Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması, kiraya verilmesi, ön izin verilmesi ve üzerlerinde irtifak hakkı kurulması, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi, ön izin ve kullanma izni verilmesi ile ecrimisil ve tahliye işlemleri, 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesine dayanılarak çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yapılmaktadır.
Genel Müdürlüğümüzce, özel hükümlerle farklı bir yöntemin belirlenmediği tüm ihalelerin, ihale yöntemlerinde birisi kullanılarak yapılması esastır. Yönetmeliğe göre kullanılan ihale yöntemleri; Kapalı Teklif Usulü, Açık Teklif Usulü ve Pazarlık Usulü’dür.
Taşınmaz satışlarında tahmin edilen bedeli, Kanunun 45 inci maddesine göre her yıl merkezî yönetim bütçe kanunuyla belirlenen parasal sınıra kadar olanlarda açık teklif usulü, bu sınırı geçenlerde ise kapalı teklif usulü uygulanır. Kapalı veya açık teklif usulüyle satılamayan taşınmazlar, uygun zamanda tekrar aynı usulle satış ihalesine çıkarılır. Taşınmaz Satış işlemleri pazarlık ihalesine bırakılmaz.
Yukarıda belirtilen usullerden birisi ile satışı, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması, kiraya verilmesi, ön izin verilmesi ve üzerlerinde irtifak hakkı kurulması düşünülen taşınmazlar Genel Müdürlüğümüz web sitesinden ve yasal olarak belirlenen ilan yöntemleri ile herkese duyurulmaktadır. Yapılan ilanlarda, ihale konusu işlem ile ilgili gerekli tüm genel ve özel şartlar ile idarece tespit edilen “Tahmin Edilen Bedel” ve “Geçici Teminat” miktarları belirtilir.
Tahmin edilen bedel, İdarece tespit edilir veya ettirilir ve ihale komisyonunca karara bağlanır. Bedel tespit ve takdirinde, taşınmazın konumu ve özellikleri göz önünde bulundurulmak suretiyle rayiç bedel esas alınır. Geçici teminat, tahmin edilen bedelin en az %10'u en fazla %30'udur.
İhaleye girebilmek için isteklilerin gerekli yasal şartları taşımaları ve idarece belirlenen geçici teminat benzeri yükümlülükleri yerine getirmeleri gerekmektedir.
İhaleler tahmin edilen bu bedel üzerinden yapılır ve ihale sonucu oluşan uygun bedel doğrulturunda sonuçlandırılır. Uygun bedel, tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere, teklif edilen bedellerin en yükseğini ifade eder.
İhale konusu işlerin her türlü özelliğini gösteren şartname ve varsa ekleri idarece hazırlanır. Şartname ve varsa eklerinin tasdikli örnekleri bedelsiz veya özelliklerine göre İdarece takdir edilecek bir bedel karşılığında isteyenlere verilir ya da İdarede bedelsiz görülebilir.
Hazineye ait taşınmazların satış bedeli bu konuda yapılan yasal düzenlemelere uygun olarak taksitle de ödenebilir. Taksitle ödeme hâlinde, satış bedelinin kalan kısmına kanuni faiz uygulanır.
30 Aralık 2009 Çarşamba
MİLLİ EMLAK GENEL TEBLİĞİ
26 Nisan 2009 PAZAR Resmî Gazete Sayı : 27211
TEBLİĞ
Maliye Bakanlığından:
MİLLİ EMLAK GENEL TEBLİĞİ
(SIRA NO: 324)
I. GİRİŞ
(1) Hazine taşınmazları üzerinde kullanma izni verilmesi ile irtifak hakkı tesis edilmesi görev ve yetkisi,
13/12/1983 tarihli ve 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin
543 sayılı KHK ile yeniden düzenlenen 13 üncü maddesinin (b) bendine göre Maliye Bakanlığına ait olup, bu
işlemler; 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 74 üncü maddesine ve 29/6/2001 tarihli ve 4706
sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun ile 178 sayılı KHK’nin 543 sayılı KHK ile yeniden düzenlenen 13 üncü maddesine dayanılarak
Maliye Bakanlığınca hazırlanan ve 19/6/2007 tarihli ve 26557 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yürütülmektedir.
(2) Hazine taşınmazları üzerinde ön izin ve kullanma izni verilmesi ile irtifak hakkı tesis edilmesi işlemleri
aşağıda belirtilen usul ve esaslara göre yürütülecektir.
II. GENEL ESASLAR
1. Tanımlar
(1) Bu Genel Tebliğde geçen;
a) Avan Proje: Asıl projeden önce, yapılacak projeye esas olmak üzere hazırlanan taslak projeyi,
b) Bakanlık: Maliye Bakanlığını,
c) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer: Türk Medenî Kanunu ile diğer kanunlarda Devletin hüküm ve
tasarrufu altında olduğu belirtilen yerleri,
ç) Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmaz: Tapuda Hazine adına tescilli taşınmazları,
d) Hazine taşınmazı: Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki
yerleri,
e) İdare: Merkezde Maliye Bakanlığını (Millî Emlak Genel Müdürlüğü); illerde defterdarlığı (millî emlak
dairesi başkanlığı veya millî emlak müdürlüğü) ve ilçelerde malmüdürlüğünü,
f) İrtifak hakkı: Bir taşınmaz üzerinde yararlanmaya ve kullanıma rıza göstermeyi veya mülkiyete ilişkin bazı
hakların kullanılmasından vazgeçmeyi kapsayan ve diğer bir taşınmaz veya kişi lehine aynî hak olarak kurulan
yükümlülüğü,
g) Jeotermal seracılık: Örtüaltı ısıtmasında yer kabuğunun derinliklerindeki ısının oluşturduğu, sıcaklığı
sürekli olarak bölgesel atmosferin ortalama sıcaklığının üzerinde olan su, buhar ve gazların (jeotermal kaynak)
kullanıldığı seracılık yöntemini,
ğ) Kanun: 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununu,
h) Kullanma izni: Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerler üzerinde kişiler lehine İdarece verilen
izni,
ı) Organik tarım: Toprak, su, bitki, hayvan ve doğal kaynaklar kullanılarak organik ürün veya girdi üretilmesi
ya da yetiştirilmesi, üretim ve yetiştiricilikle birlikte doğal alan ve kaynaklardan ürün toplanması, hasat, kesim, işleme,
tasnif, paketleme, pazarlama ve depolama yatırımlarını,
i) Organize hayvancılık: Yatırımcılar tarafından, projeye dayalı organize hayvancılık faaliyeti kapsamında,
küçükbaş veya büyükbaş hayvan türlerinin beslenmesi, üretilmesi, geliştirilmesi ve diğer her türlü faaliyetler ile
ekonomik değere sahip hale getirilmesi amacıyla yapılacak yatırımı,
j) Ön izin: İrtifak hakkı tesis edilmeden veya kullanma izni verilmeden önce; tescil, ifraz, tevhit, terk ve
benzeri işlemlerin yapılması veya imar planının yaptırılması, değiştirilmesi ya da uygulama projelerinin hazırlanması
ve onaylatılması gibi işlemlerin yerine getirilebilmesi için İdarece verilen izni,
k) Sözleşme: İdare ile müşteri arasında düzenlenen ve imzalanan anlaşmayı,
l) Şartname: Yapılacak işlerin genel, özel, teknik ve idarî usul ve esaslarını gösteren belge veya belgeleri,
m) Teknolojik seracılık: Bitkilerin ideal yaşama, beslenme ve gelişme ortamının (ışık, nem, ısı, hava, sulama,
gübreleme vs.) sağlanmasına ve kontrol altında tutulmasına elverişli sera yapıları ile yetiştirme tekniklerinin
kullanıldığı seracılık yöntemini,
n) Uygulama projesi: Taşınmazın üzerinde yapılacak olan yapı veya tesislerin inşaatına esas olacak ayrıntıda
düzenlenen, yatırım aşamalarını ve termin planını da içeren, inşa edilecek bölümlerin biçimlerinin ve boyutlarının
uygulamaya esas teşkil edecek şekilde açık ve kesin olarak belirtildiği projeyi,
o) Yatırımcı: Hazine taşınmazları üzerinde yatırım yapacak gerçek veya tüzel kişiyi,
ö) Yönetmelik: Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliği,
ifade eder.
2. Bedel tespiti
(1) Hazine taşınmazları üzerinde verilecek kullanma izni ve tesis edilecek irtifak haklarında bedel takdiri
Yönetmeliğin 17 nci maddesi gereğince oluşturulan komisyonca Kanunun 9 uncu ve Yönetmeliğin 12 nci maddeleri
ile diğer ilgili mevzuatta yer alan kıymet takdirine ilişkin hükümlere göre yapılacaktır.
(2) İlk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli, taşınmazın emlak vergisine esas asgari metrekare birim
değerinin yüzde birinden az olmamak üzere rayiç bedel esas alınarak tespit ve takdir edilecektir.
(3) Deniz turizmi araçlarına güvenli bağlama, karaya çekme, bakım, onarım ve sosyal hizmetlerden birkaçını
veya tamamını sunan deniz turizmi tesisleri yapılmak amacıyla, kullanma izni veya irtifak hakkı verilmesi talep edilen
alanda projelendirilmiş veya mendireklerle çevrilmiş deniz yüzeyinin de bulunması hâlinde, deniz yüzeyinin kullanma
izni metrekare birim bedeli; proje sahasındaki kara parçası için tespit edilen kullanma izni veya irtifak hakkı beher
metrekare bedelinin yüzde onu esas alınmak suretiyle belirlenecektir.
(4) İlk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli, 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa
tabi ekspertiz şirketleri ile Bakanlık merkez denetim elemanlarına tespit ettirilebilir. Bu şekilde tespit ettirilen bedel,
komisyonca ayrıca karar alınmasına gerek olmaksızın tahmin edilen bedel olarak dikkate alınacaktır.
(5) Kıymet takdiri yapılırken, bu Genel Tebliğ eki “İrtifak Hakkı/Kullanma İzni İşlemine Esas Kıymet Takdir
Karar Formu (Ek-2)” kullanılacak ve bu formda; taşınmazın üzerinde varsa muhdesatın dikkate alınıp alınmadığı, fiili
kullanım olup olmadığı ve bedelin hesaplanma şekli gibi hususlara açıkça yer verilecektir.
(6) İlgili kanunları gereğince bedeli yatırımcı tarafından ödenerek kamulaştırılan ve Hazine adına tescil edilen
taşınmazların üzerinde tesis edilecek irtifak hakkı veya verilecek kullanma izinlerinden bedel alınmayacağından, bu
taşınmazlar hakkında kıymet takdiri yapılmayacaktır.
3. Şartnameler
(1) Kullanma izni ihaleleri için Yönetmelik ekinde yer alan “Kullanma İzni Şartnamesi (Ek-15)”, irtifak hakkı
ihaleleri için ise Yönetmelik ekinde yer alan “İrtifak Hakkı Şartnamesi (Ek-13)” hazırlanacaktır. Taşınmazın niteliği
dikkate alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen şartlar ise “Özel Şartlar” bölümünde gösterilecektir.
4. Geçici teminat
(1) Kullanma izni ve irtifak hakkı ihalelerinde geçici teminat miktarının belirlenmesinde 4706 sayılı Kanun
hükümlerine göre belirlenen üst sınır esas alınacaktır.
(2) Geçici teminat olarak kabul edilecek değerler aşağıda gösterilmiştir.
a) Tedavüldeki Türk Parası,
b) Mevduat veya katılım bankalarının verecekleri süresiz teminat mektupları,
c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen
belgeler (nominal bedele faiz dâhil edilerek ihraç edilmiş ise, bu işlemlerde anaparaya tekabül eden satış değerleri esas
alınır),
(3) Mevduat veya katılım bankalarınca verilen teminat mektupları dışındaki teminatlar müşteriler tarafından
ihaleden önce ilgili muhasebe birimine yatırılacak, teminat mektupları ise ihale komisyonuna verilecektir. Üzerlerine
ihale yapılan isteklilere ait teminat mektupları ihaleden sonra ilgili muhasebe birimine teslim edilecektir. Üzerlerine
ihale yapılmayan isteklilerin geçici teminatları iade edilecektir.
(4) Teminat mektuplarının Yönetmeliğin 26 ncı maddesinde öngörülen şartları taşıyıp taşımadığı komisyonca
incelenecek, mevzuata aykırı olarak düzenlenmiş teminat mektupları kabul edilmeyecektir. Üzerinde suç unsuru tespit
edilen teminat mektupları, gerekli kovuşturma yapılması için Bakanlığa intikal ettirilecektir.
(5) 4706 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesinin ikinci fıkrasında; Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca
belirlenen konvertibl dövizin, sadece taşınmaz satış ihalelerinde ve dışarıda yerleşik kişiler ile geçimini yurt dışında
temin eden Türk vatandaşlarından teminat olarak alınabileceği belirtildiğinden; kullanma izni veya irtifak hakkı
ihalelerinde konvertibl döviz teminat olarak kabul edilmeyecektir.
5. Bedel artış oranları
(1) İkinci ve müteakip yıllar ön izin, kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, cari yıl bedelinin Türkiye
İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE-bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim)
oranında artırılması suretiyle hesaplanacaktır.
6. Bakanlığa gönderilecek bilgi ve belgeler
(1) Bakanlığın izni ile sonuçlandırılması gereken kullanma izni ve irtifak hakkı taleplerinde bu Genel Tebliğ
eki “İrtifak Hakkı/Kullanma İzni İşlemi Bilgi Formu (Ek-1)” valilik (defterdarlık) görüşü ile birlikte Bakanlığa
gönderilecektir. Yatırımcılar tarafından, projeye dayalı organize hayvancılık, teknolojik veya jeotermal seracılık ile
organik tarım yatırımları amacıyla talepte bulunulmuş ise, taşınmazın talep doğrultusunda kullanılmaya uygun olup
olmadığına ilişkin Tarım İl Müdürlüğü ile diğer ilgili kamu idarelerinin yazısı eklenecektir.
7. Orman, mera, yaylak ve kışlak ile kamuya ait otlak ve çayır vasıflı taşınmazlar hakkında yapılacak
işlemler
(1) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 17 nci maddesinin üçüncü fıkrasında; ormanlık alanlar
üzerinde savunma, ulaşım, enerji, haberleşme, su, atık su, petrol, doğalgaz, altyapı ve katı atık bertaraf tesisleri,
sanatoryum, baraj, gölet ve mezarlık, Devlete ait sağlık, eğitim ve spor tesisleri yapılmak amacıyla Çevre ve Orman
Bakanlığınca bedeli karşılığında izin verilebileceği hüküm altına alınmıştır.
(2) Bu taşınmazlar hakkında Çevre ve Orman Bakanlığınca kesin izin verilmesi ve irtifak hakkı tesis
edilmesinin uygun görülerek Bakanlığa bildirilmesi halinde, kesin izin şartları esas alınarak kesin izin verilen lehine
6831 sayılı Orman Kanununun 115 inci maddesi gereğince irtifak hakkı tesis edilecektir.
(3) Mera, yaylak ve kışlak ile kamuya ait otlak ve çayır vasıflı taşınmazlar üzerinde, 25/2/1998 tarihli ve 4342
sayılı Mera Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen amaçlarda kullanılmak üzere irtifak hakkı tesisinin talep edilmesi
halinde; talep konusu taşınmazın vasfının değiştirilerek Hazine adına tescili sağlanmadan İdarece her hangi bir işlem
yapılmayacaktır.
8. İhale usulü
(1) Kullanma izni verilmesi ve irtifak hakkı tesis edilmesine ilişkin ihale işlemleri bu Genel Tebliğde yer alan
istisnalar dışında, Kanunun 17 nci maddesinde belirtilen ilanlar yapılmak suretiyle, 51 inci maddesinin (g) bendine
göre pazarlık usulüyle yapılacaktır.
(2) Ancak,
a) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca ilgili mevzuatı gereğince verilen lisansa istinaden bu Kurumca
uygun görülen taşınmazların üzerinde yatırım yapacak yatırımcılara,
b) 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun hükümlerine göre
özelleştirme kapsam ve programına alınan kurum ve kuruluşlara,
c) Projeye dayalı organize hayvancılık yatırımlarında toplam proje maliyet bedelinin en az elli milyon ABD
Doları karşılığı TL tutarında yatırım yapmayı ve yatırımın faaliyete geçmesinden itibaren en az yüz kişiye on yıl
süreyle istihdam sağlamayı taahhüt eden yatırımcıya,
ç) Teknolojik veya jeotermal seracılık ile organik tarım yatırımlarında en az on milyon ABD Doları karşılığı
TL tutarında yatırım yapmayı ve yatırımın faaliyete geçmesinden itibaren en az on kişiye on yıl süreyle istihdam
sağlamayı taahhüt eden yatırımcıya,
d) Kıyı yatırımlarında en az yüzelli milyon ABD Doları karşılığı TL tutarında yatırım yapmayı ve yatırımın
faaliyete geçmesinden itibaren en az ikiyüzelli kişiye on yıl süreyle istihdam sağlamayı taahhüt eden yatırımcıya,
e)Yatırımcı tarafından; dolgu, iskele, platform, boru hattı, dolfen, şamandıra, pompaj istasyonu gibi tesisler
yapılması amacıyla kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesisinin talep edilmesi halinde, talep konusu alanların
geri sahasında talep sahibi yatırımcının mülkiyetinde olan, yasal bir hakka istinaden fiilen kullanımında bulunan veya
bu yatırımcıya daha önce Bakanlıkça kiralanan veya kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilmiş olan Hazine
taşınmazı bulunması; bu alanların yapımı talep edilen kıyı tesisi ile plan ve proje bütünlüğü taşıyor olması ve birlikte
kullanılmasının zorunlu olduğunun tespit edilmesi durumunda talep sahibi yatırımcıya,
f) Kamu yararına çalışan derneklere ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara, vakıflarca kurulan yükseköğretim
kurumlarına, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, kendi
kuruluş kanunlarında, tüzük ve senetlerinde yer alan asli faaliyetlerinde belirtilen amaçlarda kullanılmak üzere,
Kanunun 17 nci maddesine göre ilan yapılmaksızın doğrudan kullanma izni verilebilecek veya irtifak hakkı
tesis edilebilecektir.
(3) İkinci fıkrada belirtilen koşulları taşıyan birden fazla istekli olması halinde ise; bu istekliler arasında
Kanunun 51 inci maddesinin (g) bendine göre pazarlık usulü ile yapılacak ihale sonucunda en yüksek bedeli teklif
eden yatırımcıya kullanma izni verilecek veya irtifak hakkı tesis edilecektir.
(4) Ön izin verilmesi amacıyla ayrı bir ihale yapılmayacaktır.
9. Yetki
(1) Kullanma izni verilmesine ve irtifak hakkı tesis edilmesine ilişkin ihalelerde, ihaleye çıkılmadan önce
Bakanlıktan izin alınacaktır.
(2) Ancak, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca lisans verilen tüzel kişiler lehine 20/2/2001 tarihli ve 4628
sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 15 inci, 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının
Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun 8 inci ve 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz
Piyasası Kanunun (Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılması ve Doğal Gaz Piyasası Hakkında Kanunun) 12
nci maddesi uyarınca tesis edilecek irtifak hakkı ve kullanma izinleri ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen
yatırımcılar lehine 9/1/2002 tarihli ve 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanununun (Endüstri Bölgeleri Kanunu ve
Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun) 4 üncü maddesi gereğince verilecek
kullanma izni ile tesis edilecek irtifak haklarına ilişkin işlemler Bakanlıktan izin alınmaksızın valiliklerce
(defterdarlık) sonuçlandırılacaktır.
(3) Ayrıca, yapılacak irtifak hakkı veya kullanma izni ihaleleri sonrasında; gerekli olması halinde ön izin
sözleşmeleri, ön izin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi halinde ise kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmeleri
Bakanlıktan izin alınmaksızın valiliklerce (defterdarlık) düzenlenecektir.
(4) Kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmelerinde değişiklik gerektiren işlemlerde ise Bakanlıktan izin
alınacaktır.
10. İhale onayı
(1) Kullanma izni veya irtifak hakkına ilişkin ihale komisyonu kararları Kanunun 31 inci maddesi gereğince
onbeş işgünü içinde onaylanır veya iptal edilir. Yılı merkezi yönetim bütçe kanununa ekli (İ) işaretli Cetvelde, merkez
ilçeler için tespit edilen parasal sınıra kadar olan ihaleler ita amirinin (illerde defterdarın ve yetki devredilen hallerde
milli emlak dairesi başkanının, diğer ilçeler için tespit edilen parasal sınıra kadar olan ihalelerde kaymakamın), bu
parasal sınırı aşan ihaleler ise Bakanlığın onay veya iptal kararları ile kesinleşecektir.
(2) İhalelerin onaya sunulmasına ilişkin yazılar ihale tutanağı da eklenmek suretiyle, valiliklerce (defterdarlık)
veya kaymakamlıklarca doğrudan Bakanlığa faks yoluyla bildirilecektir. Bu yazılarda;
a) Taşınmazın numarası, mahalle veya köyü, mevkii, pafta, ada ve parsel numaraları veya tarihi, cilt, sayfa ve
sıra numaraları, cinsi, yüzölçümü, varsa sokak adı ve kapı numarası, paylı ise Hazine payı,
b) Taşınmazın tahmin edilen bedeli ile teklif edilen bedellerin en yükseği,
c) İhale tarihi, ihaleye kaç kişinin katıldığı ve ihalenin kime yapıldığı,
belirtilecektir.
(3) Ayrıca, kaymakamlıklarca doğrudan Bakanlığa yazılan yazılar bilgi için dağıtımlı olarak valiliklere
(defterdarlık) de gönderilecektir.
11. Kesin teminat
(1) Müşterinin taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmesini sağlamak
amacıyla, sözleşme yapılmasından önce bir yıllık kullanma izni ve irtifak hakkı bedeli üzerinden yüzde altı oranında
kesin teminat alınacaktır.
(2) Müşterinin bu zorunluluğa uymaması halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale
bozulacak ve varsa geçici teminat Hazineye gelir kaydedilecektir.
(3) Geçici teminat olarak kabul edilen değerler kesin teminat olarak da verilebilecektir. Verilen kesin teminat,
teminat olarak kabul edilen diğer değerlerle değiştirilebilecektir.
(4) Sözleşmenin yapılmasından sonra geçici teminat iade edilecektir.
12. Sözleşme düzenlenmesi ve yer teslimi
(1) Müşteri, onaylanan ihale kararının kendisine bildirilmesini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde geçici
teminatı kesin teminata çevirerek;
a) Ön izin verilmesi gereken hallerde ön izin için Yönetmelik eki “Ön İzin Sözleşmesi (Ek-12)”,
b) İrtifak hakkı için Yönetmelik eki “İrtifak Hakkı Sözleşmesi (Ek-14)”,
c) Kullanma izni için Yönetmelik eki “Kullanma İzni Sözleşmesi (Ek-16)”,
ç) Mecra irtifak hakkı için bu Genel Tebliğ eki “Mecra İrtifak Hakkı Sözleşmesi (Ek-3)”,
d) Mecra kullanma izni için bu Genel Tebliğ eki “Mecra Kullanma İzni Sözleşmesi (Ek-4)”,
düzenleyerek İdareye vermek zorundadır. Ön izin ve kullanma izni sözleşmeleri notere tasdik ettirilecektir.
(2) Ancak, irtifak hakkı sözleşmeleri ile kamu idareleriyle yapılacak kullanma izni sözleşmeleri için noter
tasdiki aranmayacaktır.
(3) İrtifak hakkı sözleşmeleri, İdareye teslim tarihinden itibaren bir ay içerisinde tapuya tescil edilecektir.
(4) Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale
bozulacak ve varsa geçici teminat Hazineye gelir kaydedilecektir.
(5) Noterlikçe tescil edilen sözleşmenin İdareye tesliminden veya irtifak hakkının tapuya tescilinden itibaren
onbeş gün içerisinde İdare taşınmazı müşteriye mahallinde tanzim edilecek tutanakla şartnamede belirtilen sınır ve
evsafa uygun olarak teslim edecektir. Tutanakta; taşınmaz bina ise müştemilatı, değilse üzerindeki muhdesat ve dikili
şeyler değerleri itibariyle gösterilecek, teslim tutanağı ilgili memur ve hak sahibi tarafından imzalanacaktır.
(6) Noterce tasdik edilmiş ön izin ve kullanma izni sözleşmeleri ile irtifak hakkına ilişkin olarak tapuda
düzenlenen resmi senedin bir örneği onbeş gün içerisinde Bakanlığa gönderilecektir.
A. Ön izin verilmesi
(1) Kullanma izni veya irtifak hakkı ihalelerinin onayını müteakip gerekmesi halinde, fiili kullanım olmaksızın
taşınmazın tescil, ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması veya imar planının yaptırılması, değiştirilmesi ya
da uygulama projelerinin hazırlanması, onaylatılması ve ilgili kamu idarelerinden gerekli izin ve ruhsatların alınması
amacıyla, üzerinde ihale kalan yatırımcıya Yönetmelik eki “Ön İzin Sözleşmesi (Ek-12)” düzenlenmek suretiyle bir yıl
süreli ön izin verilecektir.
(2) Ön izin verilmesi gereken hallerde, ayrıca bedel takdiri yapılmayacak, ön izin bedeli, irtifak hakkı veya
kullanma izni ihalesi sonucu oluşacak bedelin yüzde yirmisi olarak belirlenecektir. Ancak, ön izin verilecek alanda
hak sahibinin fiili kullanımının olması halinde ön izin bedeli, irtifak hakkı veya kullanma izni ihale bedeli olarak
belirlenecektir.
(3) Ön izin süresi gerekli hâllerde bedeli karşılığında uzatılabilir. Ancak, ön izin süresinin toplamı dört yılı
geçemez. Sürenin uzatılması halinde ikinci ve müteakip yıl ön izin bedelleri, yeniden bedel takdiri yoluna gidilmeden
bir önceki yıl ön izin bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE - bir önceki
yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında arttırılması suretiyle belirlenecektir.
(4) Ön izin verilmesine ve süresinin uzatılmasına ilişkin işlemler valiliklerce (defterdarlık)
sonuçlandırılacaktır. Uzatılan dönem için yeniden sözleşme yapılmayacaktır.
B. Ön izin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi halinde kullanma izni ve irtifak hakkı sözleşmelerinin
düzenlenmesi
(1) Ön izin verilen yatırımcılar tarafından ön izin sözleşmesinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilerek,
kullanma izni verilmesinin veya irtifak hakkı tesisinin talep edilmesi halinde, valiliklerce (defterdarlık);
a) İmar planları veya değişikliklerinin sözleşme amacı doğrultusunda yaptırıldığının,
b) İmar planlarının ilgili kamu idaresine onaylatıldığının,
c) Bu planlara uygun olarak imar uygulamasının yapıldığının,
ç) Uygulama projelerinin imar planına uygun olarak hazırlandığı ve ilgili kamu idarelerine onaylattırıldığının,
d) İlgili kamu idarelerinden alınması gerekli diğer izinlerin alındığının,
e) Ön izin sözleşmelerinde belirtilen diğer hususların yerine getirildiğinin,
tespiti halinde; Yönetmelik eki “İrtifak Hakkı Sözleşmesinin (Ek-14)” veya “Kullanma İzni Sözleşmesinin
(Ek-16)”düzenlenmesi suretiyle Bakanlıktan izin alınmaksızın irtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni
verilecektir.
13. İrtifak hakkı ve kullanma izni süresi
(1) Hazine taşınmazları üzerinde kırkdokuz yıla kadar (organize hayvancılık için otuz yıla kadar) kullanma
izni verilecek veya irtifak hakkı tesis edilecektir.
(2) İrtifak hakkı lehtarı veya kullanma izni sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, hakkın tamamen
kullanılmasını ve işin yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun
ortaya çıkması ya da mücbir sebeplerin varlığı halinde; irtifak hakkı lehtarı veya kullanma izni sahibinin talebi üzerine
irtifak hakkı veya kullanma izni süresi kamudan kaynaklanan fiili veya hukuki imkânsızlık durumunun veya mücbir
sebeplerin ortadan kalkmasına kadar geçecek süre kadar dondurulur. Dondurulan süre için bedel alınmaz. Sürenin
yeniden işlemeye başladığı tarihte alınacak bedel, dondurulan yıl bedelinin geçen süre kadar sözleşmesinde belirtilen
oranda artırılması suretiyle tespit edilir. Ancak, dondurulan yıl için ödenmiş olan bedelin dondurulan süreye isabet
eden kısmı sözleşmesinde belirtilen oranda artırılmak suretiyle yeni tespit edilen bedelden mahsup edilir. Dondurulan
süre sözleşme süresine eklenecektir.
14. Bedellerin tahsili
A. Ön izin, kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri
(1) İlk yıl ön izin, kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, ihalenin onaylanıp müşteriye tebliğinden itibaren
onbeş gün içinde, müteakip yıl bedelleri ise, ön izin ve kullanma izni için sözleşmelerin düzenlenme tarihleri, irtifak
hakkı için ise tapuya tescil tarihi esas alınarak her yıl aynı tarihte peşin olarak ilgili muhasebe birimine yatırılacaktır.
(2) Ön izin verilen hâllerde, ilk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli; ihale bedelinin kullanma izni veya
irtifak hakkı tesis edilinceye kadar (dört yılı geçmemek üzere) geçen süre dikkate alınarak Türkiye İstatistik
Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE-bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında
arttırılması suretiyle tespit edilecek bedeldir.
(3) Kullanma izinlerinde ve irtifak hakkı tesisinde ilk yıl ihale bedeline, ikinci ve üçüncü yıllar için ise
sözleşmesine göre tespit edilecek bedele yüzde yetmiş oranında indirim uygulanmak suretiyle hesaplanarak tahsil
edilir. Ancak, kullanma izni verildiği veya irtifak hakkı tesis edildiği tarihte taşınmazın üzerinde kullanma izni veya
irtifak hakkı amacına uygun kullanımı mümkün yapı, tesis vb. muhdesatların bulunması ve esaslı nitelikte ilave
yatırım gerekmemesi halinde; kullanma izni ve irtifak hakkı bedellerinde ilk üç yıl için öngörülen yüzde yetmiş
indirim uygulanmayacaktır.
(4) Bitkisel üretimle sınırlı olmak kaydıyla üzerinde tarım veya organize hayvancılık yapılmak üzere kullanma
izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazların kullanma izni veya irtifak hakkı bedelleri; ilk yıl ihale
bedeline, ikinci ve üçüncü yıllar için ise sözleşmesine göre tespit edilecek bedele yüzde yetmiş oranında indirim
uygulanmak suretiyle, sonraki yıllar için ise sözleşmesine göre tespit edilecek bedele yüzde elli oranında indirim
uygulanmak suretiyle hesaplanarak tahsil edilir. Ancak, kullanma izni verildiği veya irtifak hakkı tesis edildiği tarihte
taşınmazın üzerinde kullanma izni veya irtifak hakkı amacına uygun kullanımı mümkün yapı, tesis vb. muhdesatların
bulunması ve esaslı nitelikte ilave yatırım gerekmemesi halinde; kullanma izni ve irtifak hakkı bedellerinde ilk üç yıl
için öngörülen yüzde yetmiş indirim uygulanmayacak ve sözleşme gereğince alınması gereken bedelin yüzde ellisinin
tahsiline devam edilecektir.
(5) 8/6/1994 tarihli ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde
Yaptırılması Hakkında Kanun, 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu ile 5346 sayılı Kanun gibi özel
düzenlemeler gereği verilen kullanma izni veya tesis edilen irtifak hakkı bedellerinde Yönetmelik hükümlerine göre
herhangi bir indirim uygulanmayacaktır.
(6) Vadesinde ödenmeyen bedellere, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanunun 51 inci maddesi gereğince belirlenen oranda gecikme zammı uygulanacaktır.
(7) İlgili kanunları gereğince bedeli yatırımcı tarafından ödenerek kamulaştırılan ve Hazine adına tescil edilen
taşınmazların üzerinde tesis edilecek irtifak hakkı veya verilecek kullanma izinlerinden bedel alınmayacaktır.
B. Hasılat payları
(1) Kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen Hazine taşınmazı üzerinde yapılacak tesisin işletmeye
geçmesinden itibaren alınacak hasılat paylarına ilişkin işlemler Yönetmeliğin 79 uncu maddesinde belirtilen usul ve
esaslara göre yürütülecektir.
(2) Buna göre,
a) Kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen Hazine taşınmazı üzerinde yapılacak tesisin bizzat hak
lehtarınca işletilmesi hâlinde, bu tesisin işletilmesinden elde edilen toplam yıllık hasılatın yüzde biri oranında pay
alınacaktır. Ancak, tarım ve hayvancılık ile sanayi ve tersane yatırımlarında bu oran binde bir olarak uygulanacaktır.
b) Kamu yararına çalışan dernekler ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara sağlık, eğitim ve spor tesisleri
yapılmak amacıyla verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak hakları ile vakıflarca kurulan yükseköğretim
kurumlarına ve 4046 sayılı Kanun hükümlerine göre gerçek ve tüzel kişilere verilen kullanma izinleri ile tesis edilen
irtifak haklarından hâsılat payı alınmayacaktır.
(3) Hak lehdarı ile varsa alt kiracıların yıllık hasılatını gösteren ve ilgili vergi dairesine yıllık beyanname
ekinde verilen gelir tabloları, 1/6/1989 tarihli 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Malî Müşavirlik ve Yeminli Malî
Müşavirlik Kanununa göre yeminli malî müşavirlere tasdik ettirilerek bir örneği İdareye verilecektir. Ödenmesi
gereken hasılat payları her yılın yıllık beyanname verme dönemini takip eden ay içinde ilgili muhasebe birimine
yatırılacaktır.
(4) Hazine taşınmazı üzerinde bulunan tesisin tamamının veya bir kısmının hak lehtarınca üçüncü kişilere
kiraya verilmesi hâlinde; hak lehtarından brüt kira üzerinden, kiracıdan/kiracılardan ise, tesisin işletilmesinden elde
edilecek toplam yıllık hasılattan hak lehtarına ödenen kira bedeli düşüldükten sonra, kalan tutar üzerinden
sözleşmesinde belirtilen oranda pay alınacaktır. Hak lehtarı ile kiracı arasında yapılan kira sözleşmesinin bir örneği
İdareye verilecektir. Kira payları, hak lehtarı ile kiracı arasında yapılan sözleşmeye göre kira bedellerinin hak lehtarına
ödenmesi gereken ayı takip eden ayın yirminci günü mesai saati bitimine kadar ilgili muhasebe birimine yatırılacaktır.
Kiracılardan alınamayan hasılat payları hak lehtarından alınacaktır.
(5) Yıllık hasılatın tespitinde; 26/12/1992 tarihli ve 21447 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 Sıra No.lu
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde yer alan "60. Brüt Satışlar" tanımı esas alınacaktır.
(6) Hak lehdarı yatırımcılar tarafından, hakka konu taşınmazların veya üzerindeki tesislerin bazı bölümlerinin
baz istasyonu, bankamatik vb. amaçlarda kullanılmak üzere üçüncü kişilere kiraya verilmesi ve sözleşmelerinde
tesislerin kiracılarından ayrıca hasılat veya kâr payı alınacağına ilişkin hüküm bulunmasına karşılık, kiracıların
kiraladıkları yerler üzerinde gösterdikleri faaliyetin niteliği gereği yıllık işletme hasılatlarının veya kârlarının tespit
edilememesi durumunda; kiracıların hak lehdarına ödediği bir yıllık kira bedelinin yüzde yirmibeşi oranında
kiracılardan ayrıca pay alınacaktır. Yıllık kira bedelinin tespit edilememesi durumunda ise; taşınmazın rayiç değeri,
üzerindeki tesisin niteliği, cari yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, varsa aynı bölgede yapılan emsal
kiralamalara ilişkin kira bedelleri vs. hususlar dikkate alınmak suretiyle valiliklerce (defterdarlık) oluşturulacak
komisyon tarafından belirlenecek kira bedeli üzerinden yüzde yirmibeş oranında kiracılardan ayrıca pay alınacaktır.
(7) Mecra amaçlı verilen kullanma izinlerinde veya irtifak hakkı tesislerinde hasılat payı alınmayacaktır.
(8) Vadesinde ödenmeyen hasılat paylarına 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi gereğince belirlenen oranda
gecikme zammı uygulanacaktır.
15. Sözleşme devri
(1) Bakanlıkça adlarına kullanma izni verilen veya lehlerine irtifak hakkı tesis edilen yatırımcılar tarafından
kullanma izninin veya irtifak hakkının üçüncü kişilere devrinin talep edilmesi halinde; varsa İdareye olan borçların
gecikme zamları ile birlikte ödenmesi, irtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmelerinde belirtilen hükümlerine
aykırılıkların İdarece verilen süre içersinde giderilmesi ve bu yatırımcılar tarafından kullanma izninden veya irtifak
hakkından dolayı İdare aleyhine açılmış davalardan tüm yargılama giderleri üstlenilerek kayıtsız ve şartsız feragat
edilmesi, buna ilişkin belge aslının İdareye ibraz edilmesi ve İdarece hazırlanacak yeni sözleşme koşullarının kabul
edilmesi kaydıyla, kullanma izninin ve irtifak hakkının üçüncü kişilere devredilmesine Bakanlıkça izin
verilebilecektir.
(2) İrtifak hakkı bağımsız ve sürekli nitelikte ise devir için Bakanlıktan izin alınmayacaktır. Bu durumda,
irtifak hakkını devralan kişilerin, bir ay içinde İdareye müracaat ederek Bakanlık tarafından günün rayicine göre
belirlenecek bedel ve yeni koşullar üzerinden yeniden sözleşme yapmaları gerekmektedir.
(3) Hak lehdarının şirket olması halinde; kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen tarihteki ortaklık
yapısına göre, daha sonra yapılacak ve şirket hisselerinin yüzde ellisinden fazlasının devri sonucunu doğuracak
işlemler sözleşmenin devri olarak kabul edilecektir.
(4) Ön izin sözleşmeleri devredilmeyecek ve ortak alınmayacaktır.
16. Sözleşmenin sona ermesi ve feshi
A. Ön izin sözleşmesi
(1) Ön izin sözleşmesi sürenin bitimiyle sona erer. Ön izin süresi içinde yükümlülüklerin ilgilinin kusuru
dışında yerine getirilmesinin mümkün olamayacağının anlaşılması hâlinde, İdareye yapılacak başvuru üzerine
sözleşme feshedilecek ve kesin teminat ile kalan süreye ilişkin ön izin bedeli iade edilecektir.
(2) Ön izin süresi içerisinde yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle irtifak hakkı tesis edilememesi
veya kullanma izni verilememesi hâlinde, kesin teminat Hazineye gelir kaydedilecektir.
(3) Ön izin sahibinin sözleşme süresi sona ermeden taahhüdünden vazgeçmesi hâlinde, İdarece sözleşme
feshedilerek kesin teminat Hazineye gelir kaydedilecek ve kalan süreye ilişkin ön izin bedeli iade edilmeyecektir.
B. İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmesi
(1) İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmeleri, sürenin bitimiyle sona erer.
(2) Adına kullanma izni verilen ya da lehine irtifak hakkı tesis edilen tarafından talep edilmesi hâlinde de
sözleşme feshedilecek ve irtifak hakkı karşılıklı olarak rızaen tapudan terkin edilecektir.
(3) Kanunun 62 nci maddesi ile Yönetmeliğin 52 ve 80 inci maddeleri gereğince; irtifak hakkı ve kullanma
izni sözleşmesi hükümlerine aykırı davranıldığının İdarece tespit edilmesi halinde, en az on gün süreli ve nedenleri
açıkça belirtilen yazılı ihtara rağmen aykırılığın devam ettiğinin tespiti durumunda, sözleşme İdarece feshedilecek ve
irtifak hakkının öncelikle rızaen tapudan terkini hak lehdarından talep edilecek, rızaen terkin sağlanamaması halinde
bu amaçla yargı yoluna başvurulacaktır.
(4) İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmelerinin ikinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen nedenlerle feshedilmesi
halinde kesin teminat Hazineye gelir kaydedilecektir. Ayrıca, Hazine taşınmazı üzerinde yapılması öngörülen
yatırımın gerçekleştirilmeyen kısmının cari yıl maliyet bedelinin yüzde üçü oranında tazminat alınacaktır.
(5) İrtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmesinin sona ermesi veya feshedilmesi hâlinde; özel hükümler saklı
kalmak kaydıyla, Hazine taşınmazı üzerindeki tüm yapı ve tesisler sağlam ve işler durumda tazminat veya bedel
ödenmeksizin Hazineye intikal edecek ve bundan dolayı adına kullanma izni verilen ya da lehine irtifak hakkı tesis
edilen yatırımcı veya üçüncü kişiler tarafından ileri sürülen hak ve tazminat talepleri kabul edilmeyecektir.
(6) Ön izin, kullanma izni ve irtifak hakkı sözleşmelerinin feshi işlemleri Bakanlıkça yapılacaktır.
17. İhaleden yasaklama
(1) Kanunun 83 üncü maddesinde belirtilen yasak fiil ve davranışlarda bulunanlar ile;
a) Üzerine ihale yapıldığı halde usulüne göre sözleşme yapmayanlar,
b) Sözleşme yapıldıktan sonra taahhüdünden vazgeçenler,
c) Mücbir sebepler dışında taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmeyenler,
hakkında bir yıla kadar ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilecektir.
(2) Yukarıda belirtilen durumlarda, tespit tarihinden (sözleşmenin feshini gerektiren durumlarda sözleşmenin
feshi tarihinden) itibaren bir ay içerisinde Bakanlığın 2005/14 Sıra Sayılı Genelge eki form doldurularak Bakanlığa
gönderilecektir.
III. ÖZELLİK ARZ EDEN İŞLEMLER
1. Turizm yatırımları
(1) 2634 sayılı Kanun ile 18/3/1986 tarihli ve 86/10497 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince Kültür ve
Turizm Bakanlığı ile Bakanlık arasında imzalanan “Turizm Alan ve Merkezleri Dışındaki Kamu Arazisinin Turizm
Yatırımlarına Tahsisi Hakkındaki Esaslar” kapsamında kalan Hazine taşınmazları ile ilgili turizm amaçlı kullanma izni
ve irtifak hakkı tesisi işlemleri hakkında, 2634 sayılı Kanun ve 21/7/2006 tarihli ve 26235 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Kamu Taşınmazlarının Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanacaktır.
2. Yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yapılacak yatırımlar
(1) 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında
Kanun hükümlerine göre, Yüksek Planlama Kurulunca yetki verilen hizmetin asli sahibi kurum ve kuruluşlar
tarafından belirlenen yatırımcıya; yap-işlet-devret sözleşmelerinde yatırım ve işletme dönemleri için belirtilen bedel
karşılığında, böyle bir bedelin belirtilmemiş olması halinde ise Yönetmeliğin 12 nci maddesine göre takdir edilecek
bedel üzerinden sözleşmelerinde belirtilen süre kadar kullanma izni verilecek veya lehine irtifak hakkı tesis
edilecektir.
(2) Sözleşmelerinde hasılat payına ilişkin bir düzenleme olmaması halinde, bu Genel Tebliğin ikinci kısmının
14 numaralı bölümünün (B) alt bölümüne göre işlem yapılacaktır.
3. 4046 sayılı Kanun kapsamındaki işlemler
(1) 4046 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinin birinci fıkrasının (B) bendinin (e) alt bendinde yer alan hükmü
uyarınca;
a) Anayasanın 43, 168 ve 169 uncu maddeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla; özelleştirme kapsam ve
programında bulunan ve yüzde elliden fazla kamu payı olan kuruluşların kullanımında bulunan Hazine taşınmazları
üzerinde Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca irtifak hakkı tesisi ve/veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi
halinde, Hazine taşınmazlarının fiili ve hukuki durumları araştırılarak herhangi bir engelin bulunmaması ve gerekli
hallerde ilgili kamu idarelerinden görüş alınmak suretiyle bedelsiz kullanma izni verilecek veya irtifak hakkı tesis
edilecektir.
b) Özelleştirme işleminin gerçekleştirilmesinden sonra kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmesinin
devredilmesi gereken hallerde irtifak hakkı veya kullanma izni, özelleştirme ihalesine ilişkin şartname veya
sözleşmede belirtilen koşullarla müşteriye bedelsiz olarak devredilecektir. Ancak, şartname veya sözleşmede aksine
hüküm var ise, bu hükme göre işlem yapılacaktır.
c) Özelleştirme kapsam ve programında olup sermayelerindeki kamu payı yüzde ellinin altında olan
kuruluşların irtifak hakkı ve kullanma izni talepleri ile özelleştirilen kuruluşları veya işletme haklarını devralan gerçek
veya tüzel kişilerin ilave alanlar için irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesi talepleri bedeli karşılığında genel
hükümlere göre değerlendirilecektir.
ç) Özelleştirme programına alınan kuruluşlar tarafından kullanılan Hazine taşınmazları üzerinde bedelsiz
kullanma izni verilirken veya irtifak hakkı tesis edilirken, kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmelerine; bu
kuruluşların özelleştirme kapsam ve programından çıkarılması durumunda kullanma izni veya irtifak hakkının
bedelliye çevrileceğine, kabul edilmemesi durumunda ise iptal edileceğine ilişkin hüküm konulacaktır.
4. Enerji yatırımları
(1) 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (d) bendinin iki numaralı alt bendinde yer alan hüküm uyarınca;
a) Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü, Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) Genel Müdürlüğü ile
elektrik dağıtımında görevlendirilen kamu tüzel kişileri tarafından yürütülen faaliyetler için Hazine taşınmazları
üzerinde irtifak hakkı veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde, lisans sahibi adına irtifak hakkı tesis
edilecek veya kullanma izni verilecektir. Bu amaçla tesis edilecek irtifak hakkı ve verilecek kullanma izinlerinden
bedel alınmayacaktır.
b) Ancak, belirtilen kuruluşların yürüttükleri hizmetlerin özelleştirilmesi halinde, işletme hakkını devralan
yatırımcı tarafından devir tarihinden itibaren yapılacak ilave yatırımlar için ihtiyaç duyulacak Hazine taşınmazları
üzerinde irtifak hakkı veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde, işletme hakkı sahibi lehine işletme
hakkının süresiyle sınırlı olmak üzere kullanma izni veya irtifak hakkı tesisi talepleri bedeli karşılığında genel
hükümlere göre değerlendirilecektir.
c) 4628 sayılı Kanun hükümleri uyarınca, enerji yatırımları için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından
lisans verilen diğer yatırımcılara lisans süresince ve Kurumca bildirilen taşınmazlar üzerinde Yönetmeliğin 12 nci
maddesine göre takdir edilecek bedel üzerinden kullanma izni verilecek veya irtifak hakkı tesis edilecektir.
(2) 5346 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde yer alan hüküm uyarınca; Elektrik Piyasası Düzenleme
Kurumunca düzenlenmiş üretim lisansına ve bu Kurumun uygun görüşüne istinaden Hazine taşınmazları üzerinde
hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji
kaynakları kullanılarak elektrik enerjisi üretim tesisi kurulması veya bu tesislere bağlantı sağlayan ulaşım yolları ile
şebeke bağlantı noktasına kadarki enerji nakil hattının kurulması amacıyla irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma
izni verilmesinin talep edilmesi halinde;
a) Yenilenebilir enerji üretimine yönelik kullanma izni ve irtifak hakkı tesisi işlemleri Enerji Piyasası
Düzenleme Kurumu tarafından verilen lisans esas alınarak lisans süresince ve bedeli karşılığında gerçekleştirilecektir.
b) Bu tesislerin 31/12/2012 tarihine kadar devreye alınması kaydıyla, yenilenebilir enerji üretim tesisleri
kurulması amacıyla tesis edilecek irtifak hakkı ve kullanma izinlerinde bedeller, sözleşmenin düzenlendiği tarihten
itibaren on yıl süreyle sözleşmesi gereği tahsil edilmesi gereken bedele yüzde seksenbeş oranında indirim uygulanarak
tahsil edilecektir.
c) Hidroelektrik üretim tesislerinin rezervuar alanında bulunan Hazinenin taşınmazları ile bedeli lisans sahibi
tarafından ödenerek kamulaştırılan ve tapuda Hazine adına tescil edilen taşınmazlar üzerinde tesis edilecek irtifak
hakkı veya verilecek kullanma izinlerinden bedel alınmayacaktır.
(3) 4646 sayılı Kanunun 12 inci maddesinin (a) ve (b) bentleri hükümleri uyarınca, Elektrik Piyasası
Düzenleme Kurumunca düzenlenmiş üretim lisansına ve bu Kurumun uygun görüşüne istinaden Hazine taşınmazları
üzerinde doğal gazın iletimi, dağıtımı, depolanması, pazarlanması amacıyla irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma
izni verilmesinin talep edilmesi halinde;
a) Yönetmeliğin 12 nci maddesine göre takdir edilecek bedel üzerinden boru hatları için kullanma izni
verilecek veya irtifak hakkı tesis edilecektir.
b) Ancak, BOTAŞ lehine doğalgaz boru hattı geçirilmek amacıyla tesis edilecek irtifak hakkı ve kullanma
izinlerinin süresi “hizmet süresi” olarak belirlenecek ve irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, boru hattının geçmesi
nedeniyle taşınmazın değerinde meydana gelen azalma dikkate alınmak suretiyle hesaplanarak bir defaya mahsus
olmak üzere tahsil edilecektir.
(4) 4737 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca endüstri bölgesi ilan edilen alan içinde
kalan Hazine taşınmazları üzerinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen yatırımcılar tarafından irtifak hakkı
tesisinin talep edilmesi halinde, Yönetmeliğin 12 nci maddesine göre takdir edilecek bedel esas alınarak doğrudan
yatırımcı lehine irtifak hakkı tesis edilecektir.
5. Projeye dayalı organize hayvancılık amacıyla yapılacak yatırımlar
(1) Yatırımcılar tarafından, projeye dayalı organize hayvancılık faaliyeti kapsamında, küçükbaş veya büyükbaş
hayvan türlerinin; beslenmesi, üretilmesi, geliştirilmesi suretiyle ekonomik değere sahip hale getirilmesi amacıyla
Hazine taşınmazları üzerinde kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesis edilmesi talepleri genel hükümlere göre
değerlendirilecektir.
(2) Hazine taşınmazları üzerinde projeye dayalı organize hayvancılık faaliyeti kapsamında kullanma izni
verilmesi veya irtifak hakkı tesis edilmesi için;
a) Yapılacak yatırımın küçükbaş hayvancılıkta bin adet, büyükbaş hayvancılıkta ise ikiyüz adet hayvan
kapasitesinden az olmaması,
b) Proje bütünlüğü içerisinde, entegre tesislerin kurulacağı alan ile bitişik ve bütünlük sağlayan alanlarda yem
bitkisi yetiştiriciliği de yapılacak ise, verilecek arazi miktarının küçükbaş hayvan başına yediyüz metrekare, büyükbaş
hayvan başına üçbinbeşyüz metrekareden fazla olmaması,
gerekir.
(3) Ön izin süresi içerisinde, taşınmaz üzerinde yapılması planlanan yatırıma ilişkin uygulama projeleri yetkili
kamu idarelerinin yanı sıra ayrıca Tarım İl Müdürlüğüne onaylattırılacaktır.
6. Teknolojik veya jeotermal seracılık ile organik tarım amaçlı yatırımlar
(1) Hazine arazilerinin teknolojik veya jeotermal seracılık ve organik tarım yatırımları amacıyla, kullanma izni
verilmesi veya irtifak hakkı tesisi talepleri genel hükümlere göre değerlendirilecektir.
(2) Üzerinde ihale kalan yatırımcı tarafından;
a) Ön izin süresi içerisinde, taşınmaz üzerinde yapılması planlanan yatırıma ilişkin uygulama projeleri yetkili
kamu idarelerinin yanı sıra ayrıca Tarım İl Müdürlüğüne onaylattırılacaktır.
b) Teknolojik veya jeotermal seracılık yatırımı yapılacak ise, kullanılacak jeotermal suya ilişkin olarak yetkili
kamu idaresinden gerekli izinler alınacaktır.
c) Organik tarım yapılacak ise; 1/12/2004 tarihli ve 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu ve 10/6/2005 tarihli ve
25841 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik
kapsamında ilgili kamu idareleri ve kuruluşlardan gerekli izinler alınacaktır.
IV. KIYI YATIRIMLARI
(1) Yatırımcılar tarafından; dolgu, mendirek, rıhtım, iskele, platform, boru hattı, dolfen, şamandıra, pompaj
istasyonu, tersane, liman gibi kıyı yapıları yapılmak amacıyla kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesisinin talep
edilmesi halinde, bu talepler genel hükümlere göre değerlendirilecektir.
(2) İhtiyaçları olan hammaddeleri getirebilmeleri ve ürettikleri ürünleri sevk edebilmeleri için tesislerinin
önlerine dolgu, iskele, platform, boru hattı, dolfen, şamandıra, pompaj istasyonu gibi kıyı yapıları yapılmak amacıyla
kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen ve plan notlarında veya işletme izinlerinde üçüncü kişilere de
hizmet verilmesi uygun görülen yerlerin üçüncü kişilere ait yüklerin yüklenmesi ve boşaltılması ile gemi
konaklamasında kullandırılması karşılığında elde edilen hâsılattan yüzde onbeş oranında pay alınacaktır.
(3) Hâsılattan yüzde onbeş oranında pay alınan yerlerde, üçüncü kişilere ait yüklerin yükleme ve boşaltılması
ile gemi konaklaması dışında gelir getirici başka faaliyetlerin de olması halinde, bu faaliyetlerden elde edilen hâsılatın
yüzde biri oranında ayrıca pay alınacaktır.
(4) Hasılat payının hesabına esas alınacak ücret, o bölgedeki kamu limanında aynı yükün yükleme veya
boşaltılması ile gemilerin konaklaması sırasında alınmakta olan ve Denizcilik Müsteşarlığınca belirlenen ücretin yüzde
yetmişbeşinden az olamaz. Her aya ait paylar, takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar ilgili muhasebe birimine
yatırılacaktır.
(5) Dolgu, iskele, platform, boru hattı, dolfen, şamandıra, pompaj istasyonu gibi tesisler yapılmak amacıyla
adına kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen hak sahiplerinin ad, unvan ve adresleri ile yükleme,
boşaltma ve gemi konaklatmaya yetkili olup olmadığı hususu bağlı oldukları gümrük idaresi ile liman başkanlığına
bildirecektir. İdareyle kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmesi yapmadan tesisleri işletenlerin bu alandaki
faaliyetleri, üçüncü kişilere yönelik hizmetler olarak kabul edilecek ve yüzde onbeş pay alınacaktır. Ayrıca, Hazine
taşınmazı üzerindeki işgalleri dolayısıyla ecrimisil takibatı yapılacak ve tahliye işlemlerine başlanacaktır.
(6) İlgili defterdarlık veya malmüdürlüğü tarafından; yetki alanları içerisinde yapılan yükleme ve boşaltma
işlemleri ile gemi konaklamasına ilişkin bilgiler ilgili gümrük idaresi ve liman başkanlıklarından her ayın yirmisine
kadar istenilecek, gelen bilgiler izin sahibinin beyanı ile karşılaştırılacak, beyan edilmeyen gelir saptandığı takdirde
genel hükümlere göre gerekli takip ve tahsilat yapılacaktır.
V. GEÇİCİ İŞLEMLER
(1) 14/3/2009 tarihli ve 27169 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hazine Taşınmazlarının
İdaresi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin geçici 5 inci maddesinin yürürlüğe girdiği
14/3/2009 tarihinden önce verilen ve bu tarih itibariyle sözleşmesinde taahhüt edilen;
-Yatırım süresi bitmeyen ve yatırımı da tamamlanmayan,
-Yatırım süresi biten ancak yatırımı henüz tamamlanmadığı için ek yatırım süresi talebi Bakanlık tarafından
uygun görülen,
irtifak hakkı ve kullanma izinlerinde hak lehtarının talep etmesi halinde, yatırımın tamamlanma zamanı
dikkate alınmaksızın iki yıl süreyle sözleşmelerine göre tespit edilecek bedel yüzde elli indirimli tahsil edilecektir.
(2) Buna göre,
a) Sözleşmelerinde bedellerin ödeme tarihinin bu Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği 14/3/2009
tarihinden önce olması halinde; bu dönem bedeli ödeme tarihinden itibaren sözleşmesinde belirtilen oranda
artırıldıktan sonra yüzde elli indirim uygulanmak suretiyle tahsil edilecektir. Bir sonraki yıl bedeli de yine
sözleşmesinde belirtilen oranda artırıldıktan sonra yüzde elli indirimli tahsil edilecektir.
b) Sözleşmelerinde bedellerin ödeme tarihinin bu Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği 14/3/2009 tarihi
ile başvurunun yapıldığı tarih arasında bir döneme isabet etmesi ve bu bedelin de ödenmiş olması halinde; ödenen
bedelden yüzde elli indirim yapılacak, kalan tutar yatırımcıya iade edilecektir. Bir sonraki yıl bedeli de yine
sözleşmesinde belirtilen oranda artırıldıktan sonra yüzde elli indirimli tahsil edilecektir.
c) Sözleşmelerinde bedellerin ödeme tarihinin bu Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği 14/3/2009 tarihi
ile başvurunun yapıldığı tarih arasında bir döneme isabet etmesi ve bu bedelin de ödenmemiş olması halinde;
ödenmesi gereken bedele indirim uygulanarak bulunacak tutar için gecikme zammı tahakkuk ettirilecek, indirimli
bedel gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecektir. Bir sonraki yıl bedeli de yine sözleşmesinde belirtilen oranda
artırıldıktan sonra yüzde elli indirimli tahsil edilecektir.
ç) Sözleşmelerinde bedellerin ödeme tarihinin bu Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği 14/3/2009
tarihinden ve başvuru tarihinden sonra olması halinde; başvurudan sonraki ilk dönem bedeline indirim uygulanacaktır.
Bir sonraki yıl bedeli de yine sözleşmesinde belirtilen oranda artırıldıktan sonra yüzde elli indirimli tahsil edilecektir.
d) Bu indirim iki yıl için uygulanacak, sonraki yıllara ilişkin bedellerin ise, sözleşmesinde belirtilen oranda
artırılarak tahsiline devam edilecektir.
(3) 14/3/2009 tarihi itibariyle yatırım süresi dolmuş ve yatırım tamamlanmış ise, bu yatırımlara ilişkin indirim
talepleri karşılanmayacaktır.
(4) Süre uzatımı dışında kalan indirim uygulamasına ilişkin yukarıda belirtilen işlemler valiliklerce
(defterdarlıklar) sonuçlandırılacaktır.
VI. DİĞER İŞLEMLER
(1) 14/10/2008 tarihli ve 27024 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 319 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği
uyarınca başlanılmış olan idari işlemlere devam edilecektir.
(2) Tereddüt edilen konularda Bakanlıktan görüş alınacaktır.
VII. YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN GENEL TEBLİĞLER
1) 1/6/1990 tarihli ve 19372 sayılı 165 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği,
2) 27/9/2002 tarihli ve 34706 sayılı 263 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği,
3) 20/8/2005 tarihli ve 25912 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 301 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği,
4) 23/6/2006 tarihli ve 26207 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 306 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği,
5) 15/2/2007 tarihli ve 26435 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 310 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği,
6) 3/5/2007 tarihli ve 26511 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hazine Arazilerinin Teknolojik veya
Jeotermal Seracılık ve Organik Tarım Yatırımlarına Tahsisinde Uygulanacak Esas ve Usullere İlişkin Tebliğ,
yürürlükten kaldırılmıştır.
Tebliğ olunur.
Ek-1
İRTİFAK HAKKI/KULLANMA İZNİ İŞLEMİ BİLGİ FORMU
Tarih : .…. /….. / …....
TAŞINMAZIN
İli Pafta/Cilt No
İlçesi Ada/Sayfa No
Mahallesi/Köyü Parsel/Sıra No
Caddesi/Sokağı Yüzölçümü
Yöresi Hazine Payı
Taşınmaz Numarası
TAŞINMAZA AİT BİLGİLER
1- 189, 775, 2510, 2634, 2863, 2873, 2924, 3083, 4342,
6831 ve 7269 sayılı Kanunlar ile 383 sayılı KHK
kapsamında kalıp kalmadığı
2- İmar planı içinde ise; hangi ölçekte, hangi tür plân içinde
olduğu ve plânda ne kadarının hangi amaca ayrıldığı
3- Belediye ve belediye mücavir alan sınırlarının içinde
olup olmadığı
4- Kıyı veya sahil şeridi tanımına giren yerlerden olup
olmadığı
5- Tahsisli veya bir kamu hizmeti ya da Bakanlık için
gerekli olup olmadığı
6- Taşınmazla ilgili olarak Bakanlıkla yazışma yapılmış ise
tarih ve sayısı
7- Talep konusu alanların önünde ve arkasında bitişiğinde
talep sahibi yatırımcının mülkiyetinde, yasal bir hakka
istinaden fiilen kullanımında veya bu yatırımcıya daha önce
Bakanlığımızca kiralanan veya kullanma izni verilen veya
irtifak hakkı tesis edilen Hazine taşınmazı bulunması
halinde, bu alanların talep edilen alan ile plan ve proje
bütünlüğü taşıyıp taşımadığına, birlikte kullanılmasında
zorunluluk bulunup bulunmadığına veya talebe ilişkin
valilik (defterdarlık) veya kaymakamlık (malmüdürlüğü)
görüşü.
TAŞINMAZA AİT BELGELER
(Yazı Ekinde Gönderilenlerin Karşısına (X) İşareti
Konulacak)
1- Tapu kayıt örneği
2- İmar planı içinde ise, parselin işaretli olduğu imar planı
örneği, imar planı yoksa parselin işaretli olduğu kadastral
pafta örneği (kıyıya sınır olan taşınmazlarda varsa kıyı
kenar çizgisi de işaretlenecektir.)
3- İşgal ve kullanım durumu ile muhdesat ve benzeri fiilî
durumları konusunda bilgiler ihtiva eden tespit tutanağı
4- Tahmini kullanma izni/irtifak hakkı bedeline ait kıymet
takdir kararı
5-Taşınmazın MEOP üzerinden irtifak hakkı programına
gerekli veri girişinin yapılıp yapılmadığına dair ilgili
program özet rapor çıktısı
ONAY
Ek-2
İRTİFAK HAKKI/KULLANMA İZNİ İŞLEMİNE ESAS KIYMET
TAKDİR KARAR FORMU
Dosya No: Karar Tarihi ….. / ..… / ….…
TAŞINMAZIN
İli Yüzölçümü (m²)
İlçesi Hazine Payı
Mahallesi/Köyü Tapu Tarihi
Caddesi/Sokağı Pafta /Cilt No
Yöresi Ada /Sayfa No
Cinsi Parsel /Sıra No
İl/İlçe Merkezine Uzaklığı (M)
Kıyıya Uzaklığı (M)
İmar Planında Ayrıldığı Amaç
Plandaki Yapılaşma Şartları Taks : Kaks : H :
Belediye Hizmetlerinden Yararlanıp Yararlanmadığı E ( ), H ( )
Yol ( ), Su ( ), Elektrik ( ), Toplu Taşıma ( ), Kanalizasyon ( )
Müstakil Kullanımın Mümkün Olup Olmadığı
Varsa Muhdesatın Niteliği
Muhdesatın Kime Ait Olduğu
Varsa İşgalcisi
Kullanım Şekli
Emsal Teşkil Edecek İrtifak Hakkı, Kullanma İzni,
Kamulaştırma veya Satış Bedeli
Tahsil Edilen Ecrimisil Tutarı ve Dönemleri
Beyan Yılı Emlak Vergisi Asgari m² Birim
Değeri
Cari Yıl Emlak Vergisi Asgari m² Birim Değeri
2886 Sayılı Devlet İhale Kanununun 9 uncu Maddesine Göre Bildirilen Birim İrtifak/Kullanma İzni
Bedelleri
Belediye Ticaret Odası Ziraat Odası Bilirkişi
……………………-
TL
……………………..-
TL
………………….-
TL
……………………..-TL
Önceki İhalede Önerilen En Yüksek Bedel ……………………..-TL
Taşınmazın Değerini Etkileyebilecek Diğer Hususlar
Komisyonumuzca yukarıda belirtilen hususlar gözönünde bulundurularak yapılan değerlendirme
sonucunda; taşınmazın günün alım satım rayiçlerine göre m²'sinin .......................... .-TL’den x
....................... m²= ..............................TL + muhdesatın …......................... -TL olmak üzere toplam
.................................. (.............................................).-TL tahmini kullanma izni/irtifak hakkı bedeli takdirine
oybirliği ile karar verilmiştir
KOMİSYON BAŞKANI ÜYE ÜYE
Ek-3
MECRA İRTİFAK HAKKI SÖZLEŞMESİ
MADDE 1-
Mecra irtifak hakkı kurulan taşınmazın :
İli :
İlçesi :
Mahalle/Köyü :
Mevkii :
Pafta No / Cilt No :
Ada No / Sayfa No :
Parsel No / Sıra No :
Yüzölçümü :
Hazine Payı :
Mecra İrtifak Hakkı Tesis Edilecek Kısmı :
Cinsi :
Tapudaki Şerhler :
Sınırları :
Niteliği : (Taşınmazın cinsine göre, bina ise müştemilatı, değilse
üzerindeki muhdesat ve dikili şeyler yazılacaktır.)
MADDE 2- MECRA İRTİFAK HAKKININ SÜRESİ, BAŞLAMA VE BİTİŞ TARİHİ
Birinci maddede nitelikleri belirtilen taşınmazın üzerinde aşağıdaki koşullarla mecra irtifak hakkı
kurulmuştur.
Hakkın süresi: …… (……) yıldır.
Bu hak tapuya tescil tarihinde başlayacaktır.
MADDE 3- HAK SAHİBİ VE ADRESİ
...................................................................................................................................................
Adres değişiklikleri, İdareye bildirilecektir. Aksi hâlde, her türlü tebligatta bu adres geçerli olarak kabul
edilecektir.
MADDE 4- MECRA İRTİFAK HAKKININ AMACI VE TAŞINMAZIN KULLANIM ŞEKLİ
Birinci maddede belirtilen taşınmazın üzerinde, …………………................................ amacıyla mecra irtifak
hakkı kurulmuş olup, bu taşınmazın üzerinde …………………………………………………. yapılacaktır.
Mecra irtifak hakkı süresince, İdarece izin verilmedikçe, hak lehtarı mecra irtifak hakkının ve taşınmazın
kullanım amacını değiştiremez ve amaç dışı kullanamaz, mecra irtifak hakkı kurulan alanın sınırlarını genişletemez ve
değiştiremez.
MADDE 5- MECRA İRTİFAK HAKKI BEDELİ
Taşınmazın ilk yıl mecra irtifak hakkı bedeli, ihale bedeli olan ……………-TL üzerinden, 2 nci ve daha
sonraki yıllar mecra irtifak hakkı bedelleri ise Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksinde
(ÜFE) meydana gelen artış oranının (bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim oranı) bir önceki yıl kullanım
bedeli ile çarpımı suretiyle bulunacak miktarın önceki yıl kullanım bedellerine ilavesi suretiyle arttırılarak tahsil
edilecektir.
İlk yıl mecra irtifak hakkı bedeli, ihalenin onaylanmasına ilişkin kararın müşteriye tebliğ tarihinden itibaren
on beş gün içinde peşin olarak ödenir. Müteakip yıllar mecra irtifak hakkı bedelleri ise, sözleşmede belirtilen tarihte
peşin olarak ödenir.
Vadesinde ödenmeyen mecra irtifak hakkı bedelleri ve diğer alacaklara 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen oranda gecikme zammı
uygulanır.
Mecra irtifak hakkı bedelinin iki yıl üst üste süresi içinde yatırılmaması halinde mecra irtifak hakkı iptal
edilir.
MADDE 6- PLAN VE PROJEYE UYGUNLUK
Mecra irtifak hakkı konusu taşınmaz üzerinde inşa edilecek …………. hak lehtarı tarafından plan ve
projesine uygun olarak yaptırılacaktır.
Mecra irtifak hakkı kurulan alan sınırları dışında kalan; Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu
altındaki yerlerde inşaat yapılmayacak, arazi veya doğanın görünüşü ve doğal yapısı değiştirilmeyecektir.
MADDE 7- ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
Hak lehdarı, mecra irtifak hakkına konu edilen yerin değerini düşürmeyecek, özelliğini, verim gücünü
bozmayacak önlemleri almak, tedbirsizlik, dikkatsizlik, ihmal, kusur gibi nedenlerle meydana gelecek zarar ve ziyanı
ödemek zorundadır.
MADDE 8- ÇEVRE VE KIYININ KORUNMASI VE KULLANILMASI
Mecra irtifak hakkı kurulan taşınmazın kullanılması sırasında çevre ve deniz kirliliğinin önlenmesi ile
ormanların korunması için gereken önlemler alınacak ve bu konudaki mevzuata titizlikle uyulacaktır.
Üzerinde mecra irtifak hakkı kurulan taşınmazın çevresindeki Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler
(özellikle kıyılar ve kumsallar) kamunun kullanımına açık tutulacaktır.
MADDE 9- VERGİ, RESİM, HARÇ, PRİM VE BENZERİ MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER
Mecra irtifak hakkının tapuya tescili, devri ve terkini, yapı ve tesislerin inşası ve kullanımı için Maliye
Bakanlığı, mahalli idareler ve benzeri kuruluşlara ödenmesi gereken her türlü vergi, resim, harç, prim ve benzeri
yükümlülükler hak lehtarı tarafından karşılanacaktır.
MADDE 10- ALTYAPI GİDERLERİNE KATILMA
Mecra irtifak hakkına konu taşınmazın bulunduğu alanlarda ilgili kamu idarelerince yürütülecek hizmetler
karşılığı talep edilecek katılma payları ile varsa bu hizmetlerin görülmesi amacıyla kurulmuş birliklerce yürütülecek
hizmetler karşılığında bu birliklerce talep edilecek katılma payları hak lehtarınca ödenecektir.
MADDE 11- DEVİR
Mecra irtifak hakkı, İdarenin izni ve günün rayicine göre idarece belirlenecek bedel üzerinden yeniden
sözleşme düzenlenmesi kaydıyla devredilebilir.
MADDE 12- MECRA İRTİFAK HAKKININ SONA ERMESİ VE İPTALİ
Mecra irtifak hakkı, sürenin bitimi ile sona erer. Ayrıca, sözleşme hükümlerine aykırı davranılması,
taşınmazın sözleşmede öngörülen amaç dışında kullanılması veya hak lehtarı tarafından talep edilmesi hâlinde, mecra
irtifak hakkı İdarece iptal edilir. Bu durumda, alınan teminatlar Hazineye gelir kaydedilir. -
Mecra irtifak hakkının sona ermesi veya iptali hâlinde, diğer kanunlardaki özel hükümler saklı kalmak
kaydıyla, Hazine taşınmazı üzerindeki varsa tüm yapı ve tesisler sağlam ve işler durumda tazminat veya bedel
ödenmeksizin Hazineye intikal eder ve bundan dolayı hak lehtarı veya üçüncü kişilerce herhangi bir hak ve talepte
bulunulamaz.
Mecra irtifak hakkı süresi sona ermeden hak lehtarının faaliyetini durdurması veya mecra irtifak hakkı
sözleşmesinin iptaline neden olması hâlinde, iptal tarihine kadar olan mecra irtifak hakkı bedeli tahsil edilir. Ayrıca,
Hazine taşınmazı üzerinde yapılması öngörülen yatırımın gerçekleştirilmeyen kısmının cari yıl maliyet bedelinin
yüzde üçü oranında tazminat alınır.
Ancak, bu hakka konu taşınmazın kullanılmasını kısmen veya tamamen ortadan kaldıran mücbir sebebin,
hak lehtarının kusur veya şahsından kaynaklanmaması hâlinde, mecra irtifak hakkı tazminat alınmaksızın karşılıklı
olarak iptal edilir ve iptal tarihinden sonraki döneme ait bedeller iade edilir.
MADDE 13- TAHLİYE
Hak lehtarı, hak süresi sonunda veya bu sözleşmede belirtilen veya belirtilmeyen diğer nedenlerden dolayı
hakkın son bulması halinde, İdarece yapılacak tebligattan itibaren on beş gün içinde taşınmazı tahliye etmez ve bu
sözleşmede yazılı şartlarla tüm yapı ve tesisleri Hazineye teslim etmez ise, 5 nci maddeye göre alınacak bedellere
ilave olarak her geçen gün için ilgili yıl mecra irtifak hakkı bedelinin yüzde biri kadar ceza ödemek zorundadır. Ceza
ödenmesi taşınmazın kullanılması ve tahliyenin geciktirilmesi nedeni sayılamaz.
MADDE 14- SORUMLULUK
Hak lehtarı hakkın tapuya tescil edildiği tarihten itibaren taşınmazın Hazineye fiilen teslim edileceği güne
kadar çevreye verebileceği her türlü zarar ve ziyandan (kaza dahi olsa) idari, mali ve cezai açıdan sorumludur.
MADDE 15- SÜRE UZATIMI
Hak lehtarı, mecra irtifak hakkı süresinin uzatılması talebinde bulunamaz.
Ancak;
1- Tabii afetler (yangın, deprem, su baskını ve benzeri.),
2- Ülkede genel veya işin yapıldığı yerde kısmi seferberlik ilanı,
3- Genel grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi,
4- Bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması,
5- Hak sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, fakat hakkın tamamen kullanılmasını ve işin
yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun ortaya çıkması,
hallerinde kamudan kaynaklanan fiili veya hukukî imkânsızlık durumunun veya mücbir sebeplerin ortadan
kalkmasına kadar geçecek süre kadar, mecra irtifak hakkı süresinin dondurulması suretiyle uzatımı talebinde
bulunulabilir.
Hak sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, hakkın tamamen kullanılmasını ve işin yürütülmesini
en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun ortaya çıkması ya da mücbir sebeplerin
varlığı halinde, hak sahibinin talebi üzerine mecra irtifak hakkı süresi kamudan kaynaklanan fiili veya hukuki
imkânsızlık durumunun veya mücbir sebeplerin ortadan kalkmasına kadar geçecek süre kadar dondurulur. Dondurulan
süre için bedel alınmaz. Sürenin yeniden işlemeye başladığı tarihte alınacak bedel, dondurulan yıl bedelinin geçen süre
kadar sözleşmesinde belirtilen oranda artırılması suretiyle tespit edilir. Ancak, dondurulan yıl için ödenmiş olan
bedelin dondurulan süreye isabet eden kısmı sözleşmesinde belirtilen oranda artırılmak suretiyle yeni tespit edilen
bedelden mahsup edilir. Dondurulan süre sözleşme süresine eklenir.
MADDE 16- UYGULANACAK HÜKÜMLER
Bu sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile Hazine
Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümleri ile diğer mevzuat hükümleri uygulanır.
MADDE 17- DAVALARLA İLGİLİ YAPILACAK İŞLEMLER
Mecra irtifak hakkı ile ilgili olarak açılmış ya da açılacak her türlü davaya ilişkin husumeti hak lehtarı
karşılayacak, açılan davaları öğrendiği tarihten itibaren on beş gün içinde yazılı olarak İdareye bildirilecektir.
Bildirilmemesinden dolayı Hazine aleyhine doğabilecek her türlü zarar ziyandan hak lehtarı Hazineye karşı sorumlu
olacaktır. Davaya Hazine temsilcisi katılsın katılmasın dava Hazine veya hak lehtarı aleyhine sonuçlanacak olursa hak
lehtarı Hazineden uğradığı veya uğrayacağı zarar ziyana ve kar kaybına karşı herhangi bir tazminat, hak, bedel ve
benzeri bir şey istemeyecektir.
Ayrıca, üzerinde mecra irtifak hakkı tesis edilen taşınmazla ilgili olarak hak lehtarı aleyhine açılacak her
türlü dava, hak lehtarı tarafından 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri
uyarınca on beş gün içinde Hazineye ihbar edilecektir.
MADDE 18- İHTİLAFLARIN ÇÖZÜM YERİ
İhtilafların çözüm yeri ............................ icra daireleri ve mahkemelerdir.
TARAFLAR
HAZİNE TEMSİLCİSİ MECRA İRTİFAK HAKKI LEHTARI
Ek-4
MECRA KULLANMA İZNİ SÖZLEŞMESİ
MADDE 1-
Mecra kullanma izni verilen taşınmazın / alanın :
İli :
İlçesi :
Mahalle/Köyü :
Mevkii :
Yüzölçümü :
Cinsi :
Sınırları :
Niteliği : (Taşınmazın/Alanın cinsine göre, bina ise müştemilatı, değilse üzerindeki muhdesat
ve dikili şeyler yazılacaktır)
MADDE 2- MECRA KULLANMA İZNİNİN SÜRESİ, BAŞLAMA VE BİTİŞ TARİHİ
Birinci maddede nitelikleri belirtilen taşınmazın / alanın üzerinde aşağıdaki koşullarla mecra kullanma izni
verilmiştir.
Kullanma izninin süresi: …… (……) yıldır.
İzin süresi, sözleşmenin düzenlendiği tarihte başlayacaktır.
MADDE 3- HAK SAHİBİ VE ADRESİ
..................................................................................................................................................
Adres değişiklikleri, İdareye bildirilecektir. Aksi hâlde, her türlü tebligatta bu adres geçerli olarak kabul
edilecektir.
MADDE 4- MECRA KULLANMA İZNİNİN AMACI VE TAŞINMAZIN/ALANIN KULLANIM
ŞEKLİ
Birinci maddede belirtilen taşınmazın/alanın üzerinde, …………………................................ amacıyla mecra
kullanma izni verilmiş olup, bu taşınmazın/alanın üzerinde ………………………………………………….
yapılacaktır.
Mecra kullanma izni süresince, İdarece izin verilmedikçe, izin sahibi mecra kullanma izninin ve
taşınmazın/alanın kullanım amacını değiştiremez ve amaç dışı kullanamaz, mecra kullanma izni verilen alanın
sınırlarını genişletemez ve değiştiremez.
MADDE 5- MECRA KULLANMA İZNİ BEDELİ
Taşınmazın/alanın ilk yıl mecra kullanma izni bedeli, ihale bedeli olan ……………-TL üzerinden, 2 nci ve
daha sonraki yıllar mecra kullanma izni bedelleri ise Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları
Endeksinde (ÜFE) meydana gelen artış oranının (bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim oranı) bir önceki yıl
kullanım bedeli ile çarpımı suretiyle bulunacak miktarın önceki yıl kullanım bedellerine ilavesi suretiyle arttırılarak
tahsil edilecektir.
İlk yıl mecra kullanma izni bedeli, ihalenin onaylanmasına ilişkin kararın müşteriye tebliğ tarihinden itibaren
on beş gün içinde peşin olarak ödenir. Müteakip yıllar mecra kullanma izni bedelleri ise, sözleşmede belirtilen tarihte
peşin olarak ödenir.
Vadesinde ödenmeyen mecra kullanma izni bedelleri ve diğer alacaklara 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen oranda gecikme zammı
uygulanır.
Mecra kullanma izni bedelinin iki yıl üst üste süresi içinde yatırılmaması halinde mecra kullanma izni
sözleşmesi feshedilir.
MADDE 6- PLAN VE PROJEYE UYGUNLUK
Mecra kullanma izni konusu taşınmaz/alan üzerinde inşa edilecek …………. izin sahibi tarafından plan ve
projesine uygun olarak yaptırılacaktır.
Mecra kullanma izni verilen alan sınırları dışında kalan; Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu
altındaki yerlerde inşaat yapılmayacak, arazi veya doğanın görünüşü ve doğal yapısı değiştirilmeyecektir.
MADDE 7- ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
İzin sahibi, mecra kullanma iznine konu edilen yerin değerini düşürmeyecek, özelliğini, verim gücünü
bozmayacak önlemleri almak, tedbirsizlik, dikkatsizlik, ihmal, kusur gibi nedenlerle meydana gelecek zarar ve ziyanı
ödemek zorundadır.
MADDE 8- ÇEVRE VE KIYININ KORUNMASI VE KULLANILMASI
Mecra kullanma izni verilen taşınmazın/alanın kullanılması sırasında çevre ve deniz kirliliğinin önlenmesi
ile ormanların korunması için gereken önlemler alınacak ve bu konudaki mevzuata titizlikle uyulacaktır.
Üzerinde mecra kullanma izni verilen taşınmazın/alanın çevresindeki Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki
yerler (özellikle kıyılar ve kumsallar) kamunun kullanımına açık tutulacaktır.
MADDE 9- VERGİ, RESİM, HARÇ, PRİM VE BENZERİ MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER
Mecra kullanma izni sözleşmesinin yapılması, notere tasdik ve tescili, yapı ve tesislerin inşası ve kullanımı
için Maliye Bakanlığı, mahalli idareler ve benzeri kuruluşlara ödenmesi gereken her türlü vergi, resim, harç, prim ve
benzeri yükümlülükler izin sahibi tarafından karşılanacaktır.
MADDE 10- ALTYAPI GİDERLERİNE KATILMA
Mecra kullanma iznine konu taşınmazın/alanın bulunduğu alanlarda ilgili kamu idarelerince yürütülecek
hizmetler karşılığı talep edilecek katılma payları ile varsa bu hizmetlerin görülmesi amacıyla kurulmuş birliklerce
yürütülecek hizmetler karşılığında bu birliklerce talep edilecek katılma payları izin sahibince ödenecektir.
MADDE 11- DEVİR
Mecra kullanma izni, İdarenin izni ve günün rayicine göre İdarece belirlenecek bedel üzerinden yeniden
sözleşme düzenlenmesi kaydıyla devredilebilir.
MADDE 12- MECRA KULLANMA İZNİNİN SONA ERMESİ VE FESHİ
Mecra kullanma izni, sürenin bitimi ile sona erer. Ayrıca, sözleşme hükümlerine aykırı davranılması,
taşınmazın sözleşmede öngörülen amaç dışında kullanılması veya izin sahibi tarafından talep edilmesi hâlinde, mecra
kullanma izni sözleşmesi İdarece feshedilir. Bu durumda, alınan teminatlar Hazineye gelir kaydedilir.
Mecra kullanma izni sözleşmesinin sona ermesi veya feshi hâlinde, diğer kanunlardaki özel hükümler saklı
kalmak kaydıyla, kullanma izni verilen taşınmaz/alan üzerindeki tüm yapı ve tesisler sağlam ve işler durumda
tazminat veya bedel ödenmeksizin Hazineye intikal eder ve bundan dolayı izin sahibi veya üçüncü kişilerce herhangi
bir hak ve talepte bulunulamaz.
Mecra kullanma izni sözleşmesinin süresi sona ermeden izin sahibinin faaliyetini durdurması veya mecra
kullanma izni sözleşmesinin feshine neden olması hâlinde, fesih tarihine kadar olan mecra kullanma izni bedeli tahsil
edilir. Ayrıca, kullanma izni verilen taşınmaz/alan üzerinde yapılması öngörülen yatırımın gerçekleştirilmeyen
kısmının cari yıl maliyet bedelinin yüzde üçü oranında tazminat alınır.
Ancak, bu izne konu taşınmazın/alanın kullanılmasını kısmen veya tamamen ortadan kaldıran mücbir
sebebin, izin sahibinin kusur veya şahsından kaynaklanmaması hâlinde, mecra kullanma izni tazminat alınmaksızın
karşılıklı olarak feshedilir ve fesih tarihinden sonraki döneme ait bedeller iade edilir.
MADDE 13- TAHLİYE
İzin sahibi, izin süresi sonunda veya bu sözleşmede belirtilen veya belirtilmeyen diğer nedenlerden dolayı
hakkın son bulması halinde, İdarece yapılacak tebligattan itibaren on beş gün içinde taşınmazı/alanı tahliye etmez ve
bu sözleşmede yazılı şartlarla tüm yapı ve tesisleri Hazineye teslim etmez ise, 5 nci maddeye göre alınacak bedellere
ilave olarak her geçen gün için ilgili yıl mecra kullanma izni bedelinin yüzde biri kadar ceza ödemek zorundadır. Ceza
ödenmesi taşınmazın/alanın kullanılması ve tahliyenin geciktirilmesi nedeni sayılamaz.
MADDE 14- SORUMLULUK
İzin sahibi kullanma izni sözleşmesinin düzenlendiği tarihten itibaren taşınmazın/alanın Hazineye fiilen
teslim edileceği güne kadar çevreye verebileceği her türlü zarar ve ziyandan (kaza dahi olsa) idari, mali ve cezai
açıdan sorumludur.
MADDE 15- SÜRE UZATIMI
İzin sahibi, mecra kullanma izni sözleşmesi süresinin uzatılması talebinde bulunamaz.
Ancak;
1 - Tabii afetler (yangın, deprem, su baskını ve benzeri.),
2 - Ülkede genel veya işin yapıldığı yerde kısmi seferberlik ilanı,
3 - Genel grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi,
4 - Bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması,
5 – Mecra kullanma izni sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, fakat hakkın tamamen
kullanılmasını ve işin yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun
ortaya çıkması,
hallerinde kamudan kaynaklanan fiili veya hukukî imkânsızlık durumunun veya mücbir sebeplerin ortadan
kalkmasına kadar geçecek süre kadar, mecra kullanma izni süresinin dondurulması suretiyle uzatımı talebinde
bulunulabilir.
Mecra kullanma izni sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, hakkın tamamen kullanılmasını ve işin
yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun ortaya çıkması ya da
mücbir sebeplerin varlığı halinde, mecra kullanma izni sahibinin talebi üzerine mecra kullanma izni süresi kamudan
kaynaklanan fiili veya hukuki imkânsızlık durumunun veya mücbir sebeplerin ortadan kalkmasına kadar geçecek süre
kadar dondurulur. Dondurulan süre için bedel alınmaz. Sürenin yeniden işlemeye başladığı tarihte alınacak bedel,
dondurulan yıl bedelinin geçen süre kadar sözleşmesinde belirtilen oranda artırılması suretiyle tespit edilir. Ancak,
dondurulan yıl için ödenmiş olan bedelin dondurulan süreye isabet eden kısmı sözleşmesinde belirtilen oranda
artırılmak suretiyle yeni tespit edilen bedelden mahsup edilir. Dondurulan süre sözleşme süresine eklenir.
MADDE 16- UYGULANACAK HÜKÜMLER
Bu sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile Hazine
Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümleri ile diğer mevzuat hükümleri uygulanır.
MADDE 17- DAVALARLA İLGİLİ YAPILACAK İŞLEMLER
Mecra kullanma izni ile ilgili olarak açılmış ya da açılacak her türlü davaya ilişkin husumeti izin sahibi
karşılayacak, açılan davaları öğrendiği tarihten itibaren on beş gün içinde yazılı olarak İdareye bildirilecektir.
Bildirilmemesinden dolayı Hazine aleyhine doğabilecek her türlü zarar ziyandan izin sahibi Hazineye karşı sorumlu
olacaktır. Davaya Hazine temsilcisi katılsın katılmasın dava Hazine veya izin sahibi aleyhine sonuçlanacak olursa izin
sahibi Hazineden uğradığı veya uğrayacağı zarar ziyana ve kar kaybına karşı herhangi bir tazminat, hak, bedel ve
benzeri bir şey istemeyecektir.
Ayrıca, mecra kullanma iznine konu taşınmaz/alan ile ilgili olarak izin sahibi aleyhine açılacak her türlü
dava izin sahibi tarafından 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uyarınca
on beş gün içinde Hazineye ihbar edilecektir.
MADDE 18- İHTİLAFLARIN ÇÖZÜM YERİ
İhtilafların çözüm yeri ............................ icra daireleri ve mahkemelerdir.
TARAFLAR
HAZİNE TEMSİLCİSİ MECRA KULLANMA İZNİ SAHİBİ
TEBLİĞ
Maliye Bakanlığından:
MİLLİ EMLAK GENEL TEBLİĞİ
(SIRA NO: 324)
I. GİRİŞ
(1) Hazine taşınmazları üzerinde kullanma izni verilmesi ile irtifak hakkı tesis edilmesi görev ve yetkisi,
13/12/1983 tarihli ve 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin
543 sayılı KHK ile yeniden düzenlenen 13 üncü maddesinin (b) bendine göre Maliye Bakanlığına ait olup, bu
işlemler; 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 74 üncü maddesine ve 29/6/2001 tarihli ve 4706
sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun ile 178 sayılı KHK’nin 543 sayılı KHK ile yeniden düzenlenen 13 üncü maddesine dayanılarak
Maliye Bakanlığınca hazırlanan ve 19/6/2007 tarihli ve 26557 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yürütülmektedir.
(2) Hazine taşınmazları üzerinde ön izin ve kullanma izni verilmesi ile irtifak hakkı tesis edilmesi işlemleri
aşağıda belirtilen usul ve esaslara göre yürütülecektir.
II. GENEL ESASLAR
1. Tanımlar
(1) Bu Genel Tebliğde geçen;
a) Avan Proje: Asıl projeden önce, yapılacak projeye esas olmak üzere hazırlanan taslak projeyi,
b) Bakanlık: Maliye Bakanlığını,
c) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer: Türk Medenî Kanunu ile diğer kanunlarda Devletin hüküm ve
tasarrufu altında olduğu belirtilen yerleri,
ç) Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmaz: Tapuda Hazine adına tescilli taşınmazları,
d) Hazine taşınmazı: Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki
yerleri,
e) İdare: Merkezde Maliye Bakanlığını (Millî Emlak Genel Müdürlüğü); illerde defterdarlığı (millî emlak
dairesi başkanlığı veya millî emlak müdürlüğü) ve ilçelerde malmüdürlüğünü,
f) İrtifak hakkı: Bir taşınmaz üzerinde yararlanmaya ve kullanıma rıza göstermeyi veya mülkiyete ilişkin bazı
hakların kullanılmasından vazgeçmeyi kapsayan ve diğer bir taşınmaz veya kişi lehine aynî hak olarak kurulan
yükümlülüğü,
g) Jeotermal seracılık: Örtüaltı ısıtmasında yer kabuğunun derinliklerindeki ısının oluşturduğu, sıcaklığı
sürekli olarak bölgesel atmosferin ortalama sıcaklığının üzerinde olan su, buhar ve gazların (jeotermal kaynak)
kullanıldığı seracılık yöntemini,
ğ) Kanun: 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununu,
h) Kullanma izni: Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerler üzerinde kişiler lehine İdarece verilen
izni,
ı) Organik tarım: Toprak, su, bitki, hayvan ve doğal kaynaklar kullanılarak organik ürün veya girdi üretilmesi
ya da yetiştirilmesi, üretim ve yetiştiricilikle birlikte doğal alan ve kaynaklardan ürün toplanması, hasat, kesim, işleme,
tasnif, paketleme, pazarlama ve depolama yatırımlarını,
i) Organize hayvancılık: Yatırımcılar tarafından, projeye dayalı organize hayvancılık faaliyeti kapsamında,
küçükbaş veya büyükbaş hayvan türlerinin beslenmesi, üretilmesi, geliştirilmesi ve diğer her türlü faaliyetler ile
ekonomik değere sahip hale getirilmesi amacıyla yapılacak yatırımı,
j) Ön izin: İrtifak hakkı tesis edilmeden veya kullanma izni verilmeden önce; tescil, ifraz, tevhit, terk ve
benzeri işlemlerin yapılması veya imar planının yaptırılması, değiştirilmesi ya da uygulama projelerinin hazırlanması
ve onaylatılması gibi işlemlerin yerine getirilebilmesi için İdarece verilen izni,
k) Sözleşme: İdare ile müşteri arasında düzenlenen ve imzalanan anlaşmayı,
l) Şartname: Yapılacak işlerin genel, özel, teknik ve idarî usul ve esaslarını gösteren belge veya belgeleri,
m) Teknolojik seracılık: Bitkilerin ideal yaşama, beslenme ve gelişme ortamının (ışık, nem, ısı, hava, sulama,
gübreleme vs.) sağlanmasına ve kontrol altında tutulmasına elverişli sera yapıları ile yetiştirme tekniklerinin
kullanıldığı seracılık yöntemini,
n) Uygulama projesi: Taşınmazın üzerinde yapılacak olan yapı veya tesislerin inşaatına esas olacak ayrıntıda
düzenlenen, yatırım aşamalarını ve termin planını da içeren, inşa edilecek bölümlerin biçimlerinin ve boyutlarının
uygulamaya esas teşkil edecek şekilde açık ve kesin olarak belirtildiği projeyi,
o) Yatırımcı: Hazine taşınmazları üzerinde yatırım yapacak gerçek veya tüzel kişiyi,
ö) Yönetmelik: Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliği,
ifade eder.
2. Bedel tespiti
(1) Hazine taşınmazları üzerinde verilecek kullanma izni ve tesis edilecek irtifak haklarında bedel takdiri
Yönetmeliğin 17 nci maddesi gereğince oluşturulan komisyonca Kanunun 9 uncu ve Yönetmeliğin 12 nci maddeleri
ile diğer ilgili mevzuatta yer alan kıymet takdirine ilişkin hükümlere göre yapılacaktır.
(2) İlk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli, taşınmazın emlak vergisine esas asgari metrekare birim
değerinin yüzde birinden az olmamak üzere rayiç bedel esas alınarak tespit ve takdir edilecektir.
(3) Deniz turizmi araçlarına güvenli bağlama, karaya çekme, bakım, onarım ve sosyal hizmetlerden birkaçını
veya tamamını sunan deniz turizmi tesisleri yapılmak amacıyla, kullanma izni veya irtifak hakkı verilmesi talep edilen
alanda projelendirilmiş veya mendireklerle çevrilmiş deniz yüzeyinin de bulunması hâlinde, deniz yüzeyinin kullanma
izni metrekare birim bedeli; proje sahasındaki kara parçası için tespit edilen kullanma izni veya irtifak hakkı beher
metrekare bedelinin yüzde onu esas alınmak suretiyle belirlenecektir.
(4) İlk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli, 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa
tabi ekspertiz şirketleri ile Bakanlık merkez denetim elemanlarına tespit ettirilebilir. Bu şekilde tespit ettirilen bedel,
komisyonca ayrıca karar alınmasına gerek olmaksızın tahmin edilen bedel olarak dikkate alınacaktır.
(5) Kıymet takdiri yapılırken, bu Genel Tebliğ eki “İrtifak Hakkı/Kullanma İzni İşlemine Esas Kıymet Takdir
Karar Formu (Ek-2)” kullanılacak ve bu formda; taşınmazın üzerinde varsa muhdesatın dikkate alınıp alınmadığı, fiili
kullanım olup olmadığı ve bedelin hesaplanma şekli gibi hususlara açıkça yer verilecektir.
(6) İlgili kanunları gereğince bedeli yatırımcı tarafından ödenerek kamulaştırılan ve Hazine adına tescil edilen
taşınmazların üzerinde tesis edilecek irtifak hakkı veya verilecek kullanma izinlerinden bedel alınmayacağından, bu
taşınmazlar hakkında kıymet takdiri yapılmayacaktır.
3. Şartnameler
(1) Kullanma izni ihaleleri için Yönetmelik ekinde yer alan “Kullanma İzni Şartnamesi (Ek-15)”, irtifak hakkı
ihaleleri için ise Yönetmelik ekinde yer alan “İrtifak Hakkı Şartnamesi (Ek-13)” hazırlanacaktır. Taşınmazın niteliği
dikkate alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen şartlar ise “Özel Şartlar” bölümünde gösterilecektir.
4. Geçici teminat
(1) Kullanma izni ve irtifak hakkı ihalelerinde geçici teminat miktarının belirlenmesinde 4706 sayılı Kanun
hükümlerine göre belirlenen üst sınır esas alınacaktır.
(2) Geçici teminat olarak kabul edilecek değerler aşağıda gösterilmiştir.
a) Tedavüldeki Türk Parası,
b) Mevduat veya katılım bankalarının verecekleri süresiz teminat mektupları,
c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen
belgeler (nominal bedele faiz dâhil edilerek ihraç edilmiş ise, bu işlemlerde anaparaya tekabül eden satış değerleri esas
alınır),
(3) Mevduat veya katılım bankalarınca verilen teminat mektupları dışındaki teminatlar müşteriler tarafından
ihaleden önce ilgili muhasebe birimine yatırılacak, teminat mektupları ise ihale komisyonuna verilecektir. Üzerlerine
ihale yapılan isteklilere ait teminat mektupları ihaleden sonra ilgili muhasebe birimine teslim edilecektir. Üzerlerine
ihale yapılmayan isteklilerin geçici teminatları iade edilecektir.
(4) Teminat mektuplarının Yönetmeliğin 26 ncı maddesinde öngörülen şartları taşıyıp taşımadığı komisyonca
incelenecek, mevzuata aykırı olarak düzenlenmiş teminat mektupları kabul edilmeyecektir. Üzerinde suç unsuru tespit
edilen teminat mektupları, gerekli kovuşturma yapılması için Bakanlığa intikal ettirilecektir.
(5) 4706 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesinin ikinci fıkrasında; Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca
belirlenen konvertibl dövizin, sadece taşınmaz satış ihalelerinde ve dışarıda yerleşik kişiler ile geçimini yurt dışında
temin eden Türk vatandaşlarından teminat olarak alınabileceği belirtildiğinden; kullanma izni veya irtifak hakkı
ihalelerinde konvertibl döviz teminat olarak kabul edilmeyecektir.
5. Bedel artış oranları
(1) İkinci ve müteakip yıllar ön izin, kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, cari yıl bedelinin Türkiye
İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE-bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim)
oranında artırılması suretiyle hesaplanacaktır.
6. Bakanlığa gönderilecek bilgi ve belgeler
(1) Bakanlığın izni ile sonuçlandırılması gereken kullanma izni ve irtifak hakkı taleplerinde bu Genel Tebliğ
eki “İrtifak Hakkı/Kullanma İzni İşlemi Bilgi Formu (Ek-1)” valilik (defterdarlık) görüşü ile birlikte Bakanlığa
gönderilecektir. Yatırımcılar tarafından, projeye dayalı organize hayvancılık, teknolojik veya jeotermal seracılık ile
organik tarım yatırımları amacıyla talepte bulunulmuş ise, taşınmazın talep doğrultusunda kullanılmaya uygun olup
olmadığına ilişkin Tarım İl Müdürlüğü ile diğer ilgili kamu idarelerinin yazısı eklenecektir.
7. Orman, mera, yaylak ve kışlak ile kamuya ait otlak ve çayır vasıflı taşınmazlar hakkında yapılacak
işlemler
(1) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 17 nci maddesinin üçüncü fıkrasında; ormanlık alanlar
üzerinde savunma, ulaşım, enerji, haberleşme, su, atık su, petrol, doğalgaz, altyapı ve katı atık bertaraf tesisleri,
sanatoryum, baraj, gölet ve mezarlık, Devlete ait sağlık, eğitim ve spor tesisleri yapılmak amacıyla Çevre ve Orman
Bakanlığınca bedeli karşılığında izin verilebileceği hüküm altına alınmıştır.
(2) Bu taşınmazlar hakkında Çevre ve Orman Bakanlığınca kesin izin verilmesi ve irtifak hakkı tesis
edilmesinin uygun görülerek Bakanlığa bildirilmesi halinde, kesin izin şartları esas alınarak kesin izin verilen lehine
6831 sayılı Orman Kanununun 115 inci maddesi gereğince irtifak hakkı tesis edilecektir.
(3) Mera, yaylak ve kışlak ile kamuya ait otlak ve çayır vasıflı taşınmazlar üzerinde, 25/2/1998 tarihli ve 4342
sayılı Mera Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen amaçlarda kullanılmak üzere irtifak hakkı tesisinin talep edilmesi
halinde; talep konusu taşınmazın vasfının değiştirilerek Hazine adına tescili sağlanmadan İdarece her hangi bir işlem
yapılmayacaktır.
8. İhale usulü
(1) Kullanma izni verilmesi ve irtifak hakkı tesis edilmesine ilişkin ihale işlemleri bu Genel Tebliğde yer alan
istisnalar dışında, Kanunun 17 nci maddesinde belirtilen ilanlar yapılmak suretiyle, 51 inci maddesinin (g) bendine
göre pazarlık usulüyle yapılacaktır.
(2) Ancak,
a) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca ilgili mevzuatı gereğince verilen lisansa istinaden bu Kurumca
uygun görülen taşınmazların üzerinde yatırım yapacak yatırımcılara,
b) 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun hükümlerine göre
özelleştirme kapsam ve programına alınan kurum ve kuruluşlara,
c) Projeye dayalı organize hayvancılık yatırımlarında toplam proje maliyet bedelinin en az elli milyon ABD
Doları karşılığı TL tutarında yatırım yapmayı ve yatırımın faaliyete geçmesinden itibaren en az yüz kişiye on yıl
süreyle istihdam sağlamayı taahhüt eden yatırımcıya,
ç) Teknolojik veya jeotermal seracılık ile organik tarım yatırımlarında en az on milyon ABD Doları karşılığı
TL tutarında yatırım yapmayı ve yatırımın faaliyete geçmesinden itibaren en az on kişiye on yıl süreyle istihdam
sağlamayı taahhüt eden yatırımcıya,
d) Kıyı yatırımlarında en az yüzelli milyon ABD Doları karşılığı TL tutarında yatırım yapmayı ve yatırımın
faaliyete geçmesinden itibaren en az ikiyüzelli kişiye on yıl süreyle istihdam sağlamayı taahhüt eden yatırımcıya,
e)Yatırımcı tarafından; dolgu, iskele, platform, boru hattı, dolfen, şamandıra, pompaj istasyonu gibi tesisler
yapılması amacıyla kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesisinin talep edilmesi halinde, talep konusu alanların
geri sahasında talep sahibi yatırımcının mülkiyetinde olan, yasal bir hakka istinaden fiilen kullanımında bulunan veya
bu yatırımcıya daha önce Bakanlıkça kiralanan veya kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilmiş olan Hazine
taşınmazı bulunması; bu alanların yapımı talep edilen kıyı tesisi ile plan ve proje bütünlüğü taşıyor olması ve birlikte
kullanılmasının zorunlu olduğunun tespit edilmesi durumunda talep sahibi yatırımcıya,
f) Kamu yararına çalışan derneklere ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara, vakıflarca kurulan yükseköğretim
kurumlarına, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, kendi
kuruluş kanunlarında, tüzük ve senetlerinde yer alan asli faaliyetlerinde belirtilen amaçlarda kullanılmak üzere,
Kanunun 17 nci maddesine göre ilan yapılmaksızın doğrudan kullanma izni verilebilecek veya irtifak hakkı
tesis edilebilecektir.
(3) İkinci fıkrada belirtilen koşulları taşıyan birden fazla istekli olması halinde ise; bu istekliler arasında
Kanunun 51 inci maddesinin (g) bendine göre pazarlık usulü ile yapılacak ihale sonucunda en yüksek bedeli teklif
eden yatırımcıya kullanma izni verilecek veya irtifak hakkı tesis edilecektir.
(4) Ön izin verilmesi amacıyla ayrı bir ihale yapılmayacaktır.
9. Yetki
(1) Kullanma izni verilmesine ve irtifak hakkı tesis edilmesine ilişkin ihalelerde, ihaleye çıkılmadan önce
Bakanlıktan izin alınacaktır.
(2) Ancak, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca lisans verilen tüzel kişiler lehine 20/2/2001 tarihli ve 4628
sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 15 inci, 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının
Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun 8 inci ve 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz
Piyasası Kanunun (Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılması ve Doğal Gaz Piyasası Hakkında Kanunun) 12
nci maddesi uyarınca tesis edilecek irtifak hakkı ve kullanma izinleri ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen
yatırımcılar lehine 9/1/2002 tarihli ve 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanununun (Endüstri Bölgeleri Kanunu ve
Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun) 4 üncü maddesi gereğince verilecek
kullanma izni ile tesis edilecek irtifak haklarına ilişkin işlemler Bakanlıktan izin alınmaksızın valiliklerce
(defterdarlık) sonuçlandırılacaktır.
(3) Ayrıca, yapılacak irtifak hakkı veya kullanma izni ihaleleri sonrasında; gerekli olması halinde ön izin
sözleşmeleri, ön izin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi halinde ise kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmeleri
Bakanlıktan izin alınmaksızın valiliklerce (defterdarlık) düzenlenecektir.
(4) Kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmelerinde değişiklik gerektiren işlemlerde ise Bakanlıktan izin
alınacaktır.
10. İhale onayı
(1) Kullanma izni veya irtifak hakkına ilişkin ihale komisyonu kararları Kanunun 31 inci maddesi gereğince
onbeş işgünü içinde onaylanır veya iptal edilir. Yılı merkezi yönetim bütçe kanununa ekli (İ) işaretli Cetvelde, merkez
ilçeler için tespit edilen parasal sınıra kadar olan ihaleler ita amirinin (illerde defterdarın ve yetki devredilen hallerde
milli emlak dairesi başkanının, diğer ilçeler için tespit edilen parasal sınıra kadar olan ihalelerde kaymakamın), bu
parasal sınırı aşan ihaleler ise Bakanlığın onay veya iptal kararları ile kesinleşecektir.
(2) İhalelerin onaya sunulmasına ilişkin yazılar ihale tutanağı da eklenmek suretiyle, valiliklerce (defterdarlık)
veya kaymakamlıklarca doğrudan Bakanlığa faks yoluyla bildirilecektir. Bu yazılarda;
a) Taşınmazın numarası, mahalle veya köyü, mevkii, pafta, ada ve parsel numaraları veya tarihi, cilt, sayfa ve
sıra numaraları, cinsi, yüzölçümü, varsa sokak adı ve kapı numarası, paylı ise Hazine payı,
b) Taşınmazın tahmin edilen bedeli ile teklif edilen bedellerin en yükseği,
c) İhale tarihi, ihaleye kaç kişinin katıldığı ve ihalenin kime yapıldığı,
belirtilecektir.
(3) Ayrıca, kaymakamlıklarca doğrudan Bakanlığa yazılan yazılar bilgi için dağıtımlı olarak valiliklere
(defterdarlık) de gönderilecektir.
11. Kesin teminat
(1) Müşterinin taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmesini sağlamak
amacıyla, sözleşme yapılmasından önce bir yıllık kullanma izni ve irtifak hakkı bedeli üzerinden yüzde altı oranında
kesin teminat alınacaktır.
(2) Müşterinin bu zorunluluğa uymaması halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale
bozulacak ve varsa geçici teminat Hazineye gelir kaydedilecektir.
(3) Geçici teminat olarak kabul edilen değerler kesin teminat olarak da verilebilecektir. Verilen kesin teminat,
teminat olarak kabul edilen diğer değerlerle değiştirilebilecektir.
(4) Sözleşmenin yapılmasından sonra geçici teminat iade edilecektir.
12. Sözleşme düzenlenmesi ve yer teslimi
(1) Müşteri, onaylanan ihale kararının kendisine bildirilmesini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde geçici
teminatı kesin teminata çevirerek;
a) Ön izin verilmesi gereken hallerde ön izin için Yönetmelik eki “Ön İzin Sözleşmesi (Ek-12)”,
b) İrtifak hakkı için Yönetmelik eki “İrtifak Hakkı Sözleşmesi (Ek-14)”,
c) Kullanma izni için Yönetmelik eki “Kullanma İzni Sözleşmesi (Ek-16)”,
ç) Mecra irtifak hakkı için bu Genel Tebliğ eki “Mecra İrtifak Hakkı Sözleşmesi (Ek-3)”,
d) Mecra kullanma izni için bu Genel Tebliğ eki “Mecra Kullanma İzni Sözleşmesi (Ek-4)”,
düzenleyerek İdareye vermek zorundadır. Ön izin ve kullanma izni sözleşmeleri notere tasdik ettirilecektir.
(2) Ancak, irtifak hakkı sözleşmeleri ile kamu idareleriyle yapılacak kullanma izni sözleşmeleri için noter
tasdiki aranmayacaktır.
(3) İrtifak hakkı sözleşmeleri, İdareye teslim tarihinden itibaren bir ay içerisinde tapuya tescil edilecektir.
(4) Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale
bozulacak ve varsa geçici teminat Hazineye gelir kaydedilecektir.
(5) Noterlikçe tescil edilen sözleşmenin İdareye tesliminden veya irtifak hakkının tapuya tescilinden itibaren
onbeş gün içerisinde İdare taşınmazı müşteriye mahallinde tanzim edilecek tutanakla şartnamede belirtilen sınır ve
evsafa uygun olarak teslim edecektir. Tutanakta; taşınmaz bina ise müştemilatı, değilse üzerindeki muhdesat ve dikili
şeyler değerleri itibariyle gösterilecek, teslim tutanağı ilgili memur ve hak sahibi tarafından imzalanacaktır.
(6) Noterce tasdik edilmiş ön izin ve kullanma izni sözleşmeleri ile irtifak hakkına ilişkin olarak tapuda
düzenlenen resmi senedin bir örneği onbeş gün içerisinde Bakanlığa gönderilecektir.
A. Ön izin verilmesi
(1) Kullanma izni veya irtifak hakkı ihalelerinin onayını müteakip gerekmesi halinde, fiili kullanım olmaksızın
taşınmazın tescil, ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması veya imar planının yaptırılması, değiştirilmesi ya
da uygulama projelerinin hazırlanması, onaylatılması ve ilgili kamu idarelerinden gerekli izin ve ruhsatların alınması
amacıyla, üzerinde ihale kalan yatırımcıya Yönetmelik eki “Ön İzin Sözleşmesi (Ek-12)” düzenlenmek suretiyle bir yıl
süreli ön izin verilecektir.
(2) Ön izin verilmesi gereken hallerde, ayrıca bedel takdiri yapılmayacak, ön izin bedeli, irtifak hakkı veya
kullanma izni ihalesi sonucu oluşacak bedelin yüzde yirmisi olarak belirlenecektir. Ancak, ön izin verilecek alanda
hak sahibinin fiili kullanımının olması halinde ön izin bedeli, irtifak hakkı veya kullanma izni ihale bedeli olarak
belirlenecektir.
(3) Ön izin süresi gerekli hâllerde bedeli karşılığında uzatılabilir. Ancak, ön izin süresinin toplamı dört yılı
geçemez. Sürenin uzatılması halinde ikinci ve müteakip yıl ön izin bedelleri, yeniden bedel takdiri yoluna gidilmeden
bir önceki yıl ön izin bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE - bir önceki
yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında arttırılması suretiyle belirlenecektir.
(4) Ön izin verilmesine ve süresinin uzatılmasına ilişkin işlemler valiliklerce (defterdarlık)
sonuçlandırılacaktır. Uzatılan dönem için yeniden sözleşme yapılmayacaktır.
B. Ön izin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi halinde kullanma izni ve irtifak hakkı sözleşmelerinin
düzenlenmesi
(1) Ön izin verilen yatırımcılar tarafından ön izin sözleşmesinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilerek,
kullanma izni verilmesinin veya irtifak hakkı tesisinin talep edilmesi halinde, valiliklerce (defterdarlık);
a) İmar planları veya değişikliklerinin sözleşme amacı doğrultusunda yaptırıldığının,
b) İmar planlarının ilgili kamu idaresine onaylatıldığının,
c) Bu planlara uygun olarak imar uygulamasının yapıldığının,
ç) Uygulama projelerinin imar planına uygun olarak hazırlandığı ve ilgili kamu idarelerine onaylattırıldığının,
d) İlgili kamu idarelerinden alınması gerekli diğer izinlerin alındığının,
e) Ön izin sözleşmelerinde belirtilen diğer hususların yerine getirildiğinin,
tespiti halinde; Yönetmelik eki “İrtifak Hakkı Sözleşmesinin (Ek-14)” veya “Kullanma İzni Sözleşmesinin
(Ek-16)”düzenlenmesi suretiyle Bakanlıktan izin alınmaksızın irtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni
verilecektir.
13. İrtifak hakkı ve kullanma izni süresi
(1) Hazine taşınmazları üzerinde kırkdokuz yıla kadar (organize hayvancılık için otuz yıla kadar) kullanma
izni verilecek veya irtifak hakkı tesis edilecektir.
(2) İrtifak hakkı lehtarı veya kullanma izni sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, hakkın tamamen
kullanılmasını ve işin yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun
ortaya çıkması ya da mücbir sebeplerin varlığı halinde; irtifak hakkı lehtarı veya kullanma izni sahibinin talebi üzerine
irtifak hakkı veya kullanma izni süresi kamudan kaynaklanan fiili veya hukuki imkânsızlık durumunun veya mücbir
sebeplerin ortadan kalkmasına kadar geçecek süre kadar dondurulur. Dondurulan süre için bedel alınmaz. Sürenin
yeniden işlemeye başladığı tarihte alınacak bedel, dondurulan yıl bedelinin geçen süre kadar sözleşmesinde belirtilen
oranda artırılması suretiyle tespit edilir. Ancak, dondurulan yıl için ödenmiş olan bedelin dondurulan süreye isabet
eden kısmı sözleşmesinde belirtilen oranda artırılmak suretiyle yeni tespit edilen bedelden mahsup edilir. Dondurulan
süre sözleşme süresine eklenecektir.
14. Bedellerin tahsili
A. Ön izin, kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri
(1) İlk yıl ön izin, kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, ihalenin onaylanıp müşteriye tebliğinden itibaren
onbeş gün içinde, müteakip yıl bedelleri ise, ön izin ve kullanma izni için sözleşmelerin düzenlenme tarihleri, irtifak
hakkı için ise tapuya tescil tarihi esas alınarak her yıl aynı tarihte peşin olarak ilgili muhasebe birimine yatırılacaktır.
(2) Ön izin verilen hâllerde, ilk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli; ihale bedelinin kullanma izni veya
irtifak hakkı tesis edilinceye kadar (dört yılı geçmemek üzere) geçen süre dikkate alınarak Türkiye İstatistik
Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE-bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında
arttırılması suretiyle tespit edilecek bedeldir.
(3) Kullanma izinlerinde ve irtifak hakkı tesisinde ilk yıl ihale bedeline, ikinci ve üçüncü yıllar için ise
sözleşmesine göre tespit edilecek bedele yüzde yetmiş oranında indirim uygulanmak suretiyle hesaplanarak tahsil
edilir. Ancak, kullanma izni verildiği veya irtifak hakkı tesis edildiği tarihte taşınmazın üzerinde kullanma izni veya
irtifak hakkı amacına uygun kullanımı mümkün yapı, tesis vb. muhdesatların bulunması ve esaslı nitelikte ilave
yatırım gerekmemesi halinde; kullanma izni ve irtifak hakkı bedellerinde ilk üç yıl için öngörülen yüzde yetmiş
indirim uygulanmayacaktır.
(4) Bitkisel üretimle sınırlı olmak kaydıyla üzerinde tarım veya organize hayvancılık yapılmak üzere kullanma
izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazların kullanma izni veya irtifak hakkı bedelleri; ilk yıl ihale
bedeline, ikinci ve üçüncü yıllar için ise sözleşmesine göre tespit edilecek bedele yüzde yetmiş oranında indirim
uygulanmak suretiyle, sonraki yıllar için ise sözleşmesine göre tespit edilecek bedele yüzde elli oranında indirim
uygulanmak suretiyle hesaplanarak tahsil edilir. Ancak, kullanma izni verildiği veya irtifak hakkı tesis edildiği tarihte
taşınmazın üzerinde kullanma izni veya irtifak hakkı amacına uygun kullanımı mümkün yapı, tesis vb. muhdesatların
bulunması ve esaslı nitelikte ilave yatırım gerekmemesi halinde; kullanma izni ve irtifak hakkı bedellerinde ilk üç yıl
için öngörülen yüzde yetmiş indirim uygulanmayacak ve sözleşme gereğince alınması gereken bedelin yüzde ellisinin
tahsiline devam edilecektir.
(5) 8/6/1994 tarihli ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde
Yaptırılması Hakkında Kanun, 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu ile 5346 sayılı Kanun gibi özel
düzenlemeler gereği verilen kullanma izni veya tesis edilen irtifak hakkı bedellerinde Yönetmelik hükümlerine göre
herhangi bir indirim uygulanmayacaktır.
(6) Vadesinde ödenmeyen bedellere, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanunun 51 inci maddesi gereğince belirlenen oranda gecikme zammı uygulanacaktır.
(7) İlgili kanunları gereğince bedeli yatırımcı tarafından ödenerek kamulaştırılan ve Hazine adına tescil edilen
taşınmazların üzerinde tesis edilecek irtifak hakkı veya verilecek kullanma izinlerinden bedel alınmayacaktır.
B. Hasılat payları
(1) Kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen Hazine taşınmazı üzerinde yapılacak tesisin işletmeye
geçmesinden itibaren alınacak hasılat paylarına ilişkin işlemler Yönetmeliğin 79 uncu maddesinde belirtilen usul ve
esaslara göre yürütülecektir.
(2) Buna göre,
a) Kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen Hazine taşınmazı üzerinde yapılacak tesisin bizzat hak
lehtarınca işletilmesi hâlinde, bu tesisin işletilmesinden elde edilen toplam yıllık hasılatın yüzde biri oranında pay
alınacaktır. Ancak, tarım ve hayvancılık ile sanayi ve tersane yatırımlarında bu oran binde bir olarak uygulanacaktır.
b) Kamu yararına çalışan dernekler ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara sağlık, eğitim ve spor tesisleri
yapılmak amacıyla verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak hakları ile vakıflarca kurulan yükseköğretim
kurumlarına ve 4046 sayılı Kanun hükümlerine göre gerçek ve tüzel kişilere verilen kullanma izinleri ile tesis edilen
irtifak haklarından hâsılat payı alınmayacaktır.
(3) Hak lehdarı ile varsa alt kiracıların yıllık hasılatını gösteren ve ilgili vergi dairesine yıllık beyanname
ekinde verilen gelir tabloları, 1/6/1989 tarihli 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Malî Müşavirlik ve Yeminli Malî
Müşavirlik Kanununa göre yeminli malî müşavirlere tasdik ettirilerek bir örneği İdareye verilecektir. Ödenmesi
gereken hasılat payları her yılın yıllık beyanname verme dönemini takip eden ay içinde ilgili muhasebe birimine
yatırılacaktır.
(4) Hazine taşınmazı üzerinde bulunan tesisin tamamının veya bir kısmının hak lehtarınca üçüncü kişilere
kiraya verilmesi hâlinde; hak lehtarından brüt kira üzerinden, kiracıdan/kiracılardan ise, tesisin işletilmesinden elde
edilecek toplam yıllık hasılattan hak lehtarına ödenen kira bedeli düşüldükten sonra, kalan tutar üzerinden
sözleşmesinde belirtilen oranda pay alınacaktır. Hak lehtarı ile kiracı arasında yapılan kira sözleşmesinin bir örneği
İdareye verilecektir. Kira payları, hak lehtarı ile kiracı arasında yapılan sözleşmeye göre kira bedellerinin hak lehtarına
ödenmesi gereken ayı takip eden ayın yirminci günü mesai saati bitimine kadar ilgili muhasebe birimine yatırılacaktır.
Kiracılardan alınamayan hasılat payları hak lehtarından alınacaktır.
(5) Yıllık hasılatın tespitinde; 26/12/1992 tarihli ve 21447 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 Sıra No.lu
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde yer alan "60. Brüt Satışlar" tanımı esas alınacaktır.
(6) Hak lehdarı yatırımcılar tarafından, hakka konu taşınmazların veya üzerindeki tesislerin bazı bölümlerinin
baz istasyonu, bankamatik vb. amaçlarda kullanılmak üzere üçüncü kişilere kiraya verilmesi ve sözleşmelerinde
tesislerin kiracılarından ayrıca hasılat veya kâr payı alınacağına ilişkin hüküm bulunmasına karşılık, kiracıların
kiraladıkları yerler üzerinde gösterdikleri faaliyetin niteliği gereği yıllık işletme hasılatlarının veya kârlarının tespit
edilememesi durumunda; kiracıların hak lehdarına ödediği bir yıllık kira bedelinin yüzde yirmibeşi oranında
kiracılardan ayrıca pay alınacaktır. Yıllık kira bedelinin tespit edilememesi durumunda ise; taşınmazın rayiç değeri,
üzerindeki tesisin niteliği, cari yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, varsa aynı bölgede yapılan emsal
kiralamalara ilişkin kira bedelleri vs. hususlar dikkate alınmak suretiyle valiliklerce (defterdarlık) oluşturulacak
komisyon tarafından belirlenecek kira bedeli üzerinden yüzde yirmibeş oranında kiracılardan ayrıca pay alınacaktır.
(7) Mecra amaçlı verilen kullanma izinlerinde veya irtifak hakkı tesislerinde hasılat payı alınmayacaktır.
(8) Vadesinde ödenmeyen hasılat paylarına 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi gereğince belirlenen oranda
gecikme zammı uygulanacaktır.
15. Sözleşme devri
(1) Bakanlıkça adlarına kullanma izni verilen veya lehlerine irtifak hakkı tesis edilen yatırımcılar tarafından
kullanma izninin veya irtifak hakkının üçüncü kişilere devrinin talep edilmesi halinde; varsa İdareye olan borçların
gecikme zamları ile birlikte ödenmesi, irtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmelerinde belirtilen hükümlerine
aykırılıkların İdarece verilen süre içersinde giderilmesi ve bu yatırımcılar tarafından kullanma izninden veya irtifak
hakkından dolayı İdare aleyhine açılmış davalardan tüm yargılama giderleri üstlenilerek kayıtsız ve şartsız feragat
edilmesi, buna ilişkin belge aslının İdareye ibraz edilmesi ve İdarece hazırlanacak yeni sözleşme koşullarının kabul
edilmesi kaydıyla, kullanma izninin ve irtifak hakkının üçüncü kişilere devredilmesine Bakanlıkça izin
verilebilecektir.
(2) İrtifak hakkı bağımsız ve sürekli nitelikte ise devir için Bakanlıktan izin alınmayacaktır. Bu durumda,
irtifak hakkını devralan kişilerin, bir ay içinde İdareye müracaat ederek Bakanlık tarafından günün rayicine göre
belirlenecek bedel ve yeni koşullar üzerinden yeniden sözleşme yapmaları gerekmektedir.
(3) Hak lehdarının şirket olması halinde; kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen tarihteki ortaklık
yapısına göre, daha sonra yapılacak ve şirket hisselerinin yüzde ellisinden fazlasının devri sonucunu doğuracak
işlemler sözleşmenin devri olarak kabul edilecektir.
(4) Ön izin sözleşmeleri devredilmeyecek ve ortak alınmayacaktır.
16. Sözleşmenin sona ermesi ve feshi
A. Ön izin sözleşmesi
(1) Ön izin sözleşmesi sürenin bitimiyle sona erer. Ön izin süresi içinde yükümlülüklerin ilgilinin kusuru
dışında yerine getirilmesinin mümkün olamayacağının anlaşılması hâlinde, İdareye yapılacak başvuru üzerine
sözleşme feshedilecek ve kesin teminat ile kalan süreye ilişkin ön izin bedeli iade edilecektir.
(2) Ön izin süresi içerisinde yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle irtifak hakkı tesis edilememesi
veya kullanma izni verilememesi hâlinde, kesin teminat Hazineye gelir kaydedilecektir.
(3) Ön izin sahibinin sözleşme süresi sona ermeden taahhüdünden vazgeçmesi hâlinde, İdarece sözleşme
feshedilerek kesin teminat Hazineye gelir kaydedilecek ve kalan süreye ilişkin ön izin bedeli iade edilmeyecektir.
B. İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmesi
(1) İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmeleri, sürenin bitimiyle sona erer.
(2) Adına kullanma izni verilen ya da lehine irtifak hakkı tesis edilen tarafından talep edilmesi hâlinde de
sözleşme feshedilecek ve irtifak hakkı karşılıklı olarak rızaen tapudan terkin edilecektir.
(3) Kanunun 62 nci maddesi ile Yönetmeliğin 52 ve 80 inci maddeleri gereğince; irtifak hakkı ve kullanma
izni sözleşmesi hükümlerine aykırı davranıldığının İdarece tespit edilmesi halinde, en az on gün süreli ve nedenleri
açıkça belirtilen yazılı ihtara rağmen aykırılığın devam ettiğinin tespiti durumunda, sözleşme İdarece feshedilecek ve
irtifak hakkının öncelikle rızaen tapudan terkini hak lehdarından talep edilecek, rızaen terkin sağlanamaması halinde
bu amaçla yargı yoluna başvurulacaktır.
(4) İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmelerinin ikinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen nedenlerle feshedilmesi
halinde kesin teminat Hazineye gelir kaydedilecektir. Ayrıca, Hazine taşınmazı üzerinde yapılması öngörülen
yatırımın gerçekleştirilmeyen kısmının cari yıl maliyet bedelinin yüzde üçü oranında tazminat alınacaktır.
(5) İrtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmesinin sona ermesi veya feshedilmesi hâlinde; özel hükümler saklı
kalmak kaydıyla, Hazine taşınmazı üzerindeki tüm yapı ve tesisler sağlam ve işler durumda tazminat veya bedel
ödenmeksizin Hazineye intikal edecek ve bundan dolayı adına kullanma izni verilen ya da lehine irtifak hakkı tesis
edilen yatırımcı veya üçüncü kişiler tarafından ileri sürülen hak ve tazminat talepleri kabul edilmeyecektir.
(6) Ön izin, kullanma izni ve irtifak hakkı sözleşmelerinin feshi işlemleri Bakanlıkça yapılacaktır.
17. İhaleden yasaklama
(1) Kanunun 83 üncü maddesinde belirtilen yasak fiil ve davranışlarda bulunanlar ile;
a) Üzerine ihale yapıldığı halde usulüne göre sözleşme yapmayanlar,
b) Sözleşme yapıldıktan sonra taahhüdünden vazgeçenler,
c) Mücbir sebepler dışında taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmeyenler,
hakkında bir yıla kadar ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilecektir.
(2) Yukarıda belirtilen durumlarda, tespit tarihinden (sözleşmenin feshini gerektiren durumlarda sözleşmenin
feshi tarihinden) itibaren bir ay içerisinde Bakanlığın 2005/14 Sıra Sayılı Genelge eki form doldurularak Bakanlığa
gönderilecektir.
III. ÖZELLİK ARZ EDEN İŞLEMLER
1. Turizm yatırımları
(1) 2634 sayılı Kanun ile 18/3/1986 tarihli ve 86/10497 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince Kültür ve
Turizm Bakanlığı ile Bakanlık arasında imzalanan “Turizm Alan ve Merkezleri Dışındaki Kamu Arazisinin Turizm
Yatırımlarına Tahsisi Hakkındaki Esaslar” kapsamında kalan Hazine taşınmazları ile ilgili turizm amaçlı kullanma izni
ve irtifak hakkı tesisi işlemleri hakkında, 2634 sayılı Kanun ve 21/7/2006 tarihli ve 26235 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Kamu Taşınmazlarının Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanacaktır.
2. Yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yapılacak yatırımlar
(1) 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında
Kanun hükümlerine göre, Yüksek Planlama Kurulunca yetki verilen hizmetin asli sahibi kurum ve kuruluşlar
tarafından belirlenen yatırımcıya; yap-işlet-devret sözleşmelerinde yatırım ve işletme dönemleri için belirtilen bedel
karşılığında, böyle bir bedelin belirtilmemiş olması halinde ise Yönetmeliğin 12 nci maddesine göre takdir edilecek
bedel üzerinden sözleşmelerinde belirtilen süre kadar kullanma izni verilecek veya lehine irtifak hakkı tesis
edilecektir.
(2) Sözleşmelerinde hasılat payına ilişkin bir düzenleme olmaması halinde, bu Genel Tebliğin ikinci kısmının
14 numaralı bölümünün (B) alt bölümüne göre işlem yapılacaktır.
3. 4046 sayılı Kanun kapsamındaki işlemler
(1) 4046 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinin birinci fıkrasının (B) bendinin (e) alt bendinde yer alan hükmü
uyarınca;
a) Anayasanın 43, 168 ve 169 uncu maddeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla; özelleştirme kapsam ve
programında bulunan ve yüzde elliden fazla kamu payı olan kuruluşların kullanımında bulunan Hazine taşınmazları
üzerinde Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca irtifak hakkı tesisi ve/veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi
halinde, Hazine taşınmazlarının fiili ve hukuki durumları araştırılarak herhangi bir engelin bulunmaması ve gerekli
hallerde ilgili kamu idarelerinden görüş alınmak suretiyle bedelsiz kullanma izni verilecek veya irtifak hakkı tesis
edilecektir.
b) Özelleştirme işleminin gerçekleştirilmesinden sonra kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmesinin
devredilmesi gereken hallerde irtifak hakkı veya kullanma izni, özelleştirme ihalesine ilişkin şartname veya
sözleşmede belirtilen koşullarla müşteriye bedelsiz olarak devredilecektir. Ancak, şartname veya sözleşmede aksine
hüküm var ise, bu hükme göre işlem yapılacaktır.
c) Özelleştirme kapsam ve programında olup sermayelerindeki kamu payı yüzde ellinin altında olan
kuruluşların irtifak hakkı ve kullanma izni talepleri ile özelleştirilen kuruluşları veya işletme haklarını devralan gerçek
veya tüzel kişilerin ilave alanlar için irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesi talepleri bedeli karşılığında genel
hükümlere göre değerlendirilecektir.
ç) Özelleştirme programına alınan kuruluşlar tarafından kullanılan Hazine taşınmazları üzerinde bedelsiz
kullanma izni verilirken veya irtifak hakkı tesis edilirken, kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmelerine; bu
kuruluşların özelleştirme kapsam ve programından çıkarılması durumunda kullanma izni veya irtifak hakkının
bedelliye çevrileceğine, kabul edilmemesi durumunda ise iptal edileceğine ilişkin hüküm konulacaktır.
4. Enerji yatırımları
(1) 4628 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (d) bendinin iki numaralı alt bendinde yer alan hüküm uyarınca;
a) Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü, Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) Genel Müdürlüğü ile
elektrik dağıtımında görevlendirilen kamu tüzel kişileri tarafından yürütülen faaliyetler için Hazine taşınmazları
üzerinde irtifak hakkı veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde, lisans sahibi adına irtifak hakkı tesis
edilecek veya kullanma izni verilecektir. Bu amaçla tesis edilecek irtifak hakkı ve verilecek kullanma izinlerinden
bedel alınmayacaktır.
b) Ancak, belirtilen kuruluşların yürüttükleri hizmetlerin özelleştirilmesi halinde, işletme hakkını devralan
yatırımcı tarafından devir tarihinden itibaren yapılacak ilave yatırımlar için ihtiyaç duyulacak Hazine taşınmazları
üzerinde irtifak hakkı veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde, işletme hakkı sahibi lehine işletme
hakkının süresiyle sınırlı olmak üzere kullanma izni veya irtifak hakkı tesisi talepleri bedeli karşılığında genel
hükümlere göre değerlendirilecektir.
c) 4628 sayılı Kanun hükümleri uyarınca, enerji yatırımları için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından
lisans verilen diğer yatırımcılara lisans süresince ve Kurumca bildirilen taşınmazlar üzerinde Yönetmeliğin 12 nci
maddesine göre takdir edilecek bedel üzerinden kullanma izni verilecek veya irtifak hakkı tesis edilecektir.
(2) 5346 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde yer alan hüküm uyarınca; Elektrik Piyasası Düzenleme
Kurumunca düzenlenmiş üretim lisansına ve bu Kurumun uygun görüşüne istinaden Hazine taşınmazları üzerinde
hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji
kaynakları kullanılarak elektrik enerjisi üretim tesisi kurulması veya bu tesislere bağlantı sağlayan ulaşım yolları ile
şebeke bağlantı noktasına kadarki enerji nakil hattının kurulması amacıyla irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma
izni verilmesinin talep edilmesi halinde;
a) Yenilenebilir enerji üretimine yönelik kullanma izni ve irtifak hakkı tesisi işlemleri Enerji Piyasası
Düzenleme Kurumu tarafından verilen lisans esas alınarak lisans süresince ve bedeli karşılığında gerçekleştirilecektir.
b) Bu tesislerin 31/12/2012 tarihine kadar devreye alınması kaydıyla, yenilenebilir enerji üretim tesisleri
kurulması amacıyla tesis edilecek irtifak hakkı ve kullanma izinlerinde bedeller, sözleşmenin düzenlendiği tarihten
itibaren on yıl süreyle sözleşmesi gereği tahsil edilmesi gereken bedele yüzde seksenbeş oranında indirim uygulanarak
tahsil edilecektir.
c) Hidroelektrik üretim tesislerinin rezervuar alanında bulunan Hazinenin taşınmazları ile bedeli lisans sahibi
tarafından ödenerek kamulaştırılan ve tapuda Hazine adına tescil edilen taşınmazlar üzerinde tesis edilecek irtifak
hakkı veya verilecek kullanma izinlerinden bedel alınmayacaktır.
(3) 4646 sayılı Kanunun 12 inci maddesinin (a) ve (b) bentleri hükümleri uyarınca, Elektrik Piyasası
Düzenleme Kurumunca düzenlenmiş üretim lisansına ve bu Kurumun uygun görüşüne istinaden Hazine taşınmazları
üzerinde doğal gazın iletimi, dağıtımı, depolanması, pazarlanması amacıyla irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma
izni verilmesinin talep edilmesi halinde;
a) Yönetmeliğin 12 nci maddesine göre takdir edilecek bedel üzerinden boru hatları için kullanma izni
verilecek veya irtifak hakkı tesis edilecektir.
b) Ancak, BOTAŞ lehine doğalgaz boru hattı geçirilmek amacıyla tesis edilecek irtifak hakkı ve kullanma
izinlerinin süresi “hizmet süresi” olarak belirlenecek ve irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, boru hattının geçmesi
nedeniyle taşınmazın değerinde meydana gelen azalma dikkate alınmak suretiyle hesaplanarak bir defaya mahsus
olmak üzere tahsil edilecektir.
(4) 4737 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca endüstri bölgesi ilan edilen alan içinde
kalan Hazine taşınmazları üzerinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen yatırımcılar tarafından irtifak hakkı
tesisinin talep edilmesi halinde, Yönetmeliğin 12 nci maddesine göre takdir edilecek bedel esas alınarak doğrudan
yatırımcı lehine irtifak hakkı tesis edilecektir.
5. Projeye dayalı organize hayvancılık amacıyla yapılacak yatırımlar
(1) Yatırımcılar tarafından, projeye dayalı organize hayvancılık faaliyeti kapsamında, küçükbaş veya büyükbaş
hayvan türlerinin; beslenmesi, üretilmesi, geliştirilmesi suretiyle ekonomik değere sahip hale getirilmesi amacıyla
Hazine taşınmazları üzerinde kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesis edilmesi talepleri genel hükümlere göre
değerlendirilecektir.
(2) Hazine taşınmazları üzerinde projeye dayalı organize hayvancılık faaliyeti kapsamında kullanma izni
verilmesi veya irtifak hakkı tesis edilmesi için;
a) Yapılacak yatırımın küçükbaş hayvancılıkta bin adet, büyükbaş hayvancılıkta ise ikiyüz adet hayvan
kapasitesinden az olmaması,
b) Proje bütünlüğü içerisinde, entegre tesislerin kurulacağı alan ile bitişik ve bütünlük sağlayan alanlarda yem
bitkisi yetiştiriciliği de yapılacak ise, verilecek arazi miktarının küçükbaş hayvan başına yediyüz metrekare, büyükbaş
hayvan başına üçbinbeşyüz metrekareden fazla olmaması,
gerekir.
(3) Ön izin süresi içerisinde, taşınmaz üzerinde yapılması planlanan yatırıma ilişkin uygulama projeleri yetkili
kamu idarelerinin yanı sıra ayrıca Tarım İl Müdürlüğüne onaylattırılacaktır.
6. Teknolojik veya jeotermal seracılık ile organik tarım amaçlı yatırımlar
(1) Hazine arazilerinin teknolojik veya jeotermal seracılık ve organik tarım yatırımları amacıyla, kullanma izni
verilmesi veya irtifak hakkı tesisi talepleri genel hükümlere göre değerlendirilecektir.
(2) Üzerinde ihale kalan yatırımcı tarafından;
a) Ön izin süresi içerisinde, taşınmaz üzerinde yapılması planlanan yatırıma ilişkin uygulama projeleri yetkili
kamu idarelerinin yanı sıra ayrıca Tarım İl Müdürlüğüne onaylattırılacaktır.
b) Teknolojik veya jeotermal seracılık yatırımı yapılacak ise, kullanılacak jeotermal suya ilişkin olarak yetkili
kamu idaresinden gerekli izinler alınacaktır.
c) Organik tarım yapılacak ise; 1/12/2004 tarihli ve 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu ve 10/6/2005 tarihli ve
25841 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik
kapsamında ilgili kamu idareleri ve kuruluşlardan gerekli izinler alınacaktır.
IV. KIYI YATIRIMLARI
(1) Yatırımcılar tarafından; dolgu, mendirek, rıhtım, iskele, platform, boru hattı, dolfen, şamandıra, pompaj
istasyonu, tersane, liman gibi kıyı yapıları yapılmak amacıyla kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesisinin talep
edilmesi halinde, bu talepler genel hükümlere göre değerlendirilecektir.
(2) İhtiyaçları olan hammaddeleri getirebilmeleri ve ürettikleri ürünleri sevk edebilmeleri için tesislerinin
önlerine dolgu, iskele, platform, boru hattı, dolfen, şamandıra, pompaj istasyonu gibi kıyı yapıları yapılmak amacıyla
kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen ve plan notlarında veya işletme izinlerinde üçüncü kişilere de
hizmet verilmesi uygun görülen yerlerin üçüncü kişilere ait yüklerin yüklenmesi ve boşaltılması ile gemi
konaklamasında kullandırılması karşılığında elde edilen hâsılattan yüzde onbeş oranında pay alınacaktır.
(3) Hâsılattan yüzde onbeş oranında pay alınan yerlerde, üçüncü kişilere ait yüklerin yükleme ve boşaltılması
ile gemi konaklaması dışında gelir getirici başka faaliyetlerin de olması halinde, bu faaliyetlerden elde edilen hâsılatın
yüzde biri oranında ayrıca pay alınacaktır.
(4) Hasılat payının hesabına esas alınacak ücret, o bölgedeki kamu limanında aynı yükün yükleme veya
boşaltılması ile gemilerin konaklaması sırasında alınmakta olan ve Denizcilik Müsteşarlığınca belirlenen ücretin yüzde
yetmişbeşinden az olamaz. Her aya ait paylar, takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar ilgili muhasebe birimine
yatırılacaktır.
(5) Dolgu, iskele, platform, boru hattı, dolfen, şamandıra, pompaj istasyonu gibi tesisler yapılmak amacıyla
adına kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen hak sahiplerinin ad, unvan ve adresleri ile yükleme,
boşaltma ve gemi konaklatmaya yetkili olup olmadığı hususu bağlı oldukları gümrük idaresi ile liman başkanlığına
bildirecektir. İdareyle kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmesi yapmadan tesisleri işletenlerin bu alandaki
faaliyetleri, üçüncü kişilere yönelik hizmetler olarak kabul edilecek ve yüzde onbeş pay alınacaktır. Ayrıca, Hazine
taşınmazı üzerindeki işgalleri dolayısıyla ecrimisil takibatı yapılacak ve tahliye işlemlerine başlanacaktır.
(6) İlgili defterdarlık veya malmüdürlüğü tarafından; yetki alanları içerisinde yapılan yükleme ve boşaltma
işlemleri ile gemi konaklamasına ilişkin bilgiler ilgili gümrük idaresi ve liman başkanlıklarından her ayın yirmisine
kadar istenilecek, gelen bilgiler izin sahibinin beyanı ile karşılaştırılacak, beyan edilmeyen gelir saptandığı takdirde
genel hükümlere göre gerekli takip ve tahsilat yapılacaktır.
V. GEÇİCİ İŞLEMLER
(1) 14/3/2009 tarihli ve 27169 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hazine Taşınmazlarının
İdaresi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin geçici 5 inci maddesinin yürürlüğe girdiği
14/3/2009 tarihinden önce verilen ve bu tarih itibariyle sözleşmesinde taahhüt edilen;
-Yatırım süresi bitmeyen ve yatırımı da tamamlanmayan,
-Yatırım süresi biten ancak yatırımı henüz tamamlanmadığı için ek yatırım süresi talebi Bakanlık tarafından
uygun görülen,
irtifak hakkı ve kullanma izinlerinde hak lehtarının talep etmesi halinde, yatırımın tamamlanma zamanı
dikkate alınmaksızın iki yıl süreyle sözleşmelerine göre tespit edilecek bedel yüzde elli indirimli tahsil edilecektir.
(2) Buna göre,
a) Sözleşmelerinde bedellerin ödeme tarihinin bu Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği 14/3/2009
tarihinden önce olması halinde; bu dönem bedeli ödeme tarihinden itibaren sözleşmesinde belirtilen oranda
artırıldıktan sonra yüzde elli indirim uygulanmak suretiyle tahsil edilecektir. Bir sonraki yıl bedeli de yine
sözleşmesinde belirtilen oranda artırıldıktan sonra yüzde elli indirimli tahsil edilecektir.
b) Sözleşmelerinde bedellerin ödeme tarihinin bu Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği 14/3/2009 tarihi
ile başvurunun yapıldığı tarih arasında bir döneme isabet etmesi ve bu bedelin de ödenmiş olması halinde; ödenen
bedelden yüzde elli indirim yapılacak, kalan tutar yatırımcıya iade edilecektir. Bir sonraki yıl bedeli de yine
sözleşmesinde belirtilen oranda artırıldıktan sonra yüzde elli indirimli tahsil edilecektir.
c) Sözleşmelerinde bedellerin ödeme tarihinin bu Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği 14/3/2009 tarihi
ile başvurunun yapıldığı tarih arasında bir döneme isabet etmesi ve bu bedelin de ödenmemiş olması halinde;
ödenmesi gereken bedele indirim uygulanarak bulunacak tutar için gecikme zammı tahakkuk ettirilecek, indirimli
bedel gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecektir. Bir sonraki yıl bedeli de yine sözleşmesinde belirtilen oranda
artırıldıktan sonra yüzde elli indirimli tahsil edilecektir.
ç) Sözleşmelerinde bedellerin ödeme tarihinin bu Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği 14/3/2009
tarihinden ve başvuru tarihinden sonra olması halinde; başvurudan sonraki ilk dönem bedeline indirim uygulanacaktır.
Bir sonraki yıl bedeli de yine sözleşmesinde belirtilen oranda artırıldıktan sonra yüzde elli indirimli tahsil edilecektir.
d) Bu indirim iki yıl için uygulanacak, sonraki yıllara ilişkin bedellerin ise, sözleşmesinde belirtilen oranda
artırılarak tahsiline devam edilecektir.
(3) 14/3/2009 tarihi itibariyle yatırım süresi dolmuş ve yatırım tamamlanmış ise, bu yatırımlara ilişkin indirim
talepleri karşılanmayacaktır.
(4) Süre uzatımı dışında kalan indirim uygulamasına ilişkin yukarıda belirtilen işlemler valiliklerce
(defterdarlıklar) sonuçlandırılacaktır.
VI. DİĞER İŞLEMLER
(1) 14/10/2008 tarihli ve 27024 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 319 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği
uyarınca başlanılmış olan idari işlemlere devam edilecektir.
(2) Tereddüt edilen konularda Bakanlıktan görüş alınacaktır.
VII. YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN GENEL TEBLİĞLER
1) 1/6/1990 tarihli ve 19372 sayılı 165 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği,
2) 27/9/2002 tarihli ve 34706 sayılı 263 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği,
3) 20/8/2005 tarihli ve 25912 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 301 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği,
4) 23/6/2006 tarihli ve 26207 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 306 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği,
5) 15/2/2007 tarihli ve 26435 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 310 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği,
6) 3/5/2007 tarihli ve 26511 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hazine Arazilerinin Teknolojik veya
Jeotermal Seracılık ve Organik Tarım Yatırımlarına Tahsisinde Uygulanacak Esas ve Usullere İlişkin Tebliğ,
yürürlükten kaldırılmıştır.
Tebliğ olunur.
Ek-1
İRTİFAK HAKKI/KULLANMA İZNİ İŞLEMİ BİLGİ FORMU
Tarih : .…. /….. / …....
TAŞINMAZIN
İli Pafta/Cilt No
İlçesi Ada/Sayfa No
Mahallesi/Köyü Parsel/Sıra No
Caddesi/Sokağı Yüzölçümü
Yöresi Hazine Payı
Taşınmaz Numarası
TAŞINMAZA AİT BİLGİLER
1- 189, 775, 2510, 2634, 2863, 2873, 2924, 3083, 4342,
6831 ve 7269 sayılı Kanunlar ile 383 sayılı KHK
kapsamında kalıp kalmadığı
2- İmar planı içinde ise; hangi ölçekte, hangi tür plân içinde
olduğu ve plânda ne kadarının hangi amaca ayrıldığı
3- Belediye ve belediye mücavir alan sınırlarının içinde
olup olmadığı
4- Kıyı veya sahil şeridi tanımına giren yerlerden olup
olmadığı
5- Tahsisli veya bir kamu hizmeti ya da Bakanlık için
gerekli olup olmadığı
6- Taşınmazla ilgili olarak Bakanlıkla yazışma yapılmış ise
tarih ve sayısı
7- Talep konusu alanların önünde ve arkasında bitişiğinde
talep sahibi yatırımcının mülkiyetinde, yasal bir hakka
istinaden fiilen kullanımında veya bu yatırımcıya daha önce
Bakanlığımızca kiralanan veya kullanma izni verilen veya
irtifak hakkı tesis edilen Hazine taşınmazı bulunması
halinde, bu alanların talep edilen alan ile plan ve proje
bütünlüğü taşıyıp taşımadığına, birlikte kullanılmasında
zorunluluk bulunup bulunmadığına veya talebe ilişkin
valilik (defterdarlık) veya kaymakamlık (malmüdürlüğü)
görüşü.
TAŞINMAZA AİT BELGELER
(Yazı Ekinde Gönderilenlerin Karşısına (X) İşareti
Konulacak)
1- Tapu kayıt örneği
2- İmar planı içinde ise, parselin işaretli olduğu imar planı
örneği, imar planı yoksa parselin işaretli olduğu kadastral
pafta örneği (kıyıya sınır olan taşınmazlarda varsa kıyı
kenar çizgisi de işaretlenecektir.)
3- İşgal ve kullanım durumu ile muhdesat ve benzeri fiilî
durumları konusunda bilgiler ihtiva eden tespit tutanağı
4- Tahmini kullanma izni/irtifak hakkı bedeline ait kıymet
takdir kararı
5-Taşınmazın MEOP üzerinden irtifak hakkı programına
gerekli veri girişinin yapılıp yapılmadığına dair ilgili
program özet rapor çıktısı
ONAY
Ek-2
İRTİFAK HAKKI/KULLANMA İZNİ İŞLEMİNE ESAS KIYMET
TAKDİR KARAR FORMU
Dosya No: Karar Tarihi ….. / ..… / ….…
TAŞINMAZIN
İli Yüzölçümü (m²)
İlçesi Hazine Payı
Mahallesi/Köyü Tapu Tarihi
Caddesi/Sokağı Pafta /Cilt No
Yöresi Ada /Sayfa No
Cinsi Parsel /Sıra No
İl/İlçe Merkezine Uzaklığı (M)
Kıyıya Uzaklığı (M)
İmar Planında Ayrıldığı Amaç
Plandaki Yapılaşma Şartları Taks : Kaks : H :
Belediye Hizmetlerinden Yararlanıp Yararlanmadığı E ( ), H ( )
Yol ( ), Su ( ), Elektrik ( ), Toplu Taşıma ( ), Kanalizasyon ( )
Müstakil Kullanımın Mümkün Olup Olmadığı
Varsa Muhdesatın Niteliği
Muhdesatın Kime Ait Olduğu
Varsa İşgalcisi
Kullanım Şekli
Emsal Teşkil Edecek İrtifak Hakkı, Kullanma İzni,
Kamulaştırma veya Satış Bedeli
Tahsil Edilen Ecrimisil Tutarı ve Dönemleri
Beyan Yılı Emlak Vergisi Asgari m² Birim
Değeri
Cari Yıl Emlak Vergisi Asgari m² Birim Değeri
2886 Sayılı Devlet İhale Kanununun 9 uncu Maddesine Göre Bildirilen Birim İrtifak/Kullanma İzni
Bedelleri
Belediye Ticaret Odası Ziraat Odası Bilirkişi
……………………-
TL
……………………..-
TL
………………….-
TL
……………………..-TL
Önceki İhalede Önerilen En Yüksek Bedel ……………………..-TL
Taşınmazın Değerini Etkileyebilecek Diğer Hususlar
Komisyonumuzca yukarıda belirtilen hususlar gözönünde bulundurularak yapılan değerlendirme
sonucunda; taşınmazın günün alım satım rayiçlerine göre m²'sinin .......................... .-TL’den x
....................... m²= ..............................TL + muhdesatın …......................... -TL olmak üzere toplam
.................................. (.............................................).-TL tahmini kullanma izni/irtifak hakkı bedeli takdirine
oybirliği ile karar verilmiştir
KOMİSYON BAŞKANI ÜYE ÜYE
Ek-3
MECRA İRTİFAK HAKKI SÖZLEŞMESİ
MADDE 1-
Mecra irtifak hakkı kurulan taşınmazın :
İli :
İlçesi :
Mahalle/Köyü :
Mevkii :
Pafta No / Cilt No :
Ada No / Sayfa No :
Parsel No / Sıra No :
Yüzölçümü :
Hazine Payı :
Mecra İrtifak Hakkı Tesis Edilecek Kısmı :
Cinsi :
Tapudaki Şerhler :
Sınırları :
Niteliği : (Taşınmazın cinsine göre, bina ise müştemilatı, değilse
üzerindeki muhdesat ve dikili şeyler yazılacaktır.)
MADDE 2- MECRA İRTİFAK HAKKININ SÜRESİ, BAŞLAMA VE BİTİŞ TARİHİ
Birinci maddede nitelikleri belirtilen taşınmazın üzerinde aşağıdaki koşullarla mecra irtifak hakkı
kurulmuştur.
Hakkın süresi: …… (……) yıldır.
Bu hak tapuya tescil tarihinde başlayacaktır.
MADDE 3- HAK SAHİBİ VE ADRESİ
...................................................................................................................................................
Adres değişiklikleri, İdareye bildirilecektir. Aksi hâlde, her türlü tebligatta bu adres geçerli olarak kabul
edilecektir.
MADDE 4- MECRA İRTİFAK HAKKININ AMACI VE TAŞINMAZIN KULLANIM ŞEKLİ
Birinci maddede belirtilen taşınmazın üzerinde, …………………................................ amacıyla mecra irtifak
hakkı kurulmuş olup, bu taşınmazın üzerinde …………………………………………………. yapılacaktır.
Mecra irtifak hakkı süresince, İdarece izin verilmedikçe, hak lehtarı mecra irtifak hakkının ve taşınmazın
kullanım amacını değiştiremez ve amaç dışı kullanamaz, mecra irtifak hakkı kurulan alanın sınırlarını genişletemez ve
değiştiremez.
MADDE 5- MECRA İRTİFAK HAKKI BEDELİ
Taşınmazın ilk yıl mecra irtifak hakkı bedeli, ihale bedeli olan ……………-TL üzerinden, 2 nci ve daha
sonraki yıllar mecra irtifak hakkı bedelleri ise Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksinde
(ÜFE) meydana gelen artış oranının (bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim oranı) bir önceki yıl kullanım
bedeli ile çarpımı suretiyle bulunacak miktarın önceki yıl kullanım bedellerine ilavesi suretiyle arttırılarak tahsil
edilecektir.
İlk yıl mecra irtifak hakkı bedeli, ihalenin onaylanmasına ilişkin kararın müşteriye tebliğ tarihinden itibaren
on beş gün içinde peşin olarak ödenir. Müteakip yıllar mecra irtifak hakkı bedelleri ise, sözleşmede belirtilen tarihte
peşin olarak ödenir.
Vadesinde ödenmeyen mecra irtifak hakkı bedelleri ve diğer alacaklara 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen oranda gecikme zammı
uygulanır.
Mecra irtifak hakkı bedelinin iki yıl üst üste süresi içinde yatırılmaması halinde mecra irtifak hakkı iptal
edilir.
MADDE 6- PLAN VE PROJEYE UYGUNLUK
Mecra irtifak hakkı konusu taşınmaz üzerinde inşa edilecek …………. hak lehtarı tarafından plan ve
projesine uygun olarak yaptırılacaktır.
Mecra irtifak hakkı kurulan alan sınırları dışında kalan; Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu
altındaki yerlerde inşaat yapılmayacak, arazi veya doğanın görünüşü ve doğal yapısı değiştirilmeyecektir.
MADDE 7- ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
Hak lehdarı, mecra irtifak hakkına konu edilen yerin değerini düşürmeyecek, özelliğini, verim gücünü
bozmayacak önlemleri almak, tedbirsizlik, dikkatsizlik, ihmal, kusur gibi nedenlerle meydana gelecek zarar ve ziyanı
ödemek zorundadır.
MADDE 8- ÇEVRE VE KIYININ KORUNMASI VE KULLANILMASI
Mecra irtifak hakkı kurulan taşınmazın kullanılması sırasında çevre ve deniz kirliliğinin önlenmesi ile
ormanların korunması için gereken önlemler alınacak ve bu konudaki mevzuata titizlikle uyulacaktır.
Üzerinde mecra irtifak hakkı kurulan taşınmazın çevresindeki Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler
(özellikle kıyılar ve kumsallar) kamunun kullanımına açık tutulacaktır.
MADDE 9- VERGİ, RESİM, HARÇ, PRİM VE BENZERİ MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER
Mecra irtifak hakkının tapuya tescili, devri ve terkini, yapı ve tesislerin inşası ve kullanımı için Maliye
Bakanlığı, mahalli idareler ve benzeri kuruluşlara ödenmesi gereken her türlü vergi, resim, harç, prim ve benzeri
yükümlülükler hak lehtarı tarafından karşılanacaktır.
MADDE 10- ALTYAPI GİDERLERİNE KATILMA
Mecra irtifak hakkına konu taşınmazın bulunduğu alanlarda ilgili kamu idarelerince yürütülecek hizmetler
karşılığı talep edilecek katılma payları ile varsa bu hizmetlerin görülmesi amacıyla kurulmuş birliklerce yürütülecek
hizmetler karşılığında bu birliklerce talep edilecek katılma payları hak lehtarınca ödenecektir.
MADDE 11- DEVİR
Mecra irtifak hakkı, İdarenin izni ve günün rayicine göre idarece belirlenecek bedel üzerinden yeniden
sözleşme düzenlenmesi kaydıyla devredilebilir.
MADDE 12- MECRA İRTİFAK HAKKININ SONA ERMESİ VE İPTALİ
Mecra irtifak hakkı, sürenin bitimi ile sona erer. Ayrıca, sözleşme hükümlerine aykırı davranılması,
taşınmazın sözleşmede öngörülen amaç dışında kullanılması veya hak lehtarı tarafından talep edilmesi hâlinde, mecra
irtifak hakkı İdarece iptal edilir. Bu durumda, alınan teminatlar Hazineye gelir kaydedilir. -
Mecra irtifak hakkının sona ermesi veya iptali hâlinde, diğer kanunlardaki özel hükümler saklı kalmak
kaydıyla, Hazine taşınmazı üzerindeki varsa tüm yapı ve tesisler sağlam ve işler durumda tazminat veya bedel
ödenmeksizin Hazineye intikal eder ve bundan dolayı hak lehtarı veya üçüncü kişilerce herhangi bir hak ve talepte
bulunulamaz.
Mecra irtifak hakkı süresi sona ermeden hak lehtarının faaliyetini durdurması veya mecra irtifak hakkı
sözleşmesinin iptaline neden olması hâlinde, iptal tarihine kadar olan mecra irtifak hakkı bedeli tahsil edilir. Ayrıca,
Hazine taşınmazı üzerinde yapılması öngörülen yatırımın gerçekleştirilmeyen kısmının cari yıl maliyet bedelinin
yüzde üçü oranında tazminat alınır.
Ancak, bu hakka konu taşınmazın kullanılmasını kısmen veya tamamen ortadan kaldıran mücbir sebebin,
hak lehtarının kusur veya şahsından kaynaklanmaması hâlinde, mecra irtifak hakkı tazminat alınmaksızın karşılıklı
olarak iptal edilir ve iptal tarihinden sonraki döneme ait bedeller iade edilir.
MADDE 13- TAHLİYE
Hak lehtarı, hak süresi sonunda veya bu sözleşmede belirtilen veya belirtilmeyen diğer nedenlerden dolayı
hakkın son bulması halinde, İdarece yapılacak tebligattan itibaren on beş gün içinde taşınmazı tahliye etmez ve bu
sözleşmede yazılı şartlarla tüm yapı ve tesisleri Hazineye teslim etmez ise, 5 nci maddeye göre alınacak bedellere
ilave olarak her geçen gün için ilgili yıl mecra irtifak hakkı bedelinin yüzde biri kadar ceza ödemek zorundadır. Ceza
ödenmesi taşınmazın kullanılması ve tahliyenin geciktirilmesi nedeni sayılamaz.
MADDE 14- SORUMLULUK
Hak lehtarı hakkın tapuya tescil edildiği tarihten itibaren taşınmazın Hazineye fiilen teslim edileceği güne
kadar çevreye verebileceği her türlü zarar ve ziyandan (kaza dahi olsa) idari, mali ve cezai açıdan sorumludur.
MADDE 15- SÜRE UZATIMI
Hak lehtarı, mecra irtifak hakkı süresinin uzatılması talebinde bulunamaz.
Ancak;
1- Tabii afetler (yangın, deprem, su baskını ve benzeri.),
2- Ülkede genel veya işin yapıldığı yerde kısmi seferberlik ilanı,
3- Genel grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi,
4- Bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması,
5- Hak sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, fakat hakkın tamamen kullanılmasını ve işin
yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun ortaya çıkması,
hallerinde kamudan kaynaklanan fiili veya hukukî imkânsızlık durumunun veya mücbir sebeplerin ortadan
kalkmasına kadar geçecek süre kadar, mecra irtifak hakkı süresinin dondurulması suretiyle uzatımı talebinde
bulunulabilir.
Hak sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, hakkın tamamen kullanılmasını ve işin yürütülmesini
en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun ortaya çıkması ya da mücbir sebeplerin
varlığı halinde, hak sahibinin talebi üzerine mecra irtifak hakkı süresi kamudan kaynaklanan fiili veya hukuki
imkânsızlık durumunun veya mücbir sebeplerin ortadan kalkmasına kadar geçecek süre kadar dondurulur. Dondurulan
süre için bedel alınmaz. Sürenin yeniden işlemeye başladığı tarihte alınacak bedel, dondurulan yıl bedelinin geçen süre
kadar sözleşmesinde belirtilen oranda artırılması suretiyle tespit edilir. Ancak, dondurulan yıl için ödenmiş olan
bedelin dondurulan süreye isabet eden kısmı sözleşmesinde belirtilen oranda artırılmak suretiyle yeni tespit edilen
bedelden mahsup edilir. Dondurulan süre sözleşme süresine eklenir.
MADDE 16- UYGULANACAK HÜKÜMLER
Bu sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile Hazine
Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümleri ile diğer mevzuat hükümleri uygulanır.
MADDE 17- DAVALARLA İLGİLİ YAPILACAK İŞLEMLER
Mecra irtifak hakkı ile ilgili olarak açılmış ya da açılacak her türlü davaya ilişkin husumeti hak lehtarı
karşılayacak, açılan davaları öğrendiği tarihten itibaren on beş gün içinde yazılı olarak İdareye bildirilecektir.
Bildirilmemesinden dolayı Hazine aleyhine doğabilecek her türlü zarar ziyandan hak lehtarı Hazineye karşı sorumlu
olacaktır. Davaya Hazine temsilcisi katılsın katılmasın dava Hazine veya hak lehtarı aleyhine sonuçlanacak olursa hak
lehtarı Hazineden uğradığı veya uğrayacağı zarar ziyana ve kar kaybına karşı herhangi bir tazminat, hak, bedel ve
benzeri bir şey istemeyecektir.
Ayrıca, üzerinde mecra irtifak hakkı tesis edilen taşınmazla ilgili olarak hak lehtarı aleyhine açılacak her
türlü dava, hak lehtarı tarafından 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri
uyarınca on beş gün içinde Hazineye ihbar edilecektir.
MADDE 18- İHTİLAFLARIN ÇÖZÜM YERİ
İhtilafların çözüm yeri ............................ icra daireleri ve mahkemelerdir.
TARAFLAR
HAZİNE TEMSİLCİSİ MECRA İRTİFAK HAKKI LEHTARI
Ek-4
MECRA KULLANMA İZNİ SÖZLEŞMESİ
MADDE 1-
Mecra kullanma izni verilen taşınmazın / alanın :
İli :
İlçesi :
Mahalle/Köyü :
Mevkii :
Yüzölçümü :
Cinsi :
Sınırları :
Niteliği : (Taşınmazın/Alanın cinsine göre, bina ise müştemilatı, değilse üzerindeki muhdesat
ve dikili şeyler yazılacaktır)
MADDE 2- MECRA KULLANMA İZNİNİN SÜRESİ, BAŞLAMA VE BİTİŞ TARİHİ
Birinci maddede nitelikleri belirtilen taşınmazın / alanın üzerinde aşağıdaki koşullarla mecra kullanma izni
verilmiştir.
Kullanma izninin süresi: …… (……) yıldır.
İzin süresi, sözleşmenin düzenlendiği tarihte başlayacaktır.
MADDE 3- HAK SAHİBİ VE ADRESİ
..................................................................................................................................................
Adres değişiklikleri, İdareye bildirilecektir. Aksi hâlde, her türlü tebligatta bu adres geçerli olarak kabul
edilecektir.
MADDE 4- MECRA KULLANMA İZNİNİN AMACI VE TAŞINMAZIN/ALANIN KULLANIM
ŞEKLİ
Birinci maddede belirtilen taşınmazın/alanın üzerinde, …………………................................ amacıyla mecra
kullanma izni verilmiş olup, bu taşınmazın/alanın üzerinde ………………………………………………….
yapılacaktır.
Mecra kullanma izni süresince, İdarece izin verilmedikçe, izin sahibi mecra kullanma izninin ve
taşınmazın/alanın kullanım amacını değiştiremez ve amaç dışı kullanamaz, mecra kullanma izni verilen alanın
sınırlarını genişletemez ve değiştiremez.
MADDE 5- MECRA KULLANMA İZNİ BEDELİ
Taşınmazın/alanın ilk yıl mecra kullanma izni bedeli, ihale bedeli olan ……………-TL üzerinden, 2 nci ve
daha sonraki yıllar mecra kullanma izni bedelleri ise Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları
Endeksinde (ÜFE) meydana gelen artış oranının (bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim oranı) bir önceki yıl
kullanım bedeli ile çarpımı suretiyle bulunacak miktarın önceki yıl kullanım bedellerine ilavesi suretiyle arttırılarak
tahsil edilecektir.
İlk yıl mecra kullanma izni bedeli, ihalenin onaylanmasına ilişkin kararın müşteriye tebliğ tarihinden itibaren
on beş gün içinde peşin olarak ödenir. Müteakip yıllar mecra kullanma izni bedelleri ise, sözleşmede belirtilen tarihte
peşin olarak ödenir.
Vadesinde ödenmeyen mecra kullanma izni bedelleri ve diğer alacaklara 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen oranda gecikme zammı
uygulanır.
Mecra kullanma izni bedelinin iki yıl üst üste süresi içinde yatırılmaması halinde mecra kullanma izni
sözleşmesi feshedilir.
MADDE 6- PLAN VE PROJEYE UYGUNLUK
Mecra kullanma izni konusu taşınmaz/alan üzerinde inşa edilecek …………. izin sahibi tarafından plan ve
projesine uygun olarak yaptırılacaktır.
Mecra kullanma izni verilen alan sınırları dışında kalan; Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu
altındaki yerlerde inşaat yapılmayacak, arazi veya doğanın görünüşü ve doğal yapısı değiştirilmeyecektir.
MADDE 7- ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
İzin sahibi, mecra kullanma iznine konu edilen yerin değerini düşürmeyecek, özelliğini, verim gücünü
bozmayacak önlemleri almak, tedbirsizlik, dikkatsizlik, ihmal, kusur gibi nedenlerle meydana gelecek zarar ve ziyanı
ödemek zorundadır.
MADDE 8- ÇEVRE VE KIYININ KORUNMASI VE KULLANILMASI
Mecra kullanma izni verilen taşınmazın/alanın kullanılması sırasında çevre ve deniz kirliliğinin önlenmesi
ile ormanların korunması için gereken önlemler alınacak ve bu konudaki mevzuata titizlikle uyulacaktır.
Üzerinde mecra kullanma izni verilen taşınmazın/alanın çevresindeki Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki
yerler (özellikle kıyılar ve kumsallar) kamunun kullanımına açık tutulacaktır.
MADDE 9- VERGİ, RESİM, HARÇ, PRİM VE BENZERİ MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER
Mecra kullanma izni sözleşmesinin yapılması, notere tasdik ve tescili, yapı ve tesislerin inşası ve kullanımı
için Maliye Bakanlığı, mahalli idareler ve benzeri kuruluşlara ödenmesi gereken her türlü vergi, resim, harç, prim ve
benzeri yükümlülükler izin sahibi tarafından karşılanacaktır.
MADDE 10- ALTYAPI GİDERLERİNE KATILMA
Mecra kullanma iznine konu taşınmazın/alanın bulunduğu alanlarda ilgili kamu idarelerince yürütülecek
hizmetler karşılığı talep edilecek katılma payları ile varsa bu hizmetlerin görülmesi amacıyla kurulmuş birliklerce
yürütülecek hizmetler karşılığında bu birliklerce talep edilecek katılma payları izin sahibince ödenecektir.
MADDE 11- DEVİR
Mecra kullanma izni, İdarenin izni ve günün rayicine göre İdarece belirlenecek bedel üzerinden yeniden
sözleşme düzenlenmesi kaydıyla devredilebilir.
MADDE 12- MECRA KULLANMA İZNİNİN SONA ERMESİ VE FESHİ
Mecra kullanma izni, sürenin bitimi ile sona erer. Ayrıca, sözleşme hükümlerine aykırı davranılması,
taşınmazın sözleşmede öngörülen amaç dışında kullanılması veya izin sahibi tarafından talep edilmesi hâlinde, mecra
kullanma izni sözleşmesi İdarece feshedilir. Bu durumda, alınan teminatlar Hazineye gelir kaydedilir.
Mecra kullanma izni sözleşmesinin sona ermesi veya feshi hâlinde, diğer kanunlardaki özel hükümler saklı
kalmak kaydıyla, kullanma izni verilen taşınmaz/alan üzerindeki tüm yapı ve tesisler sağlam ve işler durumda
tazminat veya bedel ödenmeksizin Hazineye intikal eder ve bundan dolayı izin sahibi veya üçüncü kişilerce herhangi
bir hak ve talepte bulunulamaz.
Mecra kullanma izni sözleşmesinin süresi sona ermeden izin sahibinin faaliyetini durdurması veya mecra
kullanma izni sözleşmesinin feshine neden olması hâlinde, fesih tarihine kadar olan mecra kullanma izni bedeli tahsil
edilir. Ayrıca, kullanma izni verilen taşınmaz/alan üzerinde yapılması öngörülen yatırımın gerçekleştirilmeyen
kısmının cari yıl maliyet bedelinin yüzde üçü oranında tazminat alınır.
Ancak, bu izne konu taşınmazın/alanın kullanılmasını kısmen veya tamamen ortadan kaldıran mücbir
sebebin, izin sahibinin kusur veya şahsından kaynaklanmaması hâlinde, mecra kullanma izni tazminat alınmaksızın
karşılıklı olarak feshedilir ve fesih tarihinden sonraki döneme ait bedeller iade edilir.
MADDE 13- TAHLİYE
İzin sahibi, izin süresi sonunda veya bu sözleşmede belirtilen veya belirtilmeyen diğer nedenlerden dolayı
hakkın son bulması halinde, İdarece yapılacak tebligattan itibaren on beş gün içinde taşınmazı/alanı tahliye etmez ve
bu sözleşmede yazılı şartlarla tüm yapı ve tesisleri Hazineye teslim etmez ise, 5 nci maddeye göre alınacak bedellere
ilave olarak her geçen gün için ilgili yıl mecra kullanma izni bedelinin yüzde biri kadar ceza ödemek zorundadır. Ceza
ödenmesi taşınmazın/alanın kullanılması ve tahliyenin geciktirilmesi nedeni sayılamaz.
MADDE 14- SORUMLULUK
İzin sahibi kullanma izni sözleşmesinin düzenlendiği tarihten itibaren taşınmazın/alanın Hazineye fiilen
teslim edileceği güne kadar çevreye verebileceği her türlü zarar ve ziyandan (kaza dahi olsa) idari, mali ve cezai
açıdan sorumludur.
MADDE 15- SÜRE UZATIMI
İzin sahibi, mecra kullanma izni sözleşmesi süresinin uzatılması talebinde bulunamaz.
Ancak;
1 - Tabii afetler (yangın, deprem, su baskını ve benzeri.),
2 - Ülkede genel veya işin yapıldığı yerde kısmi seferberlik ilanı,
3 - Genel grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi,
4 - Bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması,
5 – Mecra kullanma izni sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, fakat hakkın tamamen
kullanılmasını ve işin yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun
ortaya çıkması,
hallerinde kamudan kaynaklanan fiili veya hukukî imkânsızlık durumunun veya mücbir sebeplerin ortadan
kalkmasına kadar geçecek süre kadar, mecra kullanma izni süresinin dondurulması suretiyle uzatımı talebinde
bulunulabilir.
Mecra kullanma izni sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, hakkın tamamen kullanılmasını ve işin
yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun ortaya çıkması ya da
mücbir sebeplerin varlığı halinde, mecra kullanma izni sahibinin talebi üzerine mecra kullanma izni süresi kamudan
kaynaklanan fiili veya hukuki imkânsızlık durumunun veya mücbir sebeplerin ortadan kalkmasına kadar geçecek süre
kadar dondurulur. Dondurulan süre için bedel alınmaz. Sürenin yeniden işlemeye başladığı tarihte alınacak bedel,
dondurulan yıl bedelinin geçen süre kadar sözleşmesinde belirtilen oranda artırılması suretiyle tespit edilir. Ancak,
dondurulan yıl için ödenmiş olan bedelin dondurulan süreye isabet eden kısmı sözleşmesinde belirtilen oranda
artırılmak suretiyle yeni tespit edilen bedelden mahsup edilir. Dondurulan süre sözleşme süresine eklenir.
MADDE 16- UYGULANACAK HÜKÜMLER
Bu sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile Hazine
Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümleri ile diğer mevzuat hükümleri uygulanır.
MADDE 17- DAVALARLA İLGİLİ YAPILACAK İŞLEMLER
Mecra kullanma izni ile ilgili olarak açılmış ya da açılacak her türlü davaya ilişkin husumeti izin sahibi
karşılayacak, açılan davaları öğrendiği tarihten itibaren on beş gün içinde yazılı olarak İdareye bildirilecektir.
Bildirilmemesinden dolayı Hazine aleyhine doğabilecek her türlü zarar ziyandan izin sahibi Hazineye karşı sorumlu
olacaktır. Davaya Hazine temsilcisi katılsın katılmasın dava Hazine veya izin sahibi aleyhine sonuçlanacak olursa izin
sahibi Hazineden uğradığı veya uğrayacağı zarar ziyana ve kar kaybına karşı herhangi bir tazminat, hak, bedel ve
benzeri bir şey istemeyecektir.
Ayrıca, mecra kullanma iznine konu taşınmaz/alan ile ilgili olarak izin sahibi aleyhine açılacak her türlü
dava izin sahibi tarafından 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uyarınca
on beş gün içinde Hazineye ihbar edilecektir.
MADDE 18- İHTİLAFLARIN ÇÖZÜM YERİ
İhtilafların çözüm yeri ............................ icra daireleri ve mahkemelerdir.
TARAFLAR
HAZİNE TEMSİLCİSİ MECRA KULLANMA İZNİ SAHİBİ
KAMULAŞTIRMA KANUNU
KAMULAŞTIRMA KANUNU
Kanun Numarası : 2942
Kabul Tarihi : 4/11/1983
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih: 8/11/1983 Sayı: 18215
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 22 Sayfa: 843
*
* *
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
Madde 1 - Bu Kanun; kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların, Devlet ve kamu tüzelkişilerince kamulaştırılmasında yapılacak işlemleri, kamulaştırma bedelinin hesaplanmasını, taşınmaz malın ve irtifak hakkının idare adına tescilini, kullanılmayan taşınmaz malın geri alınmasını, idareler arasında taşınmaz malların
devir işlemlerini, karşılıklı hak ve yükümlülükler ile bunlara dayalı uyuşmazlıkların çözüm usul ve yöntemlerini düzenler.
Özel kanunlarına dayanılarak gerçek ve özel hukuk tüzelkişileri adına yapılacak kamulaştırmalarda da, bu Kanun hükümleri uygulanır.
Tanımlar
Madde 2 - Bu Kanunun uygulanmasında;
a) İdare: Yararına kamulaştırma hak ve yetkisi tanınan kamu tüzelkişilerini,kamu kurum ve kuruluşlarını, gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerini,
b) Taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yer: Taşınmaz malın tapuda kayıtlı olduğu, değilse tapu siciline kayıtlı olması gereken il veya ilçeyi,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırmanın Oluşturulması
Kamulaştırma şartları
Madde 3 - İdareler, kanunlarla yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını; bedellerini nakden ve peşin olarak veya aşağıda belirtilen hallerde eşit taksitlerle ödemek suretiyle kamulaştırma yapabilirler.
Bakanlar Kurulunca kabul olunan, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskan projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla yapılacak kamulaştırmalarda, bir gerçek veya özel hukuk tüzelkişisine ödenecek kamulaştırma bedelinin o yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilen miktarı, nakden ve peşin olarak ödenir. Bu miktar, kamulaştırma bede-
linin altıda birinden az olamaz. Bu miktarın üstünde olan kamulaştırma bedelleri, peşin ödeme miktarından az olmamak ve en fazla beş yıl içinde faiziyle birlikte ödenmek üzere eşit taksitlere bağlanır. Taksitlere, peşin ödeme gününü takip eden günden itibaren, Devlet borçları için öngörülen en yüksek faiz haddi uygulanır.
Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçük çiftçiye ait olanların bedeli, her halde peşin ödenir.
İrtifak hakkı kurulması
Madde 4 - Taşınmaz malın mülkiyetinin kamulaştırılması yerine, amaç için yeterli olduğu takdirde taşınmaz malın belirli kesimi, yüksekliği, derinliği veya kaynak üzerinde kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı kurulabilir.
Kamu yararı kararı verecek merciler
Madde 5 - Kamu yararı kararı verecek merciler şunlardır:
a) Kamu idareleri ve kamu tüzelkişileri;
1. 3 üncü maddenin ikinci fıkrasında sayılan amaçlarla yapılacak kamulaştırmalarda ilgili bakanlık,
2. Köy yararına kamulaştırmalarda köy ihtiyar kurulu,
3. Belediye yararına kamulaştırmalarda belediye encümeni,
4. İl özel idaresi yararına kamulaştırmalarda il daimi encümeni,
5. Devlet yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
6. Yükseköğretim Kurulu yararına kamulaştırmalarda Yükseköğretim Kurulu,
7. Üniversite, Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulları,
8. Aynı ilçe sınırları içinde birden çok köy ve belediye yararına kamulaştırmalarda ilçe idare kurulu,
9. Bir il sınırları içindeki birden çok ilçeye bağlı köyler ve belediyeler yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
10. Ayrı illere bağlı birden çok kamu tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda Bakanlar Kurulu,
11. Birden çok il sınırları içindeki Devlet yararına kamulaştırmalarda Bakanlar Kurulu.
b) Kamu kurumları yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulu veya idare meclisi, bunların olmaması halinde yetkili idare organları,
c) Gerçek kişiler yararına kamulaştırmalarda bu kişilerin, özel hukuk tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda ise; yönetim kurulları veya idare meclislerinin, yoksa yetkili yönetim organlarının başvuruları üzerine gördükleri hizmet bakımından denetimine bağlı oldukları köy, belediye, özel idare veya bakanlık.
Onay mercii
Madde 6 - Kamu yararı kararı;
a) Köy ihtiyar kurulları ve belediye encümenleri kararları, ilçelerde kaymakamın, il merkezlerinde valinin,
b) İlçe idare kurulları, il daimi encümenleri ve il idare kurulları kararları, valinin,
c) Üniversite yönetim kurulu kararları, rektörün,
d) Yükseköğretim Kurulu kararları, Kurul başkanının,
e) Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu yönetim kurulu kararları, genel müdürün,
f) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu kararları, Yüksek Kurum Başkanının,
g) Kamu kurumları yönetim kurulu veya idare meclisleri veya yetkili idare organları kararları, denetimine bağlı oldukları bakanın,
h) Gerçek kişiler veya özel hukuk tüzelkişileri yararına; köy, belediye veya özel idarece verilen kararlar, valinin,
Onayı ile tamamlanır.
Bakanlıklar veya Bakanlar Kurulu tarafından verilen kamu yararı kararlarının ayrıca onaylanması gerekmez.
Onaylı imar planına veya ilgili bakanlıklarca onaylı özel plan ve projesine göre yapılacak hizmetler için ayrıca kamu yararı kararı alınmasına ve onaylanmasına gerek yoktur. Bu durumlarda yetkili icra organınca kamulaştırma işlemine başlanıldığını gösteren bir karar alınır.
Kamulaştırmada önce yapılacak işlemler ve idari şerh
Madde 7 - Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma veya kamulaştırma yolu ile üzerinde irtifak hakkı kurulacak taşınmaz malların veya kaynakların sınırını, yüzölçümünü ve cinsini gösterir ölçekli planını yapar veya yaptırır; kamulaştırılan taşınmaz malın sahiplerini, tapu kaydı yoksa zilyetlerini ve bunların adreslerini, tapu, vergi ve nüfus kayıtları üzerinden veya ayrıca haricen yaptıracağı araştırma ile belgelere bağlamak suretiyle tespit ettirir.
İlgili vergi dairesi idarenin isteği üzerine taşınmaz mal ve kaynakların vergi beyan ve değerlerini, vergi beyanı bulunmadığı hallerde beyan yerine geçecek takdir edilecek değeri en geç bir ay içerisinde verir.
İdare kamulaştırma kararı verdikten sonra kamulaştırmanın tapu siciline şerh verilmesini kamulaştırmaya konu taşınmaz malın kayıtlı bulunduğu tapu idaresine bildirir. Bildirim tarihinden itibaren malik değiştiği takdirde, mülkiyette veya mülkiyetten gayri ayni haklarda meydana gelecek değişiklikleri tapu idaresi kamulaştırmayı yapan idareye bildirmek zorundadır. Şerh tarihinden itibaren iki yıl içerisinde 13 üncü maddeye göre tebligata başlanılmamış ise bu şerh sicilden silinir.
Satın alma usulü
Madde 8 - Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma kararının alınmasından sonra kamulaştırma işleminin her safhasında kendi ihale komisyonu, yoksa bu amaçla kuracağı komisyon marifetiyle tespit ettireceği bedel üzerinden mal sahibi ile anlaşarak taşınmaz malı, kaynağı veya bunlar üzerindeki irtifak haklarını satın alabilir.
Bu suretle satın alınan taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkı, sahibinden kamulaştırma yolu ile alınmış sayılır. Ancak, kamulaştırmaya ve bedeline itiraz davaları açılamaz.
Kadastro görmemiş yerlerde tespit işlemi
Madde 9 - İdare, tapulama veya kadastrosu yapılmamış yerlerin durumunun tespiti için mahallin mülki amirine müracaatla, kamulaştırma yapılacak yerde iki asıl ve iki yedek olmak üzere dört bilirkişinin seçilmesini ister. Mülki amir idarenin bu istemi üzerine sekiz gün içerisinde bilirkişilerin seçilmesini ve sulh hukuk mahkemesinde yeminlerinin yaptırılarak isimlerinin kamulaştırmayı yapacak idareye bildirilmesini sağlar.
Tespit sırasında muhtar veya vekili, ihtiyar kurulundan iki üye ve iki bilirkişi birlikte görev yaparlar.
Bu tespitte görev yapan muhtar veya vekili, ihtiyar kurulu üyeleri ile bilirkişilere çalıştıkları günler için 29 uncu maddeye göre ödeme yapılır.
İKİNCİ KISIM
Kamulaştırma Bedeli, Tebligat, Dava Hakkı ve Bilirkişiler
BİRİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırma Bedelinin Tespiti
Kıymet takdiri komisyonları
Madde 10 - İl ve ilçe dahilinde görev yapmak üzere beş asıl ve beş yedek üyeden oluşacak kıymet takdiri komisyonları, her yıl Ocak ayının ilk haftasında;
a) İl kıymet takdiri komisyonu :
1. İl idare kurulunca; defterdarlık memurlarından, resmi kuruluşların ziraat mühendislerinden, yoksa ziraat teknisyenlerinden, o ildeki fen adamları arasından birer asıl ve birer yedek olmak üzere üç asıl ve üç yedek üye,
2. İl belediye encümenince taşınmaz mal sahipleri arasından iki asıl ve iki yedek üye;
b) İlçe kıymet takdiri komisyonu:
1. İlçe idare kurulunca; mal müdürlüğü memurlarından, resmi kuruluşların ziraat mühendislerinden, yoksa ziraat teknisyenlerinden, ilçedeki fen adamları, temin edilememesi halinde o ilçenin bağlı bulunduğu ildeki fen adamları arasından birer asıl ve birer yedek olmak üzere üç asıl ve üç yedek üye,
2. İlçe belediye encümenince taşınmaz mal sahipleri arasından iki asıl ve iki yedek üye;
Olmak üzere seçilir.
Belediye sınırları içindeki nüfusu, son nüfus sayımına göre yüzbini geçen şehirler için aynı sınırlar içerisinde yapılacak kamulaştırmalarda kıymet takdiri komisyonu, seçilen ziraat mühendisi veya ziraat teknisyeni yerine il veya ilçe idare kurulunca Bayındırlık Bakanlığı kuruluşuna dahil teknik elemanlar arasından seçilecek bir üyenin katılmasıyla oluşur.
Seçilen komisyon üyelerine en yakın sulh mahkemesinde yemin ettirilir.
Komisyon üyelerinin hizmet süresi bir yıldır. Süresi biten üye tekrar seçilebilir.
Kıymet takdiri komisyonları uzmanlıkları dışında kalan konularda, kamulaştırılan malın cinsine göre uzman kimselerden danışma niteliğinde görüş alır ve bu hususu gerekçesiyle raporlarında bildirirler.
Kamulaştırılan taşınmaz malın sahipleri, bunların usul ve füruu, karı – koca veya üçüncü derece dahil kan ve sıhri hısımları komisyonlara katılamaz ve görüş bildiremez.
Komisyon, kamulaştırmayı yapan idarenin daveti üzerine eksiksiz toplanır. Hukuki veya fiili nedenlerle komisyona katılamayan asıl üyenin yerine, yedeği çağrılır. Komisyon başkanını kendi arasından seçer.
Komisyonda kararlar çoğunlukla verilir. Azınlıkta kalan üye, karara katılmama nedenlerini yazıp imzalamak zorundadır.
Kıymet takdiri esasları
Madde 11 - İdare, kamulaştırma bedelinin tespit edileceği günü tayin ve ilgililere doğrudan veya ilan yoluyla tebliğden hangisinin kolaylık ve çabukluk sağlayacağını takdir ederek, bildirir.
İlan yoluyla bildirimin öngörüldüğü hallerde, taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yerde çıkan bir gazetede bir defa, gazete çıkmayan yerlerde alışılmış yollarla on gün süreyle ilan edilip, bu husus tutanakla tespit edilir. Bu ilan dahi bildirim hükmündedir.
Kıymet takdiri komisyonu, belirtilen günde, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere giderek; hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın;
a) Cins ve nevini,
b) Yüzölçümünü,
c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini,
d) Varsa vergi beyanını,
e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini,
f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevki ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirini,
g) Arsalarda, kamulaştırma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini,
h) Yapılarda, kamulaştırma tarihindeki resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını,
i) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri,
Esas tutarak düzenleyeceği raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak kamulaştırma bedelini takdir eder.
Kamulaştırma bedelinin takdirinde, kamulaştırmayı gerektiren imar ve hizmet teşebbüsünün sebep olacağı değer artışları ile ilerisi için düşünülen kullanma şekillerine göre getireceği kar, kıymet takdirinde dikkate alınmaz.
Kıymet takdir komisyonu raporunu, tespit tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde idareye verir. İşin niteliğinin zorunlu kıldığı hallerde bu süre üç ayı geçemez.
Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz mal veya kaynakta meydana gelecek kıymet düşüklüğü gerekçeleriyle belirtilir. Bu kıymet düşüklüğü kamulaştırma bedelidir.
Kısmen kamulaştırma
Madde 12 - Kısmen kamulaştırılan taşınmaz malın değeri;
a) Kamulaştırılmayan kısmın değerinde, kamulaştırma sebebiyle bir değişiklik olmadığı takdirde, o malın 11 inci maddede belirtilen esaslara göre takdir edilen bedelinden kamulaştırılan kısma düşen miktarıdır.
b) Kamulaştırma dışında kalan kısmın kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle eksilme meydana geldiği takdirde; bu eksilen değer miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin olunan kamulaştırma bedeline eksilen değerin eklenmesiyle bulunan miktardır.
c) Kamulaştırma dışında kalan kısmın bedelinde kamulaştırma nedeniyle artış
meydana geldiği takdirde ise, artış miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kıs-
mın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin edilen bedelinden artan de-
ğerin çıkarılmasıyla bulunan miktardır.
Şu kadar ki, (c) bendi gereğince yapılacak indirme, kamulaştırma bedelinin
yüzde ellisinden fazla olamaz.
(b) ve (c) bentlerinde sözü edilen bedelin düşüş ve artış miktarları,
11 inci maddede belirtilen esaslara göre bedel takdiri suretiyle tespit olunur.
Kamulaştırma dışında kalan kısım, imar mevzuatına göre yararlanmaya elveriş-
li olduğu takdirde;kesilen bina, ihata duvarı, kanalizasyon, su, elektrik, hava-
gazı kanalları, makine gibi tesislerden mal sahiplerine kalacak olanlarının eski
nitelikleri dairesinde kullanılabilecek duruma getirilebilmeleri için gereken
gider ve bedel, belirlenerek kamulaştırma bedeline ilave olunur. Bu masraf ve
bedeller (b) bendinde yazılı kıymet düşüklüğü miktarının belirlenmesinde
gözönünde tutulmaz.
Bir kısmı kamulaştırılan taşınmaz maldan artan kısmı yararlanmaya elverişli
bir durumda değil ise, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda dava açılmayan
hallerde mal sahibinin en geç kamulaştırma kararının tebliğinden itibaren otuz
gün içinde yazılı başvurusu üzerine, bu kısmın da kamulaştırılması zorunludur.
Baraj inşası için yapılan kamulaştırmalar sonunda kamulaştırma sahasına
mücavir taşınmaz mallar, çevrenin sosyal, ekonomik veya yerleşme düzeninin bo-
zulması, ekonomik veya sosyal yönden yararlanılmasının mümkün olmaması hallerin-
de, sahiplarinin yazılı başvurusu üzerine kamulaştırmaya tabi tutulur. Bu hu-
susları düzenleyen yönetmelik, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca; İçişleri,
Maliye, Bayındırlık, Tarım ve Orman, Köyişleri ve Kooperatifler bakanlıklarının
görüşü de alınmak suretiyle hazırlanır. Bu yönetmelik, Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren bir yıl içerisinde Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulur
ve Resmi Gazete'de yayımlanır. Bu suretle kamulaştırılan mücavir taşınmaz mal-
lar hakkında 22 ve 23 üncü maddeler hükmü uygulanmaz. İdare, bu taşınmaz mallar
üzerinde imar mevzuatı hükümlerini de gözönünde tutarak dilediği gibi tasarruf-
ta bulunabilir ve gerektiğinde Hazineye bedelsiz olarak devredebilir.
Kısmen kamulaştırılan paylı mülkiyete konu taşınmaz mal, evvelce paydaşlar
arasında fiilen bölünerek bir veya birkaç paydaşın tasarruf ve yararlanmasına
bırakılmış ve yapılan kısmi kamulaştırma bu yerin tamamını veya bir kısmını
kapsıyor ise, bu durumda kamulaştırmaya ilişkin işlemler sadece bu paydaş veya
paydaşlar hakkında yürütülerek kamulaştırma bedeli payları oranında kendilerine
ödenir. Pay veya paydaşların sadece bu kısım için dava hakları vardır. Taşınmaz
malın kamulaştırılmayan kısmı üzerinde hakları kalmaz ve adları paydaşlar ara-
sından çıkarılır. Kamulaştırılan bu yerler tapu sicilinde idare adına tescil
olunur.
Bu maddenin uygulanmasından doğacak anlaşmazlıklar adli yargıda çözümlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tebliğ İşlemleri, Dava Hakkı ve Bilirkişiler
Tebligat
Madde 13 - Kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın, 7 nci maddedeki
usule göre tespit edilen sahibi, zilyet ve diğer ilgililerden adresi tespit
olunanlara tebliğ edilmek üzere; kamulaştırılacak taşınmaz malın kamulaştırıl-
masına uygun ölçekli bir plan veya ölçekli krokisi, kamulaştırma kararı, takdir
olunan kıymeti, kamulaştırma karşılığının veya ilk taksidinin milli bankalardan
birine hak
sahibi adına yatırıldığına dair belge, kamulaştırmanın hangi idare yararına ya-
pıldığı ve açılacak davalarda husumetin kime yöneltileceği bedelin bankaya yatı-
rıldığı tarihten başlayarak otuz gün içinde notere verilir. Noter onbeş gün
içinde belgeleri tebliğe çıkarır. Noterler tarafından tebligat giderlerinden
başka noterlik ücret tarifesinin 8 inci maddesi uyarınca ücret alınır.
Köy yararına kamulaştırmalarda tebligat, ihtiyar kurulundan en az üç üyenin
önünde yapılır ve düzenlenen tutanak birlikte imzalanır. Belgelenen tebliğ ge-
çerlidir.
Doğrudan tebligat ile beraber yukarıda yazılı kararlar ayrıca ilan olunur.
İlan:
a) Kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın bulunduğu yerin, herkese
açık yerlerinden birine ve belediye dairesine veya köy odasına onbeş gün süreyle
asılarak,
b) Kamulaştırılacak taşınmaz malın bulunduğu yerde gazete çıkıyor ise, gaze-
telerden birisinde belgelerin özeti en az bir defa yayınlanarak,
Yapılır.
Köy yararına yapılan kamulaştırmalarda yalnız (a) bendi hükmü uygulanır.
Yapılan araştırmalar sonucunda adresleri bulunamayan veya adreslerinde noter
aracılığı ile tebligat yapılamayanlara, 7201 sayılı Tebligat Kanununun 28 inci
maddesi gereğince ilan yoluyla tebligat yapılır.
Açılacak davalarda hangi idareye husumet yöneltileceğinin tebliğ belgelerin-
de açıkça belirtilmemiş veya yanlış gösterilmiş olması yüzünden davada husumet
yanlış yöneltilmiş ise, gerçek hasma tebligat yapılmak suretiyle davaya devam
olunur.
Dava hakkı
Madde 14 - Kamulaştırılacak taşınmaz malın sahibi, zilyedi ve diğer ilgili-
ler noter veya köy ihtiyar kurulu aracılığıyla yapılan tebligat gününden, kendi-
lerine tebligat yapılamayanlara tebligat yerine geçmek üzere gazete ile yapılan
ilan tarihinden veya köy odasına asılmak suretiyle yapılan ilan süresinin biti-
minden itibaren otuz gün içinde, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda ve
takdir olunan bedel ile maddi hatalara karşı da adli yargıda dava açabilirler.
İdari yargıda açılan davalar öncelikle görülür.
İdari yargıya başvurulduğu takdirde, adli yargıya başvuru süresi, idari yar-
gı kararının kesinleştiği tarihten, bu kararlara karşı temyiz veya karar düzel-
tilmesi isteminde bulunulmuş ise, buna ilişkin kararların tebliği tarihinden
itibaren işlemeye başlar.
İştirak veya müşterek mülkiyette paydaşların tek başına dava hakları vardır.
İdare, kamulaştırma belgelerinin tebliği için notere verildiği günden veya
köy yararına kamulaştırmalarda aleyhine dava açılacak kişi yönünden geçerli teb-
liğ tarihinden itibaran altmış gün içinde takdir olunan bedel ile maddi hatalara
karşı taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesinde dava açabilir.
İdare tarafından bu Kanun hükümlerine göre tespit olunan malik, zilyet ve
diğer ilgililere karşı açılan davaların görülmesi sırasında, taşınmaz malın ger-
çek malikinin başka bir şahıs olduğu anlaşıldığı takdirde, davaya bu gerçek ma-
lik, tapu malikinin daha önce öldüğü sabit olursa mirasçıları da dahil edilmek
suretiyle devam olunur.
Açılan davaların sonuçları dava açmayanları etkilemez.
Bilirkişiler
Madde 15 - Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı ihtisas odaları-
nın her biri, üyelerinin oturdukları yeri gözönünde bulundurarak her il için beş
ila onbeş; il merkezleri için il, ilçeler için ilçe idare kurullarınca bu böl-
gelerde oturan taşınmaz mal sahipleri arasından onbeş bilirkişi her yıl Ocak
ayının ilk haftasında seçilerek isim ve adreslerini bildiren listeler valilik-
lere verilir.
Bu listeler valilikçe onandıktan sonra odalardan gelenler il merkezi ile
ilçelerdeki asliye hukuk mahkemelerine; taşınmaz mal sahipleri listelerinden her
biri de seçildikleri yerin asliye hukuk mahkemelerine gönderilir.
Süresi bitenler tekrar seçilebilir.
Bilirkişi kurulu; kamulaştırmaya konu olan yerin cins ve niteliğine göre,
ikisi odalar listesinden, biri de taşınmaz mal sahipleri listesinden seçilmek
suretiyle üç kişiden oluşur.
Kamulaştırılan taşınmaz malın üstün niteliği gözönüne alınarak, bilirkişinin
ikisi de aynı uzmanlık kolundan seçilebilir.
Kamulaştırmayı yapan idarede görevli olanlar ve kıymet takdiri komisyonunda
kıymet takdiri işinde bulunanlar ile kamulaştırılan taşınmaz malın sahipleri ve
bunların usul ve füruu, karı - koca, üçüncü derece dahil, kan ve sıhri hısımları
ve mal sahipleri ile menfaat ortaklığı olanlar bilirkişi seçilemezler.
İhtisas odalarının liste veremediği veya verilen listelerden fiili ve hukuki
sebeplerle bilirkişi seçiminin imkansız olduğu illerde, kamulaştırılan taşınmaz
malın cins ve özelliğine göre, bayındırlık, tarım ve orman daireleri ile diğer
resmi daire ve kurumlardan alınacak fen adamları ile bilirkişi kurulu tamamla-
nır. Bunların da bulunmadığı veya fiili veya hukuki sebeplerle bilirkişi seçim-
lerine imkan olmadığı takdirde, komşu illerin oda listelerinden, yoksa yukarıda
belirtilen resmi daire ve kurumlardan alınacak fen adamları ile kurul tamamla-
nır.
Mahkemelere gönderilen listelerde yazılı olanlar ve yukarıdaki fıkrada gös-
terilen kimseler arasından taraflar bilirkişi seçmekte birleşemedikleri takdirde
bilirkişiler hakim tarafından re'sen seçilir.
Bilirkişi kurulu, taşınmaz malın kıymetini 11 ve 12 nci maddeler hükümlerine
göre tayin ve takdir ederek, gerekçeli raporunu en kısa zamanda mahkemeye verir.
Bilirkişi kurulu, kıymet takdir komisyonunca tespit edilen kıymette bir de-
ğişiklik yapmış ise, bunun nedenlerini raporunda belirtir.
Hakim, bilirkişi kurulu tarafından takdir olunan bedelde açık bir isabetsiz-
lik bulduğu veya kıymet takdiri komisyonu tarafından tayin edilen kıymet ile bi-
lirkişi kurulunun belirlediği kıymet arasında önemli bir oransızlık gördüğü tak-
dirde, aynı usullerle yeni bilirkişi kurulu oluşturarak kıymet takdiri yaptırır.
Hakim, bilirkişilere yemin ettirir.
Kıymet takdirinde, kamulaştırmayı yapan daire 13 üncü madde gereğince tebli-
gatı kamulaştırma kararının tamamlanmasından itibaren bir yıl içinde usulüne
göre yaptırmamış ise kamulaştırma kararının hak sahibine tebliğ olunduğu, tebli-
gat yapılmadan dava açılmış ise, davanın açıldığı gün esas tutulur.
Maliklerinin, zilyedlerinin veya diğer ilgililerin tespiti mümkün olmadığı
ve sahipsiz göründüğü takdirde, taşınmaz malların ilerde ortaya çıkacak maliki,
zilyedi veya diğer alakalıları tarafından talep edilecek kamulaştırma bedelle-
rinde veya bu kamulaştırmaların bedellerine vaki olacak itirazlarda, taşınmaz
malın kamulaştırma tarihindeki kıymeti esas tutulur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Acele Elkoyma, Tescil İşlemleri ve Aynın Çekişmeli Olması
BİRİNCİ BÖLÜM
Elkoyma
Acele işlerde elkoyma ve tescil
Madde 16 - Kamulaştırma işlemine ilişkin yürütmenin durdurulması kararı ve-
rilmedikçe veya kamulaştırma 6 ncı maddenin son fıkrası uyarınca yapılmış ise
davaların sonucu beklenmeksizin kamulaştırılması yapılan taşınmaz mala hemen
elkonulmasına idarece zorunluluk görüldüğü hallerde, taşınmaz malın takdir
olunan kıymeti milli bankalardan birisine yatırılarak makbuzu ilgili belge ör-
nekleri ile birlikte mahkemeye verilip taşınmaz malın durumunun tespiti istenir.
Mahkeme sekiz gün içinde taşınmaz malın sahibini davet ile beş gün zarfında ta-
şınmaz malın, 11 inci maddede yazılı olduğu şekilde kıymet takdirine esas olabi-
lecek bütün niteliklerini tespit ettirerek, o taşınmaz malın idare adına tescil
edilmesine karar verir ve bu kararı tapu dairesine bildirir.
Bu işlem, mahkemenin davetine uymayanların gıyabında yapılır.
Kamulaştırılması yapılan taşınmaz malın mülkiyeti veya payı çekişmeli bulun-
duğu hallerde dahi bu madde hükmü uygulanır.
Bu Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak
kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenek ilk taksit bedelidir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tescil ve Aynın Çekişmeli Olması
Tapulu taşınmaz mallarda tescil
Madde 17 - Tebliğ edilen kamulaştırma işlemine karşı idari ve adli yargıya
başvurulmadığı veya bu konuda açılan davaların kesin olarak sonuçlandığı ancak
taşınmaz mal sahibinin ferağ vermediği hallerde, takdir edilen ve artırılan be-
delin tamamı milli bankalardan birine yatırılarak makbuzu ilgili belge örnekle-
riyle birlikte mahkemeye verilir. Mahkeme iki tarafı derhal davet ederek, gelme-
meleri halinde gıyaplarında, belgeleri inceleyerek; kamulaştırma usulüne uygun
şekilde tamamlanmış ise, taşınmaz malın kamulaştırma yapan idare adına tesciline
karar verir ve tapu dairesine bildirir.
Kamulaştırması yapılan taşınmaz mal tahsis edildiği kamu hizmeti itibariyle
sicile kaydı gerekmeyen bir niteliğe dönüşmüş ise, istek halinde sicil kaydının
terkinine karar verilir.
Bu tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nede-
niyle vergi ilişkisi aranmaz. Ancak, ilgili tapu dairesi durumu vergi dairesine
bildirir.
Bu Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak
kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.
Aynın çekişmeli bulunması
Madde 18 - Kamulaştırılan taşınmaz malın aynı üzerindeki çekişmelerde kamu-
laştırmayı yapan idareye husumet düşmez. Ancak mülkiyetin kişiler arasında çe-
kişmeli olması idare adına tescile engel değildir.
Tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malların tescili ve zilyedin hakları
Madde 19 - Tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malın zilyedi mevcut olup da zil-
yedlikle iktisap iddiasında bulunursa, kamulaştırma yapan idare mahallinde tah-
kikat yapar. Delilleri toplar ve keyfiyeti bir tutanakla belirtir. Bu tutanakta,
zilye-
din kimliği, zilyedliğin başlangıç ve süresi, vergi kaydı, yüzölçümü ve o yerin
mülkiyetinin kazanma şartlarının var olup olmadığını belirtir. Taşınmaz mala
takdir edilen değerin tamamını veya ödenmesi gereken ilk taksidini milli banka-
lardan birine yatırarak makbuzunu tahkikat ve kamulaştırma evrakı ile birlikte
taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine verir.
Mahkeme, sekiz gün içinde evrak üzerinde inceleme yaparak taşınmaz malın le-
hine kamulaştırma yapılan idare adına tescilini ve ayrıca zilyedinin şerh veril-
mesini tapu dairesine bildirir.
Mahkeme, idari tahkikat sonucunu zilyedin kamulaştırma tarihinde taşınmaz
malı Medeni Kanun hükümleri dairesinde ve zilyedlikle iktisap etmiş olduğunu be-
lirtmeye yeterli görmediği takdirde durumu zilyede gerekçeleriyle tebliğ eder.
Zilyedin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde Medeni Kanunun zilyedlikle
iktisap hükümleri dairesinde aynı usul ve şekillere göre dava açarak taşınmaz
malı kamulaştırma tarihinde iktisap etmiş olduğunu ispat etmesi lazımdır. Zilyed
bu müddet içinde dava artığını belgelendirmediği takdirde kamulaştırma bedeli
kamulaştırmayı yapan idare tarafından emanete alınır.
Üçüncü şahısların umumi hükümler dairesinde kamulaştırma bedeline istihkak
davası açmak hakları saklıdır.
Mahkeme, idari tahkikatın iktisap iddiasını haklı gösterecek mahiyette oldu-
ğunu görürse, durumu o yerin maliye dairesine bildirmekle beraber taşınmaz malın
bulunduğu yerde uygun görülecek araçlarla iki defa ilan eder. Kamulaştırma be-
deli onmilyon lira ve daha fazla ise ilanın bir defa da gazeteyle yapılması zo-
runludur.
İlanda:
a) Taşınmaz malın bulunduğu yeri, mevkii, sınırı, miktarı,
b) Zilyedin kimliği,
c) Kamulaştırma bedelinin yatırıldığı banka,
d) Hak sahiplerinin son ilandan itibaren üç ay içinde zilyed aleyhine genel
hükümler dairesinde dava açtıklarını belgelendirmedikleri takdirde, kamulaştırma
bedelinin zilyede verileceği,
Belirtilir.
Son ilandan itibaren üç ay içinde Hazine veya üçüncü bir kimse tarafından
zilyed aleyhine dava açıldığı belgelendirilmediği takdirde zilyed kamulaştırma
bedelinin kendisine ödenmesini isteyebilir. Ancak, idare durumu vergi dairesine
bildirir.
Bu müddet içinde zilyed aleyhine dava açılırsa, kamulaştırma bedelinin öden-
mesi davanın kesinleşmesine bırakılır.
Kamulaştırma bedelinin zilyede verilmiş olması, o taşınmaz malda hak iddia
edenlerin genel hükümler dairesinde zilyed aleyhine, bedele istihkak davası aç-
mak haklarını düşürmez.
İdare yukarıdaki fıkralar gereğince işlem yapmamış ise kamulaştırılan yerin
mülkiyetini kazandığını ispat yükümlülüğü zilyede düşer.
Tapuda kayıtlı olmayan bu gibi taşınmaz mallar hakkında da 16 ncı madde hük-
mü uygulanabilir.
Başkası adına tapulu, sahipsiz ve zilyedi tarafından iktisap edilmemiş yerin
kamulaştırılmasında, bina ve ağaçların 11 ve 12 nci maddeler uyarınca takdir
olunan bedeli zilyedine ödenir.
Bu madde gereğince mahkemece yapılacak işlemler sebebiyle kamulaştırmayı ya-
pan idareden ilan, tebliğ giderleri hariç, herhangi bir harç ve gider alınmaz.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Kamulaştırmada Boşaltma, Vazgeçme ve Geri Alma
BİRİNCİ BÖLÜM
Boşaltma
Taşınmaz malın boşaltılması
Madde 20 - 16, 17 ve 19 uncu maddelere dayanılarak lehine kamulaştırma yapı-
lan idare adına tapu dairesince tescil edilen taşınmaz malın boşaltılması idare-
ce icra memurundan istenir. İcra memuru taşınmaz malı onbeş gün içinde boşalt-
malarını içindekilere tebliğ eder. Bu süre içinde taşınmaz mal boşaltılmazsa
icraca boşaltılır. İtiraz ve şikayet boşaltmayı durdurmaz ve mahkemece ihtiyati
tedbir kararı verilemez.
Taşınmaz malın boşaltılması sebebiyle mal sahibi ve idare tazminat ile so-
rumlu tutulamaz.
Ekili arazinin boşaltılması hasat sonuna bırakılır. Hasat zamanının beklen-
mesi mümkün olmadığı hallerde kamulaştırmayı yapan idare, mahkemece takdir edi-
lecek ekin bedelini tazmin etmek şartıyla, arazinin boşaltılmasını talep edebi-
lir. Ekin bedeli 11 ve 12 nci maddeler uyarınca yapılan kamulaştırma değerinin
tespitinde nazara alınmış ise, taşınmaz malın boşaltılması için tekrar bu bede-
lin tespit ve ödenmesi gerekmez.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırmadan Vazgeçme ve Geri Alma
İdarenin tek taraflı vazgeçmesi
Madde 21 - İdare kamulaştırmanın her safhasında kamulaştırma kararı veren ve
onaylayan yetkili merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen
veya tamamen vazgeçebilir. Şu kadar ki, dava sırasında vazgeçme halinde dava gi-
derleri ile harç, harcanan emek ve işin önemi gözetilerek mahkemece maktuen tak-
dir olunacak avukatlık ücreti idareye yükletilir.
Tarafların anlaşmasıyla vazgeçme ve devir
Madde 22 - Kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşmesinden sonra taşınmaz mal-
ların kamulaştırma amacına veya kamu yararına yönelik herhangi bir ihtiyaca tah-
sisi lüzumu kalmaması halinde, keyfiyet 13 üncü madde hükmü uyarınca mal sahibi
veya mirasçılarına duyurulur. Bu duyurma üzerine mal sahibi veya mirasçıları,
aldığı kamulaştırma bedelini üç ay içinde ödeyerek taşınmaz malını geri alabi-
lir.
Ancak, kamulaştırılan taşınmaz mala kamulaştırmayı yapan idare dışında başka
bir idare, kamulaştırma yoluyla gerçekleştirebileceği bir kamu hizmeti amacıyla
istekli olduğu takdirde, yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmayarak bu Kanunun 30 un-
cu veya 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanununun 23 üncü maddesine göre işlem ya-
pılır.
Mal sahibinin geri alma hakkı
Madde 23 - Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl
içinde, kamulaştırmayı yapan idarece veya 22 nci maddenin ikinci fıkrası uyarın-
ca devir veya tahsis yapılan idarece; kamulaştırma ve devir amacına uygun hiç
bir işlem veya tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis
edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa, mal sahibi veya mirasçıları
kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle bir-
likte ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.
Doğmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmayan geri alma hakkı düşer.
Aynı amacın gerçekleşmesi için birden fazla taşınmaz mal birlikte kamulaştı-
rıldığı takdirde bu taşınmaz malların durumunun bir bütün oluşturduğu kabul
edilerek yukarıdaki fıkralar buna göre uygulanır.
Özel kanunlarda bu maddenin uygulanmayacağına ilişkin hükümler saklıdır.
1164 sayılı Arsa Ofisi Kanununa dayanılarak yapılan kamulaştırmalarda ve bu Ka-
nunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaş-
tırmalarda bu madde hükmü uygulanmaz.
BEŞİNCİ KISIM
Hasar, Doğacak Hak ve Borçlar, Trampa Yolu ile ve Acele Kamulaştırma
BİRİNCİ BÖLÜM
Hasar
Kamulaştırma bedelinden düşülebilecek hasar
Madde 24 - 21, 22 ve 23 üncü maddeler uyarınca kamulaştırılmasından vazgeçi-
len veya geri alınan taşınmaz mal üzerindeki bina, sabit tesisler ve ekili diki-
li şeyler yıkılmış, sökülmüş veya harap olmuş ise, taşınmaz malın geri alınma-
sında mal sahibi veya mirasçısı, kamulaştırma tarihindeki değerine göre farkı-
nın, ödeyeceği kamulaştırma bedelinden düşülmesini isteyebilir.
Bu madde ile 21, 22 ve 23 üncü maddelerin uygulamasından doğacak anlaşmaz-
lıklar adli yargıda çözümlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tebliğ ile Doğacak Haklar ve Borçlar
Hakların sınırlandırılması ve mülkiyetin idareye geçmesi
Madde 25 - Hakların kullanılması ve borçların yerine getirilmesi bakımından
kamulaştırma işlemi mal sahibi için 13 üncü madde uyarınca yapılan tebligatla,
idare için tebligat çıkarmakla başlar. Mülkiyetin idareye geçmesi, bu Kanundaki
özel hükümler dışında kamulaştırma işleminin idari yargı yönünden kesinleşmesi
ile olur. Dava açabilmek için idarenin tebligat yapması veya tebligat çıkarması
şarttır.
Tebliğ tarihinden itibaren taşınmaz mal sahibinin kamulaştırılması kararlaş-
tırılan taşınmaz malda yeni inşaat veya ekim yapmak veya mevcut inşaatta esaslı
değişiklikler meydana getirmek gibi kullanma hakları kalkar. Bundan sonra yapı-
lanların değeri dikkate alınmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Trampa Yolu ve Acele Kamulaştırma
Trampa yolu ile kamulaştırma
Madde 26 - Mal sahibinin kabul etmesi halinde kamulaştırma bedeli yerine,
idarenin kamu hizmetine tahsis edilmemiş olan taşınmaz mallarından, bu bedeli
kısmen veya tamamen karşılayacak miktarı verilebilir.
Kamulaştırma bedeli yerine verilecek taşınmaz malın değeri, idarenin ihale
komisyonunca yoksa bu amaçla kuracağı bir komisyonca tespit edilir. Taşınmaz mal
bedelleri arasındaki fark taraflarca nakit olarak karşılanır. Ancak idarenin ve-
receği taşınmaz malın değeri, kamulaştırma bedelinin yüzde yüzyirmisini aşamaz.
Acele kamulaştırma
Madde 27 - 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında
yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak
hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan ta-
şınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan
tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşın-
maz malın 11 ve 12 nci madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçi-
lecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına
milli bir bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir.
Bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak
kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.
ALTINCI KISIM
Bedelsiz Kullanma, Giderlerin Ödenmesi ve
İdareler Arasında Taşınmaz Mal Devri
BİRİNCİ BÖLÜM
Bedelsiz Kullanma ve Giderler
Bedelsiz kullanma yetkisi
Madde 28 - Milli savunma inşaat ve tesisatı için gerekli görülen gerçek ve
özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyet ve tasarrufunda veya ruhsatname ile intifa-
ları altında bulunmayan kireç, taş ve kum ocaklarını, hiç bir resim ve ücrete
tabi olmadan kullanmaya Milli Savunma Bakanlığı yetkilidir.
Bayındırlık, Köy İşleri ve Kooperatifler bakanlıkları ile T.C. Devlet Demir-
yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü ve Devlet Su İş-
leri Genel Müdürlüğü de aynı sebep ve şartlarla, demiryolu hattının veya karayo-
lunun veya su tesislerinin her yönündeki, gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin
mülkiyet ve tasarrufunda veya ruhsatname ile intifaları altında bulunmayan ki-
reç, taş ve kum ocaklarını hiç bir resim ve ücrete tabi olmadan kullanabilirler.
Giderlerin ödenmesi
Madde 29 - Kıymet takdiri komisyon başkan ve üyelerinin, kıymeti takdir
edilen her taşınmaz mal başına kamulaştırmayı yapan idare tarafından takdir edi-
lecek ücretleri ile gerçek yol giderleri, tapu harçları ve bu Kanunun gerektir-
diği diğer giderler, idarece ödenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Kurumları ve Tüzelkişileri Arasında Taşınmaz Mal Devri
Bir idareye ait taşınmaz malın diğer idareye devri
Madde 30 - Kamu tüzelkişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz
mal, kaynak veya irtifak hakları diğer bir kamu tüzelkişisi veya kurumu tarafın-
dan kamulaştırılamaz.
Taşınmaz mala; kaynak veya irtifak hakkına ihtiyacı olan idare, ödeyeceği
bedeli de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvurur. Mal sahibi idare
devire muvafakat etmez veya altmış gün içinde cevap vermez ise anlaşmazlık, is-
teyen idarenin başvurusu üzerine Danıştay ilgili idari dairesince incelenerek
iki ay içinde kesin karara bağlanır.
Taraflar bedelde anlaşamadıkları takdirde; alıcı idare, devirde anlaşma ta-
rihinden veya Danıştay kararının tebliği tarihinden itibaran otuz gün içinde,
10 uncu
maddede yazılı kıymet takdiri komisyonuna değer takdir ettirir. Taraflar bu ko-
misyon raporuna, kendilerine veriliş veya tebliğ ediliş tarihinden itibaren otuz
gün içinde itiraz ettikleri takdirde, anlaşmazlık, 29/6/1938 tarih ve 3533 sayı-
lı Kanun hükümlerine bağlı olmaksızın taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk
mahkemesince karara bağlanır.
YEDİNCİ KISIM
Yasak İşler ve Ceza Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Yasak İşler
Yasak işler ve eylemler
Madde 31 - Aşağıda yazılı işler ve eylemler yasaktır.
a) Kıymet takdir komisyonu başkanı ve üyeleri ile bilirkişilerin kendilerine
resmen takdir edilen ücret dışında herhangi bir suretle çıkar sağlamaları,
b) Kamulaştırma kararının tebliğinden sonra taşınmaz malın başkasına devir
ve ferağ veya temliki,
c) Artırılan bedele göre artıp eksilen vekalet ücreti kararlaştırılması,
d) Dava giderlerinin avukat veya dava vekilleri veya onlar adına hareket
edenler tarafından kabullenilmesi,
e) Kamulaştırma bedelinin artırılması hali öngörülerek bu miktarın veya bir
kısmının nakden veya diğer suretlerle, avukat veya dava vekili veya onlar adına
hareket edenler tarafından mal sahibine önceden ödenmesi,
f) Artırılan kamulaştırma bedelinin tamamının veya bir kısmının avukat veya
dava vekili veya onlar adına hareket edenlere ait olacağının kararlaştırılması,
g) Yukarıda yazılı bentlerde yasaklanan işlem ve eylemlerin avukat veya dava
vekillerince bizzat veya aracı ile mal sahibine teklif edilmesi veya bunlara
yardımcı olunması.
İKİNCİ BÖLÜM
Görevli Kişilerin Suçları ve Ceza Hükümleri
Görevli kişilerin suçları
Madde 32 - Bu Kanuna göre görevlendirilenlerden suç işleyenler, Devlet memu-
ru gibi cezalandırılırlar. Şu kadar ki verilecek cezalar; o suç için muayyen
olan cezanın yarısından az olmamak üzere iki katına kadar artırılır.
Cezalar
Madde 33 - Fiilleri daha ağır cezayı gerektiren ayrı bir suç teşkil etmediği
takdirde, bu Kanunun 31 inci maddesinin (a), (e), (f) ve (g) bentlerine aykırı
hareket edenler, bir yıldan aşağı olmamak üzere hapis ve ellibin liradan üçyüz-
bin liraya kadar ağır para cezasıyla, (b), (c) ve (d) bentlerine aykırı hareket
edenler, altı aydan iki yıla kadar hapis ve onbin liradan yüzbin liraya kadar
ağır para cezasıyla cezalandırılırlar.
SEKİZİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Mal sahibinin sağladığı yararları geri alma hakkı
Madde 34 - Mal sahiplerinin 31 inci maddedeki yasaklara rağmen avukat veya
dava vekillerine veya bu Kanuna göre görevlendirilenlere veya üçüncü şahıslara
verdikleri paraları veya sağladıkları yararlar karşılığını bir yıl içinde geri
almaya hakları vardır.
İmar mevzuatı uygulanan veya özel parselasyon yapılan yerler:
Madde 35 - İmar mevzuatı gereğince düzenlemeye tabi tutulan parsellerden dü-
zenleme ortaklık payı karşılığı olarak bir defaya mahsus alınan yol, yeşil saha
ve bunun gibi kamu hizmet ve tesislerine ayrılan yerlerle, özel parselasyon so-
nunda malikinin muvafakatı ile kamu hizmet ve tesisleri için ayrılmış bulunan
yerler için eski malikleri tarafından mülkiyet iddiasında bulunulamaz ve karşı-
lığı istenemez.
Kamulaştırmadan sonra alınan tapu kaydının iptali
Madde 36 - Kamulaştırma kanunları uyarınca gerekli işlemler tamamlanıp tapu-
da kayıtlı olanların idare adına intikallerinin yapılmasından, tapuda kayıtlı
olmayanların tescillerinin sağlanmasından sonra, kamulaştırılan yer için herhan-
gi bir nedenle gerçek ve tüzelkişiler adına yeniden tapu tesis edildiği takdir-
de, idarenin isteği üzerine hakim, evrak üzerinde ve lüzum gördüğü takdirde ma-
hallinde inceleme yaparak sonraki kaydın iptali hakkında bir karar verir.
Bu işlemler harca ve resme bağlı değildir.
Yetkili ve görevli mahkeme ve yargılama usulü
Madde 37 - Bu Kanundan doğan tüm anlaşmazlıkların adli yargıda çözümlenmesi
gerekenleri, taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemelerinde basit yar-
gılama usulü ile görülür.
Hak düşürücü süre
Madde 38- Kamulaştırma yapılmış, ancak işlemleri tamamlanmamış veya kamulaş-
tırma hiç yapılmamış iken kamu hizmetine ayrılarak veya kamu yararına yönelik
bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmaz malın malik zilyed
veya mirasçılarının bu taşınmaz mal ile ilgili her türlü dava hakkı yirmi yıl
geçmekle düşer. Bu süre taşınmaz mala elkoyma tarihinden başlar.
Vergilendirme
Madde 39 - Emlak vergisi tarhına esas olan en son vergi değeri kesinleşen
kamulaştırma bedelinden az olduğu takdirde aradaki fark emlak vergisine tabi tu-
tulur. Bu farka ait vergi 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 31 inci maddesinin
son fıkrası hükmü dikkate alınmak suretiyle kusur cezalı olarak tarh olunur.
Emlak vergisi beyannamesinin ek süreye rağmen verilmemiş olması halinde ke-
sinleşen kamulaştırma bedeli beyannamesi verilmemiş dönemlere ait vergi değeri
yerine geçer ve vergi ağır kusur cezalı olarak tarh olunur. Ek süreden sonra,
verilen beyannamelerde gösterilen değerin kesinleşen kamulaştırma bedelinden
yüksek olması halinde bu farka ait vergi ve ceza düzeltilmez.
Kaldırılan ve saklı tutulan hükümler
Madde 40 - 31/8/1956 tarih ve 6830 sayılı İstimlak Kanunu ile ek ve değişik-
likleri, 8/7/1981 tarih ve 2487 sayılı Toplu Konut Kanununun 5 inci maddesi ile
21/1/1982 tarih ve 2587 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin kamulaştırılan
taşınmaz malın değerinin tespitine ilişkin hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
7/3/1954 tarih ve 6326 sayılı Petrol Kanunu ve değişiklikleri, 15/4/1955 ta-
rih ve 6538 sayılı İstanbul Kapalıçarşısının Tamir ve İhyası Hakkında Kanun hü-
kümleri ile diğer özel kanunlardaki kamulaştırmaya ilişkin hükümler saklıdır.
İstimlak Kanununa yapılan atıflar
Madde 41 - Diğer kanunlarda İstimlak Kanununa veya belli maddelerine yapılan
atıflar bu Kanuna veya bu Kanunun aynı konuları düzenleyen madde veya maddeleri-
ne yapılmış sayılır.
GEÇİCİ MADDE 1 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce verilmiş olan kamu
yararı ve kamulaştırma kararları geçerlidir. Ancak, idarece henüz kıymet takdir
edilmemiş olan işlerde, kıymet takdir işlemleri ile sonraki işlemler bu Kanun
hükümlerine göre yapılır.
Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce açılmış ve henüz kesin hükme bağlanma-
mış davalarda bu Kanun hükümleri uygulanır. Ancak bu Kanunla getirilen değişik
hükümlerin uygulanması nedeniyle haksız çıkan tarafa harç, yargılama gideri ve
avukatlık ücreti yükletilemez.
GEÇİCİ MADDE 2 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce açılan davalarda, da-
vanın açıldığı günde yürürlükte olan kanunlara göre işlemeye başlamış olan dava
süreleri, o kanunlara göre tespit edilir.
GEÇİCİ MADDE 3 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kamulaştırılmış ve
kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi dört yılı tamamlamış taşınmaz mal hakkında
22 nci madde hükmüne göre işlem yapılmış veya yapılacak olması halinde, idarele-
re bu Kanunun yürürlüğünden itibaren 2 yıllık ek süre hakkı tanınır.
Mal sahibinin geri alma hakkı ancak bu sürenin tamamlanmasından sonra doğar.
GEÇİCİ MADDE 4 - 5 Ocak 1961 tarih ve 221 sayılı Kanunun kapsamına girmeleri
nedeniyle kamu tüzelkişileri veya kurumları adına kamulaştırılmış sayılan taşın-
maz malların eski malik, zilyed veya bunların halefleri tarafından açılmış ve
kesin hükme bağlanmamış davalarda sözü edilen 221 sayılı Kanunun hükümleri uy-
gulanır.
Madde 42 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 43 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
ÿ
Kanun Numarası : 2942
Kabul Tarihi : 4/11/1983
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih: 8/11/1983 Sayı: 18215
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 22 Sayfa: 843
*
* *
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
Madde 1 - Bu Kanun; kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların, Devlet ve kamu tüzelkişilerince kamulaştırılmasında yapılacak işlemleri, kamulaştırma bedelinin hesaplanmasını, taşınmaz malın ve irtifak hakkının idare adına tescilini, kullanılmayan taşınmaz malın geri alınmasını, idareler arasında taşınmaz malların
devir işlemlerini, karşılıklı hak ve yükümlülükler ile bunlara dayalı uyuşmazlıkların çözüm usul ve yöntemlerini düzenler.
Özel kanunlarına dayanılarak gerçek ve özel hukuk tüzelkişileri adına yapılacak kamulaştırmalarda da, bu Kanun hükümleri uygulanır.
Tanımlar
Madde 2 - Bu Kanunun uygulanmasında;
a) İdare: Yararına kamulaştırma hak ve yetkisi tanınan kamu tüzelkişilerini,kamu kurum ve kuruluşlarını, gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerini,
b) Taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yer: Taşınmaz malın tapuda kayıtlı olduğu, değilse tapu siciline kayıtlı olması gereken il veya ilçeyi,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırmanın Oluşturulması
Kamulaştırma şartları
Madde 3 - İdareler, kanunlarla yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını; bedellerini nakden ve peşin olarak veya aşağıda belirtilen hallerde eşit taksitlerle ödemek suretiyle kamulaştırma yapabilirler.
Bakanlar Kurulunca kabul olunan, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskan projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla yapılacak kamulaştırmalarda, bir gerçek veya özel hukuk tüzelkişisine ödenecek kamulaştırma bedelinin o yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilen miktarı, nakden ve peşin olarak ödenir. Bu miktar, kamulaştırma bede-
linin altıda birinden az olamaz. Bu miktarın üstünde olan kamulaştırma bedelleri, peşin ödeme miktarından az olmamak ve en fazla beş yıl içinde faiziyle birlikte ödenmek üzere eşit taksitlere bağlanır. Taksitlere, peşin ödeme gününü takip eden günden itibaren, Devlet borçları için öngörülen en yüksek faiz haddi uygulanır.
Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçük çiftçiye ait olanların bedeli, her halde peşin ödenir.
İrtifak hakkı kurulması
Madde 4 - Taşınmaz malın mülkiyetinin kamulaştırılması yerine, amaç için yeterli olduğu takdirde taşınmaz malın belirli kesimi, yüksekliği, derinliği veya kaynak üzerinde kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı kurulabilir.
Kamu yararı kararı verecek merciler
Madde 5 - Kamu yararı kararı verecek merciler şunlardır:
a) Kamu idareleri ve kamu tüzelkişileri;
1. 3 üncü maddenin ikinci fıkrasında sayılan amaçlarla yapılacak kamulaştırmalarda ilgili bakanlık,
2. Köy yararına kamulaştırmalarda köy ihtiyar kurulu,
3. Belediye yararına kamulaştırmalarda belediye encümeni,
4. İl özel idaresi yararına kamulaştırmalarda il daimi encümeni,
5. Devlet yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
6. Yükseköğretim Kurulu yararına kamulaştırmalarda Yükseköğretim Kurulu,
7. Üniversite, Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulları,
8. Aynı ilçe sınırları içinde birden çok köy ve belediye yararına kamulaştırmalarda ilçe idare kurulu,
9. Bir il sınırları içindeki birden çok ilçeye bağlı köyler ve belediyeler yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
10. Ayrı illere bağlı birden çok kamu tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda Bakanlar Kurulu,
11. Birden çok il sınırları içindeki Devlet yararına kamulaştırmalarda Bakanlar Kurulu.
b) Kamu kurumları yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulu veya idare meclisi, bunların olmaması halinde yetkili idare organları,
c) Gerçek kişiler yararına kamulaştırmalarda bu kişilerin, özel hukuk tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda ise; yönetim kurulları veya idare meclislerinin, yoksa yetkili yönetim organlarının başvuruları üzerine gördükleri hizmet bakımından denetimine bağlı oldukları köy, belediye, özel idare veya bakanlık.
Onay mercii
Madde 6 - Kamu yararı kararı;
a) Köy ihtiyar kurulları ve belediye encümenleri kararları, ilçelerde kaymakamın, il merkezlerinde valinin,
b) İlçe idare kurulları, il daimi encümenleri ve il idare kurulları kararları, valinin,
c) Üniversite yönetim kurulu kararları, rektörün,
d) Yükseköğretim Kurulu kararları, Kurul başkanının,
e) Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu yönetim kurulu kararları, genel müdürün,
f) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu kararları, Yüksek Kurum Başkanının,
g) Kamu kurumları yönetim kurulu veya idare meclisleri veya yetkili idare organları kararları, denetimine bağlı oldukları bakanın,
h) Gerçek kişiler veya özel hukuk tüzelkişileri yararına; köy, belediye veya özel idarece verilen kararlar, valinin,
Onayı ile tamamlanır.
Bakanlıklar veya Bakanlar Kurulu tarafından verilen kamu yararı kararlarının ayrıca onaylanması gerekmez.
Onaylı imar planına veya ilgili bakanlıklarca onaylı özel plan ve projesine göre yapılacak hizmetler için ayrıca kamu yararı kararı alınmasına ve onaylanmasına gerek yoktur. Bu durumlarda yetkili icra organınca kamulaştırma işlemine başlanıldığını gösteren bir karar alınır.
Kamulaştırmada önce yapılacak işlemler ve idari şerh
Madde 7 - Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma veya kamulaştırma yolu ile üzerinde irtifak hakkı kurulacak taşınmaz malların veya kaynakların sınırını, yüzölçümünü ve cinsini gösterir ölçekli planını yapar veya yaptırır; kamulaştırılan taşınmaz malın sahiplerini, tapu kaydı yoksa zilyetlerini ve bunların adreslerini, tapu, vergi ve nüfus kayıtları üzerinden veya ayrıca haricen yaptıracağı araştırma ile belgelere bağlamak suretiyle tespit ettirir.
İlgili vergi dairesi idarenin isteği üzerine taşınmaz mal ve kaynakların vergi beyan ve değerlerini, vergi beyanı bulunmadığı hallerde beyan yerine geçecek takdir edilecek değeri en geç bir ay içerisinde verir.
İdare kamulaştırma kararı verdikten sonra kamulaştırmanın tapu siciline şerh verilmesini kamulaştırmaya konu taşınmaz malın kayıtlı bulunduğu tapu idaresine bildirir. Bildirim tarihinden itibaren malik değiştiği takdirde, mülkiyette veya mülkiyetten gayri ayni haklarda meydana gelecek değişiklikleri tapu idaresi kamulaştırmayı yapan idareye bildirmek zorundadır. Şerh tarihinden itibaren iki yıl içerisinde 13 üncü maddeye göre tebligata başlanılmamış ise bu şerh sicilden silinir.
Satın alma usulü
Madde 8 - Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma kararının alınmasından sonra kamulaştırma işleminin her safhasında kendi ihale komisyonu, yoksa bu amaçla kuracağı komisyon marifetiyle tespit ettireceği bedel üzerinden mal sahibi ile anlaşarak taşınmaz malı, kaynağı veya bunlar üzerindeki irtifak haklarını satın alabilir.
Bu suretle satın alınan taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkı, sahibinden kamulaştırma yolu ile alınmış sayılır. Ancak, kamulaştırmaya ve bedeline itiraz davaları açılamaz.
Kadastro görmemiş yerlerde tespit işlemi
Madde 9 - İdare, tapulama veya kadastrosu yapılmamış yerlerin durumunun tespiti için mahallin mülki amirine müracaatla, kamulaştırma yapılacak yerde iki asıl ve iki yedek olmak üzere dört bilirkişinin seçilmesini ister. Mülki amir idarenin bu istemi üzerine sekiz gün içerisinde bilirkişilerin seçilmesini ve sulh hukuk mahkemesinde yeminlerinin yaptırılarak isimlerinin kamulaştırmayı yapacak idareye bildirilmesini sağlar.
Tespit sırasında muhtar veya vekili, ihtiyar kurulundan iki üye ve iki bilirkişi birlikte görev yaparlar.
Bu tespitte görev yapan muhtar veya vekili, ihtiyar kurulu üyeleri ile bilirkişilere çalıştıkları günler için 29 uncu maddeye göre ödeme yapılır.
İKİNCİ KISIM
Kamulaştırma Bedeli, Tebligat, Dava Hakkı ve Bilirkişiler
BİRİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırma Bedelinin Tespiti
Kıymet takdiri komisyonları
Madde 10 - İl ve ilçe dahilinde görev yapmak üzere beş asıl ve beş yedek üyeden oluşacak kıymet takdiri komisyonları, her yıl Ocak ayının ilk haftasında;
a) İl kıymet takdiri komisyonu :
1. İl idare kurulunca; defterdarlık memurlarından, resmi kuruluşların ziraat mühendislerinden, yoksa ziraat teknisyenlerinden, o ildeki fen adamları arasından birer asıl ve birer yedek olmak üzere üç asıl ve üç yedek üye,
2. İl belediye encümenince taşınmaz mal sahipleri arasından iki asıl ve iki yedek üye;
b) İlçe kıymet takdiri komisyonu:
1. İlçe idare kurulunca; mal müdürlüğü memurlarından, resmi kuruluşların ziraat mühendislerinden, yoksa ziraat teknisyenlerinden, ilçedeki fen adamları, temin edilememesi halinde o ilçenin bağlı bulunduğu ildeki fen adamları arasından birer asıl ve birer yedek olmak üzere üç asıl ve üç yedek üye,
2. İlçe belediye encümenince taşınmaz mal sahipleri arasından iki asıl ve iki yedek üye;
Olmak üzere seçilir.
Belediye sınırları içindeki nüfusu, son nüfus sayımına göre yüzbini geçen şehirler için aynı sınırlar içerisinde yapılacak kamulaştırmalarda kıymet takdiri komisyonu, seçilen ziraat mühendisi veya ziraat teknisyeni yerine il veya ilçe idare kurulunca Bayındırlık Bakanlığı kuruluşuna dahil teknik elemanlar arasından seçilecek bir üyenin katılmasıyla oluşur.
Seçilen komisyon üyelerine en yakın sulh mahkemesinde yemin ettirilir.
Komisyon üyelerinin hizmet süresi bir yıldır. Süresi biten üye tekrar seçilebilir.
Kıymet takdiri komisyonları uzmanlıkları dışında kalan konularda, kamulaştırılan malın cinsine göre uzman kimselerden danışma niteliğinde görüş alır ve bu hususu gerekçesiyle raporlarında bildirirler.
Kamulaştırılan taşınmaz malın sahipleri, bunların usul ve füruu, karı – koca veya üçüncü derece dahil kan ve sıhri hısımları komisyonlara katılamaz ve görüş bildiremez.
Komisyon, kamulaştırmayı yapan idarenin daveti üzerine eksiksiz toplanır. Hukuki veya fiili nedenlerle komisyona katılamayan asıl üyenin yerine, yedeği çağrılır. Komisyon başkanını kendi arasından seçer.
Komisyonda kararlar çoğunlukla verilir. Azınlıkta kalan üye, karara katılmama nedenlerini yazıp imzalamak zorundadır.
Kıymet takdiri esasları
Madde 11 - İdare, kamulaştırma bedelinin tespit edileceği günü tayin ve ilgililere doğrudan veya ilan yoluyla tebliğden hangisinin kolaylık ve çabukluk sağlayacağını takdir ederek, bildirir.
İlan yoluyla bildirimin öngörüldüğü hallerde, taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yerde çıkan bir gazetede bir defa, gazete çıkmayan yerlerde alışılmış yollarla on gün süreyle ilan edilip, bu husus tutanakla tespit edilir. Bu ilan dahi bildirim hükmündedir.
Kıymet takdiri komisyonu, belirtilen günde, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere giderek; hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın;
a) Cins ve nevini,
b) Yüzölçümünü,
c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini,
d) Varsa vergi beyanını,
e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini,
f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevki ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirini,
g) Arsalarda, kamulaştırma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini,
h) Yapılarda, kamulaştırma tarihindeki resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını,
i) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri,
Esas tutarak düzenleyeceği raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak kamulaştırma bedelini takdir eder.
Kamulaştırma bedelinin takdirinde, kamulaştırmayı gerektiren imar ve hizmet teşebbüsünün sebep olacağı değer artışları ile ilerisi için düşünülen kullanma şekillerine göre getireceği kar, kıymet takdirinde dikkate alınmaz.
Kıymet takdir komisyonu raporunu, tespit tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde idareye verir. İşin niteliğinin zorunlu kıldığı hallerde bu süre üç ayı geçemez.
Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz mal veya kaynakta meydana gelecek kıymet düşüklüğü gerekçeleriyle belirtilir. Bu kıymet düşüklüğü kamulaştırma bedelidir.
Kısmen kamulaştırma
Madde 12 - Kısmen kamulaştırılan taşınmaz malın değeri;
a) Kamulaştırılmayan kısmın değerinde, kamulaştırma sebebiyle bir değişiklik olmadığı takdirde, o malın 11 inci maddede belirtilen esaslara göre takdir edilen bedelinden kamulaştırılan kısma düşen miktarıdır.
b) Kamulaştırma dışında kalan kısmın kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle eksilme meydana geldiği takdirde; bu eksilen değer miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin olunan kamulaştırma bedeline eksilen değerin eklenmesiyle bulunan miktardır.
c) Kamulaştırma dışında kalan kısmın bedelinde kamulaştırma nedeniyle artış
meydana geldiği takdirde ise, artış miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kıs-
mın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin edilen bedelinden artan de-
ğerin çıkarılmasıyla bulunan miktardır.
Şu kadar ki, (c) bendi gereğince yapılacak indirme, kamulaştırma bedelinin
yüzde ellisinden fazla olamaz.
(b) ve (c) bentlerinde sözü edilen bedelin düşüş ve artış miktarları,
11 inci maddede belirtilen esaslara göre bedel takdiri suretiyle tespit olunur.
Kamulaştırma dışında kalan kısım, imar mevzuatına göre yararlanmaya elveriş-
li olduğu takdirde;kesilen bina, ihata duvarı, kanalizasyon, su, elektrik, hava-
gazı kanalları, makine gibi tesislerden mal sahiplerine kalacak olanlarının eski
nitelikleri dairesinde kullanılabilecek duruma getirilebilmeleri için gereken
gider ve bedel, belirlenerek kamulaştırma bedeline ilave olunur. Bu masraf ve
bedeller (b) bendinde yazılı kıymet düşüklüğü miktarının belirlenmesinde
gözönünde tutulmaz.
Bir kısmı kamulaştırılan taşınmaz maldan artan kısmı yararlanmaya elverişli
bir durumda değil ise, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda dava açılmayan
hallerde mal sahibinin en geç kamulaştırma kararının tebliğinden itibaren otuz
gün içinde yazılı başvurusu üzerine, bu kısmın da kamulaştırılması zorunludur.
Baraj inşası için yapılan kamulaştırmalar sonunda kamulaştırma sahasına
mücavir taşınmaz mallar, çevrenin sosyal, ekonomik veya yerleşme düzeninin bo-
zulması, ekonomik veya sosyal yönden yararlanılmasının mümkün olmaması hallerin-
de, sahiplarinin yazılı başvurusu üzerine kamulaştırmaya tabi tutulur. Bu hu-
susları düzenleyen yönetmelik, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca; İçişleri,
Maliye, Bayındırlık, Tarım ve Orman, Köyişleri ve Kooperatifler bakanlıklarının
görüşü de alınmak suretiyle hazırlanır. Bu yönetmelik, Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren bir yıl içerisinde Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulur
ve Resmi Gazete'de yayımlanır. Bu suretle kamulaştırılan mücavir taşınmaz mal-
lar hakkında 22 ve 23 üncü maddeler hükmü uygulanmaz. İdare, bu taşınmaz mallar
üzerinde imar mevzuatı hükümlerini de gözönünde tutarak dilediği gibi tasarruf-
ta bulunabilir ve gerektiğinde Hazineye bedelsiz olarak devredebilir.
Kısmen kamulaştırılan paylı mülkiyete konu taşınmaz mal, evvelce paydaşlar
arasında fiilen bölünerek bir veya birkaç paydaşın tasarruf ve yararlanmasına
bırakılmış ve yapılan kısmi kamulaştırma bu yerin tamamını veya bir kısmını
kapsıyor ise, bu durumda kamulaştırmaya ilişkin işlemler sadece bu paydaş veya
paydaşlar hakkında yürütülerek kamulaştırma bedeli payları oranında kendilerine
ödenir. Pay veya paydaşların sadece bu kısım için dava hakları vardır. Taşınmaz
malın kamulaştırılmayan kısmı üzerinde hakları kalmaz ve adları paydaşlar ara-
sından çıkarılır. Kamulaştırılan bu yerler tapu sicilinde idare adına tescil
olunur.
Bu maddenin uygulanmasından doğacak anlaşmazlıklar adli yargıda çözümlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tebliğ İşlemleri, Dava Hakkı ve Bilirkişiler
Tebligat
Madde 13 - Kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın, 7 nci maddedeki
usule göre tespit edilen sahibi, zilyet ve diğer ilgililerden adresi tespit
olunanlara tebliğ edilmek üzere; kamulaştırılacak taşınmaz malın kamulaştırıl-
masına uygun ölçekli bir plan veya ölçekli krokisi, kamulaştırma kararı, takdir
olunan kıymeti, kamulaştırma karşılığının veya ilk taksidinin milli bankalardan
birine hak
sahibi adına yatırıldığına dair belge, kamulaştırmanın hangi idare yararına ya-
pıldığı ve açılacak davalarda husumetin kime yöneltileceği bedelin bankaya yatı-
rıldığı tarihten başlayarak otuz gün içinde notere verilir. Noter onbeş gün
içinde belgeleri tebliğe çıkarır. Noterler tarafından tebligat giderlerinden
başka noterlik ücret tarifesinin 8 inci maddesi uyarınca ücret alınır.
Köy yararına kamulaştırmalarda tebligat, ihtiyar kurulundan en az üç üyenin
önünde yapılır ve düzenlenen tutanak birlikte imzalanır. Belgelenen tebliğ ge-
çerlidir.
Doğrudan tebligat ile beraber yukarıda yazılı kararlar ayrıca ilan olunur.
İlan:
a) Kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın bulunduğu yerin, herkese
açık yerlerinden birine ve belediye dairesine veya köy odasına onbeş gün süreyle
asılarak,
b) Kamulaştırılacak taşınmaz malın bulunduğu yerde gazete çıkıyor ise, gaze-
telerden birisinde belgelerin özeti en az bir defa yayınlanarak,
Yapılır.
Köy yararına yapılan kamulaştırmalarda yalnız (a) bendi hükmü uygulanır.
Yapılan araştırmalar sonucunda adresleri bulunamayan veya adreslerinde noter
aracılığı ile tebligat yapılamayanlara, 7201 sayılı Tebligat Kanununun 28 inci
maddesi gereğince ilan yoluyla tebligat yapılır.
Açılacak davalarda hangi idareye husumet yöneltileceğinin tebliğ belgelerin-
de açıkça belirtilmemiş veya yanlış gösterilmiş olması yüzünden davada husumet
yanlış yöneltilmiş ise, gerçek hasma tebligat yapılmak suretiyle davaya devam
olunur.
Dava hakkı
Madde 14 - Kamulaştırılacak taşınmaz malın sahibi, zilyedi ve diğer ilgili-
ler noter veya köy ihtiyar kurulu aracılığıyla yapılan tebligat gününden, kendi-
lerine tebligat yapılamayanlara tebligat yerine geçmek üzere gazete ile yapılan
ilan tarihinden veya köy odasına asılmak suretiyle yapılan ilan süresinin biti-
minden itibaren otuz gün içinde, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda ve
takdir olunan bedel ile maddi hatalara karşı da adli yargıda dava açabilirler.
İdari yargıda açılan davalar öncelikle görülür.
İdari yargıya başvurulduğu takdirde, adli yargıya başvuru süresi, idari yar-
gı kararının kesinleştiği tarihten, bu kararlara karşı temyiz veya karar düzel-
tilmesi isteminde bulunulmuş ise, buna ilişkin kararların tebliği tarihinden
itibaren işlemeye başlar.
İştirak veya müşterek mülkiyette paydaşların tek başına dava hakları vardır.
İdare, kamulaştırma belgelerinin tebliği için notere verildiği günden veya
köy yararına kamulaştırmalarda aleyhine dava açılacak kişi yönünden geçerli teb-
liğ tarihinden itibaran altmış gün içinde takdir olunan bedel ile maddi hatalara
karşı taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesinde dava açabilir.
İdare tarafından bu Kanun hükümlerine göre tespit olunan malik, zilyet ve
diğer ilgililere karşı açılan davaların görülmesi sırasında, taşınmaz malın ger-
çek malikinin başka bir şahıs olduğu anlaşıldığı takdirde, davaya bu gerçek ma-
lik, tapu malikinin daha önce öldüğü sabit olursa mirasçıları da dahil edilmek
suretiyle devam olunur.
Açılan davaların sonuçları dava açmayanları etkilemez.
Bilirkişiler
Madde 15 - Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı ihtisas odaları-
nın her biri, üyelerinin oturdukları yeri gözönünde bulundurarak her il için beş
ila onbeş; il merkezleri için il, ilçeler için ilçe idare kurullarınca bu böl-
gelerde oturan taşınmaz mal sahipleri arasından onbeş bilirkişi her yıl Ocak
ayının ilk haftasında seçilerek isim ve adreslerini bildiren listeler valilik-
lere verilir.
Bu listeler valilikçe onandıktan sonra odalardan gelenler il merkezi ile
ilçelerdeki asliye hukuk mahkemelerine; taşınmaz mal sahipleri listelerinden her
biri de seçildikleri yerin asliye hukuk mahkemelerine gönderilir.
Süresi bitenler tekrar seçilebilir.
Bilirkişi kurulu; kamulaştırmaya konu olan yerin cins ve niteliğine göre,
ikisi odalar listesinden, biri de taşınmaz mal sahipleri listesinden seçilmek
suretiyle üç kişiden oluşur.
Kamulaştırılan taşınmaz malın üstün niteliği gözönüne alınarak, bilirkişinin
ikisi de aynı uzmanlık kolundan seçilebilir.
Kamulaştırmayı yapan idarede görevli olanlar ve kıymet takdiri komisyonunda
kıymet takdiri işinde bulunanlar ile kamulaştırılan taşınmaz malın sahipleri ve
bunların usul ve füruu, karı - koca, üçüncü derece dahil, kan ve sıhri hısımları
ve mal sahipleri ile menfaat ortaklığı olanlar bilirkişi seçilemezler.
İhtisas odalarının liste veremediği veya verilen listelerden fiili ve hukuki
sebeplerle bilirkişi seçiminin imkansız olduğu illerde, kamulaştırılan taşınmaz
malın cins ve özelliğine göre, bayındırlık, tarım ve orman daireleri ile diğer
resmi daire ve kurumlardan alınacak fen adamları ile bilirkişi kurulu tamamla-
nır. Bunların da bulunmadığı veya fiili veya hukuki sebeplerle bilirkişi seçim-
lerine imkan olmadığı takdirde, komşu illerin oda listelerinden, yoksa yukarıda
belirtilen resmi daire ve kurumlardan alınacak fen adamları ile kurul tamamla-
nır.
Mahkemelere gönderilen listelerde yazılı olanlar ve yukarıdaki fıkrada gös-
terilen kimseler arasından taraflar bilirkişi seçmekte birleşemedikleri takdirde
bilirkişiler hakim tarafından re'sen seçilir.
Bilirkişi kurulu, taşınmaz malın kıymetini 11 ve 12 nci maddeler hükümlerine
göre tayin ve takdir ederek, gerekçeli raporunu en kısa zamanda mahkemeye verir.
Bilirkişi kurulu, kıymet takdir komisyonunca tespit edilen kıymette bir de-
ğişiklik yapmış ise, bunun nedenlerini raporunda belirtir.
Hakim, bilirkişi kurulu tarafından takdir olunan bedelde açık bir isabetsiz-
lik bulduğu veya kıymet takdiri komisyonu tarafından tayin edilen kıymet ile bi-
lirkişi kurulunun belirlediği kıymet arasında önemli bir oransızlık gördüğü tak-
dirde, aynı usullerle yeni bilirkişi kurulu oluşturarak kıymet takdiri yaptırır.
Hakim, bilirkişilere yemin ettirir.
Kıymet takdirinde, kamulaştırmayı yapan daire 13 üncü madde gereğince tebli-
gatı kamulaştırma kararının tamamlanmasından itibaren bir yıl içinde usulüne
göre yaptırmamış ise kamulaştırma kararının hak sahibine tebliğ olunduğu, tebli-
gat yapılmadan dava açılmış ise, davanın açıldığı gün esas tutulur.
Maliklerinin, zilyedlerinin veya diğer ilgililerin tespiti mümkün olmadığı
ve sahipsiz göründüğü takdirde, taşınmaz malların ilerde ortaya çıkacak maliki,
zilyedi veya diğer alakalıları tarafından talep edilecek kamulaştırma bedelle-
rinde veya bu kamulaştırmaların bedellerine vaki olacak itirazlarda, taşınmaz
malın kamulaştırma tarihindeki kıymeti esas tutulur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Acele Elkoyma, Tescil İşlemleri ve Aynın Çekişmeli Olması
BİRİNCİ BÖLÜM
Elkoyma
Acele işlerde elkoyma ve tescil
Madde 16 - Kamulaştırma işlemine ilişkin yürütmenin durdurulması kararı ve-
rilmedikçe veya kamulaştırma 6 ncı maddenin son fıkrası uyarınca yapılmış ise
davaların sonucu beklenmeksizin kamulaştırılması yapılan taşınmaz mala hemen
elkonulmasına idarece zorunluluk görüldüğü hallerde, taşınmaz malın takdir
olunan kıymeti milli bankalardan birisine yatırılarak makbuzu ilgili belge ör-
nekleri ile birlikte mahkemeye verilip taşınmaz malın durumunun tespiti istenir.
Mahkeme sekiz gün içinde taşınmaz malın sahibini davet ile beş gün zarfında ta-
şınmaz malın, 11 inci maddede yazılı olduğu şekilde kıymet takdirine esas olabi-
lecek bütün niteliklerini tespit ettirerek, o taşınmaz malın idare adına tescil
edilmesine karar verir ve bu kararı tapu dairesine bildirir.
Bu işlem, mahkemenin davetine uymayanların gıyabında yapılır.
Kamulaştırılması yapılan taşınmaz malın mülkiyeti veya payı çekişmeli bulun-
duğu hallerde dahi bu madde hükmü uygulanır.
Bu Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak
kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenek ilk taksit bedelidir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tescil ve Aynın Çekişmeli Olması
Tapulu taşınmaz mallarda tescil
Madde 17 - Tebliğ edilen kamulaştırma işlemine karşı idari ve adli yargıya
başvurulmadığı veya bu konuda açılan davaların kesin olarak sonuçlandığı ancak
taşınmaz mal sahibinin ferağ vermediği hallerde, takdir edilen ve artırılan be-
delin tamamı milli bankalardan birine yatırılarak makbuzu ilgili belge örnekle-
riyle birlikte mahkemeye verilir. Mahkeme iki tarafı derhal davet ederek, gelme-
meleri halinde gıyaplarında, belgeleri inceleyerek; kamulaştırma usulüne uygun
şekilde tamamlanmış ise, taşınmaz malın kamulaştırma yapan idare adına tesciline
karar verir ve tapu dairesine bildirir.
Kamulaştırması yapılan taşınmaz mal tahsis edildiği kamu hizmeti itibariyle
sicile kaydı gerekmeyen bir niteliğe dönüşmüş ise, istek halinde sicil kaydının
terkinine karar verilir.
Bu tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nede-
niyle vergi ilişkisi aranmaz. Ancak, ilgili tapu dairesi durumu vergi dairesine
bildirir.
Bu Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak
kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.
Aynın çekişmeli bulunması
Madde 18 - Kamulaştırılan taşınmaz malın aynı üzerindeki çekişmelerde kamu-
laştırmayı yapan idareye husumet düşmez. Ancak mülkiyetin kişiler arasında çe-
kişmeli olması idare adına tescile engel değildir.
Tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malların tescili ve zilyedin hakları
Madde 19 - Tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malın zilyedi mevcut olup da zil-
yedlikle iktisap iddiasında bulunursa, kamulaştırma yapan idare mahallinde tah-
kikat yapar. Delilleri toplar ve keyfiyeti bir tutanakla belirtir. Bu tutanakta,
zilye-
din kimliği, zilyedliğin başlangıç ve süresi, vergi kaydı, yüzölçümü ve o yerin
mülkiyetinin kazanma şartlarının var olup olmadığını belirtir. Taşınmaz mala
takdir edilen değerin tamamını veya ödenmesi gereken ilk taksidini milli banka-
lardan birine yatırarak makbuzunu tahkikat ve kamulaştırma evrakı ile birlikte
taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine verir.
Mahkeme, sekiz gün içinde evrak üzerinde inceleme yaparak taşınmaz malın le-
hine kamulaştırma yapılan idare adına tescilini ve ayrıca zilyedinin şerh veril-
mesini tapu dairesine bildirir.
Mahkeme, idari tahkikat sonucunu zilyedin kamulaştırma tarihinde taşınmaz
malı Medeni Kanun hükümleri dairesinde ve zilyedlikle iktisap etmiş olduğunu be-
lirtmeye yeterli görmediği takdirde durumu zilyede gerekçeleriyle tebliğ eder.
Zilyedin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde Medeni Kanunun zilyedlikle
iktisap hükümleri dairesinde aynı usul ve şekillere göre dava açarak taşınmaz
malı kamulaştırma tarihinde iktisap etmiş olduğunu ispat etmesi lazımdır. Zilyed
bu müddet içinde dava artığını belgelendirmediği takdirde kamulaştırma bedeli
kamulaştırmayı yapan idare tarafından emanete alınır.
Üçüncü şahısların umumi hükümler dairesinde kamulaştırma bedeline istihkak
davası açmak hakları saklıdır.
Mahkeme, idari tahkikatın iktisap iddiasını haklı gösterecek mahiyette oldu-
ğunu görürse, durumu o yerin maliye dairesine bildirmekle beraber taşınmaz malın
bulunduğu yerde uygun görülecek araçlarla iki defa ilan eder. Kamulaştırma be-
deli onmilyon lira ve daha fazla ise ilanın bir defa da gazeteyle yapılması zo-
runludur.
İlanda:
a) Taşınmaz malın bulunduğu yeri, mevkii, sınırı, miktarı,
b) Zilyedin kimliği,
c) Kamulaştırma bedelinin yatırıldığı banka,
d) Hak sahiplerinin son ilandan itibaren üç ay içinde zilyed aleyhine genel
hükümler dairesinde dava açtıklarını belgelendirmedikleri takdirde, kamulaştırma
bedelinin zilyede verileceği,
Belirtilir.
Son ilandan itibaren üç ay içinde Hazine veya üçüncü bir kimse tarafından
zilyed aleyhine dava açıldığı belgelendirilmediği takdirde zilyed kamulaştırma
bedelinin kendisine ödenmesini isteyebilir. Ancak, idare durumu vergi dairesine
bildirir.
Bu müddet içinde zilyed aleyhine dava açılırsa, kamulaştırma bedelinin öden-
mesi davanın kesinleşmesine bırakılır.
Kamulaştırma bedelinin zilyede verilmiş olması, o taşınmaz malda hak iddia
edenlerin genel hükümler dairesinde zilyed aleyhine, bedele istihkak davası aç-
mak haklarını düşürmez.
İdare yukarıdaki fıkralar gereğince işlem yapmamış ise kamulaştırılan yerin
mülkiyetini kazandığını ispat yükümlülüğü zilyede düşer.
Tapuda kayıtlı olmayan bu gibi taşınmaz mallar hakkında da 16 ncı madde hük-
mü uygulanabilir.
Başkası adına tapulu, sahipsiz ve zilyedi tarafından iktisap edilmemiş yerin
kamulaştırılmasında, bina ve ağaçların 11 ve 12 nci maddeler uyarınca takdir
olunan bedeli zilyedine ödenir.
Bu madde gereğince mahkemece yapılacak işlemler sebebiyle kamulaştırmayı ya-
pan idareden ilan, tebliğ giderleri hariç, herhangi bir harç ve gider alınmaz.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Kamulaştırmada Boşaltma, Vazgeçme ve Geri Alma
BİRİNCİ BÖLÜM
Boşaltma
Taşınmaz malın boşaltılması
Madde 20 - 16, 17 ve 19 uncu maddelere dayanılarak lehine kamulaştırma yapı-
lan idare adına tapu dairesince tescil edilen taşınmaz malın boşaltılması idare-
ce icra memurundan istenir. İcra memuru taşınmaz malı onbeş gün içinde boşalt-
malarını içindekilere tebliğ eder. Bu süre içinde taşınmaz mal boşaltılmazsa
icraca boşaltılır. İtiraz ve şikayet boşaltmayı durdurmaz ve mahkemece ihtiyati
tedbir kararı verilemez.
Taşınmaz malın boşaltılması sebebiyle mal sahibi ve idare tazminat ile so-
rumlu tutulamaz.
Ekili arazinin boşaltılması hasat sonuna bırakılır. Hasat zamanının beklen-
mesi mümkün olmadığı hallerde kamulaştırmayı yapan idare, mahkemece takdir edi-
lecek ekin bedelini tazmin etmek şartıyla, arazinin boşaltılmasını talep edebi-
lir. Ekin bedeli 11 ve 12 nci maddeler uyarınca yapılan kamulaştırma değerinin
tespitinde nazara alınmış ise, taşınmaz malın boşaltılması için tekrar bu bede-
lin tespit ve ödenmesi gerekmez.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırmadan Vazgeçme ve Geri Alma
İdarenin tek taraflı vazgeçmesi
Madde 21 - İdare kamulaştırmanın her safhasında kamulaştırma kararı veren ve
onaylayan yetkili merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen
veya tamamen vazgeçebilir. Şu kadar ki, dava sırasında vazgeçme halinde dava gi-
derleri ile harç, harcanan emek ve işin önemi gözetilerek mahkemece maktuen tak-
dir olunacak avukatlık ücreti idareye yükletilir.
Tarafların anlaşmasıyla vazgeçme ve devir
Madde 22 - Kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşmesinden sonra taşınmaz mal-
ların kamulaştırma amacına veya kamu yararına yönelik herhangi bir ihtiyaca tah-
sisi lüzumu kalmaması halinde, keyfiyet 13 üncü madde hükmü uyarınca mal sahibi
veya mirasçılarına duyurulur. Bu duyurma üzerine mal sahibi veya mirasçıları,
aldığı kamulaştırma bedelini üç ay içinde ödeyerek taşınmaz malını geri alabi-
lir.
Ancak, kamulaştırılan taşınmaz mala kamulaştırmayı yapan idare dışında başka
bir idare, kamulaştırma yoluyla gerçekleştirebileceği bir kamu hizmeti amacıyla
istekli olduğu takdirde, yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmayarak bu Kanunun 30 un-
cu veya 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanununun 23 üncü maddesine göre işlem ya-
pılır.
Mal sahibinin geri alma hakkı
Madde 23 - Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl
içinde, kamulaştırmayı yapan idarece veya 22 nci maddenin ikinci fıkrası uyarın-
ca devir veya tahsis yapılan idarece; kamulaştırma ve devir amacına uygun hiç
bir işlem veya tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis
edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa, mal sahibi veya mirasçıları
kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle bir-
likte ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.
Doğmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmayan geri alma hakkı düşer.
Aynı amacın gerçekleşmesi için birden fazla taşınmaz mal birlikte kamulaştı-
rıldığı takdirde bu taşınmaz malların durumunun bir bütün oluşturduğu kabul
edilerek yukarıdaki fıkralar buna göre uygulanır.
Özel kanunlarda bu maddenin uygulanmayacağına ilişkin hükümler saklıdır.
1164 sayılı Arsa Ofisi Kanununa dayanılarak yapılan kamulaştırmalarda ve bu Ka-
nunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaş-
tırmalarda bu madde hükmü uygulanmaz.
BEŞİNCİ KISIM
Hasar, Doğacak Hak ve Borçlar, Trampa Yolu ile ve Acele Kamulaştırma
BİRİNCİ BÖLÜM
Hasar
Kamulaştırma bedelinden düşülebilecek hasar
Madde 24 - 21, 22 ve 23 üncü maddeler uyarınca kamulaştırılmasından vazgeçi-
len veya geri alınan taşınmaz mal üzerindeki bina, sabit tesisler ve ekili diki-
li şeyler yıkılmış, sökülmüş veya harap olmuş ise, taşınmaz malın geri alınma-
sında mal sahibi veya mirasçısı, kamulaştırma tarihindeki değerine göre farkı-
nın, ödeyeceği kamulaştırma bedelinden düşülmesini isteyebilir.
Bu madde ile 21, 22 ve 23 üncü maddelerin uygulamasından doğacak anlaşmaz-
lıklar adli yargıda çözümlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tebliğ ile Doğacak Haklar ve Borçlar
Hakların sınırlandırılması ve mülkiyetin idareye geçmesi
Madde 25 - Hakların kullanılması ve borçların yerine getirilmesi bakımından
kamulaştırma işlemi mal sahibi için 13 üncü madde uyarınca yapılan tebligatla,
idare için tebligat çıkarmakla başlar. Mülkiyetin idareye geçmesi, bu Kanundaki
özel hükümler dışında kamulaştırma işleminin idari yargı yönünden kesinleşmesi
ile olur. Dava açabilmek için idarenin tebligat yapması veya tebligat çıkarması
şarttır.
Tebliğ tarihinden itibaren taşınmaz mal sahibinin kamulaştırılması kararlaş-
tırılan taşınmaz malda yeni inşaat veya ekim yapmak veya mevcut inşaatta esaslı
değişiklikler meydana getirmek gibi kullanma hakları kalkar. Bundan sonra yapı-
lanların değeri dikkate alınmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Trampa Yolu ve Acele Kamulaştırma
Trampa yolu ile kamulaştırma
Madde 26 - Mal sahibinin kabul etmesi halinde kamulaştırma bedeli yerine,
idarenin kamu hizmetine tahsis edilmemiş olan taşınmaz mallarından, bu bedeli
kısmen veya tamamen karşılayacak miktarı verilebilir.
Kamulaştırma bedeli yerine verilecek taşınmaz malın değeri, idarenin ihale
komisyonunca yoksa bu amaçla kuracağı bir komisyonca tespit edilir. Taşınmaz mal
bedelleri arasındaki fark taraflarca nakit olarak karşılanır. Ancak idarenin ve-
receği taşınmaz malın değeri, kamulaştırma bedelinin yüzde yüzyirmisini aşamaz.
Acele kamulaştırma
Madde 27 - 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında
yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak
hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan ta-
şınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan
tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşın-
maz malın 11 ve 12 nci madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçi-
lecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına
milli bir bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir.
Bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak
kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.
ALTINCI KISIM
Bedelsiz Kullanma, Giderlerin Ödenmesi ve
İdareler Arasında Taşınmaz Mal Devri
BİRİNCİ BÖLÜM
Bedelsiz Kullanma ve Giderler
Bedelsiz kullanma yetkisi
Madde 28 - Milli savunma inşaat ve tesisatı için gerekli görülen gerçek ve
özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyet ve tasarrufunda veya ruhsatname ile intifa-
ları altında bulunmayan kireç, taş ve kum ocaklarını, hiç bir resim ve ücrete
tabi olmadan kullanmaya Milli Savunma Bakanlığı yetkilidir.
Bayındırlık, Köy İşleri ve Kooperatifler bakanlıkları ile T.C. Devlet Demir-
yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü ve Devlet Su İş-
leri Genel Müdürlüğü de aynı sebep ve şartlarla, demiryolu hattının veya karayo-
lunun veya su tesislerinin her yönündeki, gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin
mülkiyet ve tasarrufunda veya ruhsatname ile intifaları altında bulunmayan ki-
reç, taş ve kum ocaklarını hiç bir resim ve ücrete tabi olmadan kullanabilirler.
Giderlerin ödenmesi
Madde 29 - Kıymet takdiri komisyon başkan ve üyelerinin, kıymeti takdir
edilen her taşınmaz mal başına kamulaştırmayı yapan idare tarafından takdir edi-
lecek ücretleri ile gerçek yol giderleri, tapu harçları ve bu Kanunun gerektir-
diği diğer giderler, idarece ödenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Kurumları ve Tüzelkişileri Arasında Taşınmaz Mal Devri
Bir idareye ait taşınmaz malın diğer idareye devri
Madde 30 - Kamu tüzelkişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz
mal, kaynak veya irtifak hakları diğer bir kamu tüzelkişisi veya kurumu tarafın-
dan kamulaştırılamaz.
Taşınmaz mala; kaynak veya irtifak hakkına ihtiyacı olan idare, ödeyeceği
bedeli de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvurur. Mal sahibi idare
devire muvafakat etmez veya altmış gün içinde cevap vermez ise anlaşmazlık, is-
teyen idarenin başvurusu üzerine Danıştay ilgili idari dairesince incelenerek
iki ay içinde kesin karara bağlanır.
Taraflar bedelde anlaşamadıkları takdirde; alıcı idare, devirde anlaşma ta-
rihinden veya Danıştay kararının tebliği tarihinden itibaran otuz gün içinde,
10 uncu
maddede yazılı kıymet takdiri komisyonuna değer takdir ettirir. Taraflar bu ko-
misyon raporuna, kendilerine veriliş veya tebliğ ediliş tarihinden itibaren otuz
gün içinde itiraz ettikleri takdirde, anlaşmazlık, 29/6/1938 tarih ve 3533 sayı-
lı Kanun hükümlerine bağlı olmaksızın taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk
mahkemesince karara bağlanır.
YEDİNCİ KISIM
Yasak İşler ve Ceza Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Yasak İşler
Yasak işler ve eylemler
Madde 31 - Aşağıda yazılı işler ve eylemler yasaktır.
a) Kıymet takdir komisyonu başkanı ve üyeleri ile bilirkişilerin kendilerine
resmen takdir edilen ücret dışında herhangi bir suretle çıkar sağlamaları,
b) Kamulaştırma kararının tebliğinden sonra taşınmaz malın başkasına devir
ve ferağ veya temliki,
c) Artırılan bedele göre artıp eksilen vekalet ücreti kararlaştırılması,
d) Dava giderlerinin avukat veya dava vekilleri veya onlar adına hareket
edenler tarafından kabullenilmesi,
e) Kamulaştırma bedelinin artırılması hali öngörülerek bu miktarın veya bir
kısmının nakden veya diğer suretlerle, avukat veya dava vekili veya onlar adına
hareket edenler tarafından mal sahibine önceden ödenmesi,
f) Artırılan kamulaştırma bedelinin tamamının veya bir kısmının avukat veya
dava vekili veya onlar adına hareket edenlere ait olacağının kararlaştırılması,
g) Yukarıda yazılı bentlerde yasaklanan işlem ve eylemlerin avukat veya dava
vekillerince bizzat veya aracı ile mal sahibine teklif edilmesi veya bunlara
yardımcı olunması.
İKİNCİ BÖLÜM
Görevli Kişilerin Suçları ve Ceza Hükümleri
Görevli kişilerin suçları
Madde 32 - Bu Kanuna göre görevlendirilenlerden suç işleyenler, Devlet memu-
ru gibi cezalandırılırlar. Şu kadar ki verilecek cezalar; o suç için muayyen
olan cezanın yarısından az olmamak üzere iki katına kadar artırılır.
Cezalar
Madde 33 - Fiilleri daha ağır cezayı gerektiren ayrı bir suç teşkil etmediği
takdirde, bu Kanunun 31 inci maddesinin (a), (e), (f) ve (g) bentlerine aykırı
hareket edenler, bir yıldan aşağı olmamak üzere hapis ve ellibin liradan üçyüz-
bin liraya kadar ağır para cezasıyla, (b), (c) ve (d) bentlerine aykırı hareket
edenler, altı aydan iki yıla kadar hapis ve onbin liradan yüzbin liraya kadar
ağır para cezasıyla cezalandırılırlar.
SEKİZİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Mal sahibinin sağladığı yararları geri alma hakkı
Madde 34 - Mal sahiplerinin 31 inci maddedeki yasaklara rağmen avukat veya
dava vekillerine veya bu Kanuna göre görevlendirilenlere veya üçüncü şahıslara
verdikleri paraları veya sağladıkları yararlar karşılığını bir yıl içinde geri
almaya hakları vardır.
İmar mevzuatı uygulanan veya özel parselasyon yapılan yerler:
Madde 35 - İmar mevzuatı gereğince düzenlemeye tabi tutulan parsellerden dü-
zenleme ortaklık payı karşılığı olarak bir defaya mahsus alınan yol, yeşil saha
ve bunun gibi kamu hizmet ve tesislerine ayrılan yerlerle, özel parselasyon so-
nunda malikinin muvafakatı ile kamu hizmet ve tesisleri için ayrılmış bulunan
yerler için eski malikleri tarafından mülkiyet iddiasında bulunulamaz ve karşı-
lığı istenemez.
Kamulaştırmadan sonra alınan tapu kaydının iptali
Madde 36 - Kamulaştırma kanunları uyarınca gerekli işlemler tamamlanıp tapu-
da kayıtlı olanların idare adına intikallerinin yapılmasından, tapuda kayıtlı
olmayanların tescillerinin sağlanmasından sonra, kamulaştırılan yer için herhan-
gi bir nedenle gerçek ve tüzelkişiler adına yeniden tapu tesis edildiği takdir-
de, idarenin isteği üzerine hakim, evrak üzerinde ve lüzum gördüğü takdirde ma-
hallinde inceleme yaparak sonraki kaydın iptali hakkında bir karar verir.
Bu işlemler harca ve resme bağlı değildir.
Yetkili ve görevli mahkeme ve yargılama usulü
Madde 37 - Bu Kanundan doğan tüm anlaşmazlıkların adli yargıda çözümlenmesi
gerekenleri, taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemelerinde basit yar-
gılama usulü ile görülür.
Hak düşürücü süre
Madde 38- Kamulaştırma yapılmış, ancak işlemleri tamamlanmamış veya kamulaş-
tırma hiç yapılmamış iken kamu hizmetine ayrılarak veya kamu yararına yönelik
bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmaz malın malik zilyed
veya mirasçılarının bu taşınmaz mal ile ilgili her türlü dava hakkı yirmi yıl
geçmekle düşer. Bu süre taşınmaz mala elkoyma tarihinden başlar.
Vergilendirme
Madde 39 - Emlak vergisi tarhına esas olan en son vergi değeri kesinleşen
kamulaştırma bedelinden az olduğu takdirde aradaki fark emlak vergisine tabi tu-
tulur. Bu farka ait vergi 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 31 inci maddesinin
son fıkrası hükmü dikkate alınmak suretiyle kusur cezalı olarak tarh olunur.
Emlak vergisi beyannamesinin ek süreye rağmen verilmemiş olması halinde ke-
sinleşen kamulaştırma bedeli beyannamesi verilmemiş dönemlere ait vergi değeri
yerine geçer ve vergi ağır kusur cezalı olarak tarh olunur. Ek süreden sonra,
verilen beyannamelerde gösterilen değerin kesinleşen kamulaştırma bedelinden
yüksek olması halinde bu farka ait vergi ve ceza düzeltilmez.
Kaldırılan ve saklı tutulan hükümler
Madde 40 - 31/8/1956 tarih ve 6830 sayılı İstimlak Kanunu ile ek ve değişik-
likleri, 8/7/1981 tarih ve 2487 sayılı Toplu Konut Kanununun 5 inci maddesi ile
21/1/1982 tarih ve 2587 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin kamulaştırılan
taşınmaz malın değerinin tespitine ilişkin hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
7/3/1954 tarih ve 6326 sayılı Petrol Kanunu ve değişiklikleri, 15/4/1955 ta-
rih ve 6538 sayılı İstanbul Kapalıçarşısının Tamir ve İhyası Hakkında Kanun hü-
kümleri ile diğer özel kanunlardaki kamulaştırmaya ilişkin hükümler saklıdır.
İstimlak Kanununa yapılan atıflar
Madde 41 - Diğer kanunlarda İstimlak Kanununa veya belli maddelerine yapılan
atıflar bu Kanuna veya bu Kanunun aynı konuları düzenleyen madde veya maddeleri-
ne yapılmış sayılır.
GEÇİCİ MADDE 1 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce verilmiş olan kamu
yararı ve kamulaştırma kararları geçerlidir. Ancak, idarece henüz kıymet takdir
edilmemiş olan işlerde, kıymet takdir işlemleri ile sonraki işlemler bu Kanun
hükümlerine göre yapılır.
Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce açılmış ve henüz kesin hükme bağlanma-
mış davalarda bu Kanun hükümleri uygulanır. Ancak bu Kanunla getirilen değişik
hükümlerin uygulanması nedeniyle haksız çıkan tarafa harç, yargılama gideri ve
avukatlık ücreti yükletilemez.
GEÇİCİ MADDE 2 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce açılan davalarda, da-
vanın açıldığı günde yürürlükte olan kanunlara göre işlemeye başlamış olan dava
süreleri, o kanunlara göre tespit edilir.
GEÇİCİ MADDE 3 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kamulaştırılmış ve
kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi dört yılı tamamlamış taşınmaz mal hakkında
22 nci madde hükmüne göre işlem yapılmış veya yapılacak olması halinde, idarele-
re bu Kanunun yürürlüğünden itibaren 2 yıllık ek süre hakkı tanınır.
Mal sahibinin geri alma hakkı ancak bu sürenin tamamlanmasından sonra doğar.
GEÇİCİ MADDE 4 - 5 Ocak 1961 tarih ve 221 sayılı Kanunun kapsamına girmeleri
nedeniyle kamu tüzelkişileri veya kurumları adına kamulaştırılmış sayılan taşın-
maz malların eski malik, zilyed veya bunların halefleri tarafından açılmış ve
kesin hükme bağlanmamış davalarda sözü edilen 221 sayılı Kanunun hükümleri uy-
gulanır.
Madde 42 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 43 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
ÿ
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
