlik yapılarak malzemenin kritik yerlerde kabuk teşkiline mani olunmalıdır. Püskürtme başlıkları, akışın üniform olmasını sağlayacak şekilde, gerektiğinde yenilenmelidir. Hortum tulü 30 mt. ye kadar ve çapı 32 mm. olduğu takdirde malzeme sevk tazyiki en az 3,5 atü olacaktır. Hortum tulü 30 mt. den fazla iş yeri de 10 mt. den yüksekte ve hortum çapı 32 mm. den fazla olduğu takdirde 3,5 atüyü temin edecek şekilde tazyik ayarlanacaktır. Bu tazyik, son katta 1.76 atüye düşürülecektir. Sevk edilecek suyun tazyiki, üniform ve değişmez ve malzeme sevk tazyikinden takriben 1 atü fazla olacaktır. Torkret tatbikinden 1 saat evvel, beton sathında meydana gelecek büzülmeleri asgari hadde indirmek için, eski inşaat ile yeni tatbik edilen torkret betonu arasındaki yapıştırmaya mani olmayacak miktarda eski beton sathı sulanır. 12.1 - Terkibi : Kum tabii veya suni olarak kullanılabilir. Granülometrisi aşağıdaki cetvelde gösterildiği gibi olacaktır. 3 /8 ince elekten geçen % 100 4 No : “ “ % 95 - 100 16 No : “ “ % 45 - 80 50 No : “ “ % 10 - 30 100 No : “ “ % 2 - 10 Kumun rutubeti % 3 - 6 nispetinde olacaktır. Muhtelif işlerde kullanılacak harç karışımı, veznen 1. kısım çimento ile 4 - 4,5 kısım az rutubetli kumdan agrega teşekkül edecektir. 12.2 - Tatbikte Geri Tepme : (Malzemenin geriye doğru sıçraması) 1) Malzemenin % 20 - 40 dan fazla granülometrisinin değişmesinde, 2)Şakuli, portafo ve meyilli yüzeylerde, 3) Alet memesindeki hızın artmasında, 4) Su - Çimento nispetinin büyümesinde, 5) Tatbik edilen malzemenin plastisite nispetinin artmasında, Daha fazla olduğundan bunlara aykırı hareket edilmeyecektir. Karıştırma ve yerine konulması: Kuru malzemeler bir arada en az 1,5 dakika karıştırıldıktan sonra en geç 45 dakika içinde yerine tatbik edilecektir. Malzemenin yerine konulması 2 - 3 cm. kalınlığında tabakalar halinde aşağıdan yukarıya doğru yapılır. Tabakaların toplamı, 25 cm. den fazla olmayacaktır. İşin hitamında fazla bir tazyik yapılmaksızın çelik mala ile çimentolu bir sıva yapılır. En az üç gün güneşten korunacak ve yine en az 15 gün rutubetli tutulacaktır. Lüzumlu son katın düzgün olarak yapılmasını sağlamak üzere kalıp yerine kullanılan tez ızgara iyice gergin olarak tespit edilmelidir. . Duvar kalıpları tek yüzlü olacak ve havanın ve geri tepme malzemesinin kaçmasına müsait bulunacaktır. Birinci tabakadaki ilk sertleşme hali teşekkül ettikten sonra bu satıh dikkatli bir tekilde süpürülecek ve üzerine ikinci tabaka püskürtülecektir. 12.3 - Paydos Fugaları Çalışma gününün sonunda 45 ºC olacak şekilde meyilli olarak kesilmelidir. 12.4 - Perdahlama İşi : Perdah tatbikinden evvel torkret yüzeyi tel ızgara veya benzerleri yardımı ile düzgün hale getirilecektir. Pek düzgün bir satıh yapılması istendiğinde cazibenin ters istikametinde ince bir ahşap mastar ile kabarık yerler tıraş edilecek, alçak yerler boş bırakılacak daha düzgün bir satıh istenirse keçe veya kauçuk yastık hafifçe bastırılarak dairevi hareketlerle perdahlanacaktır. Demir mala işleri en kısa zamanda bitmelidir. Soğuk ve sıcak havaya karşı torkretin muhafazası için beton şartnamesindeki ilgili kısımlar aynen uygulanır. Daimi surette satıhlar kontrol edilmeli, geri tepmiş malzeme veya bozuk çıkan torkretlerin üzerine ikinci tabaka püskürtülmez. Muayenesi bitmiş torkret betonuna madeni bir çekiçle vurulduğunda tok bir ses verilmelidir. Aksi halde aradaki geri tepmiş beton alınarak yenilenmelidir.

Hafif Beton Genel Teknik Şartnamesi (TS.114, 2511)
Isı tecrit kabiliyetinin fazlalığı ve hafif olması yönünden özelliği olan bir inşaat malzemesidir.
13.1 - Daneli Hafif Betonlar :
a) Bünyelerinde boşluklar ihtiva eden hafif agregaları kullanmak suretiyle imal edilenler. Agrega : 30 m/m.
b) Uygun bir granülometri yardımı ile dolgu daneler arasında azami boşluk hasıl edilmesi ile elde edilenler. Agrega : 3 - 7; 7 -15; 15 - 30 m/m.
c) Bünyesinde botluk ihtiva eden agrega ile dane aralarında azami boşluk hasıl edilerek granülometri ile elde edilenler.
Bunların içinde hiç bir yabancı madde bulunmayacaktır.
Çakıl veya kırma taş ile imal edildiği takdirde de, dane çapına göre hazırlanmış karışımlara nazaran % 40 - 60 boşluk temin edilir.
Daneli hafif betonlarda dane iriliği 3 m/m. den küçük olmayacaktır.
Çimentonun, boşlukları tamamen kapatılması için su miktarı çok iyi ayarlanmalıdır. Koyu ve yağlı kıvamda karışım kullanılmayacaktır.
Genellikle, daneli hafif betonların birim ağırlığı, içerisine konacak malzemeye göre değişecektir.
Malzeme :
13.1.1 - Tabii bims :
Volkan indifalarında meydana gelen kül yağmuru ile muhtelif sahalarda teşekkül etmiş olan malzemelerdir. Dokusu : İnce-orta arası gözenekli. Şekil : Yuvarlakça, birim ağırlığı 600 - 800 kg/m³.
13.1.2 - Demirhane bimsi :
Yüksek fırın cürufunun köpürtülmesi ve kırılmasıyla elde edilen malzemedir. Çok kaba ve iri gözenekli; birim ağırlığı 400 - 700 kg/m³.
13.1.3 - Maden cürufu bimsi :
Maden cürufundan, enkaz veya arduvaz molozundan yakılmak ve kırılmak suretiyle elde edilen bir malzemedir. İri, kaba gözenekli dane şekli köşeli ve çıkıntılı; birim ağırlığı 400 - 600 kg/m³ dir.
13.1.4 - Taş kömürü (Kazan cürufu) :
Taş kömürü yandıktan sonra hasıl olan artıklardan, mevcut külün elenmesi suretiyle elde edilen bir malzemedir. Dokusu : orta - iri gözenekli. Birim ağırlığı 400 - 600 kg/m³.
13.1.5 - Kömür cürufu (Linyit) :
Kullanılmasında sakınca olmadığı deneylerle ispat edilmek suretiyle kullanılabilir. Birim ağırlığı 600 - 900 kg/m³.
13.1.6 - Tuğla kırığı :
Tuğlaların kırılması ve muayyen bir elekten geçmesi suretiyle elde edilen bir malzemedir. Dokusu : İnce gözenekli; birim ağırlığı 800 - 1000 kg/m³.
13.1.7 - Kabaran (Şişen) karataş :
Yağlı, killi karataş döküntülerinin ısıtılması kabartılması ve kırılması suretiyle elde edilir. Bu malzemenin içersinde % 55-75 SİO2, % 10-25 Al2O3 % 8-25 CaO, MgO, FeO, Fe2O3 ve (K, Na) O2 bulunması lazımdır. Birim ağırlığı 500 - 700 Kg/m³.
13.1.8 - Lav cürufu :
Volkanların çıkardıkları lavlardan elde edilir. Dokusu. İnce - İri gözenekli;: Dane şekli: Köşeli ve çıkıntılı; birim ağırlığı: 800 - 900 kg/m³.
13.1.9 - Gazbeton cürufu :
Gazbeton konkasörden geçirilmesi ile elde edilen malzemedir. Agrega beyaz renkte ve gözenekli olup, elek ölçüsü 3-30 m/m. arasındadır. Kuru birim ağırlığı 400 kg/m³, nemli ağırlığı ortalama 500 kg/m³ dür.
13.1.10 Genleştirilmiş Perlit Agregası. ( TS 3681 )
Volkanik silikatlı bir kayaç olup 700 – 1200 derece sıcaklıkta bir hacminin 13 – 20 katı genleşir. Genleşmiş perlit beyaz renkli, gözenekli hafif ( 0.03 – 0.025 kg / dm³ gevşek kuru birim ağırlığında ), tanelerden oluşmuş bir malzemedir. Yapım uygulama kuralları ve deney metotları TS 3681’e göre yapılır.
13.1.11 - İzolasyon Olarak Kullanılacak Maddeler :
- Volkanik silikatlı taşların ısıtılması, pişirilmesi kırılması ile elde edilen: Perlit.
- Mikanın ısıtılıp şişirilmesi ile elde edilen: Fermüsülit.
- Deniz hayvanları rüsubatından elde edilen: Gizelgur.
- Ahşap - talaşlarından elde edilen: Dürisol.
- Gazbeton Cürufu.
Bu maddeler duvar, döşeme ve çatılarda ilave ısı izolasyon tabakası olarak; taş ve karo kaplamalar altına şap yerine, çelik ve betonarme elemanların yangına karşı korunmasında kullanılır.
13.2 - Gazbeton (TS - 453)
Gazbeton, yumuşak veya koyu bir mavi haline getirilmiş ince betona; prizden evvel bir pasta gibi kabarmasını sağlayacak, özel bir kimyevi madde karıştırılarak elde edilir. Reaksiyonu temin edecek kimyevi madde genellikle alüminyum tozudur.
Priz esnasında gördüğü muameleye göre gazbetonlar üç sınıftır.
1) Basınçlı buhar (basınç genellikle 8 atü'ye kadar) da priz yapan gazbeton.
2) Yüksek ısıda ve buhar altında priz yapan gazbeton.
3) Açık havada priz yapan gazbeton.
2. ve 3. maddedeki gazbetonların bağlayıcı maddesi çimentodur. 1’inci maddedeki gazbetonların bağlayıcı maddesi çimento veya kireç olabilir.
Gazbetonların yoğunlukları genellikle 0,15 -1,20 t /m³ arasındadır. Mukavemet sınıfları (15 kg/cm²), (25 kg/cm²), (50 kg/cm²) arasında değişik olabilir.
Bu betonlar testere ile kesilebilir ve çivi çakılabilir bir dokuya sahiptirler.
İstenilen mukavemet en düşük beton yoğunluğu ile sağlanacaktır. Bunun için gerekli laboratuvar deneyi yapılması lazımdır.
Kalite kontrolü için yapılacak deneylerde T.S.E.'nin TS 453 No.'lu standardı esas alınacaktır.
Gazbeton teçhizatlı olduğu takdirde, içerisine giren çelik ve diğer ham maddeler bir laboratuvar tarafından kontrol ve kabul edilecektir. Teçhizatın ileride paslanmaması için lüzumlu tedbirler alınacaktır.
Gazbeton yapı elemanlarının taşıma yöntemi, istif ve kullanma tarzı, montaj şekli özel şartnamelerde açıklanacaktır.
13.3 - Köpüklü Beton
Gazbeton bünyesindeki gözenekler gazı açığa çıkaran maddeler vasıtasiyle elde edilirken, köpüklü betonda gözenekler köpük hasıl eden emülsiyonların katılması ile meydana gelirler.
Köpüklü betonların yoğunluğu 0,15 - 1,6 t/m³ arasındadır. İmalâtın kontrolü, laboratuvar deneyleri gazbetonlarda belirtildiği şekilde yapılacaktır.
13.4 – Perlitli Isı Yalıtım Betonu ( TS 3649 )
Taşıyıcılık niteliği olmayan, çimento, alçı veya yapay reçine bağlayıcılı; agrega olarak yalnız genleştirilmiş perlit veya genleştirilmiş perlit ile birlikte doğal agrega ( kum – çakıl ) karışımı içeren ısı yalıtıcı katmanların yapımında kullanılan betondur. Doğal agrega karıştırılmadığı zaman, yoğunluğu 0.4 – 0.6 kg / dm³, doğal agrega karıştırıldığında ise 1.04 – 1.585 kg / dm³ arasında değişir. İmalatın yapım, uygulama kuralları ve deney metotları TS 3649 a göre yapılır.
 Tuğla, Kiremit, Briket, Beton Blok, Beton Büz, Perlitli Bölme Bloku, Perlitli Pano Teknik Şartnamesi (TS.704/705, 552, 406, 821, 3682)
İnşaatta kullanılan tuğlalar genellikle :
14.1 - Normal tuğla (Harman tuğlası)
14.2 - Özel boyutlarda yassı tuğla
14.3 - Delikli tuğla
14.4 - Asmolen döşeme tuğla bloklar
14.5 - Cephe tuğlası
14.6 - Ateş tuğlası
14.7 – Çimentolu veya alçılı perlitli bölme bloku ( TS 3682 )
14.8 – Alçılı perlitli delikli pano ( TS 3682 )
Adıyla bir çok sınıflara ayrılır.
Genel Nitelikler :
İlkel maddesi kil ve killi toprak olup, homojen kesif ve ince daneli olacaktır. İyi pişmiş düzenli kalıplanmış, kenar ve yüzleri düzgün olacak ve çatlak, yarık ve boşluklar olmayacaktır. İçersinde serbest kireç, manyezi daneleri bulunmayacak sülfat dösudla yapılacak olan tecrübesinde dağılmayacak ve basınç mukavemeti % 10 dan fazla eksilmeyecektir. Tuğla yanık olmayacak 1,5 m. yükseklikten sert bir yere bırakıldığında iki parçadan fazla parçaya ayrılmayacaktır. Üzerine vurulduğunda tannen bir ses çıkarılacaktır.
14.1 - Normal Tuğla : (TS. 704)
El ve makine ile imal edilen bu tuğlalar 19 x 9 x 5 cm. ebadında olacaktır. Su emme miktarı kuru tuğla ağırlığının % 20 den fazla olmayacaktır.
Çimento harcı ile birleştirilmiş iki yarı tuğladan meydana gelen on adet tecrübe küpünden yapılacak basınç deneyinin ortalaması 65 kg/cm² olacak ve her küpün basınç mukavemeti 50 kg/cm² den az olmayacaktır.
14.2 - Özel ebatta yassı tuğla normal tuğla gibi olup kalınlıkları 3 cm. den 5 cm. ye kadar muhtelif şekil ve ebatta yapılırlar. Genellikle kırmızı renktedir.
14.3 - Delikli Tuğla : (TS. 705)
Makine ile kalıplanır ve imal edilirler. Normal tuğla özelliğinde olmakla beraber, daha uzun süre ve daha iyi pişirilirler. Delikleri muntazam ve tamamiyle açık olacaktır, bir çok şekil ve ebatta olabileceği gibi, delikleri üç ayrı yönde de yapılır.
Kuru tuğla ağırlığının % 15'inden fazla su emmeyecektir. Normal olarak ebadı 19 x 9 x 5 cm. dir. Delikli tuğlalarda, deliklerin toplam alanı, delik açılan alanın yüzölçümünün en çok % 75, en az %14'ü olacaktır. Dış et kalınlığı 1,8 cm. den iç et kalınlığı da 0,8 cm. den az olmayacaktır.
İyi pişmiş delikli tuğlanın her üç istikametteki basınç direnci 50 Kg/m² den az olmayacaktır. Delikli tuğlanın taşıyıcı olarak kullanılabilmesi için mukavemet hesapları, şartnamelerindeki gerilme ve inşaat şartlarına göre tahkik edilmelidir.
Delikli ve boşluklu tuğlalar kullanıldıkları yere göre ayrı ayrı isim alırlar ve döşemede kullanılanlara (Asmolen döşeme tuğla blokları denir.)
14.4 - Asmolen döşeme tuğla bloklar: (TS. 407)
Özel kil karışımı makine ile öğütülür, ezilir, karıştırılır ve homojen bir hale getirilerek norm ölçülerine uygun bir şekilde kaplanarak pişirilir. Bir adedi en az 120 kg.'lık münferit bir yükü taşıyacaktır.
14.5 - Cephe tuğlası (Fabrika yapısı duvar tuğlası) (TS. 705)
Makine ile imal edilirler. Tamamiyle yoğun kesif, büyük bir basınç altında kaplanırlar.
Çok iyi pişmiş ve yüzleri çok düzgün olacaktır. Harca daha iyi bir şekilde yapışmaları için 19 x 9 yüzlerinin orta kısımları hafif bir şekilde çukur olacaktır. Basınç direnci 300 Kg/cm² den az olmayacak kuru olarak ağırlığının % 5 inden fazla su emmeyecektir. Yere 1.50 mt. den bırakıldığında kırılmayacak, üzerine vurulduğu zaman tanen bir ses verecektir.
14.6 - Ateş Tuğlası:
Ateş tuğlaları genellikle
14.6.a - Alüminli ateş tuğlası
14.6.b - Silika ateş tuğlası
14.6.c - İzolasyon ateş tuğlası
14.6.d - Asit ateş tuğlası
14.6.e - Klinker ateş tuğlası
14.6.f - Şamot ateş tuğlası
14.6.g - Kizelgur ateş tuğlası
14.6.h - Boru ateş tuğlası
14.6.ı - Kromit ateş tuğlası
14.6.k - Sömi silika ateş tuğlası
gibi isimler altında imâl edilmektedir. İnşaatta kullanılan ebadı 19 x 9 x 5 cm. dir. Fabrika yapısı duvar tuğlası olup, makine presleri veya elde şekillendirilen özel şekilli tuğladır. Çeşitli ebat ve şekilde olanları vardır. Özgül ağırlığı 1.7 den yüksek olmalıdır. 1000 ºC ile normal ısı arasında yapılacak hâraret sademe deneyine en az 15 defa dayanabilmelidir. Harcı özel olup fabrikası tarafından, (kaput bezinden ya da kâğıttan torbalar), ambalajlanır ve dağıtılır her bir torba 45 - 55 kg. arasında değişir. Ateş tuğlası kuru ot ile muhafaza edilmiş ahşap kafes sandık halinde ambalajlanır. Ateş mukavemeti direnci asgari 1300 ºC kg/cm² porozitesi % 28 - 30 olacaktır.

14.7. Çimentolu veya alçılı perlitli bölme bloku ( TS 3682 )
14.8. Alçılı perlitli delikli pano ( TS 3682 )

Tuğla Yapım Şartnamesi :
Tuğla inşaat derzleri üst, üste gelmeyecek şekilde şaşırtmalı olacak, muntazam ve düzgün bir yüzey teşkil edecektir. Sıralar yatay olmak üzere ya doğrudan doğruya kireç harcı, yahut kireç çimento karışımı veya çimento harcı ile örülecektir.
Tuğlanın oturacağı yere bir tabaka ince harç serilerek bunun üzerine tuğlalar toz ve topraktan temizlenmiş ve su ile ıslatılmış olarak konacak ve her tarafından harç dışarı fışkıracak surette tuğlaların üzerine vurularak iyice oturtulacaktır. Yerine konma esnasında kırılan veya yarılan tuğlalar yerine yenileri konacaktır.
Yük taşıyan duvarlar, her kat seviyesinde duvar genişliğince ve kalınlığı da en az 30 cm. olacak şekilde bir betonarme hatıl kuşatılacaktır. Hususi şartnamesinde bir açıklama yoksa; 1,5 ve 2 tuğla kalınlığındaki duvarlar kireç ve melez harcı ile, yarım tuğla duvarlar genellikle 300 kg. dozluk çimento harcı ile örülecektir. Yarım tuğla duvarlar 1,5 m. yüksekliğindeki şeritler halinde inkitalı olarak örülecektir. İnkita süresi 6 saatten az olamaz. Su içinde toprak içinde veya altında normal tuğla ile inşaat yapılamaz. Tuğla soba bacaları, bodrum katından başlayarak çatıya kadar ve çatıdan sonra en yüksek mahyaya yakın yerlerde mahya seviyesinden en az 50 cm. yukarıya çıkarılacaktır. Diğer yerlerde baca ile çatının kesiştiği baca deliklerinin içi yukarıdan aşağıya kadar çimento harcı ile gayet düz bir şekilde sıvanacaktır. İki baca deliği arası en az yarım tuğla kalınlığında olacak ve iki bacanın birleşmemesine dikkat edilecektir. Her baca için, soba deliği ve temizleme deliği bırakılacaktır. Tuğla duvarlarda kullanılan ahşap katran veya mazota batırılmış olması lâzımdır.
Özel boyutlarda yassı tuğlalar, daha ziyade kemer kubbe gibi özel önem taşıyan yerlerde kullanılır. Tezyinat için taş duvar arasında kullanılır. Delikli tuğlalar, yük taşınmayan kısımlarda dolgu vazifesi gören yerlerde, bir kısımda döşemelerde asmolen tuğlası namiyle kullanılır. Bu tuğlalar ses ve ısıya karşı bir nev'i izolasyon vazifesi de görürler. Harçlı inşaat -3 dereceden aşağı suhunetle yapılamaz veya hususi müsaade ile tedbir alınarak yapılır. Ateş tuğlası özellikle ateş veya asit ile temas eden sürtünmeye kartı olması istenen yerlerde kullanılır. Harcı özeldir. Derzleri 1 cm. den fazla olmamak üzere harç ile sıkıca doldurulur.
14.2 - Kiremit :
Yapıda kullanılacak kiremitler alaturka (TS. 562) ve marsilya tipi olmak üzere iki cinstir. Alaturka kiremit yarım kesik koni şeklinde 18 x 35 cm. boyutları olup marsilya tipi kiremidin bulunduğu yerlerde kullanılabilirler.
Marsilya tipi kiremit ise 23 x 41 cm. dir. Ortalama 2.7 Kg. ağırlığındadır. Kiremit iyi cins kil ve killi maddelerin homojen bir hale getirilip su ile yoğrulduktan sonra pres ile şekillendirilmesi ve kurutulup uygun bir sıcaklıkta pişirilmesiyle elde edilir.
Yapıda kullanılacak kiremitler muntazam iyi kalıplanmış, iyi pişmiş rengi yeknesak kırmızımtırak yüzeyi düzgün ve pürüzsüz her türlü çatlak, çapak ve delikten yoksun kesitli boşluksuz ve homojen olacaktır. Kiremidin bir ucundan el ile tutulup diğer ucuna bir demir parçası ile hafifçe vurulduğunda tannen bir ses verecektir.
Kiremidin :
a - Su emme : ağırlık olarak en çok % 10
b - Su geçirme : en az 150 dakika
c - Taşıyabilme direnci en az 120 Kg.
d - Son taşıyabilme direnci : en az 100 Kg. olacaktır.
Kiremidin döşenmesi :
Kiremitler döşenirken birbirine tam olarak intibak etmelidir. Parça kiremitler yerine göre muntazam kesilecek ve bunun dışında ek olarak küçük parçalar kullanılmayacaktır. Marsilya tipi kiremitler galvanizli tel ile birer sıra ara ile çatı veya kiremit altı tahtasına bağlanacaktır. Bir eğik yüzeyde kullanılacak kiremitler aynı fabrika mamulatı olacaktır. Saçak uçlarına gelen kiremitlerin altına bir ilave çıta konulmalıdır. Mahya kiremitleri takviyeli harçla altları tamamen doldurulacak yerlerine oturtulacak ve boşluk kalmayacak şekilde harçla doldurulacaktır.
Gerek kiremit ve gerekse mahyalarda döşenme esnasında kırılan, çatlayan veya ufak bir parçası eksik kiremitler yenileriyle değiştirilecektir.
14.3 - Beton Briket : (TS. 406)
Beton briketler, kum, çakıl veya tüf cüruf ve bims gibi malzemeler ile agrega çimento, su karışımının özel kalıplara dökülmek ve dövme, prese veya vibre edilmek suretiyle elde edilen inşaat malzemesidir. Duvarda kullanılanlarla, duvar briketi ve döşemede dolgu olarak kullanılanlara da döşeme briketi adı verilir.
Briket imal edilecek betonun birim hacim ağırlığı duvar briketlerinde 1600 kg/m³ ve döşeme briketlerinde ise 1400 kg/m³ den fazla olmamalıdır.
Duvar briketleri, ancak yük taşımayan yerlerde ve bacalarda kullanılır. Genellikle ebatlar 11x6x23, 10x20x40, 20x20x40, 30x20x40 olmak üzere içi dolu veya delikli olarak dikdörtgen prizma biçiminde olacaktır.
Yan kısımlarda harç yuvaları bulunacak ve her üç boyuttaki ebat toleransı +3 mm. den ve koniklik veya meyilde 2 mm. den fazla olmayacaktır.
Delikli beton blok ve brikette ve tuğlalarla da delikten maksat, bunların imalinde, özelliğinde, özel kalıplar kullanılmak sureti ile, iç kısımlarında vücuda getirilen yekpare ve mütemadi boşluklardır, özel kalıp kullanmadan karışım şekli, malzemenin cinsi, granülometrisi ve özel katkı malzemesi ile kendiliğinden, bütün bünye içinde, gelişigüzel meydana gelen boşlukları havi ve briketlere, (boşluklu) tabir edilir. Genellikle iki delik ihtiva eden delikli briketlerde delikler aynı kesitte ve et kalınlıkları aynı ebatta olacaktır. Merkeze nazaran münferit delikler 15x15 mm. den daha büyük olmamak üzere, delikler toplam hacmi her bir briket tüm hacminin % 50 den daha fazla olmayacak ve briketlerin beş yüzü kapalı sadece biri açık olacaktır, delikler arası ile briketlerin harici satıhları arasında bulunan dolu kısımları kalınlıkları 3 cm. den aşağı olmayacaktır. Muhtelif dozajda yapılan duvar briketlerin en az tazyik dirençleri aşağıda gösterilmiştir.

Döşeme briketlerinde ise, delik ekseni doğrultusunda yapılan net yüzeye göre basınç direnç değeri 15 kg/cm² den az olmayacaktık. Su emme veznen % 20 den fazla olmayacaktır. Don tesirine maruz briketlerde don sonu basınç direncinde % 25 den fazla bir düşüş olmayacaktır. Normal döşeme briketlerinde, boşlukları bütün briket boyunca devam etmesine mukabil döşemelerin kenarlarında bir tarafı, kapalı uç briketleri kullanılmalıdır. Briketler kenarları keskin ve muntazam ve istenilen ebatta bünyesi mütecanis yüzleri düzgün olacak, kırık ve çatlaklardan salim bulunacaktır, muntazam olmayan, çatlamış, parça kopmuş eksik briketler kullanılmayacaktır. İmâl edilen briketler, hava tesirlerine karşı korunacak ve 15 gün geçmeden kullanılmayacaktır.
14.4 - Beton Blok :
Beton bloklar, sert sağlam, ince çakıllı agrega ile aynen beton briketler gibi genellikle 10x20x40, 20x20x40, 30x20x40, cm. boyutlarında çelik kalıplı özel makineler ile vibrasyonlu ve deliksiz olarak imâl edilmiş olacaktır.
Blok imal edilecek betonun birim hacim ağırlığı 1600 Kg/m³ den az ve çimento dozu 200 Kg. dan aşağı olmayacaktır. Blokların basınç dirençleri :

200 Doz için	50 Kg/cm²
250 Doz için	70 Kg/cm²
300 Doz için	90 Kg/cm² den

az olmayacak ve don sonu basınç direncinden fazla bir düşüş olmayacaktır. Sodyum sülfatla yapılan don deneyinde dağılmayacak su emme miktarı veznen % 15 orantısından fazla olmayacaktır. Şekli kusur, noksan, boyut ve toleransı ve diğer hususlar aynen beton briketlerde olduğu gibi olacaktır.
14.5 - Beton Büz Yapılması :
Büz yapımında kullanılacak malzeme beton harcı kendi şartnamelerinde belirtildiği gibi olacaktır. Yol gabarisi altındakiler hariç diğer bütün işlere ait mecra ve drenaj işlerinde kullanılan beton büzler çap ve cidar kalınlıklarına göre aşağıda gösterilmiştir. Kullanılış yerine göre lüzumu halinde cidar kalınlığı arttırılır.

Büz yapımında kullanılan agreganın ebadı büz cidar kalınlığının 1/4 ünden ve 20 m/m den fazla olamaz. 400 dozlu betonda imal edilen demirsiz büzlerin mukavemeti aşağıda verilen miktardan az olmayacaktır. Ancak büz imalinde traslı çimento kullanıldığında 500 Kg/m³ dozlu olacaktır.

Büzlerin gerek iç gerekse dış kalıpları son derece muntazam şekil değiştirmeyecek sağlam ve sızdırmaz olacaktır. Beton harcı kalıbına, 15 cm. yi geçmeyen tabakalar halinde dökülecek vibratörle veya idarenin müsaadesiyle uçları yassıtılmış şişlerle iyice sıkıştırılacaktır. Yol gövdesi altında kullanılacak büzler mutlaka vibratörle sıkıştırılacaktır. İmal edilmiş büzler bir hafta müddetle gölgede sulanacaktır. Büzlerin iç ve dış yüzleri tamamen mücella ve ağızlarının teşkil ettiği düzlemler büz mihverine dik olacaktır.
Çatlak yüzlü ve köşeleri kırılmış büzler kullanılmayacaktır. Büzlerin iç çapları iç çapı 90 cm. ye kadar olan yüzlerde çapın % 1'i kadar, iç çapı 90 cm. den büyük olan büzlerde % 0.75'e kadar eksik veya fazla olabilir. Büzün herhangi bir noktasında cidar kalınlığı kabul edilen cidar kalınlığından % 5'e kadar eksik veya fazla olabilir. Kuru büz ağırlığının % 8'inden fazla su emmeyecektir. Büz döküldükten sonra 21 gün geçmeden yerinden kaldırılmayacaktır.
Beton Büz Döşenmesi :
Hendeklerin açılması ve tabanın teşkili projesine uygun olacaktır. Projelerde kazı tafsilatı gösterilmişse hendek buna göre, aksi takdirde (Büz dış çapı +40 cm) genişlikte açılacaktır. Büzlerin taşınmasında vasıtalara yüklenip boşaltılmasında, hendeklere indirilmesinde gerekli itina gösterilecektir. Büz bir hat boyunda döşenmemiş, döşendikten sonra çökerek muntazam olmayan bir hal almış veya arızaya uğramış ise, büzler düzeltilecek veya yenileri ile değiştirilecektir.
Büz eklerinde bilezik 10-30 cm. iç çapına kadar olanlarda 3x15 cm² ve 35-80 cm. iç çapına kadar olanlarda 4x15 cm² kesitinde yapılacaktır. Büzler, sağlam ve mütecanis bir temele her tarafı oturacak şekilde yerleştirilecektir. Özel tipte ve özel malzeme ile imâl edilen büz, beton boru gibi imalât bu şartnamenin dışında mütalâa edilmiştir. f 80 den büyük büzler behemehal demir teçhizatlı ve tiplerine uygun olarak yapılacaktır.
Beton büzde drenaj yapılması yapılacak drenaj sistemi, ait olduğu inşaat ve ameliyenin bünyesine ve zemin şartlarına en uygun ve kendisinden beklenilen faydayı en iyi ve kusursuz şekilde yapacak durum ve kabiliyette olmalıdır. Drenajda kullanılacak büzlerde her türlü çatlak noksan ve kusur olmayacaktır. Büzler yerlerine konulurken, drenaj profil plân ve projesine uygun şekilde ve itina ile döşenecektir. Büzler yerlerine dikkatle yerleştirilecek ve içlerine taş toprak parçalarının girmemesi sağlanacaktır.
Drenaj büzlerinin kenar ve üstlerinin agrega ile doldurulmalarında alttan başlayarak iri malzeme doldurulacak ve yukarıya doğru çıkarıldıkça ufak daneli malzeme kullanılacaktır. Drenaj büzlerinin; yan dolgu malzemesinin genişliği her iki tarafta 20'şer cm.den üst kısımlarda ise 30 cm. den az olmayacaktır. Büzlere zarar vermemek için dolgu itina ile ve tabaka tabaka yapılacaktır. Drenaj hendeği tabanın en az 5 cm. olmak, üzere, kum, çakıl ve icabında zemin cinsine göre beton yatak yapılacaktır. Projesinde aksi mevcut olmadıkça drenaj büzlerinin açık aralıkları 1-2 cm. arasında olacaktır. Drenaj işlerinde lüzum halinde delikli büz de kullanılabilecektir.
 

Sıva Genel Teknik Şartnamesi Sıva işlerinde kullanılan harçlar şartlarına uygun olacaktır. Keza kum da şartnamesinde yazılı nitelikte olacaktır. Kaba sıva işlerinde orta kum (1- 3) mm. ince sıva ve derz işlerinde ise mil kumu kullanılacaktır. Bu kum kullanılmadan önce serilerek tamamıyla kurutulduktan sonra delikleri 1 mm. olan salıncak eleklerden geçirilecektir. Sıvaya başlamadan önce sıva yapılacak yüzeydeki taşmış harçlar ve diğer bulaşıklar kazınıp temizlenecek, duvar yüzü ve tavanda birleşen köşe yerleri bol su ile ıslatılacak ve gerekirse yıkanacaktır. Duvarın sıva suyunu emmesini önlemek için sıva aralıklı olarak ve gereği kadar ıslatılacaktır. Dış yüzeylerdeki sıvaların şiddetli güneş ve fazla rüzgarlı havada yapılması uygun değildir. Duvarı teşkil eden malzeme zamanla don ve başka etkilerle bozulmuş ise, gereken düzeltme yapılmadan sıvaya başlanmayacaktır. Sıva yapılacak duvar örülürken derz yerleri olduğu gibi bırakılacak, mala çekilmeyecektir. Duvar harcı iyice kuruduktan sonra sıva yapılacaktır. Duvar sıvaları kaba ve ince olmak üzere genellikle iki kat yapılacaktır. Birinci kat kaba sıva yapıldıktan sonra kaba yüzeyi, ince sıvanın iyice kaynaması için, mala ile sık sık çizilecektir. Duvar malzeme ve inşa tarzının imkan verdiği hallerde tek kat sıva yapılabilir. Sıva yüzlerinin düşey ve düzlem olarak mastarında yapılmasını sağlamak için, en çok iki metre ara ile tesviye şeritleri (anolar) hazırlanacaktır. Anolar ve kasalar uyularak duvar yüzü mastarında sıvanacaktır. Kaba sıva iyice sertleştikten sonra ince sıva yapılacaktır. İnce sıva yüzleri istenilen şekle göre tirfil, tahta ya da demir mala ile düzgün yüzey elde edilinceye ve çatlak kalmayıncaya kadar perdahlanacaktır. Duvar yüzeyinde sıvanması gereken metal ve ağaç yüzeyler varsa bu yüzeylerin tel ya da metal deplüvaye gibi malzemelerle kaplanmasından sonra sıva yapımına geçilecektir. Sıvanacak yüzeylerin kesiştikleri köşeler plan ya da özel şartnamesinde belirtildiği gibi keskin, yuvarlak ya da pahlı olacaktır. Sıva kaplama veya pervaz altına girdiği takdirde, girme payı en az 2 cm. olmalıdır. Pervazsız kapılarda kasalara birleşen sıvada, birleşme yerlerinde çatlaklıkları önlemek için ara kesiti fuga yapılmalı veya başka bir tedbir alınmalıdır. 15.1 - Kireç Sıva : Kireç sıva kuyuda söndürülmüş ve yeter süre (en az 3 hafta) bekletilmiş, iyi cins yağlı kireçle yapılacaktır. Kireç sıva harcında, yabancı madde bulunmayan kireç hamurunun kullanılmasına önem verilecektir. Bu nedenle, bilhassa elek altı, kuyu tabanı ve yan yüzeylerinde bulunan,yabancı maddeler ile karışık hamur, kullanılmayacaktır. Kireç sıva iki tabaka halinde yapılacak, birinci tabaka kaba sıvada orta kum, ikinci tabaka ince sıvada perdah kumu (mil kumu) kullanılacaktır. Gereği kadar sertleşmiş olan kaba sıva ıslatıldıktan sonra ikinci tabaka ince sıva itina edilerek sıvanacak, mastarla kontrol edilerek tahta mala ile düzeltmeler yapılacaktır. Sıva yüzü yeter derecede sertleşince, perdah malası ile perdahlanacak ve bu iş sıva yüzünün iyice sertleşmesine ve yeter derecede düzelmesine kadar devam edecektir. 15.2 - Çimento Sıva : Çimento sıvalar; tekrar, tekrar ve iyice ıslatılmış yüzeyler üzerine uygulanacak, yerine ve mevsimine göre yeterli bir süre ıslak tutulacaktır. Sıva yapılacak mahalde don ihtimali olduğu sürece sıva işlemi yapılmayacaktır. Su veya rutubete açık yerlerde yapılacak yüksek dozajlı çimentolu sıvalarda kum granülometrisinin harca maksimum direnci verecek şekilde, seçilmesi ve sıva yüzeylerinin daha dikkatli ve devamlı olarak basınçla perdahlanması lâzımdır. Üzerine kaplama yapılacak yerlerde yalnız kaba sıva yapılır ve yüzeyi mala ile çizilerek pürüzleştirilir. Üzerine tecrit veya yapıştırma yapılacak yerlerde ikinci kat ince sıva yüzeyleri demir mala ile ayrıca perdahlanmayacaktır. Bu perdahlamada mala izlerinin kalmamasına dikkat edilecektir. 15.3 - Metal Deplüvaye (Rabiç) Sıva : Mevcut veya yeniden yapılmış, ağaç veya madenî taşıyıcı konstrüksiyon, ait olduğu birim fiyat ve şartlarına uygun olacaktır. Metal deplüvaye taşıyıcı konstrüksiyona galvanizli tellerle ve aralıkları 15 cm. olmak üzere bağlanacaktır. Levhalar enine 1,5 cm. ve boyuna 2.5 cm. olmak üzere üst üste bindirilecek ve levha uçlarının bir mesnet üzerine oturması sağlanacaktır. Metal deplüvaye kaplanan yerlerle birleten yüzeylere de, metal deplüvaye en az 5 cm. genişlikte bindirilecek tespit edilecek, veya öncelikle rabiç yüzey ile diğer sıvalı yüzeyin birleşimi mastarlı veya metal profilli fuga ile ayrılacak ve yeteri kadar bağlantılarla bağlanacaktır. Levhalar yerlerine tespit edilmeden önce, bütün tesisat işlerinin tamamlanmış olmasına ve metal deplüvayenin çekilmesi ve sıvanın yapılması sırasında (varsa) tesisatın bozulmamasına dikkat edilecektir. Metal deplüvaye üzerine sıva üç tabaka halinde tatbik edilecektir. Birinci tabaka katıklı harç kuvvetle çarpılarak sıvanacak ve mala ile bastırılarak sıkıştırılacaktır. Levha yüzeyinin tamamen birinci tabaka ile kaplanması şarttır. İşbu temel tabakası yeteri derecede sertleştikten ve kuruduktan sonra sıvanın yüzeyi ikinci tabaka kaba sıva ile mastarına getirilecektir, Bunun üzerine üçüncü tabaka olarak ince sıva yapılacaktır. Birinci tabaka harçta hiç bir surette alçı kullanılmayacaktır. İkinci ve üçüncü tabaka sıvalar, sıva yapım şartlarına uygun olarak yapılacaktır. 15.4 - Bağdadi Sıva : Mevcut veya yeniden yapılmış ağaç, iskelet, ait olduğu birim fiyat ve şartlarına uygun olacaktır. Bu iskelet üzerine, yaklaşık olarak (20x20 mm.)veya(25x15 mm.) en kesitinde bağdadi çıtaları çakılmadan önce (varsa) her türlü tesisat işlerinin ikmal edilmiş olması şarttır. Bağdadi üzerine sıva, üç tabaka halinde yapılacaktır. Birinci tabaka kıtıklı kireç harçla veya kıtıklı kireç - alçı karışımlı harçla yapılacaktır. Bu tabaka, harcın çıtalara çarpılarak ve mala ile bastırılarak çıtaların girmesi elde edilecektir. Çıtalar, birinci tabaka sıva ile tamamen kapandıktan ve sıva kuruyup sertleştikten sonra ikinci tabaka sıva ile mastarına getirilecektir. Bunun üzerine üçüncü tabaka olarak ince sıva yapılacaktır. İkinci ve üçüncü tabaka sıvalarda sıva yapım şartlarına uyulacaktır. 15.5 - Alçı Sıva : Alçı sıva, standartlara ve alçı şartnamesine uygun alçılarla yapılacaktır. Alçı, suya katılarak harç elde edilecek, alçıya su katılmayacaktır. Alçı harcında, mukavemetinin azalmaması için, su miktarı, alçı ağırlığının % 80'i geçmemelidir. Sıva işlerinde özellikle çabuk sertleşen alçılar kullanılacaktır. Harç prizinin geciktirilmesi istendiği takdirde, alçıya ait malzeme şartnamesindeki esaslara uyulacaktır. Alçı sıva mevcut kaba sıva üzerine ortalama (5 - 7 mm.) kalınlığında tahta mala ile yapılacak ve mastarına getirilecektir. Düzgün beton tavanlarda perde ya da kolon yüzeylerinde, alçı sıva; herhangi bir alt sıva yapılmaksızın ortalama 1,2 cm. kalınlığında yapılır. Ancak doğrudan doğruya beton yüzeylere alçı uygulanmadan önce, yüzey tel fırça ile iyice temizlenmeli, yağ kalıntıları ve pislikler temizlenmelidir. Sıva yüzeyinin parlak olması istendiğinde galvanizli mala ile perdahlanacaktır. Daha parlak bir yüzey elde etmek için keçe kaplı mala kullanılacaktır. 15.6 - Kamış Üzerine Sıva : Birbirlerine tellerle bağlanmış olan hazır kamış levhalar, taşıyıcı konstrüksiyona metal deplüvaye gibi galvanizli tellerle sık sık bağlanacaktır. Kamışlar levha halinde değilse, teker teker çatal çivilerle veya ince yatay çıtalar çakılmak suretiyle tespit edilecektir. Elde edilen kamış yüzeye sıva, metal deplüvaye sıva şartnamesindeki şartlarla üç kat olarak uygulanacaktır. 15.7 - Kumlu, Kireç - Alçı Sıva : Kumlu, kireç - alçı sıva yapımında, kireç, alçı ve kum; malzeme şartnamelerine uygun olarak hazırlanmış olacaktır. Kumlu, kireç - alçı sıva, mil kumunun ya da dişli kumun alçı ile birim fiyatında yazılı oranlarda, kuru olarak karıştırılması ve bu karışımın ağaç tekne içinde hazırlanmış birim fiyatında belirtilen miktardaki kirecin eritildiği suya istenilen kıvam sağlanıncaya kadar katılması suretiyle elde edilen harçla yapılacaktır. Direnç yönünden su miktarı, alçı ağırlığının % 80 ile kum ağırlığının % 25 toplamını geçmemelidir. Kum ile alçı karışımına kireçli su katılmaz, kum alçı karışımı kireçli suya ağır ağır katılır. Bu sıvada alçı sıvada olduğu gibi özellikle çabuk sertleşen alçılar kullanılır. Prizin geciktirilmesi istenildiğinde alçı teknik şartnamesinde yazılı malzeme katılır. Mil kumu ile hazırlanan kumlu kireç - alçı sıva harcı çeşitli kaba sıvalar üzerine 5 - 7 mm. kalınlığında ince sıva olarak yapılır. Dişli kumlu, kireç - alçı sıva harcı ile en çok 1,5 cm. kalınlığında kaba sıva yapılır. Bu sıva kalınlıkları, tahta, mala ile kat kat uygulanarak mastarına getirilir. İnce sıva yüzeyinin parlak olması isteniyorsa galvaniz mala, daha parlak bir yüzey elde edilmek istendiğinde keçe kaplı mala ile perdah yapılacaktır. 15.8 - Püskürtme Sıva : Püskürtme sıvalar birim fiyatındaki tanımlara uygun harçla dış sıva üzerine özel aletiyle ortalama 3 mm. kalınlığında yapılır. Püskürtme sıva yapılacak yüzeyler iyice temizlenip yıkanacaktır. Eski sıva üzerindeki badana ve benzeri kaplamalar kazınacaktır. Püskürtme sıvanın istenilen renk ve görünüşte olmasını sağlamak için, harcın bir yüzeye yetecek kadar hazırlanması gereklidir. İstenilen renk ve görünüş daha önce yapılacak örneklerden seçilecektir. Badana harcın tümü madeni kaplarda hazırlanacaktır. Her kullanıştan önce karıştırılacaktır. Püskürtme sıva yapılmayacak pencere, kapı, su basman, saçak kenarları gibi yerlerde püskürtmenin sıçramaması için, gerekli tedbirler alınacaktır. 15.9 - Serpme (çarpma) Sıva : Bu sıva şartnamesine uygun yapılmış kaba sıva, mevcut sıva veya kargir yüzeylere tek kat olarak uygulanır. Genellikle çarpma sıvalar yüksek dozlu çimento harçlı ortalama 1.00 cm. kalınlıkta süpürge ya da mala burnu ile kuvvetlice çarpmak suretiyle yapılacaktır. Serpme sıva yapılacak yüzeyler iyice temizlenip yıkanacak, eski sıva üzerindeki badana ve benzeri kaplamalar kazınacaktır. Yapılacak serpme boya katıldığı takdirde bir yüzeye yetecek harcın tamamının kuru olarak bir harman halinde karıştırılması ve kullanıldıkça madensel bir tekne içinde su ile ıslatılması gereklidir. Çeşitli harmanlarda kullanılacak agreganın aynı granülometride ve harcın aynı kıvamda olmasına dikkat edilecektir. Bu sıva tecrübeli ustalar tarafından yapılmalıdır. İsteğe ve verilen resme göre çarpma yapılmayacak yerler bırakılacağı gibi mala kenarı ile çeşitli yapma derz şekilleri de verilebilir. 15.10 - (Suni) Yapma (Piyer Artifisiyel) Sıva : Bu sıvaların içine murçlu ve taraklı sıvalar girer. Yapma taş sıva; kaba sıva kat sıva olmak üzere iki kat yapılır. Kaba sıva çimentolu harçlar, ikinci kat sıva harcı birim fiyat tanımlarında belirtilen ölçülerde çeşitli malzeme karışımlarına göre normal veya beyaz çimentolu, renkli veya renksiz olarak yapılır. Birinci kat; çimento harçlı sıva olacaktır. Kaba sıva tamamlandıktan sonra yüzeyde, ikinci kat sıvanın iyi kaynaması için çentikler meydana getirilir. İkinci kat sıvanın, yapım yüzeylerinde değişik görünüş ve renkler meydana getirmemesi için ölçülere dikkat edilecek en az bir yüzeye yetecek harç bir kerede karılacaktır. Renkli harcın yapılmasında madeni boya kullanılır. Madeni boya çimentoya, çimento da boyaya karşılıklı kimyasal etkilerde bulunmayacak cinsten seçilmelidir. Yapma taş sıvalarda istenilirse, projesinde gösterilmek şartıyla çeşitli boyut ve şekillerde derzler yapılır. Derz yapımı için projesine uygun olarak çıtalar çakılır ve panolar gerektiğinde bir atlanarak ikinci kat sıva ile sıvanır. İkinci kat sıva iyice kuruduktan sonra derzler bozulmadan çıtalar dikkatle sökülür. Yüzlerde kalan çapaklar temizlenir. Yeteri kadar sertleşen üst kat sıvaya murç veya tarakla kaba veya ince pürtüklerle yapılır. Yapı yüzünde genel görüntüler sağlamak amacıyla bu püskürtüklerle çeşitli süslemeler yapılır. Bu görüntülerin rastlantıya bırakılmaması için çeşitli tertipler ile önceden küçük ölçüden örnekler hazırlanır. Ve idarenin seçtiği örnek uygulanır. 15.10.1 - Mermer Sıva : Kaba ve ince olmak üzere iki tabaka olacaktır. Kaba sıva : 1 m 3 kuma 550 kg. çimento ilave edilerek meydana getirilir. Satıh iyice ıslandıktan sonra duvara mala ile 2 cm. kalınlığında vurulacaktır. Kaba sıva tamamen kurumadan, üzerine 1 m³ ince toz mermer, 550 kg. çimentodan meydana getirilen 1 cm. lik ince sıva tatbik edilecektir. İnce sıva tahta mala ile perdah edilecek ve çuval ile pürüzleri iyice giderilecektir. İnce sıva tatbik edildikten 3 - 4 gün sonra kösele taşı ile taşçı perdahı yapılacaktır. Mermer sıva sıcak havalarda ratip tutulacaktır. Sıvaya renk katılmak istenildiği takdirde 100 kg. çimentoya 1 kg. madeni boya ve rengin iyice tutması için 0,040 m³ kireç katmak lazımdır. 15.10.2 - Edelputz Sıva : Bu sıva, malzeme ve gerekse estetik yönden önceden duvarda hazırlanmış örneklerinden, beğenilerek uygulanır. Bu sıvanın yapımında, homojen renkte ve büyüklükte elenmiş özel çakıl (Edelputz çakılı) ve en az söndükten sonra bir ay dinlendirilmiş beyaz kireç (mermer kireci) hamuru ve bütün cephe için aynı rengi haiz çimento kullanılacaktır. Edelputz sıva yapımında uzman işçiler kullanılır. Bu sıvanın son katında hiç bir ek yeri belli olmamak üzere, yatay ve düşey hatlarla sınırlı yekpare yüzeylerin her biri bir defada sıvanacak ve derhal özel tarak ile kazınacaktır. Öte yandan bir cephedeki yekpare yüzeyler arasında görünür renk farkı olmamasına ayrıca dikkat edilecektir. İskele çeliklerinin sıvanmış yüzeylere dokunmamasına. dikkat edilecektir. Sıvanın bozulmasını önlemek üzere son kat sıva yapılmadan önce diğer bütün işler, bitirilmiş olmalıdır. Bu sıvada sonradan düzeltme ve tamamlama işlemi yapılmamalıdır. Son kat sıvanın, şiddetli güneş ve fazla rüzgarlı havalarda yapılması uygun değildir. Günün gölgeli zamanları tercih edilmelidir. 15.10.3 - Kumlu Alçı Sıva : Kumlu alçı sıva, alçı ile mil kumunun analizinde yazılı oranda, kuru olarak karıştırılmasından sonra, ağaç tekne içine doldurulmuş ölçülü suyu istenilen kıvam sağlanıncaya kadar katılması suretiyle elde edilen harçla yapılacaktır. Ancak direnç yönünden su miktarı, alçı ağırlığının % 80 ile kum ağırlığının % 25 toplamını geçmemelidir. Kum ile alçı karışımına su katılmaz, kum alçı karışımı suya ağır ağır katılır. Bu sırada da, alçı sıvada olduğu gibi özellikle çabuk sertleşen alçılar kullanılır. Prizin geciktirilmesi istendiği takdirde alçı teknik şartnamesinde yazılı malzemeler kullanılacaktır. Kumlu alçı sıva mevcut kaba sıva üzerine ortalama 5 ile 7 mm. kalınlığında yapılacaktır. Sıva kalınlığı, tahta mala ile kat kat uygulanarak ve mastarına getirilerek elde edilir. Sıva yüzünün parlak olması istendiğinde galvanizli mala ile perdah yapılacaktır. Daha parlak bir yüzey istendiğinde keçe kaplı mala kullanılır. 15.11. PERLİTLİ SIVALAR: 15.11.1. PERLİTLİ ÇİMENTOLU KABA SIVA: Genleşmiş perlit agregası ( TS 3681 ) ile çimento ve özel katkı maddelerinin bir karışımıdır. Yeteri kadar su içerisinde gelberi ile karıştırılarak harç haline getirilir. 5 cm kalınlığa kadar uygulanabilir. Kaba sıva tatbikatından önce duvar yüzeyine 1 – 2 mm kalınlık yapılacak şekilde perlitli ( genleştirilmemiş perlitten ) sıva altı serpme harcı tatbik edilerek kuruması beklenir. Kaba sıva 0.5 – 1.0 cm’lik katmanlar halinde yapılır ve her katman kendini taşıyacak hale geldikten sonra diğer katmana geçilir. Kaba sıva yapımını takiben yüzeye 2 – 3 mm kalınlıkta perlitli ( genleşmemiş ) ince sıva harcı uygulanır. Kaba sıva uygulanmasında mala ile bastırılarak yüzey düzeltmesi yapılmaz. Yüzeyler mastar ile düzgün hale getirilir. 15.11.2. PERLİTLİ ALÇILI KABA SIVA: Genleşmiş perlit agregası ( TS 3681 ile alçı ve özel katkı malzemelerinin bir karışımıdır. 4 cm kalınlığa kadar uygulanabilir. Bu tür kaba sıva üzerine yapılan perlitli ince sıvalar da alçılıdır. Diğer yapım ve uygulama şartları aynen perlitli çimentolu kaba sıva ( 15.11.1 ) gibidir. 15.11.3. PERLİTLİ ÇİMENTOLU İNCE SIVA: Perlit ( genleştirilmemiş ) çimento ve katkı maddeleri kullanılarak imal edilir. Perlitli çimentolu ince sıva iki şekilde kullanılır. a) Fazla miktarda su ile karıştırılarak likit kıvamda çıplak yüzeylere sıvacı taşı veya mala ile serpilerek kaba sıva için yapışma yüzeyi oluşturmada b) Normal ince sıva kıvamında kaba sıva yüzeyinde, dış şartlara karşı koruyucu kat yapımında ; Perlitli ince ( çimentolu ) sıva alt ve üst yüzeylere 1 – 3 mm kalınlığında tatbik edilir. Sıva katları arasında ortam şartlarına göre 4 - 4 saat beklenmelidir. Alçılı yüzeylere tatbik edilmemelidir. 15.11.4. PERLİTLİ ALÇILI İNCE SIVA: Genleştirilmiş perlit ( ince 0 – 1 mm tane iriliğinde ) ile alçı ve özel katkı maddeleri kullanılarak imal edilir. Alçılı kaba sıvaların üst yüzeyinde kullanılır. 15.11.5. YÜZEY DÜZELTME SIVASI: ( Perlitsiz ) alçı ve özel katkı malzemeleri kullanılarak imal edilir. İç yüzeylerde 2 – 3 mm kalınlığında uygulanır. Paslanmaz mala ile perdah yapılır. Çok parlak yüzey istenildiğinde keçe kaplı mala kullanılır.

Sentetik Reçine Esaslı Dış ve İç Kaplamalar ile Yalıtım Malzemeleri Genel Teknik Şartnamesi
16.1 - Dış Kaplama :
Su geçirmeme hassasına karşılık nefes alma kabiliyeti (Buhar geçirgenliği) vardır. Bu hassası terkibindeki Akrilik Emülsiyon dolayısı iledir.
Tatbik edildiği yüzeye aderansla, malzeme yüzeyinin mesamatına girerek içeri nüfuz eder.
Kimyasal yapısı :
Akrilik Emülsiyon (AC. 33 copolimer % 46 solit)
Titanyum Dioksit – Rutil
Mono etilen glikol
Kalsiyum karbonat
Oxytol
Su
Aspestos
Talk
Poudr sılıka (Kuvarts 300 meç)
Cam tozu (300 meç)
ayrıca bakteri ve küfe karşı Noudex (Süre ad - it) ihtiva eder.
16.2 - İç Kaplama :
Malzeme olarak dıştan farkı dolgu malzemelerinin ince ve az miktarda oluşudur. Geçirmezlik vasfını glazoldan sonra elde eder. Silinebilir, ovulabilir, darbeye mukavim asit ve alkali çözeltilerinden amonyaktan müteessir olmayan bir yüzey elde edilir.
Kimyasal Yapısı :
Akrilik Emülsiyon (AC, 33 Copolimer % 46 Solit)
Titanyum Dioksit – Rutil
ono etilen glikol
Kalsiyum karbonat.
Oxytol
Su
Aspestos
Poudr Silika
Talk
Nokta malzemesi bu karışımın aynı olup, Ağ malzemesi Akrilik reçine ihtiva eder. Madeni yaldızlar, Pigment yerine madeni tozları ilave edilmesi ile elde edilir.
16.3 - Blokfiller :
Sıva pütürlerini doldurup alçı sıva ayarında bir yüzey hazırlamak için kullanılır. Sıvanın mastarında olması lazımdır. Rutubetli yüzeylere tatbik edilebilir. Her katın kurulmasından sonra zımpara yapılmalıdır. Blokfiller'in kaç kat süreceği sıvanın mastarında oluşana iyi bir perdah kumu ile yapılmasına bağlıdır.
Kimyasal Yapısı :
Akrilik Emülsiyon (AC. 33 Cocopiler % 46 Solit)
Kalsiyum Karbonat
Mono etilen glikol
Oxytol, Su, Aspestostan müteşekkildir.
Titanyum Dioksit - Rutil
16.4 - Glazol Şeffaf :
Yüzeyin geçirimsizlik vasfını temin eder. Ayrıca darbe, sürtünme, temizlenmeye müsait bir yüzey elde edilmesine sebep olur.
Kimyasal Yapısı :
Paraloit B - 66
Akrilik reçinesi
Plasticiser
Amberlak
Aromatik tiner
Slow tiner
den teşekkül eder. Renkli glazolde ise ilave olarak Titanyum dioksit ve renkli pigment vardır.
16.5 - Metal Primer :
Metal Primer Demir Oksit ve Çinko kromatla hazırlanan bir malzemedir. Bütün madeni yüzeylere aderans kabiliyeti vardır. Ayrıca asit ve alkalilerin seyrek çözeltiler ile + 3000 ºC a mukavimdir.
Demir oksitli çinko kromatın kesafetinin az oluşundan dolayı, kurşun oksitle hazırlanan sülyene nazaran litrede fazla malzeme ihtiva eder ve daha fazla m² örter. Malzeme fazlaca inceltilmeye müsaittir. Metal Primer inceltici olarak da kullanılabilir. Fırça, rulo veya tabanca ile atılabilen malzeme kırmızı, zeytunî renktedir. Ayrıca süper metal Primer malzemesi de aynı esaslardan hazırlanmakla beraber son kat malzemesidir. Rengi koyu gridir.
16.6.- Sıva Veya Çıplak Betonların Akrilik Esaslı Malzeme İle Kaplanması :
Sıva veya çıplak betonların sipatula ile çapakları, oynayan kısımları alınır.
Sıvalı yüzeylerde mozaik silme taşı ile yüzey düzeltilir.
Çıplak beton kötü çıkmış, yer yer kabarma olmuşsa tamiri cihetine gidilir. Ameliye görmüş olan yüzeyler süpürülür. Hiç tozsuz hale getirilir. Sıva ve çıplak betonun tam kuru veya yaş olması lazımdır ile iyi netice vermez. Sıcak havalarda yüzeyin yıkanması lazımdır.
Güneşli ve sıcak havalarda gölge kısımlardan çalışmaya başlamak malzemenin tam intibakı bakımından gereklidir.
Orijinal ambalajındaki malzeme açılarak doğrudan doğruya kullanılır. Malzeme -4 ºC ye kadar tatbik edilebilir.
Pürüzlü veya pürüzsüz yüzey elde etmek üzere istenilen renk seçilebilir.
Malzeme fırça, rulo ile sürülür veya pistole ile atılır. Pencere kapı kenarlarına renk yapılacaksa, kenarlara isabet eden yüzeyler fırça ile kestirilir. Ve rulo ile tatbike devam edilir. Birinci katın 0,5-2 saat zarfında kurumasından sonra ikinci kat sürülerek iş bitirilir.
Tabanca tatbikatından pencere kapı kenarları maskelenmelidir. Maske işi için ambalaj kâğıtları 0,50 m.'lik şeritler halinde kesilir. Diğer taraftan maske bantları ile ambalaj kâğıtları bantın yarısı kâğıda yapışmak üzere hazırlanır. Bantın diğer yapışkan kenarı maskelenecek yere yapıştırılarak boyanmayacak kısım örtülerek işe başlanır. Tatbikat iki kat yapılarak iş nihayetlendirilir.
Malzeme 0,5-2 saatte katılaşırsa da tam kuruma müddeti 4 gündür. Rulo ile çalışmada rulonun muhtelif istikametlerde kullanılması emek ve malzeme kaybını önler.
Akşam paydosunda, çalışan iskele kalaslarının dikine çevrilmesi gece yağacak yağmur sebebi ile kalas üzerindeki tozların cepheye sıçrayıp kirletmemesiyle emek ve malzeme kaybı önlenir.
16.7 - İçeride Kaplama ve Yardımcı Malzemenin Yapılması :
İç kaplama yapılacak yüzeydeki sıvanın yaş olmaması lazımdır. Her çeşit çapak ve oynayan kısımlar ispatula ile dökülür. Çukurlar blokfiller macunu ile doldurulur.
16.7.a) Gizleme : Ambalaj kâğıtları 0,50 m.lik şeritler halinde kesilir diğer taraftan yapıştırıcı bant (maske bantı) lar kesilen kâğıtlara yarısından yapıştırılır. Gizlenecek yere bantın diğer yarısı yapıştırılarak diğer kısımlar gizlenir.
16.7.b) Dolgu : Ambalajında iyice karıştırılan blokfiller dolgu malzemesi rulo ile duvara sürülür ve 10 dakika sonra ispatula ile toplanır. Toplanan koyu kıvamdaki malzeme çatlak ve boşlukları doldurmak için kullanılır. Birinci katta m²’ye 1.000 kg. malzeme sarfedilir. Kurumasından sonra yüzey 1 nolu zımpara kâğıdı sarfedilir. Kurumasından sonra yüzey 1 nolu zımpara kâğıdı ile zımparalanır. 2 kat için 0,380 kg. aynı malzeme aynı şartlarla sürülür, düzeltilir. Ve kuruduktan sonra zımparalanır.
16.7.c) Malzeme Sürülmesi : Dolgu malzemesi blokfilleri uygulanmasından 24 saat sonra iç kaplama tatbik edilir. Ambalâjındaki malzeme iyice karıştırılır yüzeye rulo ile sürülür ve ispatula ile toplanır ısı ve rutubet durumuna göre 0,5 - 2 saat zarfında kuruyan kaplama sıfır numara zımpara kâğıdı ile düzeltilir. Bu kat için m²’ye 0,250 kg. malzeme sarfedilir.
Birinci katı hazır olan yüzey ikinci kat olarak 0,230 kg. malzeme aynı şartlarla tatbik edilir.
Ev - Rok tatbikatı için kompresör ve tabanca kullanıldığı takdirde hava tazyiki 20 kg. (veya 45 libre.) malzeme tazyiki de 13,50 kg. (veya 30 libre) en iyi neticeyi verir.
16.7.d) Glazol Tatbikatı : Kaplama tatbikatları kuruduktan sonra glazol malzemesinin renkli veya şeffafı m²’ye 0,150 kg. gitmek üzere rulo veya fırça ile tatbik edilir. Kompresör ve tabanca kullanıldığı takdirde hava tazyiki 16 kg. (veya 35 libre) malzeme tazyiki 2,5-7 kg. (veya 5-15 libre) olmalıdır. Kısa hortum da tazyikler en az rakamlardır. Hortum uzun olduğu takdirde uzunluğa göre tazyik yükseltilir.
Kaplama üzerinde nokta, ağ deseni istendiği takdirde glazol tatbikatı yapılmadan evvel desenler atılır. Madeni süsler Glazoldan sonra tatbik edilir.
16.7.e) Nokta İmalatı : İki çeşittir,
e.1) Noktalar, Kaplama yüzeyine kısmen gömülmüş olarak,
e.2) Noktalar kaplama yüzeyine gömülmemiş olarak, noktaları kısmen gömmek için kaplama yüzeyin yaş olması lâzımdır.
Her iki tekilde de nokta malzemesi hava tazyiki 9-16 kg. (veya 20-30 libre), malzeme tazyiki 4,5-9 kg. (veya 10-20 libre) istenilen benek büyüklüğüne göre (Malzeme tazyiki ne kadar yüksek olursa benekler büyük olur) nokta malzemesinden m²’ye takriben 70 kg. sarfedilir. İkinci bir renk nokta istendiği takdir de aynı iş tekrarlanır.
Bu imalatın kurumasından sonra glazol (şeffaf) tatbik edilebilir.
16.7.f) Ağ İmalatı : Kurumuş kaplama yüzeyine tabanca memesi değiştirilerek atılır. İki renkte ayrı şekilde tatbik edilir. Hava ve malzeme tazyiki (e) paragrafındaki gibidir.
16.7.g) Madeni Süsler : Ağ ve nokta redsenlerinin aksine olarak Glazol atıldıktan sonra bu uygulamada tazyik, (e) paragrafındaki gibidir.
16.7.8 - Poliüretan Malzemesi :

16.8. Yüzey Hazırlığı :
16.8.1. - Tozlu Yüzeyler :
Her çeşit yüzeyin üzerindeki tozlar ve küflenmeler sert fırça, çalı süpürgesi gibi araçlarla temizlenir ve (Temizleyici) ile silinir.
16.8.2. - Yağlı Yüzeyler
Yüzeyde yağ bulunmaması lâzımdır. Madeni yüzeyler temizleninceye kadar silinir. Beton, şap, mozaik gibi emici yüzeylerdeki yağlar deterjanlı sularla bolca yıkanır. Son yıkama yapılır ve kuruduktan sonra tekrar yıkanarak yüzey temizlenir.
16.8.3. - Islak Yüzeyler :
Yüzey muntazam bir şekilde kurulanır (Temizleyici) ile bolca yıkanır, su tazyikli geliyorsa tatbikat yapılmaz; tazyikin düşürülmesine çalışılır. Kurulamanın kâfi gelmediği yerler suni olarak kurtulur ve yıkanır. Kapalı yerlerde havalandırmayı aspiratörlerle temin etmek neticeyi çabuklaştırır.
16.8.4. - Paslı Yüzeyler :
Yüzeyin pas durumuna göre zımpara kağıdı, tel fırça, çekiç veya kumlama suretiyle temizlik yapılır süpürülerek (temizleyici) ile silinir.
Bütün yüzeyde hiç bir çapak ve pasın kalmaması şarttır.
16.8.5. - Yabancı Kaplama Malzemesi :
Her çeşit kaplama malzemelerinin yüzeyden tamamıyla çıkarılması lüzumludur. Bu tip malzeme yakma, kumlama, boya çözücü, tel fırça gibi araçlarla temizlenir. Yüzey (Temizleyici) ile yıkanır.
16.8.6. - Bakır veya Alüminyum Yüzeyler :
Tatbikat yapabilmek için okside olan kısım alınır. Püskürtülerek veya tel fırça ile yüzeyi çizmek iyi netice verir. Yüksek bir aderans arzu edilmiyorsa önceden kalevi veya sülfirik asitli krom banyosunda dağlanması lazımdır.
16.8.7. - İş Emniyeti :
Malzemeler zehirli olmamakla beraber çalışılırken mahallin havalandırılması lazımdır. Kapalı yerlere aktif karbonlu maske (M.K.E. Kurumu imalatı) ile çalışılır. Malzemeler ateşten uzak tutulmalı yakınında sigara içilmemelidir. Malzeme cilt üzerinde tahribat yapmamakla beraber lastik eldivenle çalışmak tercih edilir.
16.8.8. - Depolama :
Ambalajların sıkıca kapalı olması soğuk ve sıcaktan muhafazası kullanmadan evvel karıştırılması, kullanılacak malzeme alındıktan sonra sıkıca kapatılması lüzumludur.
16.9. Elastomerik Reçine Esaslı Sıvı Plastik Kaplama:
Su geçirimsizlik ve elastikiyet özelliği nedeniyle suya karşı yalıtım için tek başına veya cam tülü ile birlikte kullanılır.
Kimyasal yapısı :
a) Elastomerik reçine ağırlıkça % 50 ( sıvı )
b) Solvent ağırlıkça % 4 ( sıvı )
c) Trikloroetil fosfat ağırlıkça %4 ( sıvı )
d) Yüzey gerilimini ayarlayıcı ve ıslatıcı maddeler ağırlıkça %2 ( sıvı )
e) Bakteri önleyici, akış kontrolü sağlayıcı, homojenlik sağlayıcı yardımcı katkılar ağırlıkça % 5 ( sıvı )
f) Titandioksit,dolgu ve pigmentler ağırlıkça % 35 civarında ( toz )
Uygulama viskozitesi için gereği kadar su ile inceltilerek uygulanır.
16.9.1. Depolama Taşma:
a) Malzeme hava almayacak şekilde kapatılmalı, ambalajların delinmemesine çalışılmalıdır. Taşırken atılmamalıdır.
b) Üst üste üç sıradan fazla istiflenmemelidir.
c) Ambalajların paslanmaması için altlarına ahşap ızgara konmalı ve kapalı yerlerde depo edilmelidir.
16.9.2. Suya Karşı Tecrit Yapılması İçin Sıvı Plastik Kaplama İle Düşey Veya Yatay Satıhların Kaplanmasında Dikkat Edilecek Hususlar:
a) Uygulamadan önce ; beton, ahşap, metal, ytong, sıva, eternit, plastik, bitüm, ve benzeri malzemeden oluşan yüzeylerin yağ, toz ve pisliklerden temizlenmesi, yıkanması aşırı alkalili yüzeylerin % 1’lik hidroklorik asitle alkaliliğin giderilmesi ve temiz su ile yıkanması sağlanmalıdır.
b) Yüzeylerin hazırlanmasından sonra ( Madde a ) elastomerik reçine esaslı sıvı plastik kaplama ile m²’ye en az ortalama 1.65 kg gidecek şekilde havasız tabanca ile püskürtülerek veya rulo ile 1 katı aderans köprüsü teşkil etmek gayesi ile inceltilerek, diğer iki katı inceltilmeden tatbik edilerek yüzey kaplanır.
16.9.3. Elastikiyet:
Malzeme; ( - 20 derece ) ile ( + 90 derece ) arasında elastikiyetini korumalı ve kırılmamalıdır.
 
Ahşap İşleri Genel Teknik Şartnamesi
KALIP VE İSKELE:
17.1 - Kalıp tarifi :
Her çeşit beton, betonarme işleri ile kargir kemerlerin projelerindeki biçimde durmasını sağlamak için kullanılan yüzey kaplaması, bu kaplamanın, bağlantı ve tatbiki için kullanılan parçalardan meydana gelen sisteme kalıp denir.
17.2 - Kalıp İskelesi -Tarifi :
Kalıp ve üzerine gelecek yükleri taşıyan makas, kiriş, dikme, payanda, bağlantı, çapraz, dikme tabanı ve yastıkları; kalıpları, indirme tertibatı ve benzeri gibi parçalardan kurulan sisteme iskele denir.
17.3 - Çıplak Beton Kalıp Tarifi :
Görülen yüzleri olduğu gibi  bırakılarak ve istenilen görünüşte yapılacak olan demirli ve demirsiz betonların kalıbıdır.
Bu kalıp dakikada 8000-12000 devirli vibratörün tesirine dayanacak şekilde takviyeli olacak ve kalıp yüzeyinin birleşme yerleri suyu sızdırmayacak nitelikte olacaktır.
17.3.1. Emprenye işlemi, ahşap malzemenin bünyesinde oluşabilecek çürüme ve böcek tahribatı ile yanma, deformasyon ve benzerlerini önlemek amacıyla belirli standartlara göre çeşitli kimyasal maddelerin nüfus ettirilmesidir.
Ahşap malzemenin kullanım yeri ve tasarlanan hizmet türü göz önüne alınarak;
a) Ağaç türü,
b) Emprenye maddesi,
c) Uygulama yöntemi,
Emdirilmesi gereken miktar, Ekteki tabloya göre seçilmelidir. Emprenye maddeleri, üreticisinin özel teknik şartnamesine ve ilgili standardına uygun olarak kullanılmalıdır. Bu teknik şartname kapsamındaki işler için TSE veya TSEK belgesine sahip olması gereken emprenye maddeleri ile TSEK belgesine sahip olan tesislerde emprenye edilmiş olması gereken ahşap malzeme, şantiyede gerekli işaret ve etiketleri tamam olarak bulundurulmalıdır.
Taşıyıcı ahşap yapı malzemesi, ahşap kazıklar ve idarece öngörüldüğü taktirde diğer ahşap malzeme emprenye edilmelidir. Emprenye edilecek malzeme, mümkün olduğu kadar son kullanım boyutlarında seçilmiş kesme – biçme – delme işlemleri tamamlanmış olmalıdır.
Emprenye edilmiş malzemenin sonradan kesilen, delinen yerlerine, ilk uygulanan emprenye maddesi ile uyumlu emprenye maddesi fırça ile sürülmelidir.
Direk, kazık v.b. malzemenin emprenyesinde kullanılabilen Kreozot kokusu, yağlı yapısı ve uyguladıktan sonra ağaç malzeme yüzeyinde akmalar meydana getirildiği için kapalı yaşama hacimlerinde kesinlikle kullanılmamalıdır.

Ahşap Cinsine Göre Emprenye Yöntemleri


Açıklamalar:
E.M. : Emprenye maddesi
K :Kullanılmaz
CCA :Bakır / Krom / Arsenik Tuzları
CBC :Bakır / Bor / Krom Tuzları
X :Emprenye işlemi 2 atmosfer basınç altında yapılmalıdır.
17.13.2. Ahşap malzemenin emprenyesi ile ilgili standartları :
TS – 343 Ahşap koruma ( Terimler ve tanımlar )
TS – 344 Ahşap koruma genel kuralları,
TS – 345 Ahşap emprenye maddeleri etkilerinin muayene metotları
TS – 788 Ahşap koruma emprenye maddeleri
TS – 4329 Krozet ( Ahşap malzemenin emprenyesinde kullanılan),
TS – 4392 Ahşap koruma kuralları su soğutma kulelerinde kullanılan çam kerestesini kreozot ve tuzlarla emprenyesi,
TS – 4394 Ahşap koruma kuralları, çift, kazık, direklerin kreozotla ve tuzlarla emprenyesi,
TS – 4864 Ahşap koruma kuralları ağaç tel direklerin kreozotla emprenye edilmesi,
TS – 5561 Ahşap koruma – emprenyeli ahşaptan kimyevi deneyler için laboratuvar deneyleri için örnek alma metotları,
TS – 5562 Ahşap koruma – yağlı emprenye maddeleri ile işlem görmüş ahşapta emprenye maddeleri miktarının tayini
TS – 5724 Ahşap koruma – suda çözünen emprenye maddelerinde ve emprenye edilmiş ahşapta Bor, Bakır, Krom ve Arsenik miktarı tayini – Volumetrik metod.
17.4 - Kalıp ve İskele :
Beton, betonarme ve kargir inşaatın kalıp ve iskeleleri projelerine uygun olarak yapılacaktır.
Projelerine göre yapılan bütün kalıp ve iskeleler beton veya kargir inşaata başlamadan evvel görülüp uygunluğu kabul edildikten sonra bekletilmeden inşaata başlanacaktır.
İskele çelik veya ahşap olabilir. Ahşap olarak yapıldığı takdirde, kalıp ve iskeleler; dönük çatlaklı, çıkar budaklı, kesit değişikliği olmayan sağlam ve düzgün çıralı çam veya 2. sınıf çam kereste mukavemetinden az olmayan diğer cins (kavak ve benzeri hariç) keresteden imal edilecektir. (Kavak ve benzeri kereste), ancak özel ve teknik şartnamede belirtilmek şartıyla kullanılabilecektir.
İskele keresteleri genellikle dört köşe kesitte olacaktır. Dikmelerin yuvarlak kesitte olmasında bir sakınca yoktur.
Kalıp ve iskele hesaplarında taze betonun yoğunluğu 2400 kg/m³ olarak alınacaktır. Kalıp ve iskele, üzerinde taşınması muhtemel bütün yüklere, gayri kabili tecviz bir deformasyona uğramadan hesap ve inşa edilecektir.
17.8 - Ahşap Çatılar :
Çatı yapıların üstünü örten ve dış etkilerden koruyan sistemdir. Üzerine etki yapan kar, rüzgâr gibi yapı kısımlarına nakleden çatılarda özel şartnamesinde daha yüksek nitelikte kereste kullanılması kaydı yok ise ikinci sınıf kereste kullanılacaktır.
17.9 - Çatı Elemanlarının Nitelikleri :
Latalar : Kesit boyutları en az 30 mm. x 50 mm. olacaktır. Mertekler üzerine, çatı saçak hattına paralel olarak çivilerle tutturulacaktır.
Kaplama tahtaları : Aralıksız olarak çakılacaktır. Tahtaların kalınlığı en az 18 mm. olacak, tahtalar çatı saçak hattına paralel çakılacaktır. Çatılara iklime ve örtü malzemesi cinsine göre meyil verilir.
Mertekler : Aks aralıkları genellikle 0,50 m. den olmaz. Kaymalarını önlemek için aşıklara oturdukları noktalarda çivilere tutturulacaktır.
Aşıklar : İstinat ettikleri yerlere tespit edilmelidir. Kaymaya engel olmak için takoz ve köşebentlerle inşai tedbir alınmalıdır. Aşık kesitlerinin büyümemesi ve sehime engel olunması için yapandalar kullanılmalıdır.
Makaslar : Yapımı ek ve düğüm noktalarının teşkili itinalı olarak metot ve kurallara göre yapılacaktır. Seri olarak yapılmasına geçmeden önce yerde yapılacak şablona göre alıştırılacaktır. Daha sonra monte edilecektir. Rüzgar etkisini önlemek üzere gerekli hallerde kontrvatmanlar teşkil edecektir. Kalıp ve iskelelerde kullanılan ve evsafını kaybetmeyen kerestelerin oturtma çatılarda kullanılması mümkündür.
17.10 - Ahşap Doğrama :
17.10.a) Ağaç Cinsleri :
Doğramada kullanılacak ağaçlar: Sert ağaçlar ve sert olmayan ağaçlar.
Sert ağaçlar : Meşe, kayın, gürgen, kestane, ceviz ve benzeri kesif bünyeli mekanik tesirlere fazla dayanıklı olan ağaçlardır.
Sert olmayan ağaçlar : Çam, köknar, ladin, sedir, kızılağaç ve benzeri olanlardır.
17.10.b) Aranılacak Vasıflar :
Mümkün olduğu kadar budak, büyük ve zincirleme reçine kesesi, büyük ve uzun arka yüzeye geçen çatlak, burukluk, her nev'i çürükler, % 20 den fazla rutubet bulunmayacaktır.
17.10.c) Tolerans Sınırları :
Malzemede: Aşağıda belirtilen sınırlara kadar kusurları cevaz verilecektir.
Budak : Ahşap parçaların birleşim yerlerinde hiç bir budak bulunmayacaktır. Ancak diğer yerlerde kesitin 1 /5 ini ve 30 mm. yi geçmeyen (Büyük çapı) çaptaki sağlam budaklara cevaz verilecektir. Budağı çıkan kereste kullanılmayacaktır. Tamir edilen budaklar için de, yukarıdaki şartlar cari olup kapı, kepenk, pencere camekan panjurlarda metre tulde en çok iki budak boşluğu bulunacaktır. Tamir edilen budaklarda esas parçanın lifleriyle, eklenecek parçaların lifleri aynı doğrultuda olacaktır.
Reçine keseleri ve çatlaklar, en çok 5 mm. genişlikte ve 50 mm. Uzunlukta reçine keseleri ile, aynı boyutlarda ve diğer yüzeye geçmeyen çatlaklıklar, usulüne göre tamir edilmeleri halinde kabul edilip alınmalıdır.
Kusurların toplanması: Yukarıdaki şartlar baki kalmak üzere, kapı kepenk, pencere, camekan ve panjurlarda kullanılacak kerestenin metre tulünde en çok üç hata kabul edilir.
Ahşap, doğrama, imalatında aranılacak vasıflar; imalatın cinsine kullanılacağı yerlere ve şartlara göre aşağıdaki hususlara riayet edilecektir:
17.10.d) Malzemesi :
Doğramanın kullanılacağı yerin özelliğine göre seçilecektir.
Dış hava etkileriyle devamlı şekilde karşı karşıya kalacak olan, yaza binaların giriş kapılarında olduğu gibi şiddetli çarpmalara ve kuvvetli aşınma tesirlerine maruz yerlerde imkan nispetinde sert ağaçlar tercih edilecektir.
Yukarıdaki tesirlere maruz kalmakla beraber geçici veya önemsiz işlerde sert ağaç kullanılmayacaktır. Çekmece yanları, kızak çıtaları ahşap parke ve parke süpürgeleri gibi imalat sert ağaçtan yapılacaktır.
17.10.d/1 Dış hava etkilerine ve şiddetli çarpma, aşınma gibi fazlaca aşınmaya maruz kalmayan yerlerde sert ağaç dışındaki kereste kullanılacaktır.
17.10.d/2 Dış kapı ve pencerelere kepenk ve panjurlarda sert ağaç şartı koşulmadığı takdirde çıralı çam kullanılacaktır.
17.10.d/3 İç kapı pencere ve camekânlarda sert olmayan kereste tercih edilecektir.
17.10.d/4 Ahşap doğramada kullanılacak malzeme yukarıda 1 nci maddedeki malzeme şartlarına uygun olacaktır.
17.10.d/5 Doğrama yapılırken mümkün olduğu kadar eksiksiz parçalar kullanılacaktır. Ancak budak, reçine kesesi, çatlaklık çürük gibi kusurlu kısımlarını çıkararak usulüne göre tamir edilmesi lazımdır.
Camekan kapı pencere ve panjurlar jaluziler tafsilat resimlerine uygun olarak imal edilecektir. Bütün aksam birbirine uygun, tutkallı ve ağaç çivi ile tutturulacaktır. Madeni çivi ile ve vida kullanılmayacaktır. Ancak menteşe ispanyolet kilit, vasistas kol sustası ve kilit kol aynalarında köşebentlerde vida kullanılacaktır.
Bütün profiller 45 derece ile geçme ve lambalı olacaktır. Kapı tablaları Iamba ve kinişli olacak, köşelerde hiç bir aralık görülmeyecek. Bütün satıhlar iyice rendelenmiş ve zımparalanmış olacaktır.
Başka bir kayıt ve tafsilat bulunmadığı takdirde, genellikle bir tuğla kalınlığına kadar olan duvarlarda sade söveli kapıların, kalınlığı 5 cm. olan kasası, 3 cm. kalınlığında ve 10 cm. genişliğindeki profilli pervazı havi olacaktır. Kanat kalınlığı 5 cm. olacak tablalı yapıldığında; masif ise en az temizi 2,5 cm. kontrplak ise en çok 8 mm. kalınlığında olacaktır. Başlık ve serenlerin başı en az 2 cm. olacaktır.
Daha geniş duvarlarda, diş yapılmadığı takdirde kasalar kapı kanatları gibi çerçeveli ve tablalı veya düz olacaktır.
Kargir kısımlara temas edecek bütün ahşap kısımlar, katran veya karbolineum ile kaplanacaktır.
Tek veya çift kanatlı pencerelerin temizi 4,5 cm. kalınlığında, pervaz, kasa, alt tablo, kayıtları havi olacak, panjur takılacaksa bu işe ait özel aksamı da ihtiva edecektir.
Işık alması lâzım gelen koridor ve holdeki yapılar camlı olacak.
Bina içerisindeki kapı, pencere, camekanlardaki camlar vida ve profilli çıtalarla tutturulacaktır. Çarpma kapılarda genellikle camlı olacak ve birbirine çarpan serenlerin 5 cm. lik kısmı sert ağaçtan takviyeli yapılacaktır.
Her iki tarafı düz kontrplak kapıların çerçevelerinin kalınlığı temizi 4,5 cm. olacak dolgu kısmı 5 x 8 lik kayıtlar üzerine 5 mm. kontrplak yapıştırılacaktır.
Jaluziler : Budaksız, reçinesiz, sert ağaçtan olacak, çubuklar en az 12 mm. kalınlığında güzelce temizlenmiş, perdah ve zımparalanmış olacaktır. Bu çubuklar birbirine çelik şerit ve çivilerle raptedilecektir.
Bu çubuklarla bir mihver etrafına sarılır ve (U) demirleri içinden kayan bir stor teşkil edilecektir. Jaluzi sandığı, menteşeli iç kapağı bilcümle demir, sarı madeni rabit aksamı hız şeritleri, makarayı haiz olacaktır.
Jaluziler gayet iyi ve kolaylıkla işler ve bir el ile kullanılır şekilde yapılmış olacaktır. İyi kapanmayan kapı, pencerelerin, kol, kilit, ayna menteşe, kilit ağızları, ispanyolet, vasistas susta ve kolları numunelerine uygun olacak, kabul edildikten sonra yerlerine takılacaktır.
Kapı ve pencerelere tel sineklik istenildiği takdirde, bunlar çerçeveleri en az 3 x 4 cm. ebadında açılır kapanır şekilde imal edilmiş olacaktır. Teller gayet gergin olacak ve çıta ile çerçeveye tespit edilecektir.
Çift pencere yapıldığı takdirde, iki cam arasındaki boşluk 10 cm. den fazla ve eksik olmayacaktır.
Birbirine mutabık olan pencerelerin de cam aralarındaki boşluk 3 cm. den az olmayacaktır.

Ahşap gerilmeleri aşağıdaki kıymetlerden fazla olmamak üzere proje tanzim edilecektir.

Elyaf istikametinde basınç	60 kg/cm²
Eğilme	80 kg/cm²
Elyafa dik istikamette basınç	15 kg/cm²
Elyaf istikametinde kesme	6 kg/cm²

İdarece gerekli görülen inşatta, iskelenin maruz kalacağı yükler altındaki deformasyonu ile, iskele alındıktan sonra yapının kendi ağırlığındaki deformasyonu nazarı itibara alınarak iskeleye ters sehim (Sülfosman) verilecek ve projede gösterilecektir.
Beton dökülmeden veya beton dökümü esnasında iskelede vuku bulacak ufak çöküntüleri düzeltmek, kalıp ve iskelenin sökülmesi sırasında sarsıntı ve zararlı gerilmeleri önlemek için işin ehemmiyetine göre gerekli yerlere verenler, sert ağaçtan kamalar, kum kutuları, vidalar gibi ayarlayıcı ve indirici tertibatlar konulacaktır.
Kurulan kalıp iskelenin şekli değiştirilmesine sebep olabilecek sarsıntılı hareket ve üzerine ilave yükleme yapılmayacaktır.
İskelenin istinat ettiği zemin dayanıklı olmazsa idarece gerekli görülen tertibat, alınacaktır. (Kazık, beton vs. gibi)
Kalıp ve iskele söküldükten sonra iskele altına çakılan kazıklar çıkarılarak veya kazık başları zemin seviyesinden veya en düşük su seviyesinden 0,50 m. aşağıda kalmak üzere kesilecektir.
Makas, kafes, kiriş ve bunlar gibi önemli iskelelerde kullanılacak parçalar, yerde çizilen tam ölçüde resimlere göre kesilerek, bütün teferruatı tam olmak üzere hazırlandıktan sonra yerine konulacaktır.
Ahşap kalıpları, araları açılıp harcı akıtmayacak, çarpılmayacak, projesindeki şekil ve ölçülere tamamen uygun bir beton kitlesi elde edilebilecek tarzda sıhhatli yapılmış ve takviye edilmiş olacaktır.
Toprak ve sair malzeme ile örtülmeyecek olan betonların bir yüzdeki kalıp tahtaları mutlak surette eşit kalınlıkta olacaktır.
Kalıp yüzünde kullanılacak tahtaların kalınlığı, temizi 2 cm. den az olmayacaktır. Bu şartla tahtaların kalınlıkları mukavemet hesaplarına göre tayin edilecektir.
Dış tesirlere, darbelere maruz betonlarda sivri köşe ve hatlara mani olmak için bu kısımlarda kalıplar çıta ile beslenecektir. Girinti ve çıkıntı yerlerin kalıpları kolayca alınabilecek şekilde yapılacaktır.
Kalıp cidarlarını birbirine bağlamak için kullanılan madeni gergiler, beton yüzünden en az 5 mm. içerden betona zarar vermeden kesilecek tarzda yapılacaktır. Gergilerin ebadı, boşluklar çok küçük olacak şekilde tayin edilecek ve bu boşluklar çimentodan harç ile doldurulacak; sıvasız görünen yüzlerin, betonda ayrı renkte gözükmemesi temin edilecektir.
Beton dökülmeden önce kalıp yüzleri süpürülecek, temizlenecek ve su ile ısıtılmış olacak icabı halinde yağlanacaktır.
Beton dökülmeden veya döküldüğü esnada kalıplarda herhangi bir hata ve arıza görülürse bu hata ve arıza giderilinceye kadar iş durdurulacaktır.
Kullanmadan mütevellit evsaf ve şeklini kaybeden eski tahtalar tekrar kalıp işinde kullanılmayacaktır.
Dar duvar ya da kolon gibi içine girilmesi imkansız olan kalıpların içini temizleyebilmek için bunların alt tahtaları bidayette gevşek bırakılacaktır.
17.5 - Çıplak Beton Kalıbı :
Genellikle çıplak beton - betonarme kalıpları için özelliğine göre düzenlenecek kalıp projesine uygun olarak yapılacaktır.
Çıplak beton kalıplarda kullanılacak kereste; normal beton inşaat kalıplarında kullanılacak keresteye nazaran daha vasıflı ve birinci sınıf keresteden olacaktır. Kalıp yüzeyleri en çok 0,50 x 2.00 m. ölçüsünde yapılan panoların birleşmesiyle teşkil edilir.
Panolar; yan yana getirilen tahtaların içinden (genişliğine) bulonlarla bağlanır. Kalıp yüzeylerinde kullanılacak tahtaların ince olmaları ve içlerinden bulon geçirilerek birleştirilmeleri mümkün olmayan hallerde çivi kullanılacaktır. Ancak kullanılacak çivi başlarının beton yüzeyinde iz bırakmaları istenilmediği takdirde buna dikkat edilecektir.
Çıplak betonun iki taraf yüzeyindeki kalıpların karşılıklı bağlanmaları için yüzeyin muayyen yerlerinde açılacak deliklerden geçirilerek ağızlarına plâstik başlık konulmuş galvanizli boruların içinden sokulan bulonlar kullanılır.
Çıplak beton kalıplarının dakikada 8000-12000 devirli vibratörün tesirine dayanacak şekilde takviyeli kalıp içine dökülecek betonun suyunu sızdırmayacak kadar sıkıştırılmış olması şarttır.
Bu şartın yerine getirilmesi için yüzeylere lamba zıvanalı olarak veya tahtaların ek yerlerine plâstik madde konularak birleştirilmeleri sağlanacaktır.
Kalıp yüzeyi lamba zıvanalı olarak birleştirilen kalıplarda tahta kalınlığı 3 cm. den, kalıp yüzeyi tahtaların ek yerlerine plastik madde konularak yapılan kalıplarda tahta kalınlığı 2,5 cm. den az olmayacaktır. Tahta genişlikleri 8-10 cm. olacaktır.
Kontrplak ve benzeri malzeme ile yapılacak kalıplarda 1 cm. den az kalınlıkta kontrplak levha kullanılmaz.
Kalıp yüzeyleri betonarme demiri döşenmeden ve beton dökülmeden 2 - 3 gün evvel yağlanmalıdır. Betondan çıkarılan kalıpların müteakip betonlarda kullanılması halinde bu kalıpların muayene edilerek şekil değiştirenlerin kullanılmasına müsaade edilmeyecektir.
17.6 - Dişli döşeme kalıpları : (Ahşap ve Saç Kullanarak)
0.40 m. ile 0.90 m. aralıkta 0.20 - 0.30 m. yükseklikte boşluk temin edecek şekilde bükülmüş saçların dış genişliğine uygun kesitteki kadronlara bağlanması suretiyle kalıp yapılır. Bu kalıplarda kullanılacak saçların kalınlığı 1 - 1,5 mm. olacaktır.
Hesap sonucu : Dış kenarları gusseli olması veya dış aralıkları sacın dayanacağı açıklıktan fazla olduğunda veya alt yüzeyi kapanmayacak ve diş kenarlarına şekil verilmesi suretiyle yapılacak dişli döşeme kalıpları tamamen ağaçtan yapılır. Bu kalıplarda tahta kalınlığı (temizi) en az 2 cm. olacaktır.
17.7 - Ahşap Karkas :
Ahşap; karkas yapılarda karkası, meydana getiren ahşap elemanlar projelerine göre yapılacaktır. Kereste kesitleri ve düğüm noktalarının teşkili detaylara uygun olacaktır.
Açıklığı ve yüksekliği 4 metreden fazla olan, ya da itina isteyen karkaslarda dikey ve yatay ana elemanların düğüm noktaları her iki taraftan demir levha ve rondelalarla takviye edilerek bulonlarla bağlanacaktır. Gerekli hallerde her parçada yalnız bir yerde ek yapılmasına müsaade edilebilir. Karkas inşaatta dikmeler, kirişler, boylamalar, payandalar (8 cm. x 10 cm.) pencere kapı boşluklarında kullanılacak elemanlar (5 cm. x 10 cm.) den düşük kesitte olmayacaktır. Karkasın temel ve diğer kargir kısımlarla bağlantıları kârgire tespit edilmiş saptamalarla sağlanacaktır.
17.11 - Ahşap Tavan :
17.11.a - Tavanlarda çıralı veya beyaz çam kullanılacaktır. Tavanlık keresteler elyaflarına paralel biçilmiş olacak; metre tulde en çok 1 adet budak bulunacak, budakların kutru 3 cm.den büyük olmayacaktır. Tahtalar, düzgün, keskin köşeli, yüzleri pürüzsüz olacak, bindirme yerleri muntazam açılmış olacaktır. Eğri(yesari), çarpık, iki tarafa geçmiş çatlak, kavramış, çürümüş oyuk, delik, yarılmış olmayacaktır.
17.11.b - Tavanlarda kullanılacak kereste, temizi 2,5 cm. kalınlığında ve en çok 20 cm. eninde, bir yüzü ve iki yanı rendelenmiş, yarım kalınlık bindirme dişleri açılmış (İstenildiğinde ortalarına veya bir kenarına kordon çekilmiş) olacaktır.
Pasalı Tavanlarda : Tahtalar aralıksız olarak yan yana çakılacak ve birleşme yerlerine projesinde gösterilen profilde pasalar konacaktır. Pasalar her yerde aynı profil ve genişlikte muntazam olarak yapılacak ve düzgün bir şekilde çakılacaktır.
Bindirme Tavanlarda : Tahtalar bindirmeli olarak aralıksız çakılacaktır.
Tavan tahtası, koltuk silmesi ve istenilen yerlerde; altı arasına çıkma kapaklan ile komple olarak tafsilat projesindeki şekillere uygun olarak yapılacaktır. Tahtalar, zar, pasalar, silmeler gayet düzgün, aralıksız, muntazam ve her yerde aynı ebatta olacaktır.
Çatı arasına çıkma kapağı : İyi itinalı, kolay açılıp, kapanır şekilde, temiz bir işçilikle yapılmış olacaktır.
Tavan tahtaları : Hesap neticesinde çıkacak ebatlara göre, çıtalı çam kerestesinden kirişlere çıkılacaktır.
17.12 - Ahşap Döşeme :
17.12.a - Malzeme tavanlarda belirtildiği gibi olacaktır.
17.12.b - Beton Döşeme Üzerine : Karşılıklı iki duvar arasına, iki baş ve bir de ortalarına küçük parçalardan kirişleme konulmak suretiyle 5 x 8 cm. lik çıralı kadronlar 50 cm. aks aralıkla yapılacaktır.
Ahşap kirişli döşeme : Kirişler çıralı çamdan hesabın vereceği ebada göre yapılacaktır. Kirişlerin mesnet tulleri en az kiriş irtifaının 2 misli olacak, ancak; istinat ettikleri duvar kalınlığı kiriş irtifaının 2 katından az ise duvar kalınlığı kabul edilecektir.
Gerek beton döşeme ve gerekse serbest açıklı kirişler üzerine; bir yüzü ve iki yanı rendelenmiş, temizi 2,5 cm. kalınlık ve en çok 12 cm. genişlikte bindirmeli tahtalar, sıkıştırılmak ve başlan gizli olarak çivi ile, kadron veya kirişlere çakılacaktır.
Döşeme yüzeyleri gayet düzgün, muntazam bir satıh teşkil edecek, ondülesiz, kabarıksız olacak, tahtaların yüksekliği birbirinden farklı olmayacaktır. Parçalar tahtalar ancak döşeme kenarlarında kullanılacaktır.
Aralıkları açılmış tahtalar sökülerek, yeniden yenileriyle döşenecektir.
Duvarlara tespit edilecek 5x5 cm. lik kırlangıç kuyruğu şeklindeki takozlara, döşeme tahtası kalınlığında, bir yüzü ve iki yanı rendelenmiş döşeme kerestesinden tahtalar tamamen istinat edecek şekilde süpürgelik yapılacaktır.
17.13 - Parke Döşeme :
17.13.a - Parke olarak kullanılacak kereste, hususi şartnamesinde belirtilen sert ağaçtan olacaktır. Parkeler köşeleri keskin, yüzleri pürüzsüz ve daima elyaf istikametinde dik ve paralel olarak biçilmiş ve aynı kalınlıkta olacaktır.
Aynı sert ağaçtan imal edilmiş parkelerde, bariz bir renk farkı olmayacak, eğri, çarpık, çatlak, yarık, budaklı olmayacak ve zıvanaları iyi açılmış olacak, birbirine uymayan parkeler kabul edilmeyecektir.
17.13.b - Genellikle döşemeler iki türlüdür.
b.1 - Doğrudan doğruya mevcut beton döşeme üzerine yapıştırmak.
b.2 - Mevcut döşeme üzerine ortaları dolgu malzemesiyle doldurulmuş, ızgaralı, ahşap döşemeye çakılmak.
Evvela ortalama 3 cm. kalınlığında 200 kg. çimento dozlu, gayet düzgün dalgasız bir tesviye betonu yapılacaktır. Bunun üzerine parkeler, projesinde gösterilen şekilde, itina ile, birbirine tamamen bitişik, aralıksız, dalgasız, kabarıksız, gayet düzgün ve tesviyesinde, ya özel tutkallı ya da sıcak asfalt üzerine bastırılmak suretiyle yapıştırılarak döşenecektir.
Mevcut döşeme üzerine; 8 cm. kalınlıkta (yerine göre 3 mm.'lik) kum ya da öğütülmüş kömür cürufu serilerek tesviye edilecektir.
Bu tabaka içersinde, aks aralıkları en çok 60 cm. olmak üzere, birbirine iyice bağlanmış ittihat ettirilmiş 5 x 8 cm. ebadındaki çıralı ahşap kadrolar (8 cm.si üst yüze gelmek suretiyle) yerleştirilecektir.
5 x 8 cm.'lik kadronlar üzerine : Kalınlığı 2,5 cm. genişliği en çok 12 cm. olan üst ve iki yanı rendelenmiş, altı rendesiz II. sınıf kuru çam kerestesinden aralıksız bir ahşap döşeme yapılacaktır.
Parkeler : Gayet düzgün, kabarıksız, dalgasız, tesviyesinde olmak üzere iyice sıkıştırılarak lamba kısımlarında galvanizli çivi ile, ahşap döşemeye çakılacaktır.
Parke döşemeler : Pislikten, sıva, boya ve sair kir ve lekelerden korunacak, temizlenecektir.
Araları 2 mm. açılmış kabarmış, dalgalanmış, çatlamış, yarılmış parkeler sökülerek yeniden yenileri döşenecektir.
Parke döşeme hiç bir zaman ve hiçbir tekilde su ile yıkanmayacak, hatta ıslatılmayacaktır.
Döşeme ile duvarların birleştiği kısma, alt tarafı parke döşemeye iyice boşluksuz, aralıksız oturacak şekilde, parke cinsi sert ağaçtan süpürgelik yapılacaktır.
İstenildiğinde, döşemenin duvarlara yakın kısımlarına bir veya birkaç sıra parkeden düz bir bordür yapılacaktır. (Projesine göre)
Parkeler tamamlandıktan sonra, kesin kabule bir kaç gün kala, süpürülüp, temizlenecek, icabında sistirelenecek ve hususi şartnamesinde belirtilen cila ile cilalanacaktır.
 
Çatı Örtüleri Genel Teknik Şartnamesi
18.1 - Ahşap Çatı Üzerine Çinko Çatı Örtüsü Yapılması : (TS : 951)
Çinko, şartnamesindeki vasıflara uyacaktır. Mevcut ahşap çatı döşemesi üzerine bir kat bitümlü karton döşenecektir. Bitümlü karton saçak çizgisine paralel ve saçaktan başlamak üzere, üst kısımları 10 cm. aralıkla galvanizli tabla başlı çivilerle çivilenecek, üste gelecek olan kısım en az 10 cm. alttakinin üzerine bindirilecektir. Ek yerleri bitüm ile doyurulmuş şerit bantlar ile kapanacaktır. Bitümlü karton üzerine 5 x 5 cm. ebadında rendelenmiş konik kadronlar çakılacaktır. Çinko levhalar 14 No.lu olacak, levhaların her iki yan kısımları, kıvrık kısımları kadronların hizalarına gelecek şekilde çinko levhalara doğru kıvrılacak üzerlerine, kadronların üstlerini örtecek ve çinko levhaların kıvrılmış kısımlarına geçecek şekilde projesine uygun sürgü ve kenetli parçalarla levhalar birleştirilecektir. Çatı meyline paralel levhaların üst kısımları dışa, alt kısımları içe doğru kıvrılarak, lehimsiz kenet ve sürgü şeklinde birleştirilecektir.
18.2 - Ahşap Çatı Üzerine Bakır Örtüsü Yapılması :
Bakır şartnamesindeki vasıflara uyacaktır. Bakır levhalarla çatı örtüsü; çinko çatı örtüsü genel teknik şartnamesine ve detay resimlerine uygun olarak yapılacaktır.
Mevcut ahşap çatılarda kullanılacak bakır levhalar kalınlığı en az 0.66 mm. ve ağırlığı en az 6 Kg/m² olacaktır. Tamir görmüş ve sonradan düzeltilmiş levhalar kullanılmayacaktır.
18.3 - Ahşap Çatı Üzerine Galvanizli Oluklu Saç İle Çatı Örtüsü Yapılması :
Oluklu saç, şartnamesindeki vasıflara uyacaktır. 15º - 35º arasında olmak üzere inşa edilecek ahşap çatı üzerine döşenecek oluklar saç levhaların bindirme payları projesinde gösterildiği gibi ve en az boydan 15 cm., enden bir buçuk dalga boyu olacaktır. Oluklar akış istikametine gelmek suretiyle, lâstik conta ve madeni pul ve galvanizli çivi veya vidalarla çatı döşemesine tespit edilecektir. Olukların bir hizaya gelmesine, parça kullanılmamasına dikkat edilecektir.
Mahyalar bu iş için yapılmış özel saçlarla kaplanacaktır.
Levhalar çatı döşenmesine tespit edilirken, birbiri üzerine binmiş oluk dalgasının tepe kısmından çivilenecektir. Düşük meyilli çatılarda levha bindirme yerlerine mastik asfalt konulacaktır.
18.4 - Ahşap Çatı Üzerine Galvanizli Düz Saç İle Çatı Örtüsü Yapılması :
Düz saç şartnamesindeki vasıflara uyacaktır. Mevcut ahşap çatı döşemesi üzerine bir kat bitümlü karton saçak çizgisine paralel ve saçaktan başlamak üzere serilecek, üst yukarı kısımlar on santimetre aralıkla galvanizli ve tabla başlı çivilerle çivilenecektir. Bunun üzerine gelecek bitümlü karton en az 10 cm. bindirilecektir. Ek yapılan yerler, bitümlü şerit bantlar ile kaplanacaktır. Bitümlü karton üzerine 5 x 5 cm. ebadında rendelenmiş konik kadronlar saç levha genişliğine uyacak mesafelerde döşemeye çakılacak saçlar proje ve detay resimleri uygun şekilde sürgü tertibatı, kenet teşkili suretiyle mahya ile beraber döşenecektir.
18.5 - Ahşap Çatı Üzerine Düz veya Oluklu Asbest Elyaflı Levhalarla Çatı Örtüsü yapılması:
Düz veya oluklu asbest elyaflı levhalar, mevcut meyilli ahşap çatı üzerine dört taraftan birbirine 10 cm. bindirilerek yerleştirilecektir. Çatı meyilleri 3º - 20º derece arasında olabilir. Çatı meyili 3º -15º olduğunda bindirme payı 20 cm. olacak ve bindirme yerleri mastik asfalt ile kapatılacaktır. Çatı meyli 15º - 20º derece olduğunda bindirmeler 15 cm. olarak yapılacaktır. Levhalar matkap ile muntazam bir şekilde delinecek, galvanizli çivi, kroşe, lastik conta ve madenî pul ile çatıya tespit edilecektir. Düz ve oluklu asbest elyaflı levhalarla çatı örtüsü proje ve detay resimlerine uygun şekilde yapılacaktır.
Mahyalar aynı cins malzemeden yapılmış olacaktır.
18.6- Ahşap Çatı Üzerine İki Kat Bitümlü Karton İle Çatı Örtüsü Yapılması :
Bitümlü karton ile döşenecek ahşap meyilli çatıların kaplama tahtaları rendelenmiş, temiz, dalgasız, düzgün olacaktır. Bitümlü kartonlar döşemeye özel yapıştırıcı ile tespit edilecektir. Tabla başlı çivilerle ortalarda 6 cm. aralıkla ve kenarlardan mesafeleri 1,5 cm. den aşağı olmayacak şekilde çivilenecektir.
Bitümlü kartonlar birbiri üzerine asgari 10 cm. bindirilecek, ek yerleri, kaput bezinden yapılmış 15 cm. genişliğinde bitümlü doyurulmuş şeritle hususi yapıştırıcı ile yapıştırılacaktır. Yapıştırıcının ısısı 140º C aşağıya düşmeyecektir.
Duvar kenarlarında; bitümlü karton 25 cm. yüksekliğe kadar kıvrılacak, özel yapıştırıcısı ile yapıştırılarak çivilenecektir. Birinci kat bitümlü kartonun 20 metrekaresi 30 Kg. olacak ve saçak çizgisine paralel ve saçaktan başlamak üzere yukarı doğru döşenecektir. Hiç bir yerde dalga, hava boşluğu veya kırıklık bulunmayacaktır.
18.7 - Ahşap Çatı Üzerine Çıtalı İki Kat Bitümlü Karton İle Çatı Örtüsü Yapılması:
Birinci kat bitümlü karton ile çatı örtüsü, iki kat bitümlü karton ile çatı örtüsü yapılmasındaki şartlar dahilinde yapılacaktır.
İkinci kat bitümlü karton, birinci katta olduğu gibi saçak çizgisine paralel olarak değil, aksine meyiline paralel olarak bindirme yerleri 10 cm. olmak üzere açıkta yapıştırılarak döşenecektir. İkinci katın açıkta kalan uçları üzerine 2 x 1.5 cm.'lik çıtalar çakılarak bunların bitümle doyurulmuş 15 cm. eninde kaput bezinden şeritler (band) özel yapıştırıcısı ile yapıştırılacaktır. Mahyalar aynı cins bitümlü karton ile yapılacaktır.
18.8 - Ahşap Çatı Üzerine Üç Kat Bitümlü Karton İle Ahşap Çatı Örtüsü Yapılması :
Birinci ve ikinci kat bitümlü kartonun döşenmesi, iki kat bitümlü karton döşenmesine uyacak, ancak birinci kat ek yerlerine, bitümle doyurulmuş kaput bezi şerit konmayacak ikinci kat ek yerlerine tatbik edilecektir.
Üçüncü kat, ikinci kat ek yerlerini kapatacak tekilde yapıştırılarak döşenecektir. Yapıştırıcı bitümlü ısısı 140ºC aşağı düşmeyecektir. Üçüncü katta kullanılacak bitümlü kartonun 20 m² sinin ağırlığı en az 40 kg. olacaktır.
18.9- Mevcut Eğik Betonarme Döşeme Üzerine Marsilya Tipi Kiremit İle Çatı Örtüsü Yapılması :
Mevcut eğik betonarme döşeme üzerine bir metre aralıkla ve çatı meyiline paralel 5 x 5 cm. lik iki tarafı şevli (konik) kadronlar çivi ile döşemeye tespit edilecek, kadronlar arasında 5 cm. kalınlıkta 200 Kg. dozlu tesviye betonu dökülerek tesviye edilecektir. Kadronlar üzerine marsilya tipi kiremit aralıklarına uygun gelecek şekilde 3 x 5 cm.'lik kiremit altı çatılan alttaki kadronlara çivi ile tespit edilecek, kadronlar arasına 5 em. kalınlıkta 200 kg. dozlu tesviye betonu dökülerek tesviye edilecektir. Kadronlar üzerine marsilya tipi kiremit aralıklarına uygun gelecek şekilde 3 x 5 cm.'lik kiremit altı çatıları alttaki kadronlara çivi ile tespit edilecek bunun üzerine saçak kısmındaki kiremitlerin ilk iki sırası, diğerleri iki sırada bir tel ile çıtalara bağlanarak muntazam bir şekilde döşenecektir.
18.10 - Mevcut Eğik Betonarme Döşeme Üzerine Galvanizli Oluklu Saç İle Çatı Örtüsü Yapılması :
Mevcut eğik betonarme döşeme üzerine, bir metre aralıkla ve çatı meyiline paralel 5 x 5 cm.'lik iki tarafı şevli kadronlar çivi ile döşemeye tespit edilecek, aralar, 5 cm. kalınlıkta 200 kg. dozlu tesviye betonu dökülerek tesviye edilecektir. Kadronlar üzerine galvanizli saç levhaların her iki ucuna ve bir de ortalarına gelecek şekilde 5 x 5 cm. kadronla çivi ile tespit edilecektir. Bunların üzerine galvanizli saç levhaların olukları çatı meyline paralel olacak şekilde enlerinden 10 cm. boylarından 15 cm. birbiri üzerine binmek suretiyle alttaki kadronlara, lâstik, conta, madeni pul ve galvanizli, çivi, vida veya kroşe ile sağlam bir şekilde tespit edilecektir. Tespitler olukların üst (en yüksek) kısımlarından yapılacak ve parça kullanılmamasına dikkat edilecektir.
Mahyalar hususi saçlardan yapılmış elemanlarla yapılacaktır. Bu şekilde yapılan çatı proje ve detay resimlerine uygun olacaktır.
18.11 - Mevcut Eğik Betonarme Döşeme Üzerine Asbest Elyaflı Levha İle Çatı Örtüsü Yapılması :
Mevcut eğik betonarme döşeme üzerine, bir metre aralıkla ve çatı meyiline paralel 5 x 5 cm.'lik iki tarafı şevli ( konik ) kadronlar çivi ile döşemeye tespit edilerek aralarına 5 cm. kalınlıkta 200 kg. dozlu tesviye, betonu dökülerek tesviye edilecektir.
Kadronlar üzerine asbest elyaflı levhaların her iki ucuna ve bir de ortasına isabet edecek şekilde 5 x 5 cm.'lik kadronlar çivi ile alttaki kadronlara tespit edilecek, bunların üzerine asbest elyaflı levhaların olukları çatı meyline paralel gelecek şekilde boylarından 10 cm. birbiri üzerine bindirilecektir. Levhalar matkap ile muntazam bir şekilde delinecek galvanizli çivi, vida veya kroşe, lastik conta ve madenî pul ile kadronlara tespit edilecektir.
Bu şekilde çatılar proje ve detay resimlerine uygun olarak yapılacaktır. Mahyalar aynı cins malzemeden yapılacaktır.
18.12 - Kurşun Levha Altına Çamur Sıva Yapılması :
Toprak çamuru ince, yumuşak ve katı saplardan arî saman ile karılacak; nebati topraktan olmayacaktır.
18.13 - Kurşun Çatı Örtüsü Yapılması :
Kurşun levhalar projesinde gösterildiği şekilde gayet muntazam döşenecek, bindirmeler kara çivi ile olacak ve çivilemeler detay resimlerine göre yapılacaktır.
18.14 - Teçhizatlı Hafif Beton Plâklarla Yapılan Eğik Çatı Döşemesi Üzerine; Kiremit, Galvanizli Düz ve Oluklu Saç ve Asbest Levha İle Çatı Örtüsü Yapılması :
18.14.a - Teçhizatlı hafif beton plaklarla mevcut eğik çatı döşemesi üzerine bir metre aralıkla ve çatı meyline paralel 5 x 5 cm.'lik kadronlar çivi ile döşemeye tespit edilecektir. (Çiviler kadronlara aşağıda, 60º ve ters istikamette çakılarak hazırlanmış olmalıdır.)
Kadronlar üzerine Marsilya tipi kiremit aralıklarına uygun gelecek şekilde 3 x 5 cm.lik kiremit altı çıtaları alttaki kadronlara çivi ile tespit edilecek, bunun üzerine saçak kısmındaki kiremitlerin iki sırası tel ile, diğerleri iki sırada bir tel ile çıtalara bağlanarak muntazam bir şekilde döşenecektir.
18.14.b - Teçhizatlı hafif beton plâklarla yapılan mevcut eğik çatı döşeme üzerine, bir metre aralıkla ve çatı meyline paralel 5 x 5 cm.'lik kadronlar çivi ile döşemeye tespit edilecektir. (Çiviler kadronlara aşağıda 60º ile ters istikamette çakılarak hazırlanmış olmalıdır.)
Kadronlar üzerine galvanizli saç levhaların her iki ucuna ve ortalarına gelecek şekilde 5 x 5 cm.'lik kadronlar alttaki kadronlara çivi ile tespit edilecektir. Bunların üzerine galvanizli saç levhalar enlerinden 10 cm. boylarından 15 cm. birbiri üzerine binmek suretiyle alttaki kadronlara, lastik conta, madeni pul ve galvanizli çivi vida veya kroşe ile sağlam bir şekilde tespit edilecektir. tespit, olukların üst (en yüksek) kısımlarından yapılacak ve parça kullanılmamasına dikkat edilecektir.
Mahyalar saçlardan yapılmış elemanlarla yapılacaktır. Bu şekilde yapılan çatı, proje ve detay resimlerine uygun olacaktır.
18.14.c - Teçhizatlı hafif beton plaklarla yapılan mevcut eğik çatı döşemesi üzerine galvanizli oluklu saç levhalar, olukları çatı meyline paralel olacak şekilde enlerinden 10 cm. boylarından 15 cm. birbiri üzerine binmek suretiyle, çatı döşemesine lastik conta, madeni pul, trifon vida veya kroşe ile sağlam bir şekilde tespit edilecektir. Trifon vidalar, teçhizatlı hafif beton plaklara çakılmadan asgari 50 mm. girecek şekilde vidalanacaktır.
Tespitler olukların üst (en yüksek) kısımlarından yapılacak ve parça kullanılmamasına dikkat edilecektir.
Mahyalar, saçlardan yapılmış elemanlarla yapılacaktır. Bu şekilde yapılan çatı, proje ve detay resimlerine uygun olacaktır.
18.14.d - Teçhizatlı hafif beton plaklarla mevcut eğik çatı döşemesi üzerine, bir metre aralıkla ve çatı meyline paralel 5x5 cm.'lik kadronlar çivi ile döşemeye tespit edilecektir. (Çiviler kadrolara aşağıda 60º ve ters istikamette çakılarak hazırlanmış olmalıdır.)
Kadronlar üzerine asbest elyaflı levhaların her iki ucuna ve ortalarına isabet edecek şekilde 5 x 5 cm.'lik kadronlar çivi ile alttaki kadronlara tespit edilecek, bunların üzerine asbest elyaflı levhaların olukları çatı meyline paralel gelecek şekilde en ve boylarından 10 cm. birbiri üzerine bindirilecektir. Levhalar matkap ile muntazam bir şekilde delinecek, galvanizli çivi, vida, kroşe, lastik conta ve madeni pul ile kadronlara tespit edilecektir.
Bu şekilde çatılar proje ve detay resimlerine uygun olarak yapılacaktır. Mahyalar aynı cins malzemeden yapılacaktır.
 
Kaplama Malzemesi Genel Teknik Şartnamesi
Genel Nitelikler :
Bunlar taşların tabii veya suni olarak parçalanması ile meydana gelen agregaya; istenildiğinde, madeni boyalarla katılmak suretiyle bir veya iki tabaka halinde normal veya beyaz çimento harcı imal eden plaklardır.
Kullanılan Agrega İriliklerine Göre :
Karosiman - Karomozaik iri daneli suni mermer, paladien-beton plâklar olmak üzere sınıflandırılırlar.
Bu plaklarda kullanılan agrega, tabii veya suni olarak parçalanmış granit, siyanit çeşitli mermer cinsleri gibi açık hava etkisine dayanıklı sert, renkli ve iyi cila alan taş cinsleri olup, serpantin, şistler alkaliye karşı hassas olan opal kalseduan, diorit, radiolonit ve benzeri taşlar agrega olarak kullanılamazlar.
19.1 - Karo Mozaik - Karo Siman 
19.2 - İri Daneli Plaklar 
19.3 - Palladiyen Plaklar
19.4 - Beton Plaklar
19.5 - Karo Fayans
19.6 - Karo Seramik
19.7 - Sırlı Gre Seramik 
19.8 - Desenli ve Renkli Çini Plak
19.9 - Beyaz Mermer
19.10 - Traverten
19.11 - 200 Kg. Çimento Dozlu Tesviye Tabakası (Betonu)
19.12 - Suni Taş Kaplı Plaklar
19.13 - Beton Plaklarının Döşenmesi
19.14 - Karo Mozaik ve Karo Siman Döşenmesi
19.15 - Karo Mozaik ve Karo Siman Duvar Kaplaması
19.16 - Karo Fayans Duvar Kaplaması
19.17 - 50x50x6 mm. - 20x20x6 mm. Ebadındaki, Sırsız Karo seramikler ile Döşeme Kaplaması
19.18 - Karo Seramik Duvar Kaplaması
19.19 - Desenli, Renkli Kütahya Çinisi ile Duvar Kaplaması
19.20 - Plak Halinde Mermer, Traverten ve Doğal Taşlarla Döşeme Kaplaması
19.21 - Plak Halinde Mermer, Traverten Ve Doğal Taşlarla Duvar Kaplaması
19.22 - Doğal Taşlarla Döşeme Kaplaması
19.23 - Suni Mermer Plaklarla Döşeme Kaplanması
19.24 - Merdiven Kaplamaları
19.25 - Cam Mozaik ve Benzeri
19.26 - Emaye Mozaikler
19.27 - Cam, Emaye ve Benzeri Mozaiklerle Kaplama Yapılması
19.28 - Cephe Derzleri
19.29 - Dökme Mozaik Kaplamalar
19.30 - Şap Kaplamalar
19.31 - Mala Perdahlı Yüzey Yapılması
19.32 - P.V.C. (Polivinli Klorûr) Döşeme Kaplamalar, ve Vinil - Asbest Termoplastik Döşeme Kaplamaları
19.33 - Plâstik Esaslı Döşemeler

  19.1 - Karo Mozaik - Karo Siman : 
Karo mozaikler 10 mm. karo simanlar 2 mm. büyüklüğe; kadar agrega ile 20 - 25 mm. kalınlıkta olmak üzere bir veya iki tabaka halinde imal edilirler, karo mozaiklerde üst tabaka kalınlığı karonun hiç bir yerinde 10 mm. den az olmayacak, karosimanlarda bu kalınlık 5 mm. den az olmayacaktır.
Genellikle çeşitli boyut ve şekilde olabilen karo mozaik ve karo simanlar 20 x 20 cm. boyutundadır.
Bunlar :
19.1.a) Üçgen
19.1.b) Kare
19.1.c) Dörtgen
19.1.d) Çok kenar
olabileceği gibi bunların yarım, dörtte bir ve köşe gibi tamamlayıcı parçaları da mevcuttur.
  19.2 - İri Daneli Plaklar :
Genellikle konkasörden çıkan agrega ile yapılan plaklardır. Boyutları en az 30 x 30 x 3 cm. olmak üzere bir veya iki tabaka halinde yapılırlar.
  19.3 - Palladiyen Plaklar :
Üst katı teşkil eden beton içine doğal taş veya mermer parçalarının el ile dizilerek yerleştirilmeleri suretiyle elde edilen plâklar olup boyutları en az 30 x 30 x 4 cm. olmak üzere bir veya iki tabaka halinde yapılırlar.
  19.4 - Beton Plaklar :
Mermer, veya doğal taş pirinci yerine kum ve çakıldan müteşekkil agrega ile yapılan beton harç karakterinde olan plaklardır.
Bir veya iki tabaka halinde yapılırlar. Kalınlıkları 4 cm. en küçük boyutu 25 cm. den az olmayacaktır.
Plak ve kaplamaların yüzleri düzgün, pürüzsüz, çatlaksız, kenarları keskin, muntazam, desen ayrıntıları net, kusursuz ve homojen olacak ve agrega parçalarının düşmesinden dolayı veya başka sebeplerle meydana gelmiş çukurluk ve boşluklar bulunmayacaktır.
Her çeşit plak ve kaplama altları, harca iyice yapışmayı sağlamak için yeteri kadar oluklu veya pürüzlü olacaktır.
Beton plak hariç, diğerlerinde, yapının iyi olmasını anlamak için birbirine vurulduğunda tok bir ses vermelidir.
Beton plaklar imalinden bir hafta, diğerleri dört haftadan evvel kullanılmazlar.
Çimento plak ve kaplamalar dik prizma biçiminde olacaktır. (Karo mozaik, karosiman, iri daneli ve paladiyen plaklarda boyut farkları 5 mm.yi geçmeyecektir.)
Renkli plakların renkleri dalgasız olmalı ve solmamalıdır.
Çimento plak ve kaplamalarda su emme miktarı ağırlığının % 7'sini geçmeyecek ve eğilme dayanımı 45 kg/cm.den küçük olmamak üzere ortalama 50 kg/cm² den az olmayacaktır. Aşınma kaybı 50 cm'2 de 18 cm 2 den fazla olmayacaktır.
  19.5 - Karo Fayans :
Kil, kaolin, kuvars, feldispat, kalker gibi seramik ham maddelerinin muhtelif oranlardaki karışımının özel kalıplarda preslenerek şekillendirilmesinden sonra 900ºC den yukarı sıcaklıkta pişirilmesi ile elde edilen, bir yüzü sırlanmış, diğer yüzü oluklu ve tırtıllı ve gözenekli ve kalınlığı 4-6 mm. olan seramik plakadır.
Üstteki sır: Katı, renkli, desenli, yarı saydam veya donuk, parlak veya mat görünüşlü, genellikle feldispat, kuvars, kalker, kaolin, kurşun ve bor bileşimleri gibi maddelerin karışımının eriyinceye kadar pişirilmesi suretiyle elde edilen camlaşmış ince bir tabakadır.
19.5.1 - Karo fayanslar biçimlerine göre şu sınıflara ayrılır.
1.a) Üst yüzeyi kare olan fayanslar.
1.b) Üst yüzeyi dikdörtgen olan fayanslar.
1.c) Kabartmalı, çiçekli profilli, fayanslar.
19.5.2 - Karo fayanslar döşeniş yerlerine göre şu sınıflara ayrılır.
2.a) Orta fayanslar.
2.b) Kenar fayansları.
2.c) Köşe fayansları.
9.5.3 - Karo fayanslar kullanışta aranan özelliklere göre şu sınıflara ayrılır.
3.a) Dona dayanıklı özel karo fayanslar
3.b) Rengi ışığa dayanıklı olan özel karo fayanslar,
3.c) Normal karo fayanslar.
19.5.4 - Karo fayanslar renklerine göre şu sınıflara ayrılır.
4.a) Beyaz.
4.b) Bir renkli.
4.c) Çok renkli.
19.5.5 - Karo fayanslar dış görünüşlerine göre şu sınıflara ayrılır.
5.a) Ekstra karo fayanslar,
5.b) Birinci kalite karo fayanslar,
5.c) Endüstriyel karo fayanslar.
Karo fayanslarda ve seramiklerde bulunması gereken özellikler, dış görünüş kusurları, numune alma ve muayene metotları Türk Standartları ( TS. 202 ) de gösterilmiştir.
  19.6 - Karo Seramik :
Kil, kaolin, silisli kum ve diğer mineral ham maddelerin karıştırılmasından sonra, çelik kalıplar içinde yüksek basınç altında şekillendirilmesi ve bir defa pişirilmesiyle elde edilir. Pişirmeden evvel her hangi bir çatlama ve kırmayı önlemek için, hamurun içerisine çok az miktarda şamot tozu, feldispat, kum, tebeşir, grafit ve kok tozu gibi katkılar ilave edilir. Seramikler 1400 derecede pişirildikleri için yüzeyde bir erime olur. Gözenekler kapanır. Sırlı olanlar duvar, sırsız olanlar ise döşeme kaplamalarında kullanılır.
Karo seramik yüzlerinde leke, çatlak, kabarık ve çıkıntılar, bulunmayacaktır.
Yüzleri sert çelikle kolaylıkla çizilmeyecektir. Karo seramiklerin 15x15 cm. ve 10x10 cm. ebadında olanlar tek; 5 x 5 cm. ve 2 x 2 cm. ebadında olanlar kâğıt üzerine yapışık olarak plaka halinde kullanılır. Bu plakalar döşendikten sonra kağıt su ile silinerek çıkarılır.
  19.7 - Sırlı Gre Seramik :
19.7.1 - TANIM: Kil, Kaolen, Feldispat ve diğer mineral hammaddelerden hazırlanmış ince kristali 1140ºC üzerinde pişirilmiş sinterleşmiş, beyaz kütleli, sert, bir yüzü sırlı karo seramiklerdir.
19.7.2 - BOYUTLAR :
TİP : 100 x 200 x 9 mm.
EN : 97 mm. (Tolerans -+ 1 mm.)
BOY : 197 mm. (Tolerans -+ 2 mm.)
KALINLIK : 9 mm. (Tolerans -+ 0,5 mm.)
19.7.3
TİP : 200 x 200 x 9 mm.
EN : 197 mm. (Tolerans -+ 2 mm.)
BOY : 197 mm. (Tolerans -+ 2 mm.)
KALINLIK : 9 mm. (Tolerans -+ 5,0 mm.)
Yukarıdaki iki tipten ayrı olarak değişik biçimlerde Gre Seramikler yapılabilir.

BİRİM HACİM AĞIRLIĞI : En az 2.10 gr/cm³ (Tayin Metodu TS 202)

SU EMME YETENEĞİ : En çok % 5 (Tayin metodu TS 202)

EĞİLME DAYANIMI : En az 250 kg/cm² (Tayin Metodu TS 202)

SIRLI YÜZEYİN SERTLİĞİ : En az 5 Mohs (Tayin Metodu TS 202)

GENLEŞME KATSAYISI : En çok 8.0 x 10-6 (Tayin Metodu TS 202)

19.7.4 - DONA DAYANIM : Dona dayanıklı olmalıdır. (Tayin Metodu TS 202) 25 kez uygulanan dondurma ve çözme sonunda çatlama, kopma, parçalanma göstermeyecektir.
19.7.5 - SICAKLIK DEĞİŞİMİNE DAYANIM : Dayanıklı olmalıdır. (Tayin Metodu TS 202) 80+5º C ile 10+5ºC arasında beşer dakika süre 10 kezlik sıcaklık değişmesi sonunda çatlak kırılma ve ayrılma görülmeyecektir.
19.7.6 – ASİDE VE ALKALİLERE DAYANIM : Aside ve Alkalilere dayanıklı olmalıdır. (Florür asit ve bileşikleri hariç) (Tayin Metodu TS 202)
19.7.7 - RENGİN IŞIĞA DAYANIMI : Dayanıklı olmalıdır(Tayin Metodu TS 202) 28 gün ultravioyole ışığı altında rengi değişmeyecektir.
19.7.8 - LEKE YAPAN MADDELERE DAYANIM : Dayanıklılık Aranır. (Yağ,Mürekkep v.b.)
19.7.9 - YÜZEYİN DEZENFEKTE EDİLMESİNE DAYANIM : Evde kullanılan kimyasal maddelere asitli ve bezik temizleme maddelerine dayanıklı olmalıdır.
19.7.10 - ÜST YÜZEYİN YAPISININ GENEL ÖZELLİKLERİ : Kütle çatlağı, olmayacak, Yüzeyin görünüşüne zarar veren sır çatlağı, renk hatası, kabarcık, delik, patlak, sır atma, leke, köşe kırığı ve parçalanmalar gibi gözle görülebilir hatalar olmayacak. (Tayin Metodu TS 202)
19.7.11 - TÜRLERİ :
19.7.11.a. Düz renkli sırlı gre seramikler
19.7.11.b. Dekoratif sırlı gre seramikler ( Uzay ve dumanlı seriler gibi )
19.7.11.c. Röliefli sırlı gre seramikler
  19.8 - Desenli ve Renkli Çini Plak :
Kil, kaolen, feldispat, çakmaktaşı ve bazan talk karışımındaki hamurun, kalıplara dökülerek, yahut sıkıştırılıp şekle sokulması ve pişirildikten sonra üzerine renkli şekiller, yapılarak sır sürülmesi ve tekrar fırınlanması suretiyle elde edilen cam benzeri fakat saydam olmayan bir seramiktir.
Genellikle, yassı, bir yüzü sırlı çeşitli geometrik biçimlerde çok kere dört köşe, üzeri desenlerle süslenmiş kabartmalı, yapılarda özellikle duvarların kaplanmasında kullanılan plaklardır.
  19.9 - Beyaz Mermer :
İnşaatta kullanılacak beyaz mermer gayet kesif bir kalker, nesci ince daneli billuri ve mütecanis, rengi yeknesak ve lekesiz, esmer olmayacak, plâk halinde kullanılacaklar yatak yüzüne paralel olacak, 2 cm. veya daha fazla kalınlıkta katraklarda kesilmiş olacaktır.
Plaklardaki damarlar uzunluğuna paralel olarak az bulunacak, katiyen bulutlu, benekli ve çarpık olmayacaktır.
Kesafeti 2500 kg/m³ den, tazyike mukavemeti ise 600 kg/cm² den az olmayacaktır. Çatlak, çukur ve fazla damarlı ve içinde kil ve diğer yabancı maddeleri havi olmayacaktır.
Kaplamada kullanılacak tortul veya volkanik renkli taşlar, en az beyaz mermer vasıf ve dayanıklılığında, ocağın özel renginde ve deseninde olacaktır.
  19.10 - Traverten :
Traverten kalsiyum karbonat (CACO3) ihtiva eden kaynak suları ile bilhassa sıcak su kaynaklarının, hava ile temasında, karbondioksitin (C02) uçmasından sonra, tabakalar halinde birikmesinden meydana gelmiş bir kalker taşıdır.
Bu taşlar, sünger gibi delikli ve hafiftir. Delikler, hava kabarcıklarından, içindeki nebat ve hayvan kalıntılarının, zamanla çürümesinden meydana gelmiştir. Mermer kadar sert olmayıp, Ocaktan çıktığı zaman yumuşak ve işlenmesi kolaydır. Hava ile temasında, ocaktaki rutubetini kaybederek sertleşir. Kafi miktarda sertleşmemiş ve kesif olmayanlar inşaat işlerinde kullanılamaz.
Bu taşlar çatlaksız ve homojen sertlikte olmalıdır.
Porozite % 12 den az
Su emme ağırlığının % 5 den az
Basınç mukavemeti 200 kg/cm² den fazla olmalıdır.
Bu taşlar, yoğunluğuna göre mermerler gibi, katraklarda 2 cm. ye kadar levhalar halinde kesilebilirler. Renkleri sarı, krem, bej, yeşil ve kahverengi olur. (Genellikle kaplama işlerinde kullanılır.)
  19.11 - 200 Kg. Çimento Dozlu Tesviye Tabakası (Betonu) :
Genellikle şap, mozaik ya da, başka bir malzeme ile kaplanacak döşeme yüzlerinin 200 kg. çimento dozlu harçla tesviye edilmesi işidir. Böylece döşeme kaplamalarının betonun istenilen şekil ve meyilde uygulanması sağlanmış olur.
Tesviye harcı (betonu) yapılmadan önce uygulanacağı yüzey süpürge ve su ile iyice temizlenecektir. Yağlı bir madde bulaşığı varsa tel fırça ile temizlenip kazınacaktır.
Tesviye tabakası yapılacak yüzeyler yıkanarak temizlenecek ve tamamıyla kurumadan tesviye harcı yüzey üzerine tabaka halinde mastarında ya da akıntısında serilecek ve tahta malalarla kuvvetlice perdahlanacaktır.
Tesviye tabakası üzerine kaplama yapılmayacak ise zaman zaman priz sulaması yapılmalıdır. Kaplama (Şap Mozaik v.s.) yapılacaksa, tesviye tabakası tam prizini almadan yapılması uygundur.
  19.12 - Suni Taş Kaplı Plaklar :
Alt tabakası kumlu çimento harcı, üst tabakası ise çimento ve istenilen cins ve irilikte mermer veya doğal taş kırıklarından müteşekkil, alt ve üst olmak üzere iki ayrı tabaka halinde yapılmış plaklardır.
Plak boyutları, üst tabakada kullanılan normal portland çimentosu veya beyaz çimento nevine ve mermer veya doğal taş kırıklarının cins ve irilikleri ile bunların sertlik derecesine bağlı olarak çok değişik olurlar.
Plaklar genellikle 20x40 x - 30x30 - 40x40 - 40x60 cm. ebadındadır. Standart ölçülü, plaklar 500 tonluk bir tazyik altında, çelik kalıplar içerisinde prefabrike olarak ve standart ebat dışındakiler ise vibrasyon usulü ile imal edilirler. Kalınlıkları 2,5 - 4,5 cm. arasında değişir. Ağırlıkları 65-70 kg/m² olup, statik hesap ağırlığı 85 kg/m² dir.
Suni taş kaplı plâklar lüzumunda armatürlü olarak imal edilebilirler. Polisajları fabrikası tarafından yapılır.
Plakların Teknik Vasıfları :
19.12.1 - 48 saat içinde bırakıldığı takdirde emdiği su miktarı, kuru ağırlığının % 5'ini geçmemelidir.
19.12.2 - +20 ve -20 derece içinde 4 er saat bırakılmak üzere yapılan 20 tecrübe sonucunda, çatlama, döküntü olmayacak ve tecrübeyi müteakip yapılacak eğilme deneyinde 40 kg/cm² ye yeterli olacaktır.
19.12.3 - 250 kg/cm² lik bir basınç altında, sulu silisli kum ile yapılan deneyle 1000 metrelik bir sürtünme neticesinde, aşınma miktarı 2,5 mm.'yi geçmeyecektir.
Plaklar arasında renk tonu farkı olmayacaktır. Suni mermer plakların ham maddesinden yapılmak üzere tek veya parçalı merdiven basamakları, denizlik ve parapet de yapılır.
Bunlar armatürlü de yapılabilir.
  19.13 - Beton Plaklarının Döşenmesi :
Beton plak döşenecek yüzey, iyice tesviye ve tanzim edildikten sonra, üzerine 10 cm. kalınlığında orta irilikte kum serilecektir. Bunun üzerine, beton plaklar, derzleri şaşırtmamak ve düz gelmek üzere aralıkları 5 mm. yi geçmeyecek şekilde derzli, veya aralıkları 5 cm. kadar fugalı, döşenecektir. Döşenmiş plakların üzerine çekiç sapı ve ahşap tokmakla hafifçe vurularak yerleşmeleri sağlanacaktır. Döşenirken veya tokmakla sıkıştırılırken, çatlayan, kırılan bozulup, dökülen plaklar yenileri ile değiştirilecektir.
Plaklar, fugalı yani aralıklı döşenecekse, derzlerin eşit genişlikte olması için ahşap kadronlar kullanılacaktır.
Bu fugalar, kum, nebati toprak, çim, mermer pirinci ve benzeri malzeme ile kısmen veya tamamen doldurulacaktır.
Aralıksız döşenecek beton plaklar arasındaki derzleri, kumlu çimento şerbeti ile doldurulacaktır. Derzler üzerindeki harç fazlalığı uygun kalınlıkta çubuk gezdirmek suretiyle sıkıştırılacak, ve derz yüzlerinde oluk teklinde bir çukurluk meydana getirilecektir. Bu yüzden, plak üstlerine bulaşan harçlar, priz yapmadan temizlenecektir.
Plak kaplanan yüzeyler, düz, muntazam olacak, plaklar birbirinden çıkıntılı olmayacak, mecburiyet olmadıkça parça plak kullanılmayacaktır.
  19.14 - Karo Mozaik ve Karo Siman Döşenmesi :
Karo Mozaik ve karo simanlar, şartnamesine uygun yapılmış tesviye betonu üzerine döşenecektir. Temizlenmiş ve prizini henüz tamamlamamış tesviye betonu yüzü iyice ıslatıldıktan sonra 400 kg. çimento dozlu harçla 2,5 cm. kalınlığında yapılacak bir altlık harcı üzerine altları temizlenmiş ve ıslatılmış karolar döşenecektir.
Desenli karolarla yapılacak döşemeler için, lüzumunda bu karolar yere kuru döşenerek, proje plan ve krokisine uygun döşeme numuneleri yapılacaktır. Kırık ve parça karo kullanılmayacak, her yatay sıra bitiminde yarım veya parça karo kullanmak icap ettiği takdirde, bu karoların kenarları düzgün kesilmiş ve taşlaşmış olacaktır.
Döşenmiş karolar, altlık harcı prizin tamamlanmadan umumî bir muayeneden geçirilerek altlarının dolu olup olmadığı kontrol edilecektir. Altları boş kalmış karolar sökülerek yeniden uygun şekilde yerleştirilecektir. Döşeme kenarlarında, yarım ve parça karo kullanılmak icap ettiği takdirde bu karolar muntazam, şekilde kesilmiş olmalıdır.
Duvarlar sıvadan başka herhangi bir malzeme ile kaplı değilse ve başka malzemeden bir süpürgelik yoksa, döşeme cinsi ve desendeki tam veya yarım karolarla bir süpürgelik yapılacaktır. Bu süpürgelik duvar kaplamasından en çok 1 cm. çıkıntılı olabilir. Derzler en çok 2 mm. olacak, altlık harcı prizini yaptıktan sonra derzler iyice açılıp temizlenecek ve çimento şerbeti ile doldurulacaktır. Derzler çimento şerbetiyle doldurulduktan sonra tam kurumadan testere tozu, talaş veya bez ile harç ve şerbet bulaşık ve kalıntıları ıslatılmadan iyice temizlenecektir. Temizleme işlerinde tuz ruhu veya benzeri asit ve alkaliler kullanılmayacağı gibi silme makinesi de kullanılmayacaktır.
  19.15 - Karo Mozaik ve Karo Siman Duvar Kaplaması :
Duvar yüzleri iyice temizlendikten ve derzler açıldıktan duvar yüzleri ıslatıldıktan sonra, hazırlanan yüze evvela 350 kg. çimento dozlu ince bir çarpma tabaka yapılacak, bunun üzerine 400. kg. çimento dozlu harçla aralıkları 2 mm. yi geçmemek üzere karolar kaplanacaktır. Her sıra yapıldıktan sonra, karoların arkalarına kumlu sulu çimento şerbeti akıtılarak ve derzlerin dolması temin edilecektir.
Kaplamalar, projesine detay resmine ve özel teknik şartnamesinde belirtilen hususlara uygun şekilde olacaktır.
Karo kaplamanın üst kısmında sıva yapılmış veya yapılacaksa, karo kaplanan yüzey, bu sıva yüzünden en çok 1 cm. çıkıntılı olacaktır.
Desenli karolarla yapılacak duvar kaplamalar için, lüzumunda kuru olarak, döşeme üzerinde proje, plân veya krokisine uygun kaplama modelleri yapılacaktır. Kırık ve parça karo kullanılmayacak, her yatay sıra bitiminde yarım veya parça karo kullanmak icap ettiği takdirde, bu karoların kenarları düzgün kesilmiş ve taşlanmış olacaktır.
Karo kaplanmış yüzeyler gayet düzgün ve şakülünde olacak, ondülasyon seviye farkı, desen hataları veya renk değişiklikleri ve bozuklukları olmayacaktır. Duvar kaplaması tamamlandıktan sonra derzler çimento hamuru ile sıkıca doldurulacak. Ses kontrolü ile arkası boş kalmış karolar tespit edilmesi halinde, bunlar sökülüp yeniden yerleştirilecektir. Duvar kaplamasına başlamadan evvel kaplama altında kalacak, bilcümle ankastre tesis ve imalât daha evvel hazırlanmış ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Kaplama işi tamamlandıktan sonra yüzeylerdeki lekeler ve taşan çimento hamuru vs. kirler testere tozu, talaş veya bez ile ıslatılmadan iyice temizlenecektir. Kaplama yüzleri hiçbir surette taş ile silinmeyecek, temizleme işinde bilhassa tuz ruhu veya benzeri asit veya alkaliler kullanılmayacaktır.
  19.16 - Karo Fayans Duvar Kaplaması :
Duvar yüzleri iyice temizlendikten ve derzleri açılarak duvar yüzeyi ıslatıldıktan sonra hazırlanan yüze evvela 350 kg. çimento dozlu ince bir çarpma tabaka yapılacak, bunun üzerine 400 kg. çimento dozlu harçla aralıkları en fazla 1 mm. olmak üzere fayanslar kaplanacaktır. Derzler istenildiğinde düz veya şaşırtmalı yapılabileceği gibi düz olanlar da, mimari düşüncelerle derzler genişletilebilecektir. Derzler, normal, beyaz veya renkli çimento hamuru ile sıkıca doldurulacak, prizin tamamlanmadan önce, fazla veya hamur şerbet bulaşıkları bir bez tampon ile silinecektir.
Her sıra yapıldıktan sonra, fayansların arkalarına kumlu çimento şerbeti akıtılacak boşlukların ve derzlerin dolması temin edilecektir. Fayans kaplamanın üst kısmında, sıva yapılmış veya yapılacaksa, fayans kaplama yüzeyi bu sıva yüzünden en çok fayans kalınlığı kadar çıkıntılı olacaktır.
Desenli ve renkli fayanslarla yapılacak duvar kaplamaları için lüzumunda kuru olarak, döşeme üzerinde, proje, plân ve krokisine uygun kaplamalar numuneleri yapılacaktır.
Kırık ve parça karo fayans kullanılmayacak, her yatay sıva bitimlerinde yarım veya parça karo kullanılmak icap ettiği takdirde, bu karoların kenarları düzgün kesilmiş ve taşlanmış olacak icap eden yerlerde tek veya iki taraflı terminezon karoları kullanılacaktır. Karo fayans kaplanmış yüzeyler gayet düzgün ve şakülünde olacak, ondülasyon, seviye farkı, yesairilik, renk farkı ve renk ve renk değişikliği ve bozukluğu olmayacaktır. Duvar kaplamasına başlanmadan evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imâlat daha evvelden hazırlanmış, ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Duvar kaplaması tamamlandıktan sonra ses kontrolü ile arkası boş kalmış karolar tespit edilerek bunlar sökülecek yeniden yerleştirilecektir. Bu işler tamamlandıktan sonra, yüzeydeki lekeler ve taşan çimento hamuru vs. kirler testere tozu, talaş, veya bez ile ıslatılmadan iyice temizlenecektir. Kaplama yüzleri hiçbir suretle taş ile silinmeyecek temizleme işinde, bilhassa tuzruhu veya benzeri asit veya alkaliler kullanılmayacaktır.
Fayanslar, tezgah vs. gibi düz bir satıh üzerine yapılacaksa, şartnamesine uygun tesviye betonu üzerine 400 kg. çimento dozlu harçla aralıkları en fazla 1 mm. olmak üzere kaplanacaktır.
Diğer hususlar duvar kaplamaları gibidir.
100x50x8 mm. - 100x100x8 mm. - 150x150x12,5 mm. ebadındaki karo seramikler ile döşeme kaplaması
Döşeme yapılacak saha, gönyeye alınacak ve şartnamesine uygun olarak yapılmış tesviye betonu üzerine, en fazla 1 m² lik sahalar halinde devam edilmek üzere, tahta mala ile 1.5 cm. kalınlığında 400 kg. çimento dozlu harç serilecektir.
Her karonun bir kaç karonun yerleştirileceği kısımdaki harcın üzerine çimento tozu serpilecek, alttaki kuru kıvamdaki harcı sulandırmayacak şekilde el veya badana fırçası ile su akıtılacak ve ahşap tokmakla üzerine vurulacak, karolar en çok 2 mm. lik derzler teşkili sureti ile döşenecektir.
Döşeme yapımı sırasında, karolar hiç bir surette su içine konmayacağı gibi üzerlerine su dahi serpilmeyecek, tamamen kuru olarak tatbik edilecektir.
Döşeme anında kuru bezle devamlı temizlik yapılacağı gibi, bir gün geçtikten sonra, derzler istenilen renkte çimento şerbeti ile doldurulduktan sonra bir temizlik daha yapılacaktır.
Kaplama tamamlandıktan sonra, karolar sabunlu su ile temizlenecek, bu iş için hiç bir şekilde asit, alkali veya sert bir silme aracı kullanılmayacaktır.
  19.17 - 50x50x6 mm. - 20x20x6 mm. Ebadındaki, Sırsız Karo seramikler ile Döşeme Kaplaması :
Bu ufak ebattaki karo seramikler 40x40 cm.'lik kağıt veya kanaviçeye yapıştırılmış olarak, daha ziyade cephe kaplamalarında kullanılmakla beraber, döşeme kaplamalarında da kullanılabilirler.
Şartnamesine uygun olarak yapılmış tesviye betonu üzerine, ortalama 1.5 cm. kalınlığında 400 kg. çimento dozlu bir harç serilecek, bu harç mastarla ve tahta mala ile üzerinde iri kum daneleri kalmayacak şekilde tesviye edildikten ve priz müddeti içinde, karoları yüzdürmeyecek bir kıvam derecesine geldikten sonra, bunun üstüne, her seferinde bir kaç plakaya yetecek miktarda yeniden hazırlanmak üzere 0.3 mm.'lik elekten geçen kum ile yapılmış macun kıvamındaki çimento harcı sürülmek sureti ile, karo seramik yaprakları ıslatılmaksızın yapıştırılacaktır. 7 - 8 saat sonra üzerindeki kağıt veya kanaviçe ıslatılarak çıkartılacak ve kaplanan kısmı iyice temizlenecektir. Bir gün sonra, derzler çimento şerbeti ile doldurularak son temizlik yapılacaktır.
Temizlik işinde, hiçbir şekilde asit, alkali veya sert bir silme aracı kullanılmayacaktır.
  19.18 - Karo Seramik Duvar Kaplaması :
10x10 cm.'lik karo seramikler ile yapılanlar, karo fayans duvar kaplaması teknik şartnamesine tamamen uygun olarak yapılacaktır.
Kağıt üzerine yapıştırılarak, yaprak haline getirilmiş 5x5 ve 2x2 cm.'lik karo seramikler ile duvar kaplaması için, duvar yüzleri iyice temizlendikten, derzler açılarak duvar yüzeyi ıslatıldıktan sonra teknik şartnamesine uygun olarak yapılacak 350 kg. çimento dozlu harçla bir kaba sıva yapılacak; bir gün geçtikten sonra, yaprak halindeki karolar, hazırlanacak çimento macunu ile bekletilmeden, bu sıva, üstüne, üzerlerine hafifçe tazyik edilmek sureti ile yapıştırılacaktır.
Yapıştırılacak yaprak yüzleri tamamen düzgün olacak, hiçbir girinti ve çıkıntı bulunmayacaktır. Kırık çatlak, bozuk kenarlı karolar kullanılmayacaktır. Karolar kağıt üzerine yapıştırılmadan evvel, renk ve desen farkları tespit edilerek, yapraklar istenilen desene göre hazırlanmış olacaktır. Duvar kaplamasına başlanmadan evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalat daha evvelden hazırlanmış ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Kaplanan yüzdeki kağıtlar, en az bir gün sonra, su ile temizlenerek çıkarılacak ve bu kısımlar iyice temizlenecektir.
İkinci günü, derzler islenilen renkte çimento hamuru ile doldurularak son temizlik yapılacaktır.
  19.19 - Desenli, Renkli Kütahya Çinisi ile Duvar Kaplaması :
Renkli, desenli, dikdörtgen, kare, üçgen ve altıgen veya diğer şekil ve ölçülerde numuneleri beğenilmiş Kütahya çinileri ile yapılacak duvar kaplamalarına, çinilerin tamamı şantiyede ihzar edilmeden başlanmayacaktır.
Bu çinilerle, proje, plan ve krokisine uygun kaplama tasarısı, kuru olarak döşeme üzerinde hazırlanacaktır.
Duvar yüzleri iyice temizlendikten ve derzler açılarak duvar yüzeyi ıslatıldıktan sonra, hazırlanan yüzeye, evvelâ, 350 kg. Çimento dozlu ince bir çarpma sıva tabakası yapılacak, bunun üzerine 400 kg. çimento dozlu harç ile aralıkları 1 mm. den fazla olmamak şartıyla, çiniler birbiriyle birleşerek ve desenleri uyacak şekilde kaplanacaktır.
Duvar kaplamalarına başlanmadan evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalât daha evvel hazırlanmış, ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Çini kaplanmış, yüzeyler; gayet düzgün ve şakülünde olacak, ondülâsyon, seviye farkı, yesarilik, renk değişikliği, renk ve desen bozukluğu olmayacaktır.
Çini kaplamalar tamamlandıktan sonra, ses kontrolü yapılarak arkaları boş kalmış çiniler varsa, bunlar sökülerek yeniden yerleştirilecektir.
Kaplama işi tamamlandıktan bir hafta sonra, çini derzleri renklerine uygun çimento hamuru ile sıkıca doldurulacaktır.
Çini kaplama iti sona erince, yüzleri tamamen tahta ile örtülerek teslim zamanına kadar bu tekilde muhafaza edilecektir.
  19.20 - Plak Halinde Mermer, Traverten ve Doğal Taşlarla Döşeme Kaplaması :
Şartnamesine uygun yapılmış ve henüz prizi tamamlanmamış tesviye betonu temizlenip, iyice ıslatıldıktan sonra, altları temizlenmiş plaklar, 400 kg. çimento dozlu harçla 3 cm. kalınlığında yapılacak bir altlık tabakası üzerine döşenecektir.
Mermer plaklar 3 ve 4 cm. traverten plaklar 3 ila 6 cm. kalınlıkta olmak üzere, birbirinden taşkınlık göstermeyecek, ondülasyon ve seviye farkı olmayacak ve döşemeler üzerinde hiç bir su birikintisi bırakmayacak şekilde, gayet düzgün ve istenilen meyil verilmek sureti ile yerleştirilecektir.
Kırık, çatlak ve parça plâklar kullanılmayacak, plak kenar ve yüzleri gayet düzgün olacaktır.
Derzler en çok 1, mm. olacak ve altlık harcı prizini yaptıktan sonra, temizlenecek, plak rengine uygun çimento şerbeti ile doldurulacaktır.
Döşeme kaplamalarına başlamadan evvel, kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalât, daha evvelden hazırlanmış, ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Kaplama tamamlandıktan sonra, yüzeylerdeki leke; alçılar ve taşan çimento hamuru v.s. kirler, testere tozu, talaş veya bez ile ıslatılmadan iyice temizlenecek, gerektiğinde makine ile silinecek ve cilalanacaktır.
Temizleme işinde, bilhassa tuz ruhu veya benzeri asit veya alkali kullanılmayacaktır.
  19.21 - Plak Halinde Mermer, Traverten Ve Doğal Taşlarla Duvar Kaplaması :
Duvar yüzleri iyice temizlendikten ve ıslatıldıktan sonra, evvela 350 kg. çimento dozlu ince çarpma tabaka yapılacak, bunun üzerine 400 kg. çimento dozlu harçla, mermer plaklar 2 - 3 cm. traverten ve doğal taşlar 2 - 4 cm. kalınlıkta olarak aralıkları en fazla 1 mm. olmak üzere kaplanacaktır.
Atölyede projesine uygun kesilmiş ve cilalanmış plaklar, kaplama yapılmadan evvel, gözden geçirilerek, estetik ve sağlamlık bakımından uygun olmayanları kabul edilmeyecektir.
Lüzum görüldüğünde, plaklar, tafsilat, kesimlerine göre, demir kenetlerle duvara tespit edilecek, icabında yiv ve diş açılacaktır.
Kenet demirleri projesinde gösterilen yerlere, daha evvelden tespit edilmiş olacak, beton satıhlarda ise beton dökülmeden kalıp tahtaları projesine göre delinmek sureti ile, lüzumlu yerler konmuş olacaktır.
Her sıra yapıldıktan sonra, plaklar arkasına, gerekli irilikte kumlu, çimento şerbeti akıtılarak boşlukların ve derzlerin dolması temin edilecek, şerbetin akmaması için, derzler daha evvelden alçı ile kapatılmış olacaktır. Bir sıra plak kaplandıktan sonra, arkasındaki harç ve şerbetin prizini yapması beklenecek, ondan sonra, ikinci sıra plak kaplanacaktır. Arkası boş kalmış plaklar varsa, bunlar sökülüp yeniden yerleştirilecektir. (Ses kontrolü ile) plak kaplamanın üst kısmında, projesinde herhangi bir detayı gösterilmemesi ve burada sıva yapılmış veya yapılacaksa, plak üst kısmında, plak cinsinden bir terminozun yapılacaktır. Kırık çatlak ve parça plak kullanılmayacak, plak kemer ve yüzleri gayet düzgün olacak ve şakülünde döşenecektir. Projesinde gösterilmediği takdirde, seviye farkı olmayacak, gerek kaplanan yüzde ve gerekse plaklarda vesarilik olmayacaktır. Duvar kaplamasına başlamadan evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalat daha evvelden hazırlanmış, ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Bu işlemlerden sonra, yüzeylerdeki lekeler, alçılar ve taşan çimento hamuru v.s. kirler testere tozu talaş veya bez ile ıslatılmadan iyice temizlenecektir. Kaplama yüzIeri gerektiğinde taş ile silinerek cilalanacaktır. Temizleme işinde, bilhassa tuzruhu veya benzeri asit veya alkaliler kullanılmayacaktır.
  19.22 - Doğal Taşlarla Döşeme Kaplaması :
Kaplama işlerinde kullanılacak doğal taşlar, ince yonu inşaat taşları niteliğinde olacaktır.
Doğal Taşlar :
19.22 1 - Alt yüzleri murç veya çekiçle kabaca ,
19.22 2 - Alt yüzleri ince yonu şeklinde yontulmuş taşlarla iki şekilde döşeme kaplaması yapılır.
Döşeme kaplaması olarak kullanılacak, taşların özel şartnamesinde veya projesinde ayrıca bir kayıt bulunmadığı takdirde, alanları 0.40 m² den büyük olmamakla beraber en küçük kenarı 25 cm. den küçük olmayacak ve kalınlıkları da altı ince - yonu olanlarda en az 10 cm. altı murç veya çekiçle yontulmuşlarsa en az 15 cm. olacaktır.
Kaplama taşlarında kalınlık azami 20 cm. olacaktır.
Kaplama yapılacak satıh, iyice temizlenerek bol su ile yıkanacaktır. Bu satıh üzerine taşlar 400 kg, dozlu bir altlık harcı ile derzleri detay resmine uygun olmak ve 1 cm. geçmemek üzere, yerleştirilecektir. Bu cins taşlarla süpürgelik yapılmayacaktır.
Taşlar üst yüzleri birbirinden çıkıntı teşkil edilmeyecek tarzda, projesine uygun meyilde, düzgün olarak yerleştirilecektir.
Döşeme işi tamamlandıktan sonra derzler temizlenerek kumlu çimento şerbetiyle boşluk kalmayacak şekilde doldurulacaktır.
Taş yüzleri harç bulaşığı ve hiç bir kir kalmayacak şekilde temizlenecektir.
Doğal taş kaplaması kum üzerine yapıldığı takdirde :
Döşenecek yüzey iyice tesviye ve tanzim edildikten sonra üzerine 15 cm. kalınlığında orta irilikte kum serilecektir. Bunun üzerine taşlar derzleri sıkıştırma veya düz gelmek üzere aralıkları 1 cm. yi geçmeyecek şekilde derzli veya aralıkları 5 cm. ye kadar fugalı döşenecektir. Taşlar tokmaklanarak yerleştirilecektir. Yerleştirme esnasında çatlayan, kırılan taşlar değiştirilecektir. Fugaların eşit olması için kadrolar kullanılacaktır. Fugalar; kum, nebati toprak, çim, mermer pirinci ve benzeri malzeme ile doldurulacaktır.
Aralıksız döşenecek taşların derzleri, üst yüzden 3 cm. derinliğe kadar kumla doldurulduktan sonra, şartnamesinde (27.104) de yazılı poza göre derz yapılacaktır.
Taş kaplama yüzeyi düz ve muntazam olarak tatlar birbirinden girinti ve çıkıntılı olmayacaktır.
19.22.3 - Doğal Taşlarla Duvar Kaplaması :
Bu kaplamalar ikmal edilmiş her cins duvar satıhlarına tatbik edilir. Kullanılacak doğal taşlar, ince yonu inşaat niteliğinde ve alt yüzleri murç veya çekiçle düz bir şekle getirilmiş ve kalınlıkları 12 cm.den fazla olmayacaktır.
Kaplama işi, detay projelerine göre yonu taş şartnamesindeki tariflere göre her taş duvara ve birbirine kenetlerle bağlanarak yapılacaktır. Betonarme duvar yüzlerine taş kaplama yapıldığı takdirde, kenetler beton dökülmeden evvel yerleştirilmiş olacaktır. Kargir duvarlarda ise, detay resimlerine göre, kaplama işinden evvel kenetler 500 dozlu harçla tutturulacaktır. Kaplama taşları 400 kg. çimento dozlu harçla derz aralıkları en çok yarım santim olmak üzere yerleştirilecektir. Her sıra bittiğinde taşların aralıkları ve derzler kumlu çimento şerbetiyle boşluk kalmayacak şekilde doldurulacaktır.
Taş kaplama yüzeyi düz ve muntazam olacak, taşlar birbirinden girinti ve çıkıntılı olmayacaktır. Kaplama işi tamamlandıktan sonra harç bulaşığı hiç bir iz kalmayacak şekilde temizlenecektir. Duvar kaplamasına başlamadan evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalât daha evvelden hazırlanmış, ikmal edilmiş ve tecrübeleri, yapılmış olacaktır.
  19.23 - Suni Mermer Plaklarla Döşeme Kaplanması :
Şartnamesine uygun yapılmış tesviye betonu temizlendikten, icap ederse çentildikten ve ıslatıldıktan sonra bunun üzerine, altları temizlenmiş plaklar, derzleri 2 mm. olmak üzere 400 kg. dozlu harçla yerleştirilecektir.
Plaklar birbirinden seviye farkı göstermeksizin, döşeme üzerinde su birikintisi meydana getirmeyecek şekilde, gayet düzgün ve ondülasyonsuz olarak ve istenilen meyilde döşenecektir. Kırık, çatlak ve parça plaklar kullanılmayacaktır. Derzler, plaklar döşendikten iki gün sonra, plakların rengine uygun çimento macunu ile tamamen doldurulacaktır.
Döşeme kaplamalarına başlamadan evvel altında kalacak bilcümle ankastre tesisat ve imalat, daha evvelden yapılmış ve tecrübeden geçmiş olacaktır.
Kaplama işi tamamlandıktan sonra, yüzeylerdeki leke, çimento bulaşıkları v.s. kirler testere tozu, talaş veya bez ile ıslatılmadan iyice temizlenecektir.
Kaplama yüzeyi hiç bir surette taş ve makine ile silinmeyecektir.
Temizleme işinde, bilhassa tuzruhu veya benzeri asit veya alkaliler kullanılmayacaktır.
19.23.1 - Suni Mermer Plaklarla Duvar Kaplaması :
Duvar kaplamasına başlamadan ,evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalat daha evvelden hazırlanmış ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Duvar yüzleri iyice temizlendikten ve ıslatıldıktan sonra evvela 350 kg. çimento dozlu harçla bir çarpma tabaka yapılacak, bunun üzerine 400 kg. çimento dozlu harçla plaklar, aralıkları en çok 1 mm. olmak üzere kaplanacaktır.
Plaklar kullanılmadan evvel, gözden geçirilecek, estetik ve sağlamlık bakımından uygun olmayanlar kabul edilmeyecektir.
Plaklar lüzum görüldüğünde demir kenetlerle duvara tespit edilecektir. Kenet demirleri projesinde gösterilen yerlere, daha evvelden tespit edilmiş olacak, beton yüzeylerde ise, kalıp tahtaları delinmek suretiyle beton dökülmeden yerlerine konmuş olacaktır.
Her sıra yapıldıktan sonra, plâk arkalarına, kumlu çimento şerbeti akıtılacak, boşlukların ve derzlerin dolması temin edilecektir. Şerbetin akmaması için, derzler daha evvelden alçı ile kapatılmış olacaktır.
Bir sıra plâk kaplandıktan sonra, arkasındaki harç ve şerbetin prizini yapması beklenecek, ondan sonra ikinci sıra plâk kaplanacaktır. Ses kontrolü ile arkaları boş kaldığı anlaşılan plâklar sökülüp yeniden yerleştirilecektir.
Kaplamanın üst kısmında, projesinde herhangi bir detay gösterilmemiş ise ve burada sıva yapılmış veya yapılacaksa, plâk üst kısmında aynı cinsten bir terminezon yapılacaktır.
Suhunet farkı çok değişik olan yerlerde; özel şartnamesine göre hareket olunacaktır.
  19.24 - Merdiven Kaplamaları :
Mermer, Mozaik, doğal taş ve suni mermer plâklarla yapılan merdiven kaplamaları, döşeme ve duvar kaplamaları şartnamesine uygun olarak yapılacaktır.
a - Mozaik, kaplama, mevcut beton basamaklar üzerine temizi 2,5 cm. kalınlıkta olmak üzere yapılacak yeteri kadar sertleştikten sonra silinip perdahlanacaktır. İstenildiği takdirde ufkî kısımların kenarlarında bordür bırakmak sureti ile orta kısımları taraklanabilir. Basamak dış köşeleri keskin veya yuvarlak olmak üzere düz veya çıkıntılı olarak yapılacaktır.
b - Mermer kaplamalarında basamak kısımları en az 3 cm. rıht ve süpürgelikler 3 cm. kalınlığında olmak üzere tafsilat resimlerine uygun olarak yapılacaktır.
c - Doğal taş ve traverten kaplamaların basamak kısımları en az 4 cm. rıht ve süpürgelikleri ise 3 cm. kalınlığında plaklarla yapılacaktır.
Basamak boyu 1,5 m. kadar olan kaplamalar tek plaktan, daha uzun olanlar ise, boyları 1 m. civarında olmak üzere ekleri şaşırtmalı olarak yapılacaktır. Ancak basamak genişliğinde ek yapılmayacaktır.
d - Suni mermer kaplamaların basamak kısımları en az 5 cm. rıht ve süpürgelik ise 3 cm. kalınlığında olacaktır. Basamak kısımları ile rıht kısımları birleşmeyecek, aralarında 2 mm. kadar bir aralık bırakılacaktır.
Basamak ve rıhtları birlikte yapılmış gönyeli suni mermer plaklarla yapılan kaplamalarda, plaklar mevcut beton basamak yüzleri üzerine harçla oturtulacak, rıht kısımlarına harç konulmayacaktır ve rıhtlar alttaki basamaklar üzerine binmeyecektir. Gerek rıhtlar ve gerekse süpürgelikler ile basamaklar arasında en az 2 mm.'lik bir aralık bırakılacaktır.
e - Mermer, traverten, doğal taş veya suni mermer plaklarla yapılacak iç ve dış denizlikler detay resimlerine tamamen uygun ve kendi şartnamesinde yazılı evsaf ve nitelikte olacaktır.
Kaplama iti sona erince, kaplanan yüzeyler tamamen tahta veya benzeri bir malzeme ile örtülecek, teslim zamanına kadar bu tekilde muhafaza edilecektir.
  19.25 - Cam Mozaik ve Benzeri :
Kum ve soda ile renk vermek için oksitlerin karışımının 1200 - 1500 derecede eritilerek yapılırlar. Birim ağırlığı 2,5 kg/cm³ olacak, asitlere ve her türlü hava şartlarına tahammül edecektir. 250 kg/cm² lik basınç altında 1000 m. de aşınma miktarı 2.6 - 3 mm. den fazla olmayacaktır. Dona mukavim olacak, renk ve ebat değişikliği olmayacaktır. Cam mozaikleri 20x20 mm. ebadında muhtelif renkte yapıldığı gibi, 50x50, 20x60, 12x12, 15x30 mm. ebatlarında çarpı şeklinde veya üçgen, çokgen palladiyan, piramidal ve diğer şekillerde de yapılmaktadır. Bunlar genellikle 315x315 mm. ebadındaki kağıtlara yaptırılmış olarak kullanılır. (Bu yaprakların 10, 11, 12 adedi 1 m² olup piyasada karton kutu ve sandıklarla ambalâjlı olarak bulunmaktadır.)
  19.26 - Emaye Mozaikler :
Toz haline getirilmiş silis, soda ve pigmentlerin preste sıkıştırılmasından sonra 800 - 900 derecede pişirilmesinden elde edilir. Muhtelif, şekil, renk ve ebatları vardır.
Aynen cam mozaikler gibidir.
  19.27 - Cam, Emaye ve Benzeri Mozaiklerle Kaplama Yapılması :
Şartnamesine uygun yapılmış 300 kg. çimento dozlu kaba ve bir defada en çok 10 m².lik yüzeylere 400 kg. çimento dozlu bir ince sıva yapıldıktan sonra Mozaik yapraklar kaplanacaktır. Yapılan ince sıva rutubetini fırça ile su serpilerek nemlendirilecektir. Yapraklar düz bir yere serilerek, Mozaik aralıkları ve üstleri en az 2 mm. kalınlıkta, çimento hamuru ile sıvanacak ve bu yapraklar ince sıva üzerine muntazam, birbirine iyice yanaşacak şekilde yan yana yapıştırılacaktır. Yaprakların yapışması ve düz yüzey sağlanması için geniş yüzlü tahta malalarla üzerlerine vurulacaktır. Yaprak ek yerlerinin belli olmamasına dikkat edilecektir. Yapıştırma işi tamamlanınca macunun sertleşmesi için, bir gün bekledikten sonra yaprakların üzerindeki kâğıtlar bir fırça ve su ile ıslatılarak çıkarılacaktır.
Mozaik aralarını daha iyi olmasını temin için fırça ile Mozaik yüzlerine ince bir macun sürülecek ve bu macun ıslak bez veya üstüpü ile derhal silinecek, bu silme işi yüzler temizleninceye kadar bir kaç defa tekrarlanacaktır. Bundan sonra bol su ile yıkanacaktır. En az üç gün sonra % 5 -10 tuzruhu karıştırılmış su ile mozaikler yeniden temizlenecek ve derhal bol su ile yıkanacak, üstüpü veya benzer bezlerle kurutulacaktır.
  19.28 - Cephe Derzleri :
Duvar yüzeylerinde isteğe göre gömme, oluklu ve kabartma derzler yapılır. Derz yüzeyleri 3 - 5 cm. derinliğe kadar kazınıp temizlenecek ve derz işine başlamadan önce derz yapılacak aralıklar bir fırça ile ıslatılacak ve ince derz harcı az sulu olarak aralıklara doldurulup kuvvetlice sıkıştırılacak ve bütün harç kalıntıları temizlenecektir.
Harç yeter derecede suyunu çekip sertlik kazanınca yonu taşlarının (cephe .taşlarının) keskin köşelerinden bir santim kadar içeride bırakılmış olan derz harç henüz tamamıyla sertleşmeden; oluklu derzde ucu çengel şekilde yuvarlatılmış bir yuvarlak demir çubuk ile gömme derzlerde dört köşe demir çubuk ile kabartma derzde ise derzin profiline uygun bir demirle, derz boyunca çekilerek iyice tazyik edilecek ve bu şekilde sıkıştırma işi derz harcı çatlamadan ve iyice sertleşmeye kadar bir kaç defa tekrar edilecektir.
  19.29 - Dökme Mozaik Kaplamalar :
a - Döşemeler :
Mozaik kaplanacak beton döşeme yüzeyi iyice temizlenip yıkanacaktır. Tesviye harcı ile yüzey düzgün bir hale getirilecek ve bunun üzerine Mozaik harcı serilip zamanında sıkıştırılacaktır.
Mozaik harcında istenilen büyüklükte mermer pirinci veya aynı sertlikte renkli doğal taş pirinci veya karışımları kullanılacaktır. Mimarlık yönünden harca, taştan başka madensel, kırıntılar da katılabilir.
Çatlamaması için kaplamalar uzun kenarı 1.50 m. ve alanı 2 m²' den çok olmayan (ve varsa projesine göre bölüntülü) panolar halinde yapılacaktır. Çıtalar ile meydana getirilen bu bölüntülerin birleşme aralıklarına istenildiği takdirde rüberoit, bitümlü macun, yumuşak madensel şeritler, profiller ya da mermer bantlar konulacaktır.
Mozaik döşemenin duvarla birleştiği yerler yuvarlak yapılacak ve istenilen yükseklikte süpürgelikle nihayetlenecektir. Bu süpürgelikler ince daneli pirinçler ile ve döşemeyle bir kenarı bordürü teşkil edecek şekilde yapılacaktır.
Mozaik harcı döküldükten 3-5 gün sonra mermer ve taş pirinci kesitleri iyice meydana çıkıncaya kadar silinecektir. Silinmiş Mozaik yüzey en ufak bir su birikintisi toplanmayacak şekilde gayet düzgün olacak dane boşluğu ya da pürüz göstermeyecek, birleşim kenarları düzgün ve çatlaksız olacaktır.
b - Duvarlarda :
Kaplama yapılacak duvar yüzeyi iyice temizlenecek üzerine, çimento harçla önce kaba sıva yapılacaktır. Bu kaba sıva üzerine istenilen Mozaik harcı ile 1,5 cm. kalınlığında kaplama yapılacaktır. Duvar kaplamaları da panolar halinde yapılacaktır. Mozaik kaplama 2-4 gün sonra silinerek perdahlanacaktır. Betonlanan Mozaik duvar kaplamalar gayet düzgün olacak, boşluk, pürüz ve çatlak göstermeyecektir.
c - Denizlik, Parapet, Limonluk Basamak, Küpeşte ve Benzeri İşler :
Mozaik kaplanacak yüzey iyice temizlendikten sonra üzerine mevcut sıvadan 5 cm. taşımak, ön görünüş kalınlığı, 5 cm. arkaya doğru kalınlık % 10 eğimle artma üzere Mozaik dökülecek, veya aynı şekilde tesviye betonu yapıldıktan sonra üzeri detay resimlerine göre Mozaik ile kaplanacaktır.
  19.30 - Şap Kaplamalar :
Şap kaplamalar genellikle döşemelerde tesviye betonu, duvarlarda kaba sıva üzerine yapılacaktır. Özel durumlarda tesviye betonsuz ve kaba sıvasız da yapılabilir.
Teknik şartlarına uygun yapılmış tesviye betonu prizini yapmadan veya sıva tamamen kurumadan üzerine (birim fiyatındaki dozaj ve kalınlıkta) şap yapılacaktır.
Yüzey düzgün hale gelecek şekilde mastarlanacak hafif basınca dayanacak kıvama gelince de madeni mala ile hiç bir iz bırakılmadan perdahlanacaktır.
Açıkta yapılan şap işlerinde, güneş, yağmur ve dondan korumak için şap yüzeyi kağıt, hasır, kum, talaş ve benzeri malzeme ile örtülmelidir.
Şap prizi tamamlama ve çatlamaları önlemek amacıyla mevsime göre yeteri kadar sulanacak ve gerekli sürede nemli tutulacaktır.
Geniş şap kaplamalarda, isteğe veya detay resmine uygun bölüntüler yapılacaktır.
Şap kalınlığına göre kullanılacak rendeli çıtalarla yapılacak bu bölüntülerin parça büyüklükleri uzun kenarı 1,50 m. yi aşmamak üzere 2.00 m² yi geçmeyecektir. Döşemede yapılan şap duvar yüzeyinde devam ediliyorsa köşeler yuvarlatılacaktır.
Bu durumda döşeme ile duvarın birleştiği yerlere ayrı olarak şerit halinde derzli şap süpürgelik yapılacaktır.
Şap yüzeyleri mastarında yapılacak; çukurluklar, pürüzler bulunmayacak; bölüntü aralarına rüberoit ya da başka bir fuga malzemesi konulacaktır.
Üst tabaka harcına boya katılmak suretiyle şapa istenilen renk sağlanır. İstendiğinde yüzeyler yivli, tırtıklı ve damalı yapılabilir.
  19.31 - Mala Perdahlı Yüzey Yapılması :
Beton, betonarme, tesviye betonu döküldükten ya da serildikten sonra prizlerini yapmadan önce m²’ye 2,5 kg. çimento serpilerek mala ile yüzey düzeltilerek şap görünüşü elde edilecektir.
Bu perdahlı yüzey genellikle parke, polivinal kaplamalar v.b. altlarına yapılır.
  19.32 - P.V.C. (Polivinli Klorûr) Döşeme Kaplamalar, ve Vinil - Asbest Termoplastik Döşeme Kaplamaları :
P.V.C. yer döşeme kaplamaları, termoplastik bağlayıcı vinil klorür plomiri veya kopolimeri ile değişik dolgu maddeleri ve pigmentlerden imal edilen, düzgün yüzeyli, kare, kare dikdörtgen veya çokgen levha şeklinde, genellikle döşemelerde kullanılan bir inşaat malzemesidir.
(Bu malzeme 624 No.lu Türk Standartlarına uygun olacaktır.)
P.V.C. döşeme karoları; nakliye esnasında ıslanmayacak veya kızgın güneş altında bırakılmayacaktır.
Üst üste 5 kutudan fazla kutu konmayacak, rutubetsiz, kuru, çok sıcak olmayan yerlerde stok edilecektir.
İstif esnasında kutuların kenarlardan taşmamasına, düzgün bir şekilde üst üste konmasına bilhassa dikkat edilecektir.
Döşeme kaplaması yapılan yerlerde: Badana, boya, elektrik, kalorifer tesisatı, fayans, cam gibi bilcümle işlerin bitiminden sonra P.V.C. döşeme kaplamasına başlanacaktır.
P.V.C. serilecek asgari 2 cm. kalınlığında 500 dozlu şap döşeme yapıldıktan sonra 15 gün bekletilmiş olacaktır.
P.V.C. döşeme kaplaması döşenmeden evvel, mevcut zemin temizlenip yıkanacak ve iyice kurutulacaktır.
Rutubeti iyice kaybolmamış zeminler P.V.C. döşeme kaplaması yapılmayacaktır.
P.V.C. döşeme karoları özel yapıştırıcısıyla, birbirine tamamen bitişik aralık kalmayacak şekilde, düzgün, kabarıksız, dalgasız olarak yapıştırılacaktır.
Üzerinde leke, yağ yapıştırıcı madde kalıntıları vesaire bulunmayacak temiz bir şekilde cilalanarak teslim edilecektir.
  19.33 - Plâstik Esaslı Döşemeler :
Nesci sıkı, elastiki, su geçirmez ateşe mukavim, altı mantar veya bezli veya kanaviçeli olacaktır. En az 1.5 mm. normal 2-3 mm. kalınlıkta ve 2 m. genişliğinde, yeknesak renkte olacak, büküldüğü zaman kolaylıkla kırılmayacaktır.
Rulolar dikine konarak muhafaza edilecek, istenilen elastikiyeti iktisap edebilmesi için rulolar açılmadan evvel bir kaç saat sıcak bir yerde bırakılacaktır. Bozuk olanlar katiyen kullanılmayacaktır.
Döşenecek yerde iki gün serili olarak bırakılacak, iki gün sonra yapıştırma işine başlanacaktır. Yapıştırma işi gayet itinalı olacak, ek yerleri muntazam birleşecek, duvar diplerinde katlama, hiç bir yerde kırıklık, ondülasyon olmayacaktır. Kaplama yapılırken kesin bir zaruret olmadıkça küçük parça kullanılmayacaktır. Döşeme işi bittikten sonra üzerleri süpürülecektir, temizlenecektir.
Not : Ahşap döşeme üzerine plastik esaslı malzeme döşenecekse 2 mm.lik mukavva serilecek, şap Mozaik döşeme üzerine mukavva serilmeyecektir.

 

Yıkama ve Sökme Genel Teknik Şartnamesi Yıkma esnasında patlayıcı madde kullanılacaksa; (Şehir dahilinde), daha evvel kontrolün ve resmi makamların muvafakatı alınacaktır. Herhangi bir yapı, tesise zarar vermemesi veya halk ve işçiler arasında her hangi bir kaza husule gelmemesi için lüzumlu emniyet ve tertibat alınacak ve yürürlükteki ilgili nizamlara uyulacaktır. Patlayıcı madde kullanılmadan yapılan yıkmalarda da, tehlikeye ve kazalara meydan vermemek için halk ve işçiler daha evvelden uyarılacaktır. Yıkılan bina, tesisin etrafına muhafaza perdeleri yapılacak; icabında iksa, destek ve koruma tertibatı alınacaktır. Sökme işlerinde işe yarayacak malzemenin kırılmaması, bozulmaması ve ziyana meydan verilmemesine azami dikkat edilecektir. Yıkma ve sökme esnasında gidiş geliş sekteye uğratılmayacak, yol veya kaldırım başlarına o kısmın geçit verip vermediğini gösteren işarete mania bekçi konacak, şehir içi ve dışında bu kısımlar geceleri aydınlatılacaktır. Sökme ve yıkmalarda çıkan işe yarar malzeme, muntazam bir şekilde bir yere istif edilecek ve karşılıklı bir zabıt ile idareye teslim edilecektir·

Cam ve Takılması Genel Teknik Şartnamesi Cam silisli kumun potas ve soda ile karıştırılıp yüksek derecedeki sıcaklıkta erimesi ile elde edilir. Camı teşkil eden maddeler esas ve yardımcı olmak üzere iki gruba ayrılır. 21.1 - Esas maddeler : 1.a) Camlaştırıcı özelliği olan maddeler : Silis, boraks. 1.b) Sabitleştirici özelliği olan maddeler : Kireç, magnezyum, oksit, baryum oksit. 1.c) Eritici (ergitici) özelliği olan maddeler : Soda, pota. 21.2 - Yardımcı maddeler : 2.a) Oksidan ve karıştırıcı özelliği olan maddeler : Nitratlar, sülfatlar v.s. 2.b) Matlaştırıcı özelliği olan maddeler : Fosfatlar, sülüorlar v.s. 2.c) Renk verici özelliği olan maddeler : Demir oksit, kobalt oksit, krom oksit v.s. 2.d) Renk giderici özelliği olan maddeler : Selenyum, selenitler, kobalt oksit, mangan oksit, seriyum oksit v.s. Çeşitli camların birleşimlerine giren asıl maddelerin %. . . . . . . . . . . leri : 21.3 - Cam çeşitleri : 21.3.1 - Düz saydam camlar : Türk Standartlarına uygun olacaktır. (TS.347) İnce cam (Normal adi cam) 2 m/m.’dir. 6 kg/m² Orta cam (Yarım dubye cam) 3 m/m’dir. 7.5 kg/m² Kalın cam (Dubye cam) 4 m/m’dir. 9 kg/m² Çok kalın cam (Kalın cam) 5 ila 8 m/m’dir. 23.3.2 - Renkli camlar 2 m /m.'dir. Yarı saydam camlar Buzlu camlar 2 - 3 m /m. Opal cam 2 - 3 m /m. Arnova cam 3 - 4 m /m. Striye cam 3 - 4 m /m. 21.3 3 - Hususi camlar : Katedral 3 - 5 m /m. Kristal ve simili 7-10 m /m. (Kristal izafi sikleti 2.6-3) Flüorit (Işık aksettirmeyen cam) Telli cam 5-8 m /m. Emniyet camı 5-7 m /m. İçerisini göstermeyen cam. Kırılmaz cam 7-10 m/m. Isıya dayanıklı cam. Köpük cam. Kesme cam. Blok inşaat camları. Aynalar. Termopan cam (Isı geçirgenliği az olan cam.) 21.3.4 - Renkli Camlar : Bileşim bakımından soda-kireç ve silis ihtiva eden camlardır. Harmanına bazı metal veya metal oksit katılarak istenilen renk elde edilir. 21.3.5 - Yarı Saydam Camlar : Buzlu Camlar : Gayet ince kum basınçla cam yüzeyine püskürtülür. Bu suretle yüzey donuklaştırılır. Opal Camlar : Bileşime flüor veya fosfat v.s. katılarak opal denilen cam elde edilir. Arnova Camları : Bileşim bakımından adi camlar gibidir. Kalıplar içerisine dökülerek bir tarafı pürtüklü, girintili çıkıntılı olarak şekillendirilmiş ve bu şekli de yarı saydamlaştırılmıştır. Striye Camlar : Arnova camların aynı olup; şekiller sık çizgi halindedir. Kalıpla yapılır, yarı saydamdır. 21.3.6 - Hususi Camların Özellikleri : a-Katedral Camlar : Genellikle renkli, desenli, girintili, çıkıntılı şekilli olup, adi camlar gibidir. Küçük parçalarla; kurşun, alçı madenî çerçeve içersinde istenilen tekillerin meydana gelmesi temin edilir. b- Kristal Camlar : Bileşiminde kurşun bulunan camlardır. Kapalı potalarda eritilerek elde edilir; renksiz ve tam saydamdır. 7 ilâ 10 m /m. kalınlığındadır. Pürüzsüz, kubbesiz ve lekesizdir. Vurulduğu zaman uzun müddet devam eden tanınan bir ses verir. c- Flüorit Camlar : Bu camların yüzeyinde flüorit bulunur; bu madde hava boşluğu husule getirmek suretiyle ışığın yanmasını önler. Bu camlara ışık aksettirmeyen ve görünmez cam da denir. d-Telli Camlar : Ergimiş cam düz bir yüzeye dökülür., bir merdaneyle düzeltilir, bundan sonra sıcak bir merdane gezdirilir, bu merdane üzerinde tel vardır, bu teli camın üzerine bırakır. Başka bir merdane bu teli alttaki camın içerisine bastırır, tekrar merdaneyle cam levhanın üzeri düzeltilir. Kalınlığı 5 ile 8 m/m. dir. Emniyetli Camlar : İki adi cam levha arasına plastik bir madde yerleştirilir. Bütünü yüksek basınca tabi tutularak bir tele parça haline getirilir. Plâstik madde olarak eskiden selüloz nitrat veya selüloz asetat kullanılırdı. Bugün vinle denilen plastik bir madde kullanılmaktadır. 5-7 m /m.'dir. İçerisini Göstermeyen Camlar : Bu camlar da adi renkli camlar gibidir. Yüzü gümüş tabaka ile kaplanmış olduğundan, içeriden dışarısı görülürse, dışarıdan içerisi görülmez. Hastahane, çocuk bakım evlerinde ve gözlük camlarında kullanılır. Kırılmaz Camlar : Türlü bileşimlerde, soda - kireç - silis veya bora silikattan meydana gelir. Şekillendirildikten sonra her tarafına aynı dereceden hareket verilmek suretiyle tercihen elektrikle ısıtılan bir fırın içerisine konur, burada yumuşama hararetine yakın bir sıcaklıda kadar ısıtılır, fırından çıkar çıkmaz çabucak soğutulur. Hararete Dayanıklı Camlar : Genel olarak boru silikat ile yapılan camlardır. Basınç ile yapılır. Bilhassa laboratuvar ve mutfak eşyaları yapılır. Köpük Camlar : Toz cama karbon katılarak eritilir. Elde mantar kadar hafif, dayanıklı, su geçirmez edilen köpüklü siyah madde kalıplara dökülür geç ısınır, yanmaz döşeme plakları yapılır. Kesme Camlar : Bu söz çok kere kristal için kullanılırsa da, bizde daha ziyade üzerinde oyma süsler bulunan kalın ve adi camdan yapılmış eşyaya verilen isimdir. Bir çok tekil ve usullerle işlenir. Blok İnşaat Camları : Adi camlar gibidir. Yarı saydamdır. İki ayrı parçadan baskı usulü ile yapılır. İki ayrı parçadan yüksek hareket tesiriyle birleştirilir. Bunların içinde kısmen bir hava boşluğu bulunduğu için, bu çeşit camlar aynı zamanda iyi bir yalıtkan vazifesi de görür. Bu camlardan marsilya tipi kiremit de yapılır. Çatlak, yesari, kabarık, girinti çıkıntı olmayacaktır. Aynalar : İnce olanları adi camdan, kalınları ise kristal camdan imal edilir. Pürüzsüz, lekesiz, boşluksuz olmalıdır. Eskiden arkasına sürülen sır maddesi bir cıva kalay bileşimidir. Bugün ise çökeltilmiş ince gümüş tabakası sürülür. Bu gümüş tabakası üzerine de örtü tabakası olarak vernik sürülür. Cam Macunu : Bezir ve üstübeçten imal edilmiş olacaktır. Mütecanis olacak, çekme esnasında sathı parlak kalacak, pürüzsüz, yavaş sertleşen, demir, ahşap, cama iyi yapışan, hararete, rutubete, ısı farklarına tahammül eden cinsten olarak çok sert olup çatlamayacak, yumuşak olup atmayacak, su geçirmeyecektir. Cam Takılması : Camlar yüzlerine ancak ahşap veya demir aksama sülyen ve birinci kat boya sürüldükten sonra takılacaktır. Aynı çerçeveye veya mahalle aynı fabrika malı cam takılacaktır. Ahşap çerçeveler camlar, 20 cm. aralıkla küçük başlı cam çivisi ve macun veya ahşap çıtalarla tespit edilecektir. Madeni aksama ise; evvela bir son macun çekilerek camlar bunun üzerine oturtulacaktır. Camın demir kısma temas eden her yerinde macun bulunacaktır. Sonra macun veyahut madeni çubuk veya profillerle tespit edilecektir. Çerçevesiz camlar, özel madeni tertibatlarla sürme veya kanatlı olarak yapılabilirler. Bunlar hiç bir zaman 10 mm.'den ince olmayacaktır. Camlar, tafsilat resimlerinde gösterilen ebattaki pencere, çerçeve, camekân, kapı ve sair ahşap veya madeni konstrüksiyona lüzumlu boşluk bırakılarak, (çerçeve ile cam arasındaki boşluk hiçbir yerde 3 mm.'yi geçmeyecek şekilde) tam olarak çerçeveye intikal edecek şekilde kesilmiş ve yerlerine oturtulmuş olacaktır. Hiç bir yerde ve şekilde ekli cam kullanılmayacaktır. Serlerde ve buna benzer yerlere takılacak camlar; şeriyet dolayısiyle içeriye su sızdırmaması için camların birbirine bindiği yerlerde, alttaki camın üzerine cam, en az 5 cm.lik bir bindirme ile oturtulacak ve iki cam arasında en az 3mm.lik bir boşluk bırakılacaktır. Camlı kapılarda, camekanlarda camlar, vida ve çıtalarla tespit edilecektir. Camlar takıldıktan sonra, hiç bir yerde cam artıkları, kırıkları bırakılmayacaktır. Macun sürülerek 45 derece teşkil edecek şekilde, çerçeve iç dışından fazla yükseklikte olmayacak; çiviler macun altında kalacak ve gözükmeyecektir. Macun her tarafta aynı kalınlıkta ve muntazam sürülmüş olacaktır, köşelerde iyice iltisak edecektir. (Lüksfer) İnşaat Blok Camları : Döşemelerde : Açıklığa göre hesap edilmiş profil demirleri veya sair konstrüksiyon ile lüksfer ebadında hazırlanmış çerçeveler içersine çimento ve ince kum ile yapılmış bir harçla veya asfalt ile bu bloklar oturtulacaktır. Yüzeyleri gayet düzgün olacak; hiçbir yerde taşkınlık, girinti göstermeyecektir. Çerçeve ile cam bloklar arası çimento şerbeti veya asfalt ile su sızdırmayacak şekilde doldurulacaktır. Duvarlarda : 10 cm. ebadında olan dişli cam bloklarla ışık geçirmek amacı ile yekpare cam duvar için inşa edilen duvarlarda cam blok aralarına 8 lik yuvarlak demirlerden iki adet konduktan sonra, 350 kg. dozlu beton dökülmek suretiyle örtülecektir. Cam blokların 2 cm. likleriyle döşeme duvar yapılması icap ettiğinde, döşemelerde olduğu gibi madeni veya beton çerçeve içersine yerleştirilmektedir. Tuğla ebadında ve şekilde olan cam bloklar ise, tuğla şartnamesine uygun şekilde örülecektir.

Demir İşleri Genel Teknik Şartnamesi
Demir Malzeme Genellikle Üç Sınıfta Toplanır :
a)Demir : Karbon oranı ağırlığına göre (0-0.002) dir.
b)Çelik : Karbon oranı ağırlığına göre (0.002-0.017) dir.
c)Font : Karbon oranı ağırlığına göre (0.017-0.050) dir.
Demir : Özgül ağırlığı 7.85 gr /cm³ dir. Yumuşak, dövme demir (anizotrop) dökme demir (izolop) olarak üç çeşittir.
Çelik : İçinde manganez, silisyum, fosfor ve kükürtten ibaret yabancı madde miktarı 0.01 den az bulunan demir-karbon alaşımına adi çelik denir. Bunlar, yumuşak çelik, orta sertlikte çelik ve sert çelik olmak üzere üç sınıfa ayrılır.
Yumuşak çelikler : Şekillerine ve kullanıldıkları yerlere göre ayrıca; muhtelif kesitli çubuk çelikler; betonarme çelikleri, profiller, saç levhalar olarak da isimlendirilirler.
Özel çelik : Yumuşak çeliklere muhtelif oranda nikel, magnezyum, silisyum, Tungsten, Krom v.s. ilâvesi ile elde edilen çeliklere özel çelik olarak sınıflandırılırlar.
22.1 - Betonarme Demirleri :
Betonarmede kullanılan çubuk demirler düz ve nervürlü çubuklar olacaktır. Soğukta helezoni olarak bükülmüş çubuklar betonarme köprülerde kullanılmaz. Düz ve nervürlü çubuklar yumuşak çelik, orta sertlikte çelik ve sert çelik olmak üzere üç muhtelif sertlikte olacaktır.
Proje ve özel teknik şartnamede ve yahut keşif özetinde hangi sertlikte çelik kullanılacağı belirtilecektir. Bir şey belirtilmediği hallerde yumuşak çelik kullanılacaktır. 20 mm. den kalın çubuk demirlerde her 1 mm. artış için en az uzama yüzdesi değerinden 0.25 ve 10 mm. den ince çubuk demirlerde her 1 mm. azalış için en az uzama yüzdesi değerinden 10 mm. den ince çubuk demirlerde her 1 mm. azalış için en az uzama yüzdesi değerinden 10,055 çıkarılacaktır.
Çeliklerin ÖZELLİKLERİ

İdare isterse işyerine getirilen aynı çaptaki betonarme demirlerinin her partisi, ya da her 10 tonu için bir çekme bir de kıvırma deneyi yapılacaktır. Eğer bir partide gelen demirlerin çapları farklı ise, en kalın ve, en ince malzemeden örnekler alınarak, her ikisinden de birer çekme ve birer kıvırma deneyi yapılacaktır. Örnek üzerine bir yerde hadde varsa bu örnek kullanılmayacaktır. Örnekteki uzama miktarı yukarıda belirtilen minimum limitten az ise ya da çekme sırasında çubuk ortadaki 1 /3 noktalarının dışındaki bir noktada kopmuş ise deney yeniden yapılacaktır.
Demirlerin Kesilmesi ve Kıvrılması :
Betonarme demiri projede gösterildiği şekilde bükülecek ve bükme işi kesin olarak demirler ısıtılmadan yapılacaktır. Etriyeler, kendi çaplarının en az iki katı kalınlıkta bir çubuk etrafına sarılmak suretiyle bükülecektir. Diğer betonarme demirleri kendi çaplarının en az 2,5 katı kalınlık etrafında kıvrılacaktır. İmal edilen kolon döşeme gibi aksamın demirleri gruplanarak bağlanmış (Poz No: Yazılı) etiketler takılır.
Yumuşak demirlerde, çekme demirlerinin uçlarında demir çapının 2,5 katı, daha sert olanlarında en az 5 katı serbest çapta yarım daire şeklinde bir kroşe teşkil edilecektir. Kolon boy demirlerinde aderans boyu verilmek şartı ile kroşe yapılmasından sarfınazar edilebilir.
Yerine koyma ve bağlama : Betonarme demirleri, projede gösterilen yerlerine ve gösterildiği şekilde yerleştirilecek, beton dökümü ve betonun prizi esnasında yerinden oynamayacak şekilde iyice bağlanmış olacaktır. Yerine konulmuş olan demir kirden, zararlı pastan, boya, yağ ve sair yabancı maddelerden ari olacaktır. Betonarme demirlerinin aralıkları her iki istikamette de 30 cm. den fazla olduğu zaman demir çubuklar birbirlerini kestiği her noktada bağlanmış olacaktır. Aralık 30 cm. den az olduğu takdirde bağlama bir atlayarak yapılabilir.
Demirlerin kalıp yüzüne olan mesafesi bloklar, askılar ve sair uygun araçlarla temin edilecektir. Demirlerin kalıba değmesini önleyen bloklar idarece kabul edilecek şekil ve boyutlarda çimento harcından yapılmış bloklar ya da madeni mesnetlerden olabilir. Madeni mesnetler beton dış sathına çıktığından bunların galvanizli olması şarttır. Demirlerin birbiri üzerine muhtelif sıralar teşkil ettiği yerlerde, beton bloklar ya da bu işi görecek sair araçlarla, demir sıraları projelerde gösterilen ölçülere uygun şekilde birbirlerinden ayrı tutulacaktır.
Demirin kalıba değmesini önlemek ve demir sıralarını birbirinden ayırmak maksadıyla çakıl tanesi kırmataş, tuğla parçası, madeni boru parçası, ahşap blok kesinlikle kullanılmayacaktır.
Demir projede gösterildiği şekilde düzenli aralıklarla yerlerine yerleştirilmiş bulunacaktır.
Ancak yan yana iki demir arasındaki serbest açıklık kullanılan en büyük çaptaki demir çapından en az 2 cm. den küçük olmayacaktır.
Demir, yerine yerleştirildikten ve bağlandıktan sonra kontrol mühendisi tarafından muayene ve kabul edildikten sonra dökülmeye başlanacaktır.
Ekler - I: Çekme donatıları mümkün olduğu kadar eklenmemelidir. Kiriş, tablalı kirişlerle çekme elemanların kesitinde aderans boyu içinde birden fazla ekli donatı çubuğu bulunmamalıdır.( Bir ekli donatı çubuğu bulunabilir.) Bu sağlanabiliyorsa bir kesitte mevcut donatı çubuklarının her beş adedinden yalnız birinin eklenmesine müsaade edilebilir. Ekler şaşırtmalı ve mümkün olduğu kadar az etki alan noktalarda düzenlenmelidir. Aynı kesitte yapılacak birden fazla donatı ekleri mümkün olduğu kadar birbirinden uzak yerlerdeki demirlerde yapılacaktır.
Ekler - II: Bindirmeli manşonla veya elektrik kaynağı ile ,yapılabilir. Manşon veya kaynak i!e alacak ek yerlerinin intibaklarına dikkat edilecek, manşonla eklenecek demir uçlarının usulüne uygun şekilde yapılması, göbek kesitinin, demir kesiti altına düşmemesine ve birbirlerine intibaklarına dikkat edilecektir. Özel betonarme çeliklerinde manşon kullanılmaz. Bindirme suretiyle yapılan eklerde, demirlerin uçları kroşeli olmalıdır. Bindirme boyu kroşeler hesaba katılmadan en az demir çapının 40 misli olacaktır. Önemli inşaatta bu boy formülüne göre olacaktır. Askı çubukları tironlar gibi çekme elemanlarında demir ekleri bindirme sureti ile yapılamaz. Çekmeye maruz hazne cidarlarında ise, aynı hizaya gelmemek üzere, şaşırtmaca kondukları takdirde, bindirme ekler ancak özel izine bağlıdır.
Projedekinden başka çapta demir kullanma gerektiğinde yeni konulacak demirlerin bir kesitteki toplam alanı projede bu kesitte gösterilen demir alanından kesinlikle az olmaz.
Projesinde gösterildiği veya idarenin yazılı muvafakatı ile yalnız elektrikle kaynak yapılacaktır. Ancak kaynakla yapılan eklerde tekniğine uyulacaktır. Gerektiğinde laboratuvarlarda yapılan deneyler müspet sonuç verdiğinde seri halinde kaynakla ek yapılmasına müsaade olunacaktır.
22.2. - Profilli Demirler :
22.2.1 - Kazık, üst yapı, çatı, kapı, pencere, korkuluk, kazık dilâtasyon, perçin ve sair müteferrik madeni aksamda kullanılacak her türlü profilli demirlerle levha ve lamaların.
Çekme Özellikleri:
Çekme kopma gerilmesi...….………4200 5000 kg/cm²
Akma Sınırı (En az) ....……………...2320 kg/cm²
20 cm. lik çubuğun kopma halinde uzama yüzdesi (En az) 105500
Çekme kopma gerilmesi
5 cm.'lik çubuğun kopma halinde yüzdesi (Min) ........... 22
22.2.2- Perçin : Çekme gerilmesi 3600-4300 kg/cm², akma sınırı 2000 Kg/cm² olacaktır. 22 cm.'lik çubuğun kopma halinde uzama yerleri en az 105500 / Çekme, kopma, gerilme olacaktır. Örnek kendi etrafında birbirine değecek şekilde 180º kıvrıldığı takdirde dış yüzünde hiçbir çatlak olmayacaktır.
Perçin delikleri proje boyutlarına göre matkap ile açılacaktır. 20 mm.'ye kadar olan deliklerde matkap yerine zımba da kullanılabilir. Zımba kullanılırsa bunun dış ve iç çapları arasında 1 mm. den fazla fark bulunamaz. Üst üste gelen levhalarda yapılan bir düğüm noktasında projede gösterilenlerden 2 mm. daha küçük bir mil zorlamadan geçirilmelidir. Bu şekilde açılan delikler mekanik ve helezon dişli bir rayba ile aynı hizaya getirilebilir. Bu deliklerden 0.5 mm. den fazla şaşkın olan bu levha değiştirilir.
Aksi zikredilmediği takdirde kafes ve dolu gövdeli kirişler işçiliği atölyede yapılacaktır. Delik açılması bittikten sonra her kiriş atölyede cıvata ile monte edilip ters sehim ve işçilik bakımından uygun olan parçaya poz numarası verildikten sonra iş yerine nakledilecektir. Özel hallerde ve projede zikredilen kirişlerin enlemlerin ve rüzgar bağlantılarının tamamının montajı şantiyede yapılacaktır.
Perçinler otomatik çekiçle yapılacak ve havalı dayama kullanılacaktır. Özel yerlerde mekanik dayama da kullanılabilir.
Perçin çapları, perçin soğuk iken delik çapından 1 mm. küçük olacaktır. Soğuk ya da yalnız uç tarafı kızarmış perçin kullanılmayacaktır. Baş ve gövde eksenleri üst üste gelmeyen, boşluk yapan perçinle işaretlenip keski ile sökülecek gerekirse raybalanıp yenisi yapılacaktır.
22.2.3 - Kaynak İşleri :
Çelik inşaatlarda kaynak; projesinde gösterildiği şekilde ve ehliyetli kaynakçı tarafından ve demir kalınlığına göre gerekli akım temin edebilen ve akımı kaynağın arkına göre otomatik ayarlayan kaynak makinesi yardımı ile yapılacaktır. Kaynaklanan akım güç aktaran bir yer ise lüzum görüldüğü takdirde bir ek teşkil edilerek kabul edilecek bir laboratuvarda deneyden geçirildikten sonra işlerin seri halde yapılmasına izin verilecektir. Deneyde kullanılan elektrod ve makine, imalat esnasında hiçbir zaman değiştirilmeyecektir.
(Ancak; İdarenin yazılı muvafakatiyle kaynak makinesi değiştirilebilir)
Aksi zikredilmediği takdirde elektrik kaynağı kullanılacaktır. Özel izin ile belirtilen yerlerde oksijen kaynağı kullanılabilir
Kaynak yapılması sırasında gerek inşaatta çalışan işçilerin gerek etrafta bulunanların elektrik ve kaynak ark ışınlarından ve sair tehlikelerden zarar görmemesi için lüzumlu her türlü tertibat alınacaktır. Doğacak zararlardan müteahhit sorumlu tutulacaktır.
Kaynak yapılacak yüzeyler kaynak yapılmadan önce zımpara, tel fırça, oksijen ve keski ile iyice temizlenecektir.
Kaynaklanacak yüzeyler pürüz, cüruf, ve yağ ve kaynak için zararlı maddelerin ari olacaktır. Kaynaklanacak yerin her iki tarafının 5 cm. yakınında boya, katran gibi yanıcı maddeler bulunmayacaktır. Projede gösterilen küt ek kaynaklarında kaynak ağzı açılmadan kaynak yapılmayacaktır,
Kaynaklarda hiçbir eksantrik güç meydana getirilmeyecektir. Kaynak yapıldıktan sonra kaynaklanan aksamda hiçbir deformasyon olmayacaktır. Kaynaklanan kısımlar kontrolü yapılmadan boyanmayacaktır. Demir kısmı montajdan evvel iki kat kurşun sülyenle boyanacaktır.
22.3- Özel Nervürlü Beton Çeliği III B
TARİF:
( Özel Nervürlü Beton Çeliği III B ) tabiri, Alman Betonarme Şartnamesi’nde sözü geçen (Beton RipinStahl) teçhizatı için kullanılmıştır. Bu malzemeden aranılan geometrik ve mekanik karakter aşağıda belirtilmiştir.
Geometrik Özellikler :
a) Nervür şekli :
Bu cins teçhizatta, buçukların üzerinde birbirine göre aykırı istikamette ve birbiri ile kesişmeyen, enine ve boyuna olmak üzere iki çeşit nervür (çıkıntı) bulunacaktır.
Enine nervürler: Boyuna nervürler ile en az 25 lik açı teşkil etmek üzere birbirlerine paralel olacak ve en çok çubuk çapı kadar aralık ile boyuna nervürler arasında iki sıra halinde dizilmiş olacaktır. Boyuna ve enine nervürlerin yükseklik ve genişlikleri (d) çaplı çubuk için (0, 1 d) olmalıdır.
Boyuna nervürlerin teşkil ettiği helislerin hat ve uzunluğu (9 ile 12 d) olmalıdır.
b)Nominal Çap Enkesit ve Metre Tul Ağırlıkları :
Bu cins teçhizat 26 mm. çapa kadar (26 dahil) ve ø 6,8,10, 12,14,16, 18, 20, 22, 24, 26 mm.'lik yuvarlak demirlerin enkesit ve ağırlıklarına eşdeğer olarak ikmal edilmiştir.

Mekanik Özellikler :
a) Çekme Özellikleri :


b) Playaj Özellikleri :
Bükme Deneyi: Çubuklar çapı “ 3,5 d “ olan silindirik bir kalıp vasıtası ile 180º büküldüğünde herhangi bir kırık çatlak v.s. meydana gelmeyecektir. Deney 20º C suhunette yapılacaktır.
Bükülme -Doğrulma Deneyi : “d<=10mm. olan çubuklar ( 5 d ), d<=10 mm olan çubuklar ise ( 2 d ) çaplı silindirik kalıp vasıta ile 45º büküldükten sonra kaynar suya daldırılıp yarım saat tutulacak ve bunu müteakip 22º -30º olarak doğrultulacaktır. İşlem sonunda herhangi bir kırılma çatlak v.s. meydana gelmeyecektir.
c) Aderans Özellikler:
Özel nervürlü beton çeliği III B teçhizatının aderans mukavemeti yuvarlak demir aderans mukavemetinden en az 1 /2 defa yüksek olmalıdır.
Betonarme elemanın her bölgesinde husule gelen çatlaklar eşit şartlarda yapılacak kiriş yükleme tecrübelerinde nervürlü demir kullanılmış kirişlerde, yuvarlak demir kullanılan kirişlere nazaran (1,6) defa daha küçük ebada teşekkül etmelidir.
İmalatçı Firmadan İstenilecek Garanti :
Özel nervürlü beton çeliği III B imal eden fabrika ve firmalar, imal ettikleri çubukların geometrik ve mekanik özelliklerini garanti ve ilan etmek mecburiyetindedir.
İmalatçı firma, broşürlerinde, çubukların:
Dış görünüş ve tefrik şeklini,
Garanti ettiği geometrik özelliklerini,
Garanti ettiği mekanik özelliklerini,
Garanti ettiği elastisite modülünü “E” aderans ve çatlak teşekkül karakteristiklerini,
İmal ettiği çubukların kullanılmasında riayet edilecek kaide ve esasları
eksiksiz belirtmiş olmalıdır.
22.3.1 - İmalatın Kontrolü:
İmalatçı firma imalatını devamlı olarak resmi yapı malzemesi laboratuvarında yaptıracağı tecrübeler ile kontrol edecek ve inşaat sahibinin talebi üzerine bu kontrol neticelerini ibraz edecektir.
22.3.2 - Emniyet Gerilmeleri :
A) Dinamik Yükleri Hakim Yapılarda:
( Özel nervürlü beton çeliği III b ) teçhizatının.
A.a) Köprüler, vinç ve makine temelleri,
A.b) Sabit oturma yeri olmayan tribünler,
A.c) Altı bodrum olup üzerinden nakil vasıtası geçebilen avlu döşemeleri ve bodrumlu binalarda kamyon geçit köprüleri,
A. d) Tribün veya benzeri inşaatta ( oturma veya ayakta durma yeri bulunan ) döşeme seviyesinde, düşey yüklerin ,1 /20'si kadar yatay kuvvet alan konstrüksiyonlarda,
A.e) Üzerinde vinç bulunup, vincin fren kuvveti ve yatay şase kuvvetine maruz elemanlarda,
A.f) Betonarme zararlı gazlar neşreden fabrikalar ve emsali gibi özel tertiplere ihtiyaç gösteren yapılarda kullanılma şartları: İlgili şartnamelerde Türkiye Köprü ve İnşaat Cemiyeti Betonarme Şartnamesi ile (akma limiti 4000 Kg/cm² olan nervürlü çubuklara ait) Mart 1962 tarihli ekinde belirtilen emniyet gerilmeleri ve kaidelere uygun olacaktır.)
B)Statik Yükleri Hakim Yapılarda :
(Özel Nervürlü Beton Çeliği III b) teçhizatlı, madde: A.a da belirtilen inşaatlar dışında kalan, statik yükleme hakim yapılarda aşağıdaki esaslara göre kullanılacaktır.
B.a) Statik yükleri hakim yapılardan kasıt, umumiyetle duran yüklere maruz bilcümle bina inşaatlarıdır. Bu tip yapılarda (Özel Nervürlü Beton Çeliği III b) ile kullanılacak asgarî beton kalitesi B.160 betondur.
B.b) Normal şekilde kontrollüğü yapılan resmi inşaatlar için eğilmeye (sabit veya mürekkep eğilime) maruz betonarme elemanlarda teçhizat olarak (Özel Nervürlü Beton Çeliği III b) B. 225 ve daha iyi nitelikte betonla kullanıldığı zaman emniyet gerilmesi olarak G = 2400 Kg/cm² alınabilir. B.160 ile birlikte kullanıldığı durumlarda (Özel Nervürlü Beton Çeliği II b çeliği gibi mütalaa edilerek ona ait emniyet gerilmeleri kullanılır. G = 2000 Kg /cm 2).
B.c) Çok sıralı teçhizatta emniyet gerilmesi hesabını teçhizat ağırlık merkezine göre yapılması kafidir.
B.d) Özel Nervürlü Beton Çeliği III b teçhizatına ait aderans emniyet gerilmeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablonun birinci satırı, betonlama sırasında düşey duran veya asgari 45º meyilli olan çubuklar ile kalıp tabanında en çok 25 cm. yukarıda bulunan çubuklar içindir.
Tablonun ikinci satırı, geriye kalan bütün çubuklar ile bilhassa kalın yapı elemanlarında üstteki çubuklar içindir.
22.3.3 - Aderans Emniyet Gerilmeleri Tablosu (Kg /cm²)


22.3.4- Ankraj ve Bindirme Boyları :
Özel nervürlü Beton Çeliği III b teçhizatında, aşağıda verilen ankraj ve bindirme boyları alınmak şartı ile kenarlar bütün yapı elemanlarında terk edilebilir.
KANCASIZ KULLANMADA ALINACAK ANKRAJ VE BİNDİRME BOYLARI:

GENEL KAİDELER :
(Özel Nervürlü Beton Çeliği II b) nin kaynak ile eklenmesi veya manşon yapmak için tavlanması yasaktır. Ekler bindirme sureti ile yapılacaktır.
Çubukların şantiyede yanlış yerden bükülerek tekrar doğrultulmasından kaçınılmalıdır.
Her nev'i pliyajin darbe tesiri ile yapılması gerekir.
PiIyelerin ve şayet kullanılıyorsa kroşelerin teşkili kesin köşeler halinde yapılmalıdır.
Suhunetin 5º C den düşük olması halinde, pilye ve kroşeler çok yavaş bükülerek yapılmalı veya bükülme çapları 1,5 misline çıkarılmalıdır.
Şantiye ve atölyelerde işlenen çelikten genel olarak (5 d) çaplı silindirik kalıplar üzerinde bükülmesi tavsiye edilir.
22.4 - HASIR ÇELİK
Hasır çelik, geniş satıhlı betonarme elemanların teçhizat malzemesidir. Çapları 5 mm. 'den 12 mm.'ye kadar aralıkları ise 50 mm. den 300 mm.'ye kadar olan çelik çubukların,hasır şeklinde nokta kaynağı ile kaylanmaları ile hasır çelik teşkil edilir. Hasır çeliği teşkil eden çubuklar soğuk çekilerek ve soğuk haddelenerek mukavemetleri artırılan ve satıhlar profillendirilen yüksek kaliteli çubuklardır.
Çubukların minimum akma sınırı 5000 kg /cm²
Çubukların kopmadaki uzama oranı % 8
Kaynak noktalarının makaslama mukavemeti 0.30x5000xFe dir. Bir hasırın eni fazla 2.45 mt. ve boyu 7.00 mt. dir. Hasırın enine istikametine tek çubuk kullanılır. Boyuna istikametindeki çubuklar tek olabileceği gibi çift de olabilirler. Ancak boy çubukları çift olarak teşkil edildiğinde kenardaki çubuklar yine tek olarak yapılırlar.
Hasır çeliğin profilli çubuklardan teşkil edilmiş plakalardaki emniyet gerilmeleri :
B.160 için 2400 kg/cm 2
B.225 için 2800 kg /cm 2
B.300 için 2800 kg /cm 2 dir.
Hasırlar kenar mesnetlerde, mesnet mihverini en az 5 cm. geçecek şekilde,ara mesnetlerde mesnede paralel ilk demirin mesnede mesafesi 5 cm. den az olacak şekilde yerleştirilecektir.
Hasırların birbirine eklenmeleri,moment alan istikamette iki hasırın birbiri üzerine en az üç göz aralığı (35 cm. den az olmamak üzere) moment almayan istikamette ise iki hasırın birbiri üzerine bir göz aralığı (15 cm. den az olmamak üzere) bindirilerek yapılır.
Mesnetlerde üste konan hasırların kalıptan lüzumu kadar yüksekte olması 0.50 -1,00 m. ara ile konan sehpalarla sağlanır.
22.5 - DEMİR KAPAK İŞLERİ :
Yüklenici kapakların su tazyiki ve kaldırma gücünün hesabına esas teşkil eden şartlar, idarenin mutabakatını alarak tespit edecek, projelendirip tasdik ettirecek kapak imalatını yapacaktır.
Kapakların gövde yapısı çelik levha olacak (takviyeli), yan sızdırmazlıklar bronz üzerine dayanan kauçuk kullanılacaksa bunun için hususi bir bedel ödenecektir.
Kapak gövdelerin veya çerçeve aksamının çelik konstrüksiyonu perçin veya elektrik kaynağıyla yapılacak, perçin ve bulon delikleri matkap ile delinecektir.
Kirişlerde azami yük altında sehim açıklığın beher santimetresi için 1 / 800 cm. den büyük olmayacak portafo kısımlarda bu miktar en fazla 1 / 300 olacaktır. İnşaat yerine yerleştirilecek kapak ve çerçeve aksamı tab kalibreli bulonlarda birleştirilmiş olacak ve vida kısmı sonunda 6 mm. den fazla dışarı çıkmayacaktır. Beton içinde kalmayacak bütün işin aksamı için bulonlar yaylı birer rondelayı havi olacaktır.
Dökme ve font aksam bronz veya pirinç aksam torna veya plânya edilmiş olacaktır.
Kapakların Muayenesi ve Çalışma Tecrübesi :
Dişli merkezleri arasındaki mesafenin ayırma daireleri yarı çapları toplamına eşitliği,sonsuz vidalı mil sisteminden vida ve dişli eksenlerinin birbirine dikey ve düz dişli sistemlerinde paralel olmaları kontrol edilecektir. Eksenleri arasındaki mesafelerde 1/4 mm. den fazla tolerans kabul edilecektir.
Kapak kaldırma sistemlerindeki dişlilerin eşleriyle beraber bol miktarda zımpara tozu karıştırılmış yağ içerisinde 4 saatten az olmamak üzere orta süratte motorla çalıştırılmak suretiyle akıştırmaya tabi tutulacaktır. Bu müddet icabında lüzumu kadar arttırılacaktır. Alıştırma sonunda dış yüzlerindeki sürtme ve dişlerdeki çalışmayı zorlaştıran imalat hataları tashih edilerek dişli sistemlerinin eşleriyle kolayca ve normal sürtme kaybı ile çalışmaları temin edilecektir.
Kaldırma tertibatı mekanizması yerine monte edildikten ve kapağa bağlanmadan evvel yüksüz el çevirme kolu ile çalıştırarak tutuklu ve bilhassa dişli ve kremayer sistemlerinin çalışmalarında,normalin dışında sesler ve tutukluklar olup olmadığı kontrol edilecektir.
Kapak tam olarak monte edildikten sonra gerek tam indirilmiş durumda ve gerekse hareket halinde herhangi bir vaziyete alt ve yan kenarlar iki istikamette yan cidarlara ve tabana paralel olması şarttır. Bu husus kremayer boyu ayarlama delikli vidalı milli vasıtasıyla kremayer boylarını uzatıp kısaltarak temin edilmediği takdirde, kapağın kolay ve sıkışmalar yapmadan çalışmasında birinci derecede rolü olan bu hususu meydana getiren gerek imalat ve gerekse montaj hatalarının düzeltilmesi lazımdır.
Kapak ve kaldırma tertibatı tam monte edildikten sonra normal şartlar altında kapak çalıştırılarak el kuvveti ölçülecektir. Proje hesaplarında kabul edilen el kuvveti ile çalıştırma esnasında ölçülerek arasındaki fark ( + ) % 20'den fazla olmayacaktır.
Kaynak işlerinin muayenesi :
İdare tarafından temin edildiği takdirde seyyar kaynak muayene röntgen cihazı ile yapılacaktır. Cihaz temin edilmediği takdirde kuvvetli çekiç darbesi ve göz muayenesi ile iktifa edilecektir. Göz muayenesi kaynağın düzgün ve kalınlığı, çekiç darbesinde ise sağlam ve çatlamalara dikkat edilecektir.
Kapakların boyanması :
Atölyedeki imal işi tamamlanan kapağın bütün aksamının gidaj kaldırma tertibatı v.s. dahil pastan iyice temizlendikten sonra derhal % 99 kurşun sülyen boyası ile bir kat boyanacaktır.
Montaj ve muayene çalıştırma tecrübesinden sonra tamir gören ve bozulan yerler pastan iyice temizlendikten sonra tekrar aynı evsaftaki sülyen boya ile bir kat daha boyandıktan sonra aşağıda terkibi ve vasıfları yazılı parlak asfalt boya ile iki kat boyanacaktır.
Regülatör ve kanal kapaklarının boyanmasında kullanılacak siyah asfalt boya, devamlı su içinde kalmakla sudan bozulmayacak kalitede suya mukavim aşağıda ki tertip ve evsafta olacaktır. Ayrıca boya işleri için hususi bir bedel tatbik edilmeyecektir. Ağırlık itibariyle ait olduğu kapak pozu üzerinden ödenen bedele dahildir.
Terkibi :
Mangan sikatifi eden tipten ve rafine edilmiş, 270º, 280 ºC ısıtıldığı zaman renk değişimi yapmayacak, pıhtılaşma yaparak dibe çökmeye 26,5, litre (7 galon) bezir yağında 45,4 kg. 100 pound sert asfalt, asfalite veya gilsonite (asphalt, esphaltite veya gilsonite) ısıtılarak eritildikten sonra kafi derecede kurşun manganize ilâvesi ve naftalin (petrolden elde edilen cinsten) veya torpatin ilavesi ile kullanmak derecesine inceltilmiş tertipteki parlak asfalt boya kullanılacaktır.
Aranan Vasıflar :
Boyandıktan sonra görünüşü düz ve homojen,
Renk : Parlak siyah,
Alev alma derecesi: En az 30 ºC olacak daha fazla olanlar tercih edilecektir.
Kuruma özelliği: Takriben 4 lt. boya, temiz ve düzgün 1 m² lik çelik satha bir tabaka halinde tatbik edilip de % 50 nispetinde rutubeti ve 20 ºC de vantilasyonlu bir havada kurumaya terk edildiğinde boya 4 saati aşmayan bir zamanda dokunabilir. (Yani ele yapışmayacak şekilde ve 24 saati aşmayan bir zamanda katı tabaka halinde kurumuş olmalıdır).
Boya tabakasının stabilitesi: Boya 1 m² başına takriben 4 lt. olmak üzere iki temiz parlak çelik levhaya tatbik edilecektir. Boyanan, takriben hemen sonra levhalardan birisi 20 ºC sıcaklığındaki atmosfer içinde düşey olarak diğeri ise 73 ºC sıcaklığında atmosfer içinde düşey olarak bırakılacaktır. 20 ºC sinden 24 saat sonra, 70 ºC sinden bir saat sonra herhangi bir akma görülmeyecektir.
Alkali mukavemeti: Bir boya tabakası, üniform olarak kuruduğunda kalınlığı 0,075 mm. olacak şekilde bir cam levha üzerine sürülecektir. 20 ºC de 24 saat kuruduktan sonra hazırlanmış olan levha % 5 Na OH çözeltisine dik olarak boya, tabakasının takriben % 50 si solüsyon tarafından kaplanacak şekilde konulacaktır. 20 ºC de levha bu solüsyonda 30 saat bırakıldıktan sonra yuvarlak bir cam çubuk ile hafifçe ezildiğinde boya tabakası kesintiler göstermeyecektir.
Demir kapaklar tasdikli projesine uygun olarak inşa olunacak ve projelerde gösterilen malzeme ve ebatlarda bir değişiklik yapılmayacaktır. Kapakların ağırlığı tartı ile tespit edilecektir. Bununla beraber tartılan kapak ağırlıklarıyla proje üzerinden hesaplanan ağırlık arasında ( + ) ( - ) % 5 den fazla bir fark kabul olunmayacaktır.
 
Tenekecilik İşleri Genel Teknik Şartnamesi
23.1 - Lehimler :
Çinko işlerinde kullanılacak lehim veznen % 33 kalay ve % 67 kurşun olacaktır. Lehim içerisine antimuan, bakır bazen de çinko konularak sert lehim elde edilir. Bu lehimler bakır işlerinde kullanılır. Oranı % 42 bakır,% 58 çinkodur. Bakır işlerinde tuz ruhu yerine boraks tozu, çinko işlerinde ise tuz ruhu ve nişadır. (Pasta, tuz ruhu nişadır karışımı) kullanılır.
23.2 - Çinko Levhalar :
İnşaatta kullanılacak çinko levhaların üzerinde No.ları yazılmış olacaktır. Levha ebatları 1.00 x 2.00 m.dir. Haddeden geçmiş yoğunluğu 7.17-7.20 dir.
Sert bir metal olan çinko 120 ºC ile 150 ºC arasındaki suhunette esmer ve işlenebilir hale gelir. Bu durumda çinko; levha ve tel şekline konur.
Çinko levhalar: İyi tesviye edilmiş parlak, düzgün, dalgasız, homojen kesitleri mavimtırak olacaktır. Bir kaç defa büküldüğü takdirde kırılmayacak, çatlamayacak, gevrek olmayacak, en ufak delik dahi bulunmayacaktır.
Bir metre tul için uzama katsayısı: 0.00 - 0.297'dir.
Çinko levhalar oksijen, asitli su kalevi, yaş kireç ve çimentodan müteessir olduğundan onlarla temas ettirilmeyecektir.

NO	Kalınlık mm/m	Ağırlık kg/m²
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20	0.50 0.58 0.66 0.74 0.82 0.95 1.08 1.21 1.34 1.47 1.60	3.50 4.06 4.62 5.48 5.74 6.65 7.56 8.47 9.38 10.29 11.20

Çinko kg / m² ağırlıkları % 0.5 eksik ve fazla olabilir.
23.3-Bakır Levhalar :
İnşaatta kullanılan bakır levhalar homojen, saf kolayca işlenebilir, çatlaksız lekesiz, ondülesiz, düzgün olacak, en ufak delik dahi bulunmayacaktır. Haddeden geçmiş bakırın yoğunluğu 8.9-9.00 inşaatta kullanılacak bakırın kalınlığı genellikle 0.66, ağırlığı da 6.00 kg/cm² olacaktır.
Bakır Levhaların:

Kalınlık m/m	Ağırlık kg/m²
0.50 0.56 0.61 0.66 0.72 0.78 0.83 0.98 0.94 1.00	4.50 5.00 5.50 6.00 6.50 7.00 7.50 8.00 8.50 9.00

İdarenin yazılı müsaadesiyle bakır kg/m² ağırlıkları % 1 eksik fazla olabilir.
23.4- Galvanizli Düz ve Oluklu Sac Levhalar :
TS. 822 ve TS 914'e uygun olacaktır.
23.5 - Düz Siyah Sac Levha :
Oluklu sac niteliğinde galvanizli olacaktır, genellikle D.K.P. olarak yapılırlar.

KALINLIK M/km	AĞIRLIK Kg/m²
0.50 0.60 0.70 0.80 0.90 1.00 1.20	3.93 4.72 5.50 6.39 7.07 7.86 8.43

İdarenin yazılı müsaadesiyle bilumum sac levhalarda kg/m² ağırlıkları % 5,0 eksik fazla olabilir.

23.6 - Kurşun Levhalar :
Saf homojen, düzgün ve muntazam olacak, yırtık, ezik, çatlak, yapraklanmış olmayacak en ufak değişiklik dahi bulunmayacaktır.
Çekiç ile dövülebilecek yumuşaklıkta olacaktır. Levhaların her yerinde aynı kalınlık bulunacaktır.
İçerisinde yabancı madde % 2'yi geçmeyecek, katiyen kumlu olmayacaktır. Yoğunluğu 11.25-11.40 olacaktır.

KALINLIK M/M	AĞIRLIK KG/m²
1.50 1.75 2.00 2.25 2.50 2.75 3.00	17.10 20.00 22.80 25.60 28.50 31.13 34.20

23.7 - Düz ve Oluklu Asbest Elyaflı Levhalar :
Levhaları asbest elyaflı ile portland çimentosundan yapılmış olacaktır. Renkleri açık asgari kalınlıkları, düz levhalarda; 3-4 mm. oluklu levhalarda; 6-8 mm, olacaktır. Su emme miktarı % 27 olacaktır
Çatı örtüsü levhalarında su emme miktarı % 18 olacaktır. Levhalarda dona karşı mukavim olacak.
8 m/m kalınlığına kadar presli ve liflere dik eğme mukavemeti 300 kg/cm² presli ve liflere paralel eğilme mukavemeti 220 kg/cm² 12 m/m kalınlığa kadar pressiz ve liflere eğilme mukavemeti 150 kg/cm² olacaktır.
23.8- Çinko Şakuli Borular :
Yağmur boruları genellikle 10-12 numaralı çinkolardan, yağmur alan çatı sathına göre aşağıdaki tabloda görülen çaplarda daire veya kesiti aynı olan kare veya dikdörtgen yapılacaktır. Boruların boyları normal olarak 1.00 m., çapları 70, 75, 80, 100, 125, 150 mm. olacaktır. Boruların her iki ucuna 10 cm. aralıkla tek veya çift kordon (fitil) çekilecek, bindirme payı, 1,5 cm. olmak üzere üst boru alttaki borunun içine en az 5 cm. girmiş olacaktır. Faslı müşterekleri aralık kalmayacak şekilde lehimlenecektir. Boruların lehimli yüzleri dışarı doğru çevrilmiş ve aksi istenmediği takdirde duvar yüzeyinden en az 2 cm. uzakta olacaktır. Düşey boruların birbirine uzaklığı 20.00 m. den fazla olmayacak, en çok 2.00 m. de bir boruları 3x20 milimlik galvanizli veya sülyen boyalı ve galvanizli somun vidalı açılır kapanır kelepçelerle duvara tespit edilecektir. Borular üzerine tespit edilecek mahmuz (gagalar) vasıtasıyla kelepçelere istinat ettirilecektir. Yağmur gören çatı sahasına göre hesaplanan yağmur boru ve olukların çapları ve standart ölçüdeki levhalardan kesilecek çinko parça ebatlarını gösterir tablo aşağıda yazılıdır.
BORULAR İÇİN TABLO

OLUKLAR İÇİN TABLO


23-9 Çinko Oluklar:
Oluklar genellikle 12 No.lu çinkodan yapılacaktır. Projesine göre yuvarlak, kare veya dikdörtgen kesitinde çapı veya genişlikleri dereye isabet edecek çatı sahasına göre yukarıdaki yazılı tablodan tespit edilecektir. Oluğun serbest kenarına galvanizli veya sülyen boyalı demir konulacaktır. Oluklar 25 cm. lik çinkodan yapılacak etek ve lehimsiz olarak katlama kenetle gayet itinalı bir surette birleştirilmiş olacak, etek altına bir kat bitümlü karton konulacak ve etek çatı örtüsü altına sürülecektir. Oluklar 5 x 30 mm. kesitinde konulacak ve etek çatı örtüsü altına sürülecektir. Oluklar 5 x 30 mm. kesitinde takriben 50 cm. aralıklı galvanizli veya sülyen boyalı de- mir kelepçelerle oturtulacak kelepçeler döşemeye iyice tespit edilecektir. Kelepçeler çıtaların üzerine konulacaktır. Aralara konulmayacaktır. Eteklerde oluk levhaları ek yerlerinde birbirine 3 cm. binecek ve her iki tarafından 1,5 mm. kalınlığında su sızdırmayacak şekilde lehimlenmiş olacaktır. Oluk dış kenarlarının (kaval kısmı) saçak kısmından 10 mm. daha alçak olmasına bilhassa dikkat edilecektir. Genişlik çapı 12 cm.yi geçen oluklarda; oluğun saçak genişliği ortasına gelen en yüksek noktasına; oluğun açılmaması için ayrıca çengelli hususi bir atkı yapılacaktır. Lüzumu halinde inbisat derzi teşkil edilecektir. Oluklarda çatı saçak kısmının ortasından iki tarafa doğru suların serbestçe akmasını temin için düşey borulara doğru bir meyil verilecektir. Genellikle bu meyil 1 m. için 3 mm. ye kadar olabilir. Olukların yaprak ve maddelerle tıkanması varit olmayan yerlerde oluklara meyil verilmesine lüzum yoktur.
Çatı sahası için tabloya göre oluk kesiti ve her oluğa isabet edecek çatı sahasına göre oluk çapları ve kesilecek çinko parçaları yukarıda yazılı olduğu üzere tablodan alınacaktır.
Olukların iç kısımlarındaki düşey borulara birleştiği boru ağzına galvanizli telden veya çinkodan içeri geçme çıkarılıp takılabilen süzgeçler konacaktır.
23.10- Çinko Eğik Dereler:
Bu dereler 14 No.lu çinkodan yapılacak, inkişafı 66 cm. genişliğinde olacaktır. Çatının çıtalı olması halinde çinko dere; ayrıca teşkil olunacak ahşap bir döşeme üzerine oturtulacaktır.
Ek yerlerinde çinko levhalar birbirine 5 cm. bindirilecek ve 1,5 mm. kalınlığında su sızdırmayacak şekilde IehimIenecektir
Çinko levhaların altına 1.00 m, genişliğinde bir kat bitümlü karton serilecektir. Levhaların altına ve her iki tarafın uzunlamasına 3x3 cm. lik çıtalar çakılacak, levhaların kenarları bunların üstüne konulacaktır. Saçak kenarlarına gelen en alt tabaka oluğa yakın bir mesafede yan taraflarına çivilenecek ve oluk içerisine doğru kıvrılacaktır. Çatı yüzeyi eğik beton olduğu taktirde özel tespit çivisi kullanılacaktır. Çivi başları çinko pul konularak lehimlenecektir.
23.11 - Oluk Halinde Çinko Dereler:
Projesine göre yapılacak oluk halindeki dereler genellikle 30 cm. derinlikte ve ortalama 25 cm. dikdörtgen kesitinde, 14 No.lu çinkodan yapılacaktır.
a - Oluk şeklinde dere, sık çatılarda olduğu gibi iki eğik yüzeyin arasında yapılacaksa ahşap meyilli döşeme üzerine bir kat bitümlü karton serildikten sonra, derzler buraya oturtulacaktır. Çinkoların ek yerleri birbirine 5 cm. bindirilmiş 1,5 m/m. kalınlığında su sızdırmayacak şekil- de iki tarafından lehimlenmiş olacaktır.
Levhaların altına ve iki tarafına uzunlamasına 3 x 3 cm. lik çıtalar konarak levha kenarları bu çıtaların üstüne kıvrılacaktır.
b - Atika duvarı kenarlarına gelecek oluk şeklindeki gizli derelerin ise, bir kenarı 25 cm. lik etek ile lehimsiz olarak katlama kenetle gayet itinalı bir surette birleştirilmiş ve çatı örtüsü altına sürülmüş olacak duvar tarafı ise yeni bir etek ile lehimsiz olarak katlama ve kenetle birleştirilecek ve etek sıvasız duvar yüzeyine 25 cm. kaldırılarak arkasına bitümlü karton konulduktan duvarın derz kısmına sokularak veya çivilenecek bunun üzerine sıva gelecektir.
Ya da : 25 cm.'lik etek duvar yüzeyine kaldırılarak çivi ile duvara tespit edildikten sonra ucu içerisine doğru, ya kanal yapılacak ya da 45 derece kıvrılarak bunun üzerine sıva yapılacaktır. Oluk şeklindeki derelerde de düşey yağmur boruları ağızlarına galvanizli telden veya çinkodan içeri geçme, çıkarılıp takılabilen süzgeçler konulacaktır.
23.12 - Çinko Yağmur Suyu Hazinesi :
12 No.lu çinkodan projesine göre yapılacak genellikle 30x30x40 cm. ebadında olacaktır. 5x30 cm. kesitinde galvanizli demirle yerlerine tespit edilerek düşey boru ile birleşen yerleri lehimlenecektir.
23.13 - Çinko Sıva Eteği, Baca Kenarı Çatı Muayene Pencereleri ve Çatı Fenerleri Dipleri :
12 No.lu çinkodan fırtına tesiriyle yerinden oynamayacak ve kalkmayacak, şekilde sağlam olarak tespit edilecektir.
Çatı döşemesinin duvarla birleştiği yerlere 3 x 3 cm. lik çıta konacak, çinko eteğin, sıvası yapılmamış olan duvara gelen kısmı 25 cm. yukarı kaldırılacak altına bir kat bitümlü karton kıvrıldıktan sonra çinkonun ucu karton ile birlikte duvarın derzlerine sokulacak ya da çinkonun ucu 45 derece oluk içi kısmına veya kanal yapılacaktır. Bunun üzerine sıva gelecektir. Diğer serbest ucu çatı, örtüsü üzerine en az 10 cm. bindirilecektir.
Baca kenarları da sıva eteği gibi olacak, bir ucu kiremit kenarları bu çatıların üzerlerine kıvrılacaktır.
Ahşap çatılarda (çatı muayene pencereleri, fener dipleri gibi) çinkonun bir ucu ahşaba yuva açılarak çivilenecek ve aşağıdaki serbest ucu çatı örtüsü üzerine en az 10 cm. binmiş olacaktır.
Atika duvarı üst ve iç yanlarına çinko kaplama:
12 No.lu çinkodan yapılacak, çinko altına bir kat bitümlü karton en az 50 cm. kadar aralıkla demir tırnaklarla projesine göre atika duvarı üst ve iç yanlara, katlama kenetle çinko levhalarla kaplama yapılacaktır. Dış tarafa kanal yapılarak, soğuk bölgelerde bu kanal içerisine çapı ø 8 m / m.lik demir uzatılacaktır.
Duvarın iç tarafındaki levhalar birbirleriyle ve oluklar katlama kenetle birleştirilmiş olacaktır.
İcap eden yerlerde inbisat derzleri bırakılacaktır.
23.14 - Pik Döfenler :
Düşey boruların alt uçlarına, iç kutru 135 m/m. olmak üzere 1 m. boyunda, bir ucu kıvrık, içi ve dışı katran ile tıla edilmiş pikdofenler iki adet 3 x 20 m /m. lik demirden, açılır - kapanır, galvaniz ya da sıradan vida ve somunlu kelepçelerle duvara raptedilecektir, çinko borular dofen içerisine en az 6 cm. girmiş olacak bir ucu çinko boruya lehimlenmiş, diğer ucu dofen üzerine kıvrılmış 12 No.lu çinkodan şapka ile dofen ağızları kapatılmış olacaktır.
23.15 - Çinko Denizlik :
Mevcut sıva veya şap içerisinde bırakılmış en az 4 adet 3 x 3 cm. lik kenarları şevli ve büyük sathı aşağıya oturmuş takozlar üzerine bir kat bitümlü karton serilecek, üzerine 12 No.lu çinkodan denizlik yapılacak, çivi ve pul ile takozlara tespit edilecek, çivi başları üzerine çinko konarak lehimlenecektir.
Levhalar, yan duvar kenarlarına 10 cm. döndürülecek, ön kısım projesinde gösterildiği gibi kıvrılacak,pencere tarafına gelen kısım, yuva açılmış çivi ile tespit edilecektir.
Standart çinko levha ebadından küçük denizliklerde ek yapılmayacak,standart levha ölçüsünden büyük olan denizliklerde bir ek yapılabilir. Ek 1,5 m /m. kalınlıkta lehimlenecektir.
23.16 - Çinko baca temizleme kutusu :
Kutular 12 No.lu çinkodan projesine göre yapılacaktır. Kutular duvarlarda bırakılmış baca temizleme deliklerine aynen intibak edecek ve serbestçe hareket edecek, üç kenarı en az 4 cm. kırık, ön kısmı delik ağızdan 2'şer cm. fazla olacak şekilde delik ağzını tamamen kapatan tarzda yapılacaktır.
Kapağın dış ortasında bir de tutamağı olacak, yan kısımlar, kapak kısmına usulüne göre lehimlenmiş ya da perçinlenmiş olacaktır.
23 .17 - Çinko soba deliği kapağı :
12 No’lu çinkodan projesine göre yapılacaktır. Çember kısmının soba deliği içersine en az 10 m. serbestçe girecek,çember ile kapak birbirine lehimlenecektir. Kapak kısmını dış ortasında bir de tutamağı bulunacaktır.
 
Boya, Badana, Cila Genel Teknik Şartnamesi
Bugünkü teknik ve mevcut pek çok hazır yağlıboya çeşitleri muvacehesinde de, yağlıboyayı teşkil eden, üstübeç, neft ve sair gibi maddelerle yağlıboya yapılması yerine, istenilen cins ve mükemmeliyette hazır olanını tercih ve tedarik etmekle, zaman ve işçilik bakımından büyük bir tasarruf temin edeceği düşüncesiyle, hususi ve fevkalade haller dışında, analizlerimizde hazır kutu boyası kullanılmıştır. TS. 30 uygulanacaktır.
A - Ahşap yüzeylerin yağlıboya ile boyanması :
Ahşap yüzeylerde bulunan bütün budaklar itina ile yakılacak, tel fırça ile fırçalanacak, bezir ile tıla edilerek ek başları, budak yerlerinin Berkman üstübeci ve kaynamış bezir yağından meydana getirilen macun ile kapatılacaktır.
Macun iyice kuruduktan sonra, bütün yüzeyler zımpara kâğıdı ile zımparalanacak tozları bez ile alındıktan sonra son bir macun daha yapılacaktır. Bu macun da kuruduktan sonra tekrar yüzeyler, zımparalanarak düz ve pürüzsüz bir hale getirilecektir. Buna rağmen yine pürüz ve saire kusurlar görülürse, tekrar bir yoklama macunu ve zımpara yapılarak düz ve muntazam bir satıh elde edilecektir.
Bu suretle hazırlanan satıh üzerine bir kat hazır astar yağlıboyadan sonra, istenilen renkte birinci kat hazır boya sürülecektir.
Birinci kat yağlıboya kuruduktan ve sıfır numara zımpara ile zımparalandıktan sonra istenilen renkte ikinci, üçüncü veyahut ikinci kattan sonra döğme yağlıboya yapılacaktır.
Boyalarda fırça izi görülmeyecek, bir kat boya kurumadan ikinci kat boya sürülmeyecektir.
Kapı kanadı, pencere çerçeveleri gri menteşesinden çıkarılan kısımlar çıkarılacak boyanacak, tamamıyla kuruduktan sonra, yerlerine takılacaktır.
Boyanacak yerlerden başka yerlere sürülen boyalar, derhal temizlenecektir. Hazır boyanın içine katiyen sikatif, tutkal, gaz, benzin v.s. gibi yabancı madde katılmayacaktır. Boyanın inceltilmesi zaruri ise kutu üzerindeki tarife göre bir miktar neft (terebentin) katılabilir.
B - Demir yüzeylerinin yağlıboya ile boyanması :
Demir yüzeyler iyice temizlendikten, pasları vesaire kirleri izole edildikten sonra yüzeylere son bir süIyen sürülecek, kuruduktan sonra pürüzler tekrar zımparalanacak, ek yerleri macunlanacak (istendiğinde oto boya macunu) icabında ikinci bir kat sülyen ve zımparadan sonra, istenilen renkte birinci kat hazır yağlıboya sürülecektir.
Birinci kat boya kuruduktan sonra, fırça izi görülmeyecek şekilde itina ile ikinci kat veya ikinci kat yerine özel marka pasa dayanıklı boya sürülecektir.
Katlar kurumadan diğer bir kat yağlıboya sürülmeyecektir.
Hazır boya içerisine neft (terebentin)den başka katiyen yabancı bir madde katılmayacaktır.
Not : Demir imalatın (kolon, çatı, kiriş, köprü, hangar gibi işlerin boyanmasında ölçü: (Özel Şartnamesinde açıklanacağı üzere ağırlık veya metrekare üzerinden hesaplanır.)
Başka satıhlara bulaşan boyalar derhal temizlenecektir.
C - Badanasız ve badanalı sıva (duvar yüzeylerinin boyanması)
Badanalı olan sıva (duvar) yüzeylerinin badanaları kazınacak, sıva yüzeyleri gayet muntazam bir şekilde alçı veya macun ile sıvanacaktır. Beziryağı ile tıla edilecektir.
Badanasız sıva yüzeyleri de evvela son bir macun veya alçı ile sıvanacak macun veya alçı kuruduktan sonra, bütün yüzeyler zımparalanarak, zımpara tozları temizlendikten sonra bozuk yoklama macunu veya alçı ile düzeltilecek bezir ile tıla edilecek ve üzerine birinci kat hazır astar boya sürülecektir. Bu astar kuruduktan sonra eğer bozuk yerler varsa tekrar bir yoklama macun veya alçı ile yoklama yapılır, zımparalandıktan sonra temizlenip birinci kat hazır boya sürülecektir.
Astar boya için yapılan muamele birinci boya için de tatbik edildikten sonra, ikinci kat boya sürülecek ; kuruduktan, pürüzler giderildikten sonra üçüncü düz kat veya dövme hazır boya sürülecektir.
Tavan ile duvarların birleştiği yerlere eğer filato istenirse bu filato gayet düzgün muntazam, hiç bir yerde taşkınlık göstermeden çizilmeli ve sürülmesi lazımdır.
Filato istenilmezse faslı müştereklerin çok muntazam ve düzgün olmasına bilhassa dikkat edilecektir.
C - 1) Muhtelif Cins Badana Yapımı :
Eski duvarlardaki mevcut badana tamamen kazınacaktır.
Delik, çizik, yarıklar alçı ile tamir edilecektir.
Hazırlanan bu satıha fırça ile birinci kat astar badana kuruduktan sonra fırça ile tekrar ikinci bir astar badana yapılacak, bu da kuruduktan sonra makine ile itinalı bir şekilde üçüncü kat badana tatbik edilecektir.
Yeni duvarlara yapılacak badana ince sıva tamamen kuruduktan sonra bir kat beyaz kireçle astar vurulacaktır.
Bu astardan sonra, fırça ile 2 kat astar badana yapılacak 3 kat badana makine ile itinalı bir şekilde duvara vurulmuş olacaktır.
Badanalar; dalgasız, temiz, muntazam olacaktır.
Tavan ile duvarların ayrılması istenilirse, istenilen yerde, renk ve tekilde filato denilen çizgiler çekilecektir. Bu çizgiler düz, muntazam, aynı kalınlıkta olacaktır.
Filato istenmezse tavan ve duvarların birleşme yerlerinin gayet düzgün, ufki ve muntazam olmasına dikkat edilecektir.
Badana ve filatolar yapılmadan evvel renk ve desenleri hakkında bir seçim yapılmak üzere, numuneler yapılıp, yazılı muvafakat alınacaktır.
Badana işi bittikten sonra, bütün kirler vesaire birikintiler derhal temizlenecektir.
C - 2) Tutkallı Badana :
Duvar yüzleri arap sabunu veya sıcak suda eritilmiş sabun ile iyice yıkanacaktır. Alçı ile tamirler yapıldıktan sonra, tutkal lipoton üstübeci, İspanyol üstübeci ve sudan meydana gelen karışımdan fırça ile birinci kat kuruduktan sonra ikinci kat sürülecektir.
Badana sürülürken çok dikkat edilecek fırça izi kalmamasına çalışılacaktır. Diğer hususlar kireç badanalarda zikredilen kaideler gibidir.
C - 3) Mermer Badanalar :
Beyaz kireçli sıvalar üzerine mermer kirecinden ve arzu edilen renkte, iki veya üç kat sürülecektir. Temiz bir badana elde edilinceye kadar icabında kat adedi çoğaltılacaktır.
C - 4) Kazeinli Badanalar :
Mat olarak boyanması istenilen yerlere sürülür. Bu badana bütün münasip miktarda kireç badanaya karıştırılmasıyla elde edilir.
Diğer hususlar, kireç badanada olduğu gibidir.
C - 5) Plâstik Badana :
Amerikan badanası ve diğer badanalar gibi imal edilen plastik badanalar, hususi tarifnamelerine tamamıyla uyularak sürülecektir.
Bu badanalarda tecrübeli işçi kullanılacaktır.
D - Cila İşleri :
Gomalak Cila :
Cilalanacak yüzeylerde eski cila varsa, bunlar tamamen çıkarılacaktır. Ciladan evvel, satıhlar zımpara ile pürüzsüz bir hale gelinceye kadar zımparalanacaktır. Pompa taşından gayet ince bir tabaka, elyaf boşluklarına doldurulacak, fazla gelen ponza tozu temiz bir bez ile alınacaktır.
İspirto ve gomalak ile hazırlanmış mahlül, tülbent içine konmuş pamuk yumağına, lüzumu kadar dökülerek, gayet yavaş bir şekilde, fazla tazyik yapılmadan, yüzeyler aynı istikamette olmak üzere cilalanacaktır.
Cila yapılırken, katiyen zeytinyağı kullanılmayacaktır. İcabında gayet hafif bir tabaka gliserin sürülecektir.
Birinci defa yapılan cila kendini çektikten sonra, satıh tamamen parlayıncaya kadar, cila işine devam edilecektir.
Cila tamamen parlak, çatlaksız, lekesiz, muntazam olacak, donuk ve mat olmayacaktır.
E - Hazır Parke Cilası :
Parkelerin üzerleri süpürüldükten sonra tamamen sistre edilecektir. Bu esnada meydana gelen veya evvelce mevcut delikler, parke renginde macun ile tamamen doldurulacak, kuruduktan sonra zımparalanacak, tozları alınacaktır.
Tozları alınmış parkeler bir kat hazır parke cilâsı ile astarlanacak, kuruduktan sonra hafifçe parlatılacaktır.
Birinci kat cila, astar ciladan en geç 48 saat sonra tatbik edilerek parlatılacak, ikinci cila ; (geçici kabulden önce) parkelerin üzerlerindeki toz ve sair temizlendikten sonra temizlendikten sonra, sürülüp parlatılacaktır. Lekesiz pürüzsüz parlak bir şekilde yapılmış olacaktır.
 
Ön Yapımlı, Ön Gerilmeli Beton Elemanları Genel Teknik Şartnamesi
25. Ön yapımlı, önerilmeli beton elemanlar ile inşaat, idarece tasdikli projesine, ilgili standartlara ve üreticisinin teknik şartlarına uygun olmalı, afet bölgelerinde yapılacak yapılar için yürürlükteki yönetmeliklerin ilgili hükümleri de gözönünde bulundurulmalıdır. Yapının kiriş, kolon ve döşeme gibi taşıyıcı kısımların birleşim yerlerinde gereken rijitlik sağlanmalı; bağlantı teçhizatı ve dolgu harcı (betonu) üreticisinin teknik şartnamesindeki istenenleri yerine getirmelidir. Yapım işlerinde, ilgili standardının ve üreticisinin belirtildiği özellikleri taşımayan malzeme kullanılmamalıdır.
Ön yapımlı ve ön gerilmeli beton elemanların yapısına giren, beton ve öngerme çeliği (beton çeliği) kendi standart ve teknik şartnamelerine uygun olmalıdır.
25.1. Yapılarda kullanılan ön yapımlı, ön gerilmeli beton elemanlar
a) Ön yapımlı, ön gerilmeli taşıyıcı döşeme elemanları (boşluklu)
b) Ön yapımlı, ön gerilmeli duvar elemanları (boşluklu)
25.2. TAŞIMA VE DEPOLAMA
Elemanlar taşıma ve depolama sırasında ıslanmaya veya dona karşı korunmalı, boşaltma eleman boyutuna uygun aparat ve makineler ile yapılmalı, özellikle sıvasız kullanılacak duvar elemanlarının korunmasına özen gösterilmelidir. Elemanlarda oluşabilecek kimyasal kirlenmeyi önlemek amacıyla depolama zemininde sülfat, kül ve benzeri madde bulanmamalıdır. Büyük boyutlu elemanlar, düşey olarak ve bir kenarları üzerine dayanarak depolanmalı, yatay depolama zorunluluğu varsa, uygun koşullar sağlanmalı, kalıcı deformasyona yol açacak her türlü etki ortadan kaldırılmalıdır.
Elemanlar her zaman iki uç noktadan mesnetlenmeli, üçüncü bir mesnet kullanılmalı ve takoz (mesnet) dışından kenara olan mesafe 0.25 metreyi geçmemelidir. Mesnet bölgelerinde özel detayı olan elemanlar, hasar görmeyecek ve zorlanmayacak şekilde mesnetlenmeli ve bu elemanlar stoğun en üstünde olmalı, üzerine elemanın konmamalıdır. Elemanların oturduğu zemin sağlam ve düzgün olmalı, taşıma, depolama ve şantiyede montaj öncesi elemanların yataylığı bozulmamalıdır. İstiflemede en alttaki eleman hiçbir şekilde zeminle temas etmemelidir.
Taşıma, depolama ve şantiye elemanların yanal etki ve darbelerden korunması için elemanlar her zaman özel aparatı ile kaldırılmalı, hiçbir şekilde halat ve benzeri kullanılmamalıdır.
Büyük açıklıklı veya özel detayı olan elemanlara özellikle şantiyelerde hasar görmemeleri için gerekli itina gösterilmeli ve eleman itinaya rağmen hasar görmüşse, kontrol oldukça elemanın kullanılıp kullanılmaması konusunda karar verilip, bu karar bir tutanakla belirtilmelidir.
25.3. Montaj :
Elemanların montajı ile ilgili uygulamalar, idarece tasdikli projesine ve üreticinin özel teknik şartnamesine uygun olarak yapılmalı; elemanların montajına uygun güçte ve yapıda vinç kullanılmalı ve elemanlar zarar görmeden yerlerine monte edilmelidir. Duvar elemanlarının montajına genellikle bina köşesinden başlanmalı ve şerbetleme işlemi sonuna kadar (şerbet / montaj harcı prizini yapıncaya kadar), elemanlar tespit edilmelidir. Duvar elemanları uzun süre bağlantısız kalacaksa, elemanlar üst başlık hizasından veya uygun yerlerinden desteklenmelidir. Parça (yarım) elemanlar her zaman iki tam eleman arasına konmalıdır. Montaj sırasında askıya alınan elemanların altında çalışma yapılmamalıdır.
Döşeme elemanlarının serbest kanalları ( iki eleman arasında oluşan ) üstte olmalıdır. Montaj sırasında elemanların ters monte edilmemesine dikkat edilmelidir. Döşeme montajında şerbetleme yapılmadan önce teçhizatın kesilmemesine dikkat edilmeli ve üreticisinin tavsiyesine uyulmalıdır.
 
Alüminyum ve Alüminyum İmalat İşleri Genel Teknik Şartnamesi
A. Kapsam
Binalarda kullanılan, ısı yalıtımlı veya yalıtımsız alüminyum profillerle yapılan normal açılır ve sürme kapı (kasa ve kanadı) ve pencere doğramaları, camekan ve alüminyum levhadan imal edilen asma tavan ve çatı örtüleri vb. gibi imalatıdır.
B. Genel Hükümler
Alüminyum profil malzemeler imalata girmeden dış etkenlerden korunmuş olmalıdır (renkli ve natürel anodik oksidasyon, özel fırın boya vb.) . Alüminyum levhalar natürel olarak da kullanılabilir. Alüminyum malzemeler mutlak surette ambalajlanarak nakledilmeli ve depolanmalıdır.
Alüminyum malzemeler koruyucu işlemlere tabi tutulmuş olsalar dahi (eloksan vb.) açık sahada birbirleri ile temas edecek şekilde depolanmamalıdırlar.
Açık sahada düzgün bir zeminde birbirine değmeyecek şekilde ve ahşap latalar üzerine depolanan malzemeler tozdan (çimento, kireç vb.) korunacak şekilde örtülmeli ancak hava sirkülasyonuna engel olunmamalıdır.
İstiflenen her sıra profil üzerine alttaki latalarla aynı düşey düzlemde kalacak şekilde aynı kesitli ahşap çıtalar konarak profil istifi yükseltilecektir.
Alüminyum elemanlar zarar görebilecekleri çimento, kireç, harç gibi malzemelerle birlikte aynı hacimde, çinko, bakır gibi malzemelerle direkt temas halinde depolanamazlar.
Alüminyum malzemeler ile birlikte kullanılması gereken demir, çelik gibi elemanlar da (körkasa vb.) korozyona karşı korunmuş olmalıdır.
26.1. Alüminyum Malzemeler
26.1.1. Alüminyum Levhalar
Kullanış yerlerine ve amaçlarına göre trapezoidal ve düz kesitli olarak ikiye ayrılırlar.
26.1.1.1. Trapezoidal Kesitli Levhalar
H18 kondisyonunda, min. 50 Brinel sertlik derecesinde, min. 180 N/mm² çekme dayanımında ve ETİAL 30-50 serisi alaşımındaki boyalı veya natürel alüminyum rulolardan üretilirler.
Ancak Teknik ve Ekonomik açıdan gerekçelendirilebildiği durumlarda ETİAL 0 serisi boyalı veya natürel Alüminyum rulolardan da üretilebilirler.
Trapezoidal kesitli alüminyum levhaların m² ağırlıkları minimum :
0.50 mm kalınlık için 1.76 Kg/m²
0.60 mm kalınlık için 2.11 Kg/m²
0.70 mm kalınlık için 2.46 Kg/m²
0.90 mm kalınlık için 3.16 Kg/m²
1.00 mm kalınlık için 3.51 Kg/m²
1.20 mm kalınlık için 4.22 Kg/m²
olmalıdır.
Poliüretan Dolgulu Çatı Örtülerinde kullanılan trapezoidal kesitli alüminyum levhalarda ağırlıklar minimum:
Trapezoidal Levhalar :

Kalınlık (mm)	Ağırlık (Kg/m²) Min
0.50	1.638
0.60	1.965
0.70	2.293
0.90	2.948
1.00	3.276
1.20	3.931

olmalıdır.
26.1.1.2. Alüminyum Düz Levhalar
Çatı sistemine uygun kondisyon ve sertlikte ve Etial 30 - 50 serisi alaşımı alüminyumundan üretilirler. Eloksan ve boya gibi koruyucu işlemlere tabi tutularak kullanılabildikleri gibi natürel olarak da kullanılabilirler. Boya ve eloksal işlemine tabi tutularak dış etkilerden korunmuş olan levhaların taşıyıcı özelliği olmaması nedeniyle Etial 30 - 50 alaşımlarından olması gerekliliği yoktur.
Düz levhaların m² ağırlıkları minimum

Kalınlık	Ağırlık (Kg/m²) Min.
0.50	1.36
0.56	1.51
0.60	1.62
0.70	1.89
0.90	2.43
1.00	2.70
1.20	3.24

olmalıdır.
Poliüretan dolgulu çatı örtülerine kullanılan düz levha ağırlıkları minimum

Kalınlık	Ağırlık (Kg/m²) Min.
0.50	1.47
0.60	1.76
0.70	2.06
0.90	2.65
1.00	2.95

olmalıdır.
TS 709'daki toleranslar ayrıca göz önünde bulundurulur.
26.1.2. Alüminyum Profiller
26.1.2.1. Özel Alüminyum Doğrama Profilleri : (TS 412 - TS 996 - TS 1164 - TS 4922 -TS 4925 - TS 926 - TS 4924)
Belirli statik mukavemete sahip, çeşitli fonksiyonları içeren tırnak, yuva, kulak vb. gibi girinti ve çıkıntıları haiz, ekstrüzyon sureti ile elde edilmiş kapalı veya açık alüminyum profiller (Al Mg Si 0.5) olarak adlandırılır.
Başlıca fiziksel özellikleri :
Çekme mukavemeti : 196 - 216 N/mm²
Akma mukavemeti : 156 N/mm²
Uzatma (%) : 10
Sertlik : 60 - 75 Brinel
olmalıdır.
Taşıyıcı alüminyum doğrama profillerin et kalıkları sahip olmaları gereken mukavemet momentini taşıması şartı ile min. 2 mm olacaktır.
Statik hesaba göre gerekli mukavemet momentini karşılayacak ve fonksiyonları yerine getirecek min. kesit alanındaki profiller kullanılacaktır.
Profil üretici firmaların kataloglarına Kg/m ağırlıkları ile birlikte mukavemet momentleri de gösterilecek ve bunlar üretici firmaların garantisi altında olacaktır.
Detay resimlerinde, kullanılan alüminyum profiller statik olarak sahip olmaları gereken özelliklere göre ikiyi ayrılırlar.
a) Taşıyıcı Alüminyum Profiller
Profil boyunca kargir ya da başka bir ana taşıyıcı sisteme bağlı olmayıp maruz kaldığı yükleri iki ucundan bağlandığı noktalara intikal ettiren düşey veya yatay profillerdir.
Normal bir doğramada (düşey düzlem teşkil eden) taşıyıcı profillerin aldıkları ana yükler bina yüksekliği ve rüzgar hızına bağlı olarak (TS 498)'e göre kabul edilen yüklerdir.
Rüzgar hızının arttığı özel bölgelerde yerel meteorolojik bilgilerden yük tayini yapılır. Statik hesaplamalarda başka bir değer belirtilmemişse tablolardaki yükler C = 1.2 (kule yapıları da C = 1.6) emniyet kat sayısı ile çarpılarak alınır. Taşıyıcı profillerin statik hesaplarının yapılmasında kullanılan baz, profilin sehim limitidir.
b)Tamamlayıcı Profiller
Taşıyıcı profillere veya ana taşıyıcılara bağlı, proje ve fonksiyon gereği doğramayı meydana getiren diğer profillerdir (kasa, etek, cam çıtası vb.)
26.1.2.2. Isı Yalıtımlı Profiller (Isı Bariyerleri)
Alüminyum profiller ile birlikte doğramaların maruz kaldığı yükleri karşılayacak mukavemette olmalıdırlar.
26.1.2.3. Isı Yalıtımlı Alüminyum Profiller : Birleşik (Kompoze) Profiller
Isı yalıtım profilleri devamlı (eksiz) olmalıdır. İç ve dış alüminyum profiller ısı yalıtım profili ile birbirine bağlanmış olmalıdır. Isı yalıtımlı alüminyum profiller gelen yüklere karşı deforme olmayacak yapı ve birleşme mukavemetine de sahip olmalıdır. Kompoze profil olarak ısı geçirgenlik katsayıları (K) hesap değeri max. (3.25 watt(m²k)) olmalıdır.
Yüksek yapılarda sıyrılma enine çekme mukavemetlerinin idarece tahkiki istenebilir.
26.1.2.4. Alüminyum Kutu ve Boru Profiller : (TS 3188 - TS 3187)
Genel amaçlı bu alüminyum extrüzyon mamulleri de (2.1.)'deki profillere ait kimyasal, fiziksel özelliklere ve boyut toleranslarına sahip olmalıdırlar.
26.1.2.5. Alüminyum Dolu Profiller : (TS 1164)
Çeşitli ebat ve kalınlıkta dolu kesitte L,T,U,I profilleridir.
26.1.2.6. Alüminyum Çubuklar : (TS 970)
Extrüzyon sureti ile elde edilmiş yuvarlar veya köşeli kesitte profillerdir.
26.1.2.7. Alüminyum Asma Tavan Lameli
Min. 0.50 mm kalınlıkta özel alaşımlı alüminyum levhadan, düz kısmı istenen genişlikte kalacak şekilde iki kenarı bükülerek yapılır. Bükme işlemlerinden sonra dış yüzleri istenilen renkte eloksal veya fırın boya ile kaplanır.
26.1.3. Koruyucu Uygulamalar
26.1.3.1. Kaplamalar
26.1.3.1.1. Anodik oksidasyon (eloksal yapılması TS 4922)
26.1.3.1.2. Elektrolitik renklendirme yapılması :
TS 4922'de standardı verilen eloksal işleminden sonra, fiksaj (tespit) banyosundan evvel elektroliz banyolarında elektrolitik renklendirme yapılar. Meydana gelen renklerin şahit numuneye uygunluğu gerekir.
Alüminyum profiller eloksal ve elektrolitik renklendirme işleminden evvel profil yüzeyleri extrüzyon izlerinden temizlemek için mekanik yüzey işlemine (polisaj) tabi tutulurlar. Dekoratif yönden isteğe bağlı olarak bu yüzey işlemi iri genli mat veya parlak görünüm meydana getirir. Denize yakın yerlerde (55 mt'ye kadar) kullanılacak alüminyum malzemelerin eloksal kalınlıkları dış mekanlarda 20. İç mekanlarda 10 mikrondan az olmayacaktır.
Anodizasyon veya elektrolitik renklendirme gibi koruyucu işlem görmüş alüminyum malzemelere "bükülme" işlemi yapılamaz. Bu gibi malzemeler büküldükten sonra koruyucu işleme tabi tutulurlar.
26.1.3.1.3. Özel Fırın Boya İle Boyama
Alüminyum malzeme; yağ giderme, dağlama, yıkama, nötralizasyon ve yıkama ön işlemlerinden geçirildikten sonra 15 - 40 ° C'de yeterli miktarda krom iyonu içeren bir banyoda metrekareye 5 - 10 gram olacak şekilde koromat tabakası ile kaplanır. Bundan sonra yumuşak su ile durulanır ve kurutulur. Alüminyum daldırma veya elektrostatik usuller ile homojen şekilde boyanır ve uygulanan boyanın cinsine bağlı olarak, boyanmış alüminyum malzeme, içindeki her bölümde sıcaklık kontrol edebilen bir fırında yaklaşık 190 - 210 ° C' de pişirilir ve üzeri koruyucu bir film tabakası ile kaplanır. Bu tabaka montaj bitiminde kaldırılır.
26.1.4. Birleştirme Elemanları ve Aksesuarlar
26.1.4.1. Birleştirme Elemanları
Gerek 45 derecelik köşe birleşmelerinde, gerek yatay - düşey kayıt birleşmelerinde kullanılan köşe takozları, T ve U bağlantılar alüminyum olacaktır.
Hava infiltrasyonu ve su izolasyonu için sıkıştırma ve yaslanma yapan hareketli elemanlarda (normal kanatlar), elastik deformasyona sahip eski halini alabilen yeterli kesite sahip EPDM'den imal edilmiş fitiller kullanılmalıdır.
Devamlı sürtünmeye maruz elemanlar arasında (sürme kapı ve pencereler) polipropilen elyaftan meydana gelmiş dış etkenlere mukavim "fırça fitiller" kullanılmalıdır.
26.1.4.2. Aksesuar :(Madeni Aksam)
İspanyolet Mekanizmaları :
İdarece beğenilecek ispanyolet kolu ve profil içindeki yuvasında tek veya çift yönde hareket eden ispanyolet çubuğu, çubuk üzerine kanat yüksekliğine göre en az iki adet bulunan paslanmaz çelikten mamul ispanyolet makarası ve sıkıştırmaya müsait ayarlanabilir, zamak veya alüminyumdan yapılmış makara karşılıklarından meydana gelmelidir. Görünen aksam polisaj ve eloksan yapılmış olacaktır. 120 cm'den büyük boydaki pencere kanadında ve kapılardaki ispanyolet makara 3 veya 4 adet olmalıdır.
İspanyolet mekanizmaları TS 4049, TS 4644'te tarif edilen metotlarla tayin edilecek güvenlik gruplarında istenen hava infiltrasyon sınırları içinde kalmayı sağlamalıdır. İspanyolet çubuğuna kumanda etmeyen, profilde açılan deliğe (yuva) giren dil vasıtası ile kapanma temin eden kollar kullanılmaz.
Kanat Menteşeler :
Doğrama bünyesinde bulunan alüminyum menteşelerde gövde ve mildeki aşınmaya sebep olacak önlemler alınmalıdır ( sert plastik kılıf).
Ancak idarenin onayı ile görünüm isteği veya gereklilikten dolayı (büyük kapılar, çarpma kapılar, rüzgara maruz kapılar vb.) çelik yuvalı, ayarlı menteşeler, pivotlu menteşeler, gömme hidrolik pompalar, özel mil menteşeler kullanılabilir. Pivot menteşelerde kanat hareketine kumanda eden ayarlanabilir fren tertibatı olmalıdır.
Kilitler - Kollar
İmalatlarda TSE belgeli kilitler kullanılmalıdır.
Kilitlerde kullanılacak kollar, çekme profilden kesilmiş keskin ve sivri köşeli olmamalıdır. Bu kollar polisaj ve elekson yapmaya müsait alaşımda döküm veya dolu çubuktan döküm kollar olmalıdır. Bu kolların demir maçalara tespiti gizli (gömme) setuskur vidalarla yapılacaktır.
Kapı Altı Fırçalar
Eşiksiz ve rüzgara maruz yerlerde yeterli yükseklikte ve en az iki sıralı kıl fırçalar, özel plastik kapatıcılar veya sıkıştırmalı mekanizmalar kullanılacaktır.
İzolasyon Malzemeler
Kullanılacak her türlü izolasyon bant ve macunları Rayiçlerde ve Birim Fiyatlarda bulunan malzemeler olacaktır.
Diğer Malzemeler
Alüminyum malzemeler ile kullanılacak vidalar (TS 79 - 80 - 432)'ye uygun olacak ve mutlak suretle korozyona karşı korunmuş olacaktır.
Perçinler : Uygun kesitte seçilmiş alüminyum perçinlerdir. Açık havaya maruz kalacak giydirme cephe bağlantıları paslanmaz çelik eleman olacaktır.
26.2. Uygulama Kuralları
26.2.1. İmalat Kuralları
26.2.1.1. Alüminyum Doğramalar
Alüminyum doğrama, mutlak suretle gerekli teknik bilgi ve teknolojiye sahip atölye veya fabrikalarda imal edilmelidir.
Bütün alüminyum doğramalar rüzgar yüklerine göre yeterli mukavemette seçilmiş cam, ısı cam gibi elemanların montajına imkan veren özel kesitteki alüminyum doğrama profillerinden imalatçı tarafından yerinden alınmış veya tespit edilerek zapta bağlanmış ölçülere göre imal edilmiş olacaktır.
Körkasa ölçüleri zapta bağlanmış ise idare isteğine göre onaylı detaylara bağlı ısı cam ölçüleri imalatçı tarafından doğrama imalatı bitmeden verilecektir.
Alüminyum doğramaların 45'lik köşe birleşmeler, özel alüminyum köşe takozlarının preslenmesi sureti ile yapılmalı, preslemeden evvel profil kesit yüzeyleri yapıştırıcı nitelikte silikon veya epoksi macun ile yalıtılmış olmalıdır.
Isı yalıtımlı alüminyum profillerle imalatta da 45'lik köşe birleşmeleri ve diğer bağlantılarda iç ve dış profillerde ayrı elemanlar kullanılacaktır. Doğramaların hareketli bölümlerinde sistemine içte, dışta 45 kesilerek yapıştırılmalıdır. Kullanılan fitiler kanatlarda kasılma meydana getirmemelidir. Yatay ve düşey profil birleşmelerinde silikon mastik kullanılacak, özellikle yatay elemanlar üzerinde bulunan vida ve perçinlerde silikonlanmış olacaktır.
6.00 mt. boya kadar profiller eksiz ve tek parça olacaktır.
Mütemadi pencere doğramalarında, alüminyum malzemenin genleşme özelliği alınarak, izolasyon temin edilmiş dilatasyonlar meydana getirilmiş olacaktır.
Kanatlı doğramalarda teşkil edilecek su tahliye delikleri direkt rüzgar etkisine karşı plastik kapaklarla kapatılmış olacaktır. Isı yalıtımlı profillerle imal edilmiş doğramalarda menteşe aksesuar gibi elemanlar ısı köprüsü teşkil etmemiş olacaktır.
İmalata başlamadan evvel onaylı sistem ve detaya uygun imal edilmiş tip numune doğrama (TS 4049, TS 4644) gibi standartlara göre test edilerek, rüzgar basıncına direnci, su geçirimsizliği seçilen profilin kesit yetersizliği, izolasyonlu profillerle yapılmış doğramalarda iç, dış yüzey ısı farkları tespit edilerek imalata başlanılacaktır.
Testlerden iyi sonuç alınmadığı takdirde idarenin onayı ile sistem ve detaylarda değişiklik yapılarak testler uygulanacaktır. Bu sonuçlardan sonra idare, imalatın numuneye uygun olup olmadığını kontrol edecektir.
26.2.1.2. Alüminyum Asma Tavanlar
Galvanizli çelik askı takımı özel ayarlı çelikten imal edilmiş olmalıdır. Fırın boyalı ve çift tırnaklı 25 x 30 L,U,T profiller bu askı takımı yardımı ile 1.00 - 1.25 m aralıklarla tavana tespit edilmeli ve istenen kottaki düzeyde teraziye alınmalıdır. Bu profiller üzerine min. 0.50 mm. özel alaşımlı levhadan mamul kromatize edilmiş, istenen renkte eloksal veya fırın boyalı düz kısmı istenen genişlikte kalacak şekilde bükülmüş alüminyum lameller, araları 1.5 veya 2 cm derz boşluğu bırakılmak üzere tırnaklar yardımıyla tespit edilmelidir. Baskı çıtalı asma tavan istenmesi halinde derz boşlukları, yine özel alaşımlı levhadan U şeklinde bükülüp kromatize edildikten sonra eloksan veya fırın boya yapılmış özel profillerle kapatılmalıdır.
26.2.1.3. Trapezoidal Levhalarla Çatı Örtüsü Yapılması
a)Tek Kat Trapezoidal Levhalarla Çatı Örtüsü Yapılması
26.1.1.1. maddesindeki m² ağırlıklarına uygun kesitlerde ve alaşımlarda üretilmiş alüminyum levhalar boyuna min. 15 cm birbiri üzerine gelecek şekilde bindirilmelidir. Takım halindeki min. metrik 7 çapındaki trifonlarla aşıklara veya ahşap kadronlara tespit edilmeli, boyuna bini, aksesuar bağlantı noktaları ve trifon, pop perçin delikleri silikon ile yalıtılmalıdır. Kullanılacak aksesuarlar malzeme kesitine uygun olmalı ve min. 0.70 mm kalınlığında olmalıdır.
b)Arası Cam Yünü Dolgulu Trapezoidal Levhalarla Isı Yalıtımlı Çatı Örtüsü yapılması
Arası cam yünü dolgulu trapezoidal levhalarla ısı yalıtımlı çatı örtüsü yapılması halinde yukarıdaki işlemlere ek olarak alt ve üst levhaların arasına min. kullanılacak cam yünü kalınlığına uygun yükseklikte ve 10 cm genişliğinde ahşap kadronlar yerleştirilmeli ve bu kadronlar lama ve trifonlar aracılığı ile mevcut aşıklara bağlanmalıdır.
c)Poliüretan Enjekte Edilmiş Levhalarla Isı Yalıtımlı Çatı Örtüsü Yapılması
m² de mevcut analizlerdeki miktar kadar alüminyum kullanılacak şekilde form verilerek ve Trapezoidal alüminyum levhalar ile aynı alaşım ve kalitede üretilmiş olan alüminyum levhalar arasına gerekli teknik bilgi ve teknolojiye sahip fabrika veya atölyelerde poliüretan (min. 35 kg/m³ yoğunlukta) enjekte elde edilirler.
12 mt.ye kadar olan açıklarda tek parça, daha büyük açıklıklarda ise min. ek yapılacak boyda üretilmeli, boyuna ek yerleri ise ek yeri en az 15 cm üst üste binecek şekilde bindirilmeli ve poliüretan dolgulu kısımlar birbiri ile tam birleşecek şekilde monte edilerek ısı köprüsü oluşturulmalıdır.
Panellerin yüzeyleri temiz, eksik ve düzgün olmalı, çatlak, delik, lekeli ve çizik olmamalıdır. Enine kenarlar birbiri üzerine bindiğinde tam temas etmeli, ayrıca bu kısımlara kesintisiz sünger konularak içeriye toz ve havanın girmesi önlenmeli ve bu noktalara ısı köprüsü oluşmamalıdır. Aksesuar olarak kullanılacak mahyalar alt ve üst olmak üzere 2 adet olmalı ve bu noktalara tüp poliüretan enjekte edilerek çatının ısı yalıtım olarak, bütünlüğü sağlanmalıdır.
26.2.2. Ambalaj, Nakliye, Depolama
İmalatı bitmiş, aksesuarları bağlanmış doğramalar, köşelerinin, çıkıntı yapan aksesuarlarının (ispanyolet kolu, menteşe vb.)zarar görmemesi ve zarar vermemesi için bu gibi yerlerin önlemi alınmış olarak (köpük veya oluklu mukavvadan takviye) PVC bantlarla sarılarak ambalajlanacaktır.
Ambalajı yapılmamış imalatın nakliyesi ve depolaması kesinlikle yapılamaz. İmalatın depolanma mahalli diğer inşaat imalatından arınmış olmalı, kireç, harç çimento gibi malzemeler bulunmamalıdır. Alüminyum imalat kapalı mahallerde mümkün olduğu kadar tabii durumlarına yakın konumda (doğramalar dikey veya az eğimli) yan yana dizilerek depolanmalıdırlar.
26.2.3. Yerine Konulmaları : (Montaj)
Doğramalar mevcut bir demir kör kasaya monte edilecekse, iki malzemenin temasını önleyecek tedbir alınmalıdır. (PVC pestil, boya vb.) ısı yalıtımlı doğramalarda, körkasaların (veya kargirin) içteki alüminyum profile direkt teması önlenmelidir. Körkasa olmayıp onaylı detayına göre kargire bağlanacak doğramaların montajında metal dübeller kullanılmalıdır.
Montajda kullanılacak bağlantı elemanları gizli olacak, vida, perçin vb. görülmeyecektir.
Alüminyum ile birlikte kullanılması gereken demir, çelik elemanlar (körkasa vb.) korozyona karşı korunmuş olmalı, bunların alüminyum ile direkt temasını önleyecek yerine göre antikorozif boyalar, plastik takozlar, polyizobutilen bantlar kullanılacaktır.
Pestil, kullanılarak körkasalı detaylarda körkayalar ile kargir arasında da izolasyon kesin olarak temin edilmiş olacaktır.
Doğrama montajından sonra körkasalar açıkta kalamayacak, uygun bir mastik macunla veya gerekirse detay tadilatı yapılarak ilave alüminyum profillerle temin edilecektir.
26.2.4. Montaj Sonrası Kurallar
Montajı yapılan doğramaların, kireç, sıvı, harç, vb. gibi inşaat elemanlarından korunması sağlanacaktır.
Doğramalara cam takılması sırasında camların yanlış takozlanması ve dolayısıyla kanat sarkmaları önlenecektir.
Cam takılması sırasında mutlaka şartnameye uygun malzeme kullanılacaktır.
 
Sert Plastik (PVC) Profilleri ve Bu Profillerle Yapılan Doğrama İmalatı Genel Teknik Şartnamesi (1995)
Kapsam :
Bu Şartname PVC sert plastik kapı ve pencere doğramalarla ilgili tüm teknik standart (TS) ve şartları içerir.
Malzemeler :
1. Sert PVC kapı ve pencere doğramaları ve bu doğramalarla birlikte kullanılan yardımcı profiller,
2. Destek sacları, metal profiller ve kör kasa profil ve saclar.
3. Bağlantı ve doğrama takımları,
4. İzolasyon contaları (EPDM lastik) ve dolgular (Poliüretan, silikon macun v.b.)
Yukarıda 4 (dört) ana grupta toplanmış olan malzemelerin ayrı ayrı teknik özellikleri belirtilmiş olup doğru kapı ve pencere yapımı için gerekli malzemelerdir.
1.1 Profillerin tipleri piyasada mevcut üreticilerin ürettiği profillere, idarece seçilen mimari detay projelerine, mahal listelerine ve anahtar paftalarına uygun olarak yapılacaktır.
1.2 Seçilen profiller TS 5358'e uygun evsafta olacaktır.
1.3 PVC doğramayı oluşturan parçalar, her tür doğramanın boyutları uzunluğunda (en çok 6 mt.) kesintisiz tek parça olacak ve parçaların birleştiği köşeler (dik veya 45 derece) gönyesinde alıştırılacaktır.
1.4 Birleştirme yerlerinde (45 derece köşe) ısı ile yapıştırılacak ve yapıştırma işleminden dolayı oluşan çapakları hem dışta hem içte (EPDM fitil olukları dahil) temizlenmiş ve su tahliye delikleri endirek olarak açılmış olacaktır.
1.5 Bu işlem iç destek sacları veya metal profiller PVC kasa profilleri içine yerleştirilip, en az 30-40 cm. de bir vidalandıktan sonra yapılacaktır.
1.6 Açılan birimlerde kasa ve kanat profillerine yerleştirilen contalar en az iki yüzden birbirlerine basacaklardır.
1.7 Kullanılacak yardımcı profiller kapı ve pencere ile uyum içinde düzgün intibak edecektir.
1.8 Doğramalar idarece renkli istenirse, bu renklendirme yalnızca ko-ekstrüzyon sistemi ile Polimetil Metacrylat olacak, bunun dışında tabanca ile atılmış veya yapıştırma renkli folio şeklinde olmayacaktır.
1.9 Yüklenici renkli ko-ekstrozyon örneklerini idarenin onayına sunacaktır.
2.1 Metal takviye sacları, profilin kesit geometrisine bağlı olarak en az

1. orta kayıtlarda 2.0 mm et kalınlığında kutu profil,
2. kasalarda 1,5 mm. et kalınlığında U profil,
3. kanatlarda 1,5 mm. et kalınlığında U profil sac kullanılacaktır.

Atalet momenti hesap sonucu sac kalınlıkları yukarıda 2.1'de belirtilenlerden yüksek çıkarsa, çıkan sonucu uyumlu kalınlıkta saclar kullanılacaktır. Başka kör kasa önerileri idarece değerlendirilecektir.
2.2 Metal takviye sacları ve kör kasalarda kullanılan bükme sac ve metal profiller TS 914'e uygun sıcak daldırma metodu ile yapılmış galvanizle pasa karşı korunmuş olacaktır.
2.3 Bütün PVC doğramalar metalden oluşturulmuş alt konstrüksiyon olarak oluşturulan kör kasa sistemine bağlanacaktır.
2.4 Bağlantılar krom-vanadium sac vidaları veya cıvatalarla en çok 10 cm'de bir olmak şartıyla kör kasalara bağlanacaktır.
2.5 Kör kasalar doğrama profilleri ile uyumlu ölçülerde en az 2 mm et kalınlığında DKP sacdan bükme U kesitli veya kutu profillerden oluşacaktır.
2.6 U kesitin açık ucu, kargir yapıdaki doğrama boşluğunun kenarını oluşturan duvar kalınlığına bakacaktır.
2.7 Kör kasalar yerlerine konmadan önce korozyonu önlemek amacı ile suya ve neme karşı bir kat sentetik boya ile veya paslı ise iki kat pas durdurucu (Noverox veya Erox) solüsyon ile yalıtılacaktır.
2.9 PVC doğrama kasası T profil ise, dıştan EPDM fitilli kısmı körkasaya basacak yüzü kadar körkasa bitmiş kargir yüzden basacaktır. PVC doğrama kasası L profil ise, kör kasa arasında gönye açıklığından dolayı kalan araya hava sızdırmazlığını önlemek amacıyla, ara boşluklar poliüretan köpük veya silikon ile doldurulacak ve duvar doğrama birleşme noktaları, varsa PVC pervaz profilleri ile, yoksa doğrama ile aynı renkte elektro – statik boya ile boyanmış bükme veya hazır alüminyum profillerle ( projesine göre ) içten ve dıştan çepeçevre kapatılacaktır.
2.10 PVC doğramanın görünen yüzlerinde vida perçin gibi bağlantılar olmayacaktır.
3.1 Doğramalardaki, her pencere kanat çerçevesi doğrama kasasına en az 2 ( İki ), kapı kanat çerçevesi ise en az 3 ( Üç ) menteşe ile tespit edilecektir.
3.2 Doğrama takımlarına ait örnekler yüklenici tarafından sağlanacak ayrıca özel nitelikte gereç ve parça kullanılması gereken yerlerde bu gereç ve parçalarda kullanılmadan idarenin onayı alınacaktır.
3.3 Her türlü doğrama takımı 1.sınıf yapım ve nitelikte olacaktır. Görünen parçalar ispanyolet kolu, menteşe ve tutamak v.b. TSEK Belgeli ve doğrama ile aynı renkte olacaktır. Projede aksi belirtilmedikçe bu takımlar sarıdan, mat kromajlı veya galvanizli sacdan, sağlam, iyi çalışır olarak yapılmış olacaktır.

4.1 Kapı pencere kasa birleşimleri ile cam çıtası çerçeve birleşimler EPDM lastik ile iki sıra izole edilirler.

EPDM lastik contalar TS 2680’ e ve TS4709’a göre testleri yapılmış TSE Belgeli olacaktır.
4.2 EPDM contalarının oturduğu olukların doğrama köşe bağlantısı yapıldıktan sonra köşe oluk çapakları temizlenmiş olacaktır.
4.3 Bu contalar kesintisiz olarak oluklarına birleştirilecek iki ucu ise hem kasada hem de kapı ve pencere kanatlarında doğramaların üst kısmında ( lento ucunda ) uç uca getirilip siyah veya şeffaf silikonla birbirine yapıştırılacaktır.
4.4 EPDM contaların 45° köşelerde oluk içindeki kalan profil kısmı hariç, oluk dışında kalan tırnaklı kısımları iki yüzü birbirine intibak edecek şekilde kesilerek birbirlerine, su sızdırmayacak şekilde siyah veya şeffaf silikonla yapıştırılacaktır.
4.5 Cam çıtaları 45° köşelerde çıta ve EPDM contalar 45° birbirlerine intibak ettirilecek ve cam takıldıktan sonra conta yüzleri birbirlerine siyah veya şeffaf silikon ile yapıştırılacak cam ve çıta yüzeylerinde silikon bulaşan kısımlar temizlenecektir.
Genel Hükümler:
2.1 PVC doğramalar, normal bütün gerilmeleri ve atalet momentlerinin gerektirdiği kesit ve kalınlıktaki destek sacı ve kutu profilleri içeren dayanaklıkta olacaktır.
2.2 Yüklenici, uygulamaya başlamadan önce, mimari görünüşleri değiştirmeden bütün nokta detaylarını hazırlatacak, kullanılacak bütün profillere ait 100 cm.lik uzunlukta ikişer parça ile bağlantı parçalarına ait örnekleri ayrıca kullanılacak profil ve parçalarına ait örnekleri ayrıca kullanılacak profil ve parçaların mt. adet ağırlıklarını gösterir bir listeyi idareye verecektir.

2.3 İdare kullanılacak her tip doğramadan takılmak üzere şantiyeye getirildikten sonra en az iki adedini,

rasgele örnekleme yöntemiyle, verilen listelere ( 2.2 ) uyumunu kontrol maksadıyla kesip veya tartıp irdeleyecektir.
2.4. Ayrıca idare üretici firmanın, yüklenici için ürettiği tip pencerelerin kesim mt tul profil destek sacları ve gerekli tüm gereç ve bağlantı donanımını içeren bilgisayar disketlerini madde 2.2’de belirtilen listenin kontrolünü yapmak maksadıyla idare gerekli gördüğü durumlarda doğrudan üretici firmadan isteyebilir.
2.5 İdare gerek görürse dış doğramaların rüzgara dayanıklılığına ait hesapları ile yetkili kuruluşlarda yapılmış deney raporlarını isteyebilir.

2.6 Uygulamaya 2.2’de belirtilen listenin idarece tasdikinden sonra başlanacaktır.

2.7 Takım ve benzeri donanım parçaları yerlerine bağlanarak son rötuş ve ayarlamalar yapılacak ve doğramalar gerektiği gibi çalışır durumda idareye teslim edilecektir.
2.8 Yapımı bitmiş ve yerine konmuş doğramanın bitmiş görünen yüzlerinde kabarıklık, bükülme, yapım,taşıma ve yerine konma sırasında olabilecek çarpma, çizilme,ezilme, çatlak gibi kusur ve eksikler kesinlikle bulunmayacaktır.
Bunu sağlamak amacıyla üreticinin kullandığı,iç ve dış tüm yüzeylerin kendinden yapışan bantlarla, işin kabulüne kadar kapalı tutulması gereklidir. Bu bantlar doğramalar cilasına zarar vermeden temizlenecektir.