SİGORTA TEMİNAT MEKTUBU HAKKINDA SIKÇA SORULANLAR

SIKÇA SORULANLAR

Sigorta Teminat Mektubu Teminat Mektubu nedir ? Türkiye’de nasıl kullanılmaktadır ? Kamunun açtığı yapım ihalelerine girerken, ihaleyi kazandıktan sonra ve işin yapımı sürecinde "Devlet İhale Kanunu" gereğince kamuya verilmesi gereken teminatlar, güvenceler vardır. Kabul edilebilecek güvencelerin neler olduğu mevzuatta belirtilmiştir, teminat mektupları da kabul edilen güvencelerden biridir. Kamu, ihale güvencelerini ne için, neye karşılık ister? Açılan ihalelerde işveren kamudur, yapılacak iş, kamunun mülkiyeti kaydıyla yapılacaktır, ödemeleri kamu tarafından sağlanacaktır. Kamu, ihaleyi açarken, hem seçici olmak, hem de ihaleyi kazanan firmanın sözleşme yapmasını garantilemek amacıyla bu geçici teminata ihtiyaç duyar. Teminat çeşitleri nelerdir ? • Geçici Teminat • Kesin Teminat • Avans teminatları, • İstihkaklardan kesinti teminatı, • Malzeme garantisi teminatı Bu teminatlara "sözleşme garantileri" de denilebilir. Geçici teminat nedir ? Geçici teminat, ihalenin kazanılması durumunda teminatın kesin hale döndürüleceğini, garantilemek ve ihaleyi kazanan müteahhidin herhangi bir nedenle sözleşme yapmaması halinde, işverenin uğrayabileceği zararları karşılaması niyetiyle istenir. Kesin teminat nedir ? İhalenin kazanılması durumunda bu defa işin sonuna kadar işverende kalacak olan bir kesin teminat verilecektir. Bu da, müteahhidin işi zamanında ve eksiksiz yapamaması halinde işverenin zararlarını karşılamak amacıyla aldığı bir teminattır. Sözleşme Teminatlarını hangi kurumlar düzenler ? Sözleşme teminatları yabancı ülkelerde banka veya sigorta şirketleri tarafından, yurdumuzda ise sadece bankalar tarafından düzenlenmektedir. Sigorta Teminatı nedir ? Sözleşme teminatı sigortalarının konusu, her tür garanti sigortalarında olduğu gibi, bir işin yapım ve bitirilmesini üstlenen kimsenin, o işi anlaşma şartlarına uygun biçimde ve zamanında bitirip teslim etmemesi, aldığı avansları ödememesi halinde, taahhüt sahibinin yerine sigortacının geçerek, iş sahibinin zararını karşılamasıdır. Burada sigorta şirketi, işi yapmakla yükümlü olanın işverene karşı kefili durumundadır. Sigorta Teminat çeşitleri nelerdir ? Tüm dünyadaki sigorta endüstrisinde ise temel olarak altı çeşit teminat uygulanmaktadır. 1. İhale teminatı (bid bond veya proposal bond), Müteahhidin ihaleye katılmasını sağlar. Müteahhit ihaleyi kazandığı halde işe başlamaz ve ihale yenilenerek başka müteahhide verilirse, iki ihale arasındaki fark veya işverenin uğradığı zarar, sigorta şirketi tarafından ödenir. Bazı hallerde bu teminat, eksiltme bedeliyle mukavele bedeli arasındaki farkı da temin edebilir. 2. Kesin teminat (performance bond), Müteahhidin proje ve sözleşme şartlarına göre işi yürütememesi ve bitirememesi halinde, işverenin zararını sigorta şirketi öder. 3. Avans teminatı (advance payment bond), Peşin avans verilen işlerde, işin şu veya bu nedenle yapılamaması ve avansın sözleşme hükümlerine göre iade edilmemesi halinde, sigorta şirketi avans tutarını işverene öder ve dilerse müteahhide rücu eder. 4. Kesinti teminatı (retention money bond), Bu garanti karşılığında, istihkaklardan kesilen miktarın bir kısmı veya tamamı müteahhide, kesintileri geri verme zamanı gelmeden verilebilir. 5. Bakım devresi teminatı (maintenance bond), İnşaat işlerinde "bakım dönemi", montaj işlerinde "tecrübe dönemi" içinde meydana gelebilecek zararlar bu teminatla karşılanır. 6. Şirket kefalet teminatı (company suretyship bond) Teçhizatın kiralandığı veya gerekli malzemenin sözleşmede belirtilen zaman içinde imal edilmediği veya gönderilmediği veya işverence malzemenin temin edilerek müteahhide verildiği hallerde kullanılan bir teminat türüdür. Bu grupta: Gümrük teminatı (customs bond), tedarik teminatı (supply bond), malzeme teminatı (material bond) gibi teminatlar vardır. Yurtdışında Sigorta Teminatı nasıl değerlendirilmektedir ? Dış ülkelerde teminatlar ve kefalet hizmetleri, banka garantisi veya sigorta sertifikası (insurance certificate) şeklinde verilmektedir ve ihale sözleşmelerinde ikisi arasında bir ayrım yapılmamaktadır. Sigorta teminatları birçok ülkede banka teminat mektuplarından daha muteber sayılırlar. Türkiye’de Sigorta Teminatı kullanılabilir mi ? Devlet ihale kanununda, kabul edilebilecek teminatlar içinde banka teminat mektubu vardır, ama sigorta şirketlerinin verebileceği sigorta teminatlarından bahsedilmemektedir. Sözleşmelerdeki mevzuat yetersizliği nedeniyle teminat olarak banka teminatı anlaşılmakta, sigorta teminatından bahsedilmemektedir. Oysa borçlar kanununda bile, teminattan bahsederken ayrım yapılmamaktadır. Sigorta teminatı kullanılmasının Türk Hukuku ile çelişen bir tarafı yoktur. Konudaki tek sıkıntı, bu güne kadar yaygın olarak kullanılmamış olmasından kaynaklanan uygulama eksikliğidir. Bir düzenlemeyle, devlet ihale kanununa sigorta şirketlerinin teminatlarının da kabul edilebileceği eklenebilir ve böylece bu işlemler hayata geçirilebilir. Bu konuda Artı Re gerekli çalışmaları yapmaktadır. Sigorta Teminatı ile Banka Teminatı arasındaki farklar nelerdir ? Bankaların vermekte olduğu teminatlarla sigorta şirketinin verdiği teminatlar farklıdır: • Bankanın verdiği teminat mektupları için aldığı komisyon, sigorta şirketinin aldığı ücretten çok yüksektir. • Bankalar, şartsız, bir çeşit mali garanti verirler. Sigorta şirketleri ise, sözleşme hükümlerinin yerine getirilmemesinden doğabilecek sorumlulukları üstlenir. • Banka teminat mektuplarında şu ibare yer alır: "...taahhüdünü ilgili kanun, sözleşme ve şartname hükümlerine göre kısmen veya tamamen yerine getirmediği takdirde, protesto çekmeye, adı geçenin iznini almaya gerek kalmaksızın ve adı geçen ile idare arasında çıkabilecek herhangi bir uyuşmazlık ve bunun akibet ve neticeleri nazarı dikkate alınmaksızın, ilk talebiniz üzerine nakden ve tamamen ödeneceği..." Sigorta şirketleri tarafından verilen kesin teminatlarda ise şu ibare yer alır: "...işin müteahhit tarafından sözleşmeye uygun şekilde yapılmamış veya hatalı yapılmış olduğu hallerde, sigortacı, işverenin uğramış bulunduğu zararı, yazılı miktara kadar öder ve bu teminat hükümden düşer." • Burada sigortacının sorumluluğu, azami verilen teminat limitine kadar olmak üzere meydana gelen zarar tutarını ödemektir ve bazı hallerde işverenden, uğradığı zararın nedeninin ispatını da isteyecektir. • Bankalar, sözleşmedeki şartlar yerine getirilmediği veya zamanında yerine getirilmediği takdirde talep üzerine teminattaki tutarın tümü nakde çevrilebilen bir tür garanti verir. Sigorta ise, sözleşmenin yerine getirilmemesi veya zamanında yerine getirilmemesi halinde meydana gelecek "işverenin zararını" öder ki bu da daha gerçekçi ve adil bir uygulamadır. Sigorta Teminat Mektupları ülkemizde kullanılabilecek midir ? Her ne kadar, sigorta teminatlarının ülkemizde yaygın biçimde kullanılmamasının bir sebebi sözleşmelerin ve mevzuatın yetersizliği denilse de özellikle son yıllarda sıkça yapılan dış kredili ihalelerde, uluslararası ihalelerde veya FIDIC sözleşmesi gibi uluslararası sözleşmelerin uygulandığı ihalelerde sigorta teminatı kullanımına izin verilmektedir ve giderek yaygınlaşmaktadır. Uluslararası bir ihalenin veya dış kredili ihalelerin sözleşmeleri incelendiğinde, banka veya sigorta teminatının kullanılabilirliği görülecektir. Türkiye’de de bu nedenle Sigorta Teminat Mektupları’nın kullanılmasının yaygınlaşacağı görülmektedir. Sigorta Teminat Mektubu kullandırmak için koşullar nelerdir ? Müteahhit bir firmaya sigorta veya reasürans piyasalarından teminat verilirken, müteahhidin deneyimleri, işverenin gücü ve uygulama sözleşmelerinin uluslararası standartlara uyumu ana kriterler olarak değerlendirilmekte, doğrudan doğruya işin yapılabilirliği ve işi yapamamaktan kaynaklanan işveren zararları teminat altına alınmaktadır. Mektup temini gereken işler için müteahhit şirketin en az son 3 yıldır uluslar arası denetim firmalarınca denetlenmiş olması şartı aranmaktadır. Şirket, bir holdinge bağlıysa, çalışmayı holding bazında yapmak, iştirakler arası nakit akışını görmek ve konsolidasyon açısından gerekmektedir.