Geçit Hakkı, Medeni Kanunumuzun 747. maddesinde açıklanmış olup, genel yola çıkmak için yeterli yolu olmayan taşınmaz malikinin, komşu taşınmaz malikinden, genel yola çıkan bir geçit talep etmesini ifade etmektedir. Ancak bu durumun, aleyhine geçit hakkı kurulacak taşınmazın değerini düşüreceği ve taşınmaz malikinin haklarını sınırlayıcı nitelikte olacağı aşikardır. Bu nedenle aleyhine geçit kurulacak taşınmazın malikine fedakarlığın denkleştirilmesi kapsamında bir miktar bedel ödenmesi gerekmektedir.

Usul;

Tarafların anlaşması üzerine tapuya şerh yoluyla kurulabileceği gibi dava yoluyla da ileri sürülebilir.

Ancak belirtmek gerekir ki bu hakkın kurulması için aleyhine geçit hakkı kurulacak olan taşınmaz tapuda kayıtlı ve özel kişiye ait olması gerekmektedir. Yani tapu tahsis belgesi sahibine açılan davalar reddedilecek olup aynı zamanda maliki devlet olan taşınmazlar aleyhine de geçit hakkı kurulamayacaktır. Yine bu hakkın kurulabilmesi için talep edenin taşınmazının genel yola bağlanacak geçidi olmamalı veya yetersiz olmalıdır. Kanunda genel yol olarak bahsi geçen ifadeyi, objektif anlamda o bölgede yaşayan insanların ortak kullandığı yol olarak tanımlamak mümkündür.

Davanın tarafları;

Geçit hakkı davasında davacı, lehine geçit hakkı kurulmasını talep eden taşınmaz maliki davalı ise aleyhine geçit hakkı kurulacak olan taşınmazın malikidir. Bu noktada taşınmazların birden çok malikli olması durumu sorun teşkil etmektedir. Geçit hakkı talep eden taşınmazın malikleri birden çok ise davacı sayısı elbirliği mülkiyet – paylı mülkiyet esasına göre çözülecektir. Eğer bu taşınmaz üzerinde elbirliği yoluyla mülkiyet varsa tüm maliklerin birlikte davayı açmaları gerekirken paylı mülkiyet halinde tek malik bu davayı açabilecektir. Ancak yüklü taşınmaz açısından herhangi bir farklılık olmamakta her iki ihtimalde de dava tüm maliklere yöneltilecektir.

Görevli ve Yetkili Mahkeme;

Dava, yüklü taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır. Bu davalarda yetki, dava konusunun taşınmazın aynına ilişkin olması sebebiyle kesindir.

Dava; 

Geçit hakkının dava yoluyla kurulması halinde, talep edenin geçit ihtiyacı değerlendirilecek ve yüklü taşınmaza en az zarar verecek şekilde geçit kurulacaktır. Bilirkişiler marifetiyle geçidin geçeceği yer tespit edilecek olup yüklü taşınmaza zarar vermemek amacıyla geçit asgari boyutlarda olacaktır. Mahkeme, geçit hakkının kullanılmasına müsaade etmek zorunda kalacak olan yüklü taşınmaz malikine ödenmek üzere bir bedel tespit edecektir. Bu davaları diğer davalardan ayıran bir diğer özellik ise davacının talebi yönünde geçit kurulsa dahi yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı üzerine bırakılmasıdır.

Geçit Hakkı Davası