BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK

BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler, Tanımlar, Binaların Kullanım Sınıfları ve Bina Tehlike Sınıflandırması
BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı; kamu ve özel kurum ve kuruluĢlar ile gerçek kiĢilerce kullanılan her türlü yapı, bina, tesis ve iĢletmelerin, tasarımı, yapımı, iĢletimi, bakımı ve kullanımı aĢamalarında, herhangi bir Ģekilde çıkan yangının, can ve mal kaybını en aza indirerek söndürülmesini sağlayacak yangın öncesinde ve sırasında alınacak tedbirler ile organizasyon, eğitim ve denetimi sağlamaktır. Kapsam Madde 2- Bu Yönetmelik; Türkiye genelinde her türlü yapı, bina, tesis ile açık ve kapalı alan iĢletmelerinde alınacak yangın önleme ve söndürme tedbirlerini, yangının ısı, duman, zehirleyici gaz, boğucu gaz ve panik nedeni ile oluĢan can güvenliğine yönelik tehlikeleri en aza indirmek için gerekli olan tasarım, yapım, kullanım, bakım ve iĢletim esaslarını kapsar. Yasal dayanak Madde 3- Bu Yönetmelik; 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu'nun Ek-9 uncu maddesi gereğince hazırlanmıĢtır. Uygulama Madde 4- Bu Yönetmelik; yürürlük tarihinden sonra yapılacak yeni yapılar ile kullanım amacı değiĢen veya ruhsat alma zorunluluğunu gerektiren esaslı onarım ve tadilat yapılacak mevcut yapılarda ve bu Yönetmelikte belirtilen diğer yapı, bina, tesis ve iĢletmelerde uygulanır. Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce yapı ruhsatı alınıp yapımı devam eden binalar da mevcut yapı sayılır. Karada ve suda, sürekli veya geçici, resmi, özel yeraltı ve yerüstü inĢaatı ve bunların ilave, değiĢiklik ve onarımlarını içine alan sabit ve hareketli tesisler yapı niteliği kazanmıĢ olarak tanımlanıp buna göre iĢlem görecektir. Türk Silahlı Kuvvetlerince kullanılan yapı, bina ve tesisler ile eğitim ve tatbikat alanlarının yangından korunması bu Yönetmelik hükümleri dikkate alınarak hazırlanacak yönetmeliğe göre yapılır. "Korunması Gerekli Kültür Varlığı" olarak tescil edilen binalarda, yangın güvenliği ile ilgili yapılacak tesisatlar için "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu"nun görüĢü alınır ve yapının özelliğini etkilemeyecek biçimde, algılama, uyarı ve/veya söndürme sistemleri yapılır. Bu Yönetmelikte tanımlanmamıĢ açıklık gereken hususlarda Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ve Avrupa Normları (EN) standartları esas alınır. Bu Yönetmelikte belirtilen koĢulların ihlal edildiği belirlenen yapılara tamamen veya kısmen kullanım izni verilmez. Bu Yönetmeliğin uygulanmasında yapım ile ilgili konularda tereddüde düĢülen hususlarda Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı, diğer hususlarda ĠçiĢleri Bakanlığının yazılı görüĢü alınır ve bu görüĢe uyulur. Görev, yetki ve sorumluluk Madde 5- Yeni yapı üretiminde veya mevcut binalardan proje değiĢikliği gerektiren esaslı onarım ve tadilat projelerinde, binanın özelliklerine göre Yönetmelikte öngörülen hususlara ait Ģartlar göz önüne alınır. Projeler, diğer yasal düzenlemeler yanında, yangın güvenliği açısından bu Yönetmelikte öngörülen Ģartlara uygun değilse binaya yapı ruhsatı verilmez. Yeni yapılan ya da proje tadilatıyla kullanım amacı değiĢtirilen yapılarda bu Yönetmelikte öngörülen esaslara göre imalat yapılmadığının tespiti halinde bu eksiklikler giderilinceye kadar binaya yapı kullanma izin belgesi ve/veya çalıĢma ruhsatı verilmez. Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasından, yatırımcı kuruluĢlar, mal sahipleri, iĢveren temsilcileri, tasarım ekibi, mimar ve mühendisler, uygulayıcı yükleniciler, imalatçılar görevli ve sorumludurlar. Ayrıca, yapı üretiminde ve kullanımında yer alan müĢavir, danıĢman, proje kontrol, yapı denetim ve iĢletme yetkilileri sorumludurlar. Binaların yangın söndürme, algılama ve tahliye projeleri tesisat projelerinden ayrı olarak hazırlanır. Projeler, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde belediyeler, dıĢında valilikler tarafından onaylanmak Ģartıyla uygulanır. Yapı üretiminde yer alan mal sahipleri, iĢveren temsilcileri, tasarım ekibi, mimar ve mühendisler, yapı denetim kuruluĢları, müteahhitler, imalatçılar ve danıĢmanlar, bu Yönetmelik hükümlerine uyulmaması nedeniyle oluĢan yangın hasarlarından kusurları oranında sorumlu tutulurlar. Yapı ruhsatı vermeye yetkili merci; yangın söndürme, algılama ve tahliye projelerinin bu Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığını denetlemek zorundadır. Sigorta Ģirketleri, yangına karĢı sigorta ettirme talebi aldıkları bina, tesis ve iĢletmelerde, bu Yönetmelik hükümlerine uyulup uyulmadığını kontrol etmek zorundadır. Yangın güvenliği sistemlerinin teĢvik edilmesi için, kamu kuruluĢlarınca proje onay hizmetlerinden hiçbir Ģekilde vize, harç ve benzeri ücret tahsil edilmez. Genel sorumluluklar ve yasaklar Madde 6- Bu Yönetmeliğin uygulanmasında genel sorumluluk ve yasaklar aĢağıda belirtilmiĢtir. a) Yangını Haber Verme: Herhangi bir yerde kontrol dıĢı ateĢ yandığını veya dumanını görenlerin bunu, doğru tarif ederek ve meĢgul etmeden itfaiyeye haber vermesi zorunludur. b) Park Yasağı: Sokak ve caddelerle araçların yangın söndürme cihazlarının kullanımını ve itfaiye araçlarının geçiĢini zorlaĢtıracak Ģekilde park etmeleri, yol vermemeleri, yaya kaldırımını aĢacak Ģekilde tabela ve afiĢ asılması, sergi açılarak yolun kapatılması, dar sokaklara park edilmesi gibi fiil ve hareketler yasaktır. c) Söndürme Malzemelerine Müdahale: Her türlü bina, açık arazi, tesis, sokak, cadde, alan ve meydanlarda bulunan sabit ve seyyar yangın söndürme tesisat ve cihazlarını karıĢtırmak, bozmak, kırmak veya kullanılmayacak hale getirmek yasaktır. d) Açıkta AteĢ Yakmak: Koru, park, bahçe ve piknik yerlerinde ilgili kamu kurum ve kuruluĢları ile iĢleticilere ve vatandaĢlara ocak yeri olarak ayrılmıĢ yerler dıĢında ateĢ yakmak, ateĢle ilgili iĢler yapmak, anız yakmak yasaktır. Kağıt, plastik, naylon gibi kolay yanan maddeler ile kıvılcımlı küllerin ve sigara izmaritlerinin kapalı mekanlara, kapı önlerine, çöp konteynırlarına, ormanlık alanlara, otoban, cadde ve sokaklara atılması ve dökülmesi yasaktır. e) Bina Önünü Açık Bulundurma: Yangına müdahaleyi kolaylaĢtırmak bakımından, yapıların ana giriĢi ve civarında, itfaiye araçlarının rahatlıkla yanaĢmasını temine yönelik "park yasağı" konulur ve bu husus trafik levha ve iĢaretleriyle gösterilir. f) Ġhbar Telefonu: Kamuya ait telefon kabinleri ve ücretli telefon kabinlerinin içine, karayolları ve otobanların Ģehir dıĢındaki uygun yerlerine, kamu binaları, siteler ve diğer kurum ve kuruluĢların güvenlik ve kontrol sistemlerinin bulunduğu yerlere, kırmızı zemin üzerine fosforlu sarı veya beyaz renkte "YANGIN 110" yazılması zorunludur. g) Bina Sorumlusu: Bu Yönetmeliğin bu bölümdeki maddelerinde yer alan yangın güvenliği, itfaiyeye yardım ve yasaklarla ilgili hususların uygulanması, binadaki en büyük amirin, kat mülkiyeti tesis etmiĢ yapıların yöneticilerinin, diğer binalarda bina sahibinin sorumluluğundadır. h) Yangın Söndürücü Cihaz ve Tesisler: Binalardaki sabit veya seyyar yangın söndürme cihaz ve tesisatını bozmak, kırmak, karıĢtırmak, sökmek, içine kağıt paçavra gibi yabancı maddeler koymak veya bunları kullanılmayacak hale getirmek veya bozuk bir halde tutmak, her ne suretle olursa olsun yangın musluklarının önünü kapatmak, itfaiyenin geçiĢini güçleĢtirecek Ģekilde araç park etmek, bina önüne ip çekmek, tente astırmak, sergi kurdurmak ve benzeri hareketler yapmak yasaktır. Yangın söndürücü tesis ve malzeme, amacı dıĢında kullanılamaz. i) Ġtfaiye Amirinin Talimatlarına Uyma Zorunluluğu: Gerek bina itfaiye görevlilerinin, gerekse olaya müdahale eden itfaiye ekiplerinin görev yaptıkları sırada, yetkili itfaiye amirinin can ve mal güvenliğini korumaya yönelik vereceği karar ve talimatlar, diğer kamu görevlilerince ve bina sorumlularınca aynen yerine getirilir. j) Ġtfaiye Emrine Girmek: Binada yangın çıkması halinde olaya müdahale eden bina sorumluları, mahalli itfaiye teĢkilatı amirinin olay yerine gelmesinden itibaren onun emrine girerler ve kendisine her konuda yardım etmek zorundadırlar. k) Ġtfaiye ile ĠĢbirliği: Kamu görevlileri, bina kullanıcıları, bina görevlileri, gönüllü ekipler ve olay yerinde bulunan herkes, itfaiye ekiplerinin görevlerini yerine getirmesine yardımcı olurlar ve çalıĢmasını güçleĢtirici davranıĢlarda bulunamazlar. İKİNCİ BÖLÜM Tanımlar Tanımlar Madde 7- Bu Yönetmelikte geçen bazı kavramlar aĢağıda tanımlanmıĢtır. Acil Durum: Afet olarak değerlendirilen olaylar ve dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeĢitli amaçlarla meydana getirilen olayların tümünün yol açtığı hallerdir. , Acil Durum Ekibi: Yangın, deprem ve benzeri afetlerde binada bulunanların tahliyesini sağlayan, olaya ilk müdahaleyi yapan, arama-kurtarma ve söndürme olaylarına katılan ekiptir. Acil Durum Planları: Acil durum gerektiren olaylarda yapılacak, müdahale, koruma, arama-kurtarma ve ilkyardım konularının nasıl ve kimler tarafından yapılacağını gösteren ve acil durum öncesinde hazırlanması gereken planlardır. Açık Arazi ĠĢletmesi: Doğa Ģartlarına açık olan ve otopark, tank sahaları, hurda sahaları, kimyasal madde, kereste deposu, piknik alanı, turistik tesis ve benzeri gibi çeĢitli amaçlarla kullanılan muhtelif büyüklükteki arazi iĢletmesidir. Alevlenme Noktası: Isınan maddeden çıkan gazların bir alevin geçici olarak yaklaĢtırılıp uzaklaĢtırılması sonucunda yanmayı sürdürdüğü en düĢük sıcaklıktır. Alev Yönlendirme Bacası: Bir yangında alevlerin istenilen yöne çekilerek yangının geniĢlemesini önlemeye yönelik bacalardır. Apartman Binası: Bağımsız mutfak ve banyoları bulunan, üç veya daha fazla mesken birimi içeren binadır. Atriumlu Yapı: Ġki ya da daha çok sayıda katın içine açıldığı, tepesi kapalı geniĢ ve yüksek yapıdır. Merdiven yuvası, asansör kuyusu, yürüyen merdiven boĢluğu, ya da su, elektrik, havalandırma, iklimlendirme, haberleĢme gibi tesisatın içinde yer aldığı tesisat bacaları ve Ģaftlar atrium sayılmaz. Basınçlandırma: KaçıĢ yollarındaki iç hava basıncını yapının diğer mekanlarındaki basınca göre daha yüksek tutarak duman sızıntısını önleme yöntemidir. Bina Yüksekliği: Binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olan mesafe veya imar planı ve bu Yönetmelikte öngörülen yüksekliktir. Bodrum Katı: DöĢemesinin üst kotu, yapı dıĢ duvarına bitiĢik zeminin en üst kotuna göre 1.2 m'den daha aĢağıda olan kattır. Duman Haznesi: Ġçinde duman toplanması amacıyla tavanda tasarlanan hacimdir. Duman Kontrolü: Yangın durumunda duman ve sıcak gazların yapı içindeki hareketini ya da yayılımını denetlemek için alınan önlemlerdir. Duman Perdesi: Yükselen dumanın yanal yayılımını sınırlamak amacıyla tavanda sabit konumda, uzaktan kapatılabilen ya da bir dedektör uyarısıyla kapanan yangına karĢı dayanıklı bölücü perdedir. Duman Tahliyesi: Dumanın yapının dıĢına kendiliğinden çıkması ya da mekanik yolla zorlamalı olarak atılmasıdır. Güvenlik Bölgesi: Binadan tahliye edilen Ģahısların güvenle bekleyecekleri bölgedir. Ġtfaiye Asansörü: Kullanımı doğrudan bina söndürme ve kurtarma ekiplerinin veya itfaiyenin denetimi altında olan ve ek korunum uygulanmıĢ özel asansördür. Islak Sprinkler Sistemi: Boruları sürekli olarak su ile dolu durumda tutulan sprinkler sistemidir. Kademeli Yatay Tahliye: Kullanıcıların bir yangından uzaklaĢarak aynı kat düzeyinde yer alan bir yangın geçirimsiz kompartımana ya da alt kompartımana sığınmasıdır. KaçıĢ Aydınlatması: Normal aydınlatma devrelerinin kesintiye uğraması durumunda armatürün kendi gücüyle sağlanan aydınlatmadır. KaçıĢ Uzaklığı: Kat içinde herhangi bir noktada bulunan bir kullanıcının kendisine en yakın bir kat çıkıĢına kadar almak zorunda olduğu yolun gerçek uzunluğudur. KaçıĢ Yolu: Binanın herhangi bir noktasından yer seviyesindeki cadde veya sokağa kadar olan ve hiçbir Ģekilde engellenmemiĢ bulunan yolun tamamıdır. Oda ve diğer müstakil hacimlerden çıkıĢlar, katlardaki koridor ve benzeri geçiĢler, kat çıkıĢları, zemin kata ulaĢan merdivenler ve bina çıkıĢına giden yollar bu kapsamdadır. Kamuya Açık Kullanım: Binanın, önceden kimliği bilinen kiĢilerin yanı sıra iĢi olan herkesin giriĢ-çıkıĢına açık olarak kullanılmasıdır. Otel, sinema, tiyatro, hastane, lokanta, okul, yurt, lokal, iĢyeri, açık ve kapalı spor tesisleri, eğitim ve dinlenme tesisi ve benzeri binalar, kamuya açık bina olarak değerlendirilir. Konut: Ticari amaç gözetmeksizin bir ya da birçok insanın iĢ zamanı dıĢında barınma, dinlenme, uyuma amacı ile ikamet ettiği, imar planında bu amaca ayrılmıĢ olan ev, meskendir. Kullanıcı Yük Katsayısı: Belirli tip yapılarda 1 m2 yüzey için olası kullanıcı sayısıdır. Kullanıcı Yükü: Herhangi bir anda, bir binada veya binanın esas alınan belli bir bölümünde bulunma olasılığı olan toplam insan sayısıdır. Boru Sistemi: Normalde içinde su bulunmayan ancak yangın durumunda itfaiyenin zemin düzeyinden su basabileceği düĢey borudur. Kuru Sprinkler Sistem: ÇalıĢma öncesi borularının çoğunluğu hava ile dolu durumda tutulan sprinkler sistemdir. Korunumlu Koridor/Hol:BitiĢik olduğu mekanlardan yangına karĢı dayanıklı yapı elemanlarıyla ayrılarak yangın etkilerinden korunmuĢ hol ya da koridordur. Korunumlu Merdiven: Yangına karĢı dayanıklı bir malzemeyle çevrili ve zemin düzeyinde bir son çıkıĢla güvenlikli bir alana açılan yangın merdivenidir. Mevcut Yapı: Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce yapımı tamamlanmıĢ yada yapı ruhsatı verilmiĢ olan yapıdır. Ortak Merdiven: Birden çok sayıda kullanım birimine hizmet veren kaçıĢ merdivenidir. Otomatik: Ġnsan müdahalesine ihtiyaç göstermeksizin bir fonksiyonu kendi kendine yerine getiren sistemdir. Sertifikalı: TSE veya TSE tarafından kabul gören uluslararası bir onay kuruluĢu tarafından test edilerek ilgili standartlara uygunluğu onaylanmıĢ, ekipman, malzeme veya hizmetlerdir. SıvılaĢtırılmıĢ Petrol Gazları (SPG veya LPG): SıvılaĢtırılmıĢ propan, propilen, normal-bütan, izo-bütan ve bütilen bileĢiklerini veya bu bileĢiklerin karıĢımlarını ifade eder. Site: Herhangi bir Ģekilde çevresinden ayrılan ortak kullanım alanları, güvenlik teĢkilatı ve sistemleri ve yönetim bütünlüğü olan konutlar veya iĢyerleri topluluğudur. Son çıkıĢ: Bir yapıdan kaçıĢ sağlayan yolun yapı dıĢındaki güvenlikli bir alana (yol, cadde vb.) geçit veren bitiĢ noktasıdır. Sprinkler: Yangınları söndürmek ve geliĢen yangınları itfaiye gelinceye kadar sınırlamak amacıyla kurulan ve su püskürtmesi yapan otomatik sistemlerdir. Sulu Boru Sistemi: Normalde sürekli olarak su ile dolu durumda tutulan düĢey borudur. Yangın Bölmesi (Bariyeri): Bina içinde, yangının ve dumanın ilerlemesi ve yayılmasını tanımlanan süre için durduran, yatay veya düĢey konumlu elemandır. Yangın Bölgesi (Zonu): Yangın durumunda, uyarı ve söndürme önlemleri diğer bölümlerdeki sistemlerden ayrı olarak devreye giren bölümdür. Yangın Dayanıklılık Sınıfı: Bir yapı malzemesi ve/veya elemanını uygun ısıtma ve basınç koĢulları altında TS 1263, TS 4065 ile ilgili Avrupa Standartlarında belirlenen yanmaya dayanıklılık deneyleri sonucunda saptanan yangına dayanıklılık süresini belirler. a) Yangına dayanıklılık süresi 30-59 dakika olan F30, b) Yangına dayanıklılık süresi 60-89 dakika olan F60, c) Yangına dayanıklılık süresi 90-119 dakika olan F90, d) Yangına dayanıklılık süresi 120-179 dakika olan F120, e) Yangına dayanıklılık süresi 180 dakika ve yukarısı olan F180, olarak gösterilir. Yangına KarĢı Dayanıklılık: Bir yapı bileĢeni ya da elemanının yük taĢıma, bütünlük ve yalıtkanlık özelliklerini belirlenen bir süre koruyarak yangına karĢı dayanmasıdır. Yangın Duvarı: Ġki bina arasında veya aynı bina içinde farklı yangın yüküne sahip hacimlerin birbirinden ayrılması gereken durumlarda, yangının ilerlemesini ve yayılmasını tanımlanan süre için durduran düĢey elemandır. Yangın Güvenlik Holü: KaçıĢ merdivenlerine yangının ve dumanın geçiĢini engellemek için yapılacak yangın güvenlik holleridir. Yangın Kapısı: Bir yapıda kullanıcılar, hava ya da nesneler için dolaĢım olanağı sağlayan, kapalı tutulduğunda duman, ısı, alev geçiĢine belirli bir süre direnecek nitelikteki kapı, kapak ya da kepenktir. Yangın Kompartımanı: Bir bina içerisinde, üstü ve altı da dahil olmak üzere her yanı en az 60 dakika yangına karĢı dayanıklı yapı elemanlarıyla duman ve ısı geçirmez alanlara ayrılmıĢ (hacim) bölümdür. Yangın Merdiveni: Yangın durumunda, binadaki insanların emniyetli olarak ve süratle tahliyesi için özel olarak yapılan yangından korunmuĢ kaçıĢ merdivenidir. KaçıĢ yolları bütününün bir parçası olup diğer kaçıĢ yolu bölümlerinden bağımsız olarak tasarlanamazlar Yangın Mukavemet Süresi: Yanma hızı 0.8 mm/dakika kabul edilmek suretiyle, ahĢap elemanın bu Ģekilde azalan kesitiyle ve güvenlik katsayısı 1.00'e eĢit alınarak, üzerine gelen gerçek yükü taĢıyabildiği süre olup; ahĢap elemanların yangın mukavemet hesaplarında dikkate alınır. Yangın Perdesi: Korunması gereken obje, ürün veya alt yapının yangına karĢı korunması veya ısının yatay veya düĢeyde yayılmasını önlemek maksadıyla kullanılan özel donanımlı bariyerlerdir. Yangın Türü: Yangın türü, yangının yanmakta olan maddeye göre çeĢididir ve dört sınıfa ayrılır. a) A sınıfı yangınlar, yanıcı katı maddeler yangınıdır. Odun, kömür, kağıt, ot, dokümanlar, plastikler gibi madde yangınları bu sınıfa girer. b) B sınıfı yangınlar, yanıcı sıvı maddeler yangınıdır. Benzin, benzol, makine yağları, laklar, yağlı boyalar, katran, asfalt gibi madde yangınları bu sınıfa girer. c) C sınıfı yangınlar, yanıcı gaz maddeler yangınıdır. Metan, propan, bütan, sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı (SPG), asetilen, havagazı, hidrojen gibi gaz yangınları bu sınıfa girer. d) D sınıfı yangınlar, lityum, sodyum, potasyum, alüminyum, magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif metallerle, radyoaktif maddeler yangınıdır. Yangın Yükü: Bir yapı bölümünün içinde bulunan yanıcı maddelerin kütleleri ile alt ısıl değerleri çarpımlarının toplamının plandaki toplam alana bölünmesi ile elde edilen büyüklüktür. (MJ/m2) Yapı Sahibi: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kiĢilerdir. Yapı Sorumluları: Yapı iĢlerinde görev alan yapım müteahhidi, proje müellifi, tasarımcı, Ģantiye Ģefi ve yapı denetim kuruluĢudur. Yapı Yüksekliği: Bodrum kat, asma katlar ve çatı arası piyesler dahil yapının inĢa edilen tüm katlarının toplam yüksekliğidir. Yırtılma Yüzeyi: Patlama riskine karĢı, kapalı bölümün yan duvarında oluĢturulan zayıf yüzeydir. Yüksek Bina: Bina yüksekliği 21.50 m'den fazla veya yapı yüksekliği 30.50 m'den fazla olan binalar yüksek yapı olarak kabul edilir. Yüksek Risk: Yüksek tehlike sınıfına giren maddelerin üretildiği, kullanıldığı, depolandığı yerlerdir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Binaların Kullanım Sınıfları Binaların kullanım sınıfları Madde 8- Binanın kullanım sınıfı ile ilgili bir tereddüt oluĢtuğu takdirde Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığının değerlendirmesi ve kararına uyulacaktır. Binaların kullanım özelliklerine göre sınıfları Ģunlardır: Toplanma amaçlı binalar, Eğitim amaçlı binalar, Sağlık hizmeti amaçlı binalar, Tutukevi, cezaevi ve ıslahevleri, Konaklama amaçlı binalar, Ticaret amaçlı binalar, Büro binaları, Endüstriyel tesisler, Depolama amaçlı tesisler, KarıĢık kullanımlı binalar. Toplanma amaçlı binalar Madde 9- Toplanma amaçlı binalar; tören, ibadet, eğlence, yeme, içme, ulaĢım, araç bekleme gibi nedenlerle 50 veya daha fazla kiĢinin bir araya gelebildiği tüm binalar veya bunların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. a) AtıĢ poligonları, b) Bilardo salonları, c) Bovling salonları, d) Dans salonları, diskotekler, kumarhaneler ve gece kulüpleri, e) DuruĢma salonları, f) Düğün salonları, g) Hn) Müzeler ve sanat galerileri, o) Oditoryumlar, p) Rekreasyon merkezleri, r) Restoranlar, lokantalar, barlar, s) Sağlık kulüpleri ve spor salonları, t) Sergi ve fuar salonları, u) Sinema salonları, v) Tiyatro salonları, y) Tören salonları, z) Üniversite, akademi, enstitü ve yüksek okul derslikleri, (50 kiĢi ve yukarısı) toplanma amaçlı binalar kapsamındadır. Herhangi bir binada toplanma amaçlı olarak kullanılan ancak 50'den az kiĢinin toplanmasına uygun olan bölümler, esas binanın kullanım sınıflandırılmasına tabi olacaklar ve Yönetmeliğin bu sınıflandırma ile ilgili kurallarına uyacaklardır. Eğitim amaçlı binalar Madde 10- Eğitim amaçlı binalar; ortaöğretim son sınıf dahil olmak üzere 6 veya daha fazla kiĢi tarafından günde 4 saat veya daha fazla bir süre, ya da haftada 12 saatten fazla bir süre ile eğitim amacıyla kullanılan binalar veya bunların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. a) Ana okulları, b) Ġlköğretim okulları, c) Orta öğretim okulları, d) Özel dershaneler, e) Özel okullar, eğitim amaçlı binalar kapsamındadır. Eğitim kuruluĢlarına ait diğer binalar bu Yönetmeliğin ilgili maddelerine uygun olacaklardır. Sağlık hizmeti amaçlı binalar Madde 11- Sağlık hizmeti amaçlı binalar; fiziksel veya zihinsel bir hastalık veya yetersizlikten tedavisi veya bakımı; veya küçük çocuklar, nekahet halindeki kiĢiler ya da bakıma muhtaç yaĢlıların bakımları için kullanılan ve 4 veya daha fazla kiĢinin yatırılabildiği binaları veya binaların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. a) Bakımevleri, b) Doğumevleri, c) Hastaneler, d) Huzurevleri, e) Sağlık merkezleri, f) Sağlık ocakları, g) KreĢler, h) Yuvalar, sağlık hizmeti amaçlı binalar kapsamındadır. Tutukevi, cezaevi ve ıslahevleri Madde 12- Tutukevi, cezaevi ve ıslahevleri; çeĢitli düzeylerde özgürlükleri kısıtlanmıĢ ve güvenlik nedeniyle kendi kontrolleri dıĢında hareketleri sınırlandırılmıĢ bireylerin barındırıldığı binalardır. a) Cezaevleri, b) Islahevleri, c) Madde bağımlılar ıslah merkezleri, d) Tutukevleri, bu amaçla kullanılan binalar arasındadır. Konaklama amaçlı binalar Madde 13- Konaklama amaçlı binalar; normal barınma amacıyla kullanılan, uyuma maksatlı bölümleri bulunan binaları kapsar. a) Oteller, moteller, yatakhaneler, b) Yurtlar, koğuĢlar, c) Tatil köyleri, d) Apartman binaları, e) Pansiyonlar, f) Tek ve çift aile evleri, konaklama amaçlı binalardır. Ticaret amaçlı binalar Madde 14 - Ticaret amaçlı binalar, ticari malların teĢhir ve satıĢı için kullanılan binaları veya bunların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. a) AlıĢveriĢ merkezleri b) Berber ve kuaför salonları, c) Büyük ve çok katlı mağazalar, d) Dükkanlar, e) Market ve süper marketler, f) Müzayede salonları, g) Restoranlar ve barlar, (50 kiĢinin altı) ticaret amaçlı binalar kapsamındadır. Ticari malların satıĢı ile bağlantılı olarak kullanılan ve aynı binanın içinde bulunan büro, depo ve hizmet amaçlı bölümler ticaret amaçlı bina sınıflandırmasına girer. Esas olarak baĢka bir kullanım sınıfına giren bir binada bulunan küçük ticaret amaçlı bölümler, örneğin bir iĢ merkezinin bünyesindeki bir gazete bayii, binanın esas kullanım sınıflandırmasına iliĢkin kurallara uyacaklardır. Büro binaları Madde 15 - Büro binaları; iĢ amacıyla her türlü büro hizmetlerinin (ticaret amaçlı binaların kapsamına giren iĢler hariç) yürütüldüğü, hesap ve kayıt iĢlemlerinin ve benzer çalıĢmaların yapıldığı binalardır. a) Ayakta tedavi merkezleri, b) Bankalar, c) Belediye binaları, d) Ses, video ve film kayıt istasyonları, (halka açık olmayan) e) Doktor ve diĢçi muayenehaneleri, f) Genel büro binaları, g) Hava trafik kontrol kuleleri, h) Kamu hizmet binaları, i) Mahkeme binaları,- j) Radyo ve televizyon istasyonları, k) Üniversite, akademi, enstitü, yüksekokullar ve 50 kiĢinin altındaki derslikler, büro binaları kapsamındadır. BaĢka bir binanın bünyesinde büro hizmetleri için kullanılan bölümler, ana binanın kullanım sınıflandırılmasına tabi olacaklar ve Yönetmeliğin bu sınıflandırma ile ilgili kurallarına uyacaklardır. Endüstriyel tesisler Madde 16 - Endüstriyel tesisler; her çeĢit ürünün yapıldığı fabrika ve iĢleme, montaj, karıĢtırma, temizleme, yıkama, paketleme, depolama, dağıtım ve onarım gibi iĢlemlere mahsus bina ve yapıları kapsar. a) Bıçkıhaneler, b) ÇamaĢırhaneler, c) Enerji üretim tesisleri, d) Gaz tesisleri, e) Gıda iĢleme tesisleri, f) Hangarlar, (bakım-onarım amaçlı olanlar) g) Liman, dog, rıhtımlar, dolum ve boĢaltım tesisleri, h) Her türlü fabrika, i) Kuru temizleme tesisleri, j) Pompa istasyonları, k) Rafineriler, l) Telefon santralleri, endüstriyel binalar kapsamındadır. Depolama amaçlı tesisler Madde 17 - Depolama amaçlı tesisler; her türlü mal, emtia, ürün, araç veya hayvanların depolanması veya muhafazası için kullanılan tüm bina ve yapıları kapsar. a) Ahırlar, b) Antrepolar, c) Dökme yağ depoları, d) EĢya depoları ve emanetçiler, e) Hangarlar (depolama amaçlı olanlar), f) Kamyon parkları, g) Otopark ve garajlar, h) Silolar, i) Tank çiftlikleri, j) Soğuk depolar, depolama amaçlı binalar kapsamındadır. BaĢka bir binanın içerisinde bulunan 50 m2 den küçük depolama amaçlı bölümler ana binanın bir parçası olarak kabul edileceklerdir. Karışık kullanımlı binalar Madde 18 - Eğer bir binada iki ya da daha fazla kullanım sınıflandırılmasına tabi olacak bölümler varsa ve bu bölümler birbirinden, daha yüksek tehlike sınıfına uygun bir yangın bölmesiyle ayrılamıyorsa ya da iç içe olduğu için ayrı korunma önlemelerini uygulamak mümkün olmuyorsa, daha yüksek koruma önlemleri gerektiren sınıflandırmaya iliĢkin kurallar tüm bina için uygulanır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Bina Tehlike Sınıflandırması Bina tehlike sınıflandırması Madde 19 - Bu Yönetmelik kapsamında olan bina veya bir bölümünün tehlikesi, yangının baĢlama ve yayılması, yangın esnasında ortaya çıkan duman ve gazlar, patlama tehlikesi gibi bina veya yapıda bulunanların yaĢamları ve emniyetleri için potansiyel tehlike oluĢturan faktörlerin izafi tehlike dereceleri anlamındadır. Bina veya bir bölümünün tehlike sınıfı, binanın özelliklerine ve binada yürütülen iĢlem ve operasyonların niteliğine bağlı olarak saptanır. Eğer bir binanın çeĢitli bölümlerinde değiĢik tehlike sınıflarına sahip maddeler bulunuyorsa en yüksek tehlike sınıflandırmasına göre uygulama yapılır. Bina veya bir bölümünün tehlike sınıflandırması aĢağıda tanımlanan Ģekilde düĢük, orta ve yüksek olarak yapılır. a) DüĢük tehlike, bünyesinde kendi kendine yayılan bir yangının oluĢmasına imkan vermeyecek Ģekilde düĢük yanabilirliğe sahip malzemelerden oluĢur. Konutlar, ibadethaneler, hastaneler, okullar, kütüphaneler, müzeler, bürolar, restoran oturma alanları, tiyatro, oditoryum ve benzeri yerler bu kapsamdadır. b) Orta tehlike, orta hızla ve önemli miktarda duman çıkararak yanma olasılığı bulunan malzemelerden oluĢur. Otopark, fırın, çamaĢırhane, restoran servis alanları, kuru temizleyici, deri üretimi, ticarethaneler, kağıt üretimi, postane, yayın evi, matbaa, otomobil tamirhaneleri, tekstil üretimi, lastik üretimi, marangozhane ve benzeri yerler bu kapsamdadır. c) Yüksek tehlike, çok hızlı olarak yanma olasılığı bulunan veya patlama tehlikesi bulunan malzemelerden oluĢur. Uçak hangarları, yanıcı sıvı ve gazların üretildiği, depolandığı ve dağıtıldığı yerler, tutuĢma sıcaklığı 38 0C dan düĢük yanıcı madde kullanılan yerler, plastik, plastik köpük ve benzeri madde üretim yerleri ile boyahaneler bu kapsamdadır. İKİNCİ KISIM Binalara İlişkin Genel Yangın Güvenliği Hükümleri BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Genel Madde 20 - Bu bölümde açıklanan genel hükümler, aksi belirtilmedikçe, özellik ve ayrıcalık gösteren binalar ve ahĢap binalar için de geçerlidir. Bina yerleşimi Madde 21 - Ġmar planları yapılırken, konut, ticaret, sanayi gibi fonksiyon bölgeleri arasında, yangın havuzları ve su ikmal noktalarının yapımına olanak verecek biçimde, yeĢil kuĢakların ayrılmasına ve bu yeĢil kuĢakların, yangın güvenliği açısından fonksiyon bölgelerini birbirinden ayırmasına özen gösterilecektir. Ġmar planlarının tasarımında donatı alanları ile yerleĢim fonksiyonları belirlenirken bina sınıflandırmalarındaki yangın önlemleri esas alınacaktır. Yeni planlanan alanda bitiĢik nizamda teĢekkül edecek imar adalarının uzunluğu 75 metreden fazla olmayacaktır. Uzunluğu 75 metreden fazla olan bitiĢik nizam yapı adalarında, yangın güvenliği ve eriĢim kontrolüne iliĢkin düzenlemeler yapılır ve önlemler plan müellifi tarafından plan notunda belirtilir. Plan yapımı ve revizyonlarında, planlama alanı ve nüfus dikkate alınarak, 0.05 m²/kiĢi üzerinden itfaiye yerleri ayrılacaktır. Binaya ulaşım yolları Madde 22 - Ġtfaiye araçlarının kentin her binasına ulaĢabilmesi için ulaĢım yollarının tümünde itfaiye araçlarının engellenmeden geçmesine yetecek geniĢlikte yolun trafiğe açık olmasına özen gösterilir. Özellikle park edilmiĢ araçlar nedeniyle ulaĢım yollarının engellenmesini önlemek için 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile bu Kanuna dayalı olarak çıkarılan yönetmeliklere göre belediye trafik birimleri ile Emniyet Trafik ġube Müdürlüğü normal zamanda yolları açık tutmakla yükümlüdür. Bunlar yangın anında ulaĢımın sağlanması için, park edilmiĢ araçlara veya özel mülkiyete zarar vermeyecek tedbirleri alarak açma yetkisine sahiptirler. Ġç ulaĢım yolları, herhangi bir binaya ana yoldan eriĢimi sağlayan yollardır. Ġç ulaĢım yollarında olağan geniĢlik en az 4 m. ve çıkmaz sokak durumunda en az 8 m geniĢlik olacaktır. Dönemeçte, iç yarıçap en az 11 m, dıĢ yarıçap en az 15 m eğim en çok % 6, düĢey kurp en az R=100 m yarıçaplı olmalıdır. Serbest yükseklik en az 4 m ve taĢıma yükü en az 15 ton (10 tonluk arka dingil yükü düĢünülecektir) alınacaktır. Eğer iç ulaĢım yolundan binaya eriĢim için gerekli açılı mesafe, o bölgeye hizmet verecek itfaiyenin elindeki araçların eriĢim olanaklarından daha uzaksa, itfaiye aracının binaya yanaĢmasına engel olabilecek çevre veya bahçe duvarları, itfaiye aracı tarafından kolaylıkla yıkılabilir biçimde zayıf olarak yapılacaktır. Bu Ģekilde zayıf olarak yapılan duvar bölümü en az 8 metre eninde olacak, kırmızı çapraz iĢaretle görünür kılınacak ve önüne araç park edilmeyecektir. İKİNCİ BÖLÜM Bina Taşıyıcı Sistemi Stabilitesi Bina taşıyıcı sistemi stabilitesi Madde 23 - Bina taĢıyıcı sistem ve elemanlarının, gerek bir bütün olarak, gerekse her bir elemanıyla, bir yangında insanların tahliyesi ya da söndürme süresinde korunmaları için yeterli bir zaman boyunca stabil kalmalarını sağlayacak Ģekilde hesaplanarak boyutlandırılmaları zorunludur. Söz konusu hesaplar, istenilen yangına dayanıklı ya da yangın kesici süreyi sağlayacak Ģekilde yapılırlar. Özel yapılarda ek hesaplar istenir. Yangın süresinde sıcaklık artıĢının zamana bağlı geliĢiminde TS 1263'te verilen bağıntılar kullanılacaktır. Yangın güvenliği açısından en az yangın önleyici F30-B2 sınıfını sağlamayan yapı elemanlarının binaların taĢıyıcı kısımlarında kullanılmasına, çelik endüstri yapılarındaki özel haller dıĢında, müsaade edilmez. Çevreye yangın yayma tehlikesi olmayan ve yangın sırasında içindeki yanıcı maddeler çelik elemanlarında 540 0C üzerinde bir sıcaklık artıĢına sebep olmayacak bütün çelik yapılar, çelikte yangına karĢı herhangi bir önlem alınmaksızın yangına karĢı dayanıklı kabul edilir. Bunun dıĢında kalan çelik yapılarda, çeliğin sıcaktan uygun Ģekilde yalıtılması gerekir. Yalıtım, yangına dayanıklı püskürtme sıva ile sıvama, yangına dayanıklı boya ile boyama, yangına dayanıklı malzemeler ile çevreyi sarma, kutuya alma ve kütlesel yalıtım Ģeklinde yapılabilir. Betonarme ve ön gerilmeli betondan mamul taĢıyıcı sistem elemanlarında TS 4065 standardına uyulur. Çok katlı ve özellikle yatay yangın bölmeli binalarda, sistem bir bütün olarak incelenir, eleman genleĢmelerinin kısıtlandığı durumlarda doğan ek zorlamalar göz önünde tutulur. Betonarme veya betonarme-çelik kompozit elemanların yangına karĢı 2 saat dayanıklı olabilmesi için, içindeki çelik profil veya donatının en dıĢta kalan kısımlarının (pas payı) en az 4 cm. kalınlığında beton ile kaplanmıĢ olması gerekmektedir. AhĢap elemanların yangın mukavemet hesapları yanma hızına dayandırılır. Yanma hızı 0.6 ila 0.8 mm/dak kabul edilip; ahĢap elemanın bu Ģekilde azalan en kesitiyle ve güvenlik katsayısı 1.00'e eĢit alınarak, üzerine gelen gerçek yükü taĢıyabildiği süre yangın mukavemet süresi kabul edilir. En az 19 cm. kalınlığında kagir taĢıyıcı duvar, kemer, tonoz ve kubbelerin diğer standart ve yönetmeliklere uygun inĢa edilmiĢlerse, 4 saatten kısa süreli yangınlar için ayrı bir kontrolü gerekmez. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bölmeler, Cepheler ve Çatılar Yangın bölmeleri Madde 24 - Binalar gerekli durumlarda düĢey ve yatay yangın bölmeleri ile donatılmalıdır. Yalnız can kaybının düĢünülmesi durumunda, tek veya ikinci çıkıĢa sahip, iki katlı müstakil konutlarda, tek katlı büro binalarında, tek katlı ve çevresi açık fabrika ve depolarda yangın bölmeleri yapılmayabilir. Sprinkler sistemi ve duman tahliye sistemi yoksa yukarıda sayılanların dıĢındaki binalarda ve endüstriyel tesislerde, kat alanı 2000 m²'yi, huzur evleri, hastaneler, kreĢler, ana ve ilkokullar gibi can güvenliği açısından önem arz eden binalarda kat alanı 1250 m²'yi aĢmayacak yangın kompartımanları teĢkil edilecektir. Düşey iç bölmeler ve yangın duvarları Madde 25 - DüĢey iç bölmeler ve bitiĢik nizam yapıların yangın duvarları, yangına en az 90 dakika dayanıklı olarak projelenmelidir. Bölme aralıkları 60 metreyi aĢmamalıdır. Bu bölme ve duvarların cephe ve çatılarda göstermeleri gereken özellikler ilgili maddelerde belirtilmiĢtir. Bölmelerde delik ve boĢluk bulunmayacaktır. Bölmelerde kapı ve sabit ıĢık penceresi gibi boĢluklardan kaçınmak mümkün değilse, bunlar da en az bölme yangın mukavemetinin yarı süresi kadar yangına dayanıklı ve yangın kesici olacaktır. Kapıların otomatik bir teçhizatla kendiliğinden kapanması ve duman sızdırmaz özellikte olması zorunludur. Bu tür yarı mukavemetli boĢlukların çevresi her türlü yanıcı maddeden arındırılmıĢ olacaktır. Su, elektrik, ısıtma, havalandırma ve benzeri tesisatın yangın bölmesinden geçmesi durumunda, bölmede yangın dayanımını azaltmayacak ve denenmiĢ uygun detaylar kullanılacaktır. Yangın duvarlarında kullanılabilecek yapı malzemelerinin yanıcılık sınıfları ve yangında gözlenen davranıĢları Ek-1' de, normal bina duvarlarında aranan yangın dayanım Ģartları Ek-4'de toplu olarak verilmiĢtir. En çok iki katlı konutlar, taĢıyıcı duvarlar, ayak ve kolonlar ise en az F30-B2 sınıfında olmalıdır. Topluma açık binalar ile yüksek yapılarda yangın anında otomatik kapanan veya yapının kullanım saatleri dıĢında kapatılan sürme bölmeler veya koridor damperleri kullanılabilir. Yapı malzemelerinin yanıcılık sınıfları ve yangında gözlenen davranıĢları Ek-1'de gösterilmiĢtir. Yapı yüksekliği 2 katı aĢmayan binalardaki taĢıyıcı duvarlar, ayak ve kolonlar için istenen en az F30-B2 sınıfına, yüksek bina sınıfına girmeyen, 2 kattan yüksek binaların taĢıyıcı olmayan duvarlarında da müsaade edilir. Normal bina duvarlarında aranan yangın dayanım Ģartları Ek-4'de toplu olarak gösterilmiĢtir. Yatay bölmeler ve döşemeler Madde 26 - Yangın sınıfı F30-B2 olan müstakil en çok 2 katlı konutlar dıĢında, bütün döĢemeler yangına en az 60 dakika dayanımlı ve yangın kesici nitelikte olacaktır. Her durumda bodrum tavanı yangına en az 90 dakika dayanımlı olacaktır. Yangına en az 120 dakika mukavemet gösteren ve alevlerin geçebileceği boĢlukları bulunmayan her döĢeme bir yatay yangın bölmesi olarak kullanılabilir. Ayrık nizamda müstakil konutlar dıĢında B2 ve B3 sınıfı malzemelerden asma tavanların kullanılması yasaktır. Bina döĢemelerinde aranan yangın dayanım Ģartları Ek-4'de gösterilmiĢtir. Cepheler Madde 27 - Cepheler, düĢey dıĢ yangın bölmeleri niteliğindedir. Cephe dıĢ kaplamasının yanmaz malzemeden olması esastır. Cephe elemanları ile alevlerin geçebileceği boĢlukları bulunmayan döĢemelerin kesiĢtiği yerler, alevlerin komĢu katlara atlamasını engelleyecek Ģekilde yalıtılmalıdır. Kapı, pencere ve benzeri cephe boĢlukları arasında, aynı bir iç hacme ait değillerse en az 100 cm yatay dolu yüzey bulunmalıdır. Bu dolu yüzeylerin, bir düĢey yangın bölmesi veya duvarı olması durumunda, bina dıĢına en az 40 cm taĢan düĢey yanmaz nervürlerle pekiĢtirilmesi tercih edilmelidir. Konut olarak kullanılan yapılar bu uygulamanın dıĢındadır. Yangına en az 30 dakika dayanıklı özel pencereler kullanılmadığı takdirde, cephede en az 50 cm çıkıntılı yatay alev itici nervürler düzenlenecektir . Çatılar Madde 28 - Çatıların oturdukları döĢemeler yatay yangın bölmesi niteliğinde bulunmalıdır. BitiĢik nizam yapılarda, çatılarda çatı örtüsü (üst izolasyon) olarak B2 ve B3 sınıfı malzemeler kullanılması yasaktır. DüĢey yangın bölmeleri ve yangın duvarları boyut ve nitelikleri ile çatı düzlemini en az 60 cm aĢacak Ģekilde yapılacaktır. Çatılarda kullanılacak malzemelere ait özelikler Ek-4'de gösterilmiĢtir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Binalarda Kullanılacak Yapı Malzemeleri Binalarda kullanılacak yapı malzemeleri Madde 29 - Yangın güvenliği açısından kolay alevlenen B3 sınıfı yapı malzemelerinin inĢaatta kullanılmalarına müsaade edilmez. Bunlar ancak bir kompozit içinde veya özel önlemler alınması yolu ile normal alevlenen B2 sınıfına dönüĢtürüldükten sonra kullanılabilirler. Ġki kattan daha yüksek binalardaki taĢıyıcı duvar, ayak ve kolonlar ise en az F90-A sınıfında olarak inĢa edilirler. Duvarlarda iç kaplamalar ve ısı yalıtımları en az normal alevlenen B2, yüksek binalarda ise en az zor alevlenen B1; dıĢ kaplamalar 2 kata kadar olan binalarda en az B2, daha yüksek binalarda ise yanmaz A1 sınıfı malzemeden yapılır. DöĢeme üzerinde kolay alevlenen B3 sınıfı malzemeden ısı yalıtımı yapılmasına, üzeri en az 2 cm kalınlığında Ģap tabakası ile örtülmek Ģartı ile müsaade edilir. DöĢeme kaplamaları da en az B2, ve yüksek binalarda ise en az yanmaz A1 sınıfı malzemeden yapılır. Normal bina duvarları, döĢemeleri, çatıları, merdiven kuleleri, koridorları ve yapı malzemeleri için aranacak yangın dayanım Ģartları Ek 2 - 6'da gösterilmiĢtir. Mağaza binaları, toplantı salonları, garajlar ve çok katlı endüstri yapıları gibi özel binalardaki yapı malzeme ve elemanlarında aranacak yangın dayanım Ģartları Ek 7-10'da gösterilmiĢtir. Uçucu yanar parçalara ve ısı radyasyonuna dayanıklı olduğu herhangi bir gerçeklemeye lüzum olmadan ve çatı eğimine bağlı olmadan kabul edilebilen çatı elemanları Ģunlardır. Doğal veya yapay taĢlardan, beton plaklardan, asbestli çimento plaklardan yapılmıĢ çatı örtüleri ve çatı tecritleri, çelikten veya diğer metallerden yapılmıĢ ve en az B1 sınıfı malzemelerden yalıtım ve örtü tabakaları içermeyen çatılar. ÜÇÜNCÜ KISIM Kaçış Yolları, Kaçış Merdivenleri ve Özel Durumlar BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Genel Madde 30 - Bu kısım, kullanıcılar için sağlanacak güvenlikli kaçıĢ yollarının tasarım, yapım, korunum ve bakım gereklerini belirler. Ġnsanlar tarafından kullanılmak üzere tasarlanan her yapı, yangın ya da diğer acil durumlarda kullanıcıların hızla kaçıĢlarını sağlayacak yeterli acil durum çıkıĢlarıyla donatılacaktır. ÇıkıĢlar ve diğer önlemler yangın ya da diğer acil durumlarda can güvenliğinin yalnızca tek bir önleme dayandırılmayacağı biçimde tasarlanacaktır. Tekil önlemlerin kiĢisel kusurlar, mekanik arızalar ya da mevcut tehlike nedeniyle iĢlevini yitirmesi ihtimaline karĢı can güvenliği için önlemler alınacaktır. Her yapı, yangın ya da diğer acil durumlarda yapıdan kaçıĢ için kullanıcıların ısı, duman ya da panikten doğan aĢırı tehlikelerden koruyacak biçimde yapılacak, donatılacak, bakım görecek ve iĢlevini sürdürecektir. Her yapı tüm kullanıcılara elveriĢli kaçıĢ olanakları sağlamak için yapının kullanım sınıfına, kullanıcı yüküne, yangın korunum düzeyine, yapısına ve yüksekliğine uygun tip, sayı, konum ve kapasitede tehlike çıkıĢlarıyla donatılacaktır. Her yapının içinde yapının kullanımına girmesiyle her kesimden serbest ve engelsiz eriĢilebilen tehlike çıkıĢlar sağlayacak Ģekilde düzenlenecek ve bakım altında tutulacaktır. Herhangi bir yapının içinden serbest kaçıĢları engellememek için çıkıĢlara veya kapılara kilit, sürgü vb. bileĢenler takılmayacaktır. Zihinsel özürlü, tutuklu ya da ıslah edilenlerin barındığı, yetkili personeli sürekli görev baĢında olan ve yangın ya da diğer acil durumlarda kullanıcıları nakledecek yeterli olanakları bulunan yerlerde kilit kullanılmasına izin verilecektir. Her çıkıĢ açık-seçik görünecek, ayrıca çıkıĢa götüren yol, her tür yapıdaki bedensel ve zihinsel açıdan sağlıklı her kullanıcının herhangi bir noktadan kaçacağı doğrultuyu kolayca anlayacağı biçimde açık-seçik görünür olacaktır. ÇıkıĢ niteliği taĢımayan herhangi bir kapı, ya da bir çıkıĢa götüren yol gerçek çıkıĢla karıĢtırılmayacak Ģekilde düzenlenecek ya da iĢaretlenecektir. Bir yangın durumunda kullanıcıların yanlıĢlıkla çıkmaz alanlara girmemeleri, ve kullanılan odalardan, mekanlardan geçmek zorunda kalmaksızın bir çıkıĢa ya da çıkıĢlara doğrudan eriĢmeleri sağlanacaktır. Bir yapıda yapay aydınlatma gerekmesi durumunda çıkıĢla ilgili düzenlemeler aydınlatma tasarımı içinde uygun ve güvenilir biçimde yer alacaktır ve BeĢinci Kısım Üçüncü Bölümde belirtilen esaslara göre kaçıĢ yolları aydınlatması ve yönlendirmesi yapılacaktır. Bir yangın durumunda yapının boyutlarına, kullanım amacına bağlı olarak gereken yerlerde, kullanıcıları uyarmak, kaçıĢları baĢlatmak üzere BeĢinci Kısım Dördüncü Bölümdeki gereklere uygun bir yangın uyarı sistemi kurulacaktır. Her düĢey kaçıĢ yolu ve yapının katları arasında düzenlenen diğer düĢey boĢluklar, kaçıĢlar öncesi ve sırasında, ısı, duman ve diğer yanma ürünlerinin bu boĢluklardan yükselerek katlara yayılımını önlemek için uygun bir biçimde kapatılacak ya da korunacaktır. Bu Yönetmeliğe uygunluk, yapıyı normal koĢullarda kullananların güvenliğiyle ilgili diğer sorumlulukların azaltılacağı ya da uygulamadan kaldırılacağı biçimde yorumlanmayacaktır. Ayrıca Yönetmelikteki hükümlerden hiçbiri yapının normal kullanım süreçlerinde tehlike yaratabilecek herhangi bir duruma izin verileceği biçimde yorumlanmayacaktır. İKİNCİ BÖLÜM Kaçış Yolları Genel Madde 31 - Gerçek bir kaçıĢ yolu, bir yapının herhangi bir noktasından yer seviyesindeki caddeye kadar olan devamlı ve engellenmemiĢ kaçıĢ yolunun tamamıdır. KaçıĢ yolları kapsamına bir bütün olarak; a) Oda ve diğer bağımsız mekanlardan çıkıĢlar, b) Her kattaki koridor ve benzeri geçitler, c) Kat çıkıĢları, d) Zemin kata ulaĢan merdivenler, e) Zemin katta merdiven ağızlarından aynı katta yapı son çıkıĢına götüren yollar, f) Son çıkıĢ, dahildir. Asansörler kaçıĢ yolu olarak kabul edilemez. Pencere ve parapet yüksekliği döĢemeden en çok 120 cm yukarıda ve bina dıĢındaki güvenlik bölgesine açık, dıĢ zeminden en çok 3 m yükseklikteki, en az cam geniĢliği 90 cm ve yüksekliği 90 cm olan pencereler, zorunlu hallerde aksi belirtilmemiĢse, kaçıĢ yolu kabul edilebilirler. KaçıĢ yollarının belirlenmesinde yapının kullanım sınıfı, kullanıcı yükü, kat alanı, çıkıĢa kadar alınacak yol ve çıkıĢların kapasitesi esas alınacaktır. Her katta, o katın kullanıcı yüküne ve en uzun kaçıĢ uzaklığına göre çıkıĢ olanakları sağlanacaktır. Zemin kat üzerindeki herhangi bir katta düzenlenen kaçıĢ merdivenleri tüm normal katlara aynı zamanda hizmet verebilir. Zemin altındaki herhangi bir katta düzenlenen kaçıĢ merdivenleri de tüm bodrum katlara hizmet verebilir. DeğiĢik bölümleri ya da katları, değiĢik tipte kullanımlar için tasarlanan ya da içinde aynı zamanda değiĢik amaçlı kullanımların sürdürüldüğü yapılarda, yapı bütününe ya da kat bütününe iliĢkin gerekler en sıkı kaçıĢ gerekleri olan kullanım tipi esas alınarak saptanacak ya da her bir yapı bölümüne iliĢkin gerekler ayrı ayrı belirlenecektir. Tuvaletler, soyunma odaları, depolar, personel kantinleri gibi mekanlar, holler, koridorlar ve benzeri diğer mekanlara hizmet veren ancak diğer mekanlarla aynı katta olduğu halde aynı zamanda kullanılmayan mekanların döĢeme alanları, yer aldıkları katın kullanıcı yükü hesaplanmalarında dikkate alınmayabilir. Çıkış kapasitesi ve çıkış sayısı Madde 32 - Kullanıcı yükü, gerekli kaçıĢ ve panik hesaplarında kullanılmak üzere brüt alana göre, konferans salonu, lokanta, bekleme salonları, konser salonları, topluma açık stüdyo, düğün salonu ve benzeri yerlerde 1.0 m2/kiĢi, dans salonları, bar, oyun salonları ve benzeri yerlerin oturulan kısımları için 1.0 m2/kiĢi, ayakta durulan kısımlarda 0.50 m2/kiĢi, büro binalarında, dernek merkezlerinde, hastane yatak odalarında 10 m2/kiĢi, süper marketlerde 2 m2/kiĢi, alıĢveriĢ merkezlerinde 7 m2/kiĢi, otoparklarda 30 m2/kiĢi alınacaktır. ÇıkıĢ geniĢliği için, çıkıĢ kapıları, kaçıĢ merdivenleri, koridorlar ve diğer kaçıĢ yollarının kapasiteleri 50 cm'lik geniĢlik birim alınarak hesaplanacaktır. Aksi belirtilmedikçe, birim geniĢlikten tahliye süresi, kagir yapılarda 3 dakika ve ahĢap yapılarda 2 dakika alınacak, 50 cm. geniĢlikten bir dakikada 40 kiĢi geçebileceği kabul edilecektir. ÇıkıĢ sayısı, çıkıĢ geniĢliğinin ikiye bölünmesi ile elde edilecek değere 1 eklenerek bulunacak ve 0.50 den büyük kesirlerde bir üst değer esas alınacaktır. Örneğin 1000 m2 lik bir süper marketin kullanıcı yükü 2000 kiĢi, çıkıĢ geniĢliği 2000/(3x40)x0.5=8.34 m, çıkıĢ sayısı 8.34/2+1= 5 dir. Aksi belirtilmedikçe, 50 kiĢinin aĢıldığı her mekanda, 25 kiĢinin aĢıldığı sinema, tiyatro, bar gibi eğlence yerlerinde ve yüksek riskli mekanlarda, çıkıĢlara eriĢmek için en az 2 kapı bulunacaktır. KiĢi sayısı 500 kiĢiyi geçerse en az 3 çıkıĢ olacaktır. Kapılar birbirinden olabildiğince uzakta olacak ve iki kapı hiç bir noktadan 45 dereceden daha dar bir açı ile görünmeyecektir. Tablo 1: ÇıkıĢlara götüren en uzun kaçıĢ uzaklıkları Tek yönde en çok uzaklık (m) Ġki yönde en çok uzaklık (m) Kullanım Sınıfı Sprinklersiz Sprinklerli Sprinklersiz Sprinklerli Yüksek Tehlike 10 20 20 35 Endüstriyel 15 25 30 60 Yurtlar, Yatakhaneler 15 25 30 60 Mağazalar, dükkanlar 15 25 45 60 Bürolar 15 30 45 75 Otoparklar 15 25 45 60 Okul ve Eğitim yapılan 15 25 45 60 Toplanma Yerleri 15 25 45 60 Hastaneler 15 25 30 45 Oteller, Pansiyonlar 15 20 30 45 Apartmanlar 15 30 30 60 KaçıĢ uzaklığı kullanım sınıfına göre Tablo 1'de verilen değerlerden daha büyük olamaz. En az iki çıkıĢlı tasarlanan bir katta, kullanılan bir mekan içindeki en uzak noktadan en yakın çıkıĢa olan uzaklık, Tablo 1'de belirlenen sınırları aĢmayacaktır. b) Odalar, koridorlar ve benzeri alt bölümlere ayrılmıĢ büyük alanlı bir katta, direkt (kuĢ uçuĢu) kaçıĢ uzaklığı Tablo 1'de izin verilen en çok kaçıĢ uzaklığının 2/3'ünü aĢmıyorsa kabul edilecektir. c) KaçıĢ uzaklığı ölçülecek en uzak nokta, mekan içinde mekanı çevreleyen duvarlardan 40 cm önde alınacaktır. d) Zorunlu çıkıĢlar yerine sığınma alanı sağlanan yerlerde (hastane gibi) kaçıĢ uzaklığı, sığınma alanına götüren koridorun çıkıĢ kapısına kadar olan ölçüdür. Kaçış yolu genişliği Madde 33 - Hiçbir çıkıĢ, kaçıĢ merdiveni ya da diğer kaçıĢ yolları 32 nci maddeye göre hesaplanan değerlerden daha dar geniĢlikte ve toplam kullanıcı sayısı 50 kiĢiden fazla olan binalarda bir kaçıĢ yolunun geniĢliği iki birim geniĢlikten yani 100 cm.'den az olmayacaktır. KaçıĢ merdivenlerinin en çok geniĢliği 200 cm'yi geçmeyecektir. GeniĢliği 200 cm'yi aĢan merdivenler korkuluklarla 100 cm'den az olmayan ve 200 cm'den fazla olmayan parçalara ayrılacaktır. KaçıĢ merdivenlerinin çıkıĢ kapasitesi hesaplanırken, 200 cm'yi geçen fazlalıklar hesaba katılmayacaktır. Ġki çıkıĢ gereken mekanlarda her bir çıkıĢ toplam kullanıcı yükünün en az yarısını karĢılayacak geniĢlikte olacaktır. GeniĢlikler, temiz geniĢlik olarak ölçülecektir. a) KaçıĢ merdivenlerinde; merdiven kolu duvarlarla çevrelenmiĢ ise temiz geniĢlik her iki duvarın bitmiĢ yüzeyleri arasındaki ölçüdür. Merdiven kolunun bir tarafında duvar diğer tarafında korkuluk varsa temiz geniĢlik, duvar bitmiĢ yüzeyiyle korkuluk iç yüzeyi arasındaki ölçüdür. Merdiven kolunun her iki yanında da korkuluk varsa temiz geniĢlik, korkulukların iç yüzeyleri arasındaki ölçüdür ve her iki yandaki küpeĢteler 80 mm'den fazla çıkıntı yapmayacaktır. b) ÇıkıĢ kapısında; tek kanatlı kapıda temiz geniĢlik, kapı kasası ya da lamba çıkıntısıyla 90 derece açılmıĢ kanat yüzeyi arasındaki ölçüdür. Tek kanatlı bir çıkıĢ kapısının temiz geniĢliği 80 cm den az 120 cm den çok olmayacaktır. Ġki kanatlı kapıda temiz geniĢlik, her iki kanat 90 derece açık durumdayken kanat yüzeyleri arasındaki ölçüdür. Tüm çıkıĢlar ve eriĢim yolları için aĢağıda belirtilen gereklere uyulacaktır. a) ÇıkıĢlar ve eriĢim yolları açık-seçik görülebilir olacak ya da konumları simgelerle vurgulanacak ve her an kullanılabilmesi için engellerden arındırılmıĢ durumda bulundurulacaktır. b) Bir yapıda ya da katlarında bulunan her kullanıcı/kiracı için diğer kullanıcı/kiracıların kullanımında olan odalardan ya da mekanlardan geçmek zorunda kalmaksızın bir çıkıĢa ya da çıkıĢlara doğrudan eriĢim sağlanacaktır. Yangın güvenlik holü Madde 34 - KaçıĢ merdivenlerine dumanın geçiĢini engellemek için yapılacak yangın güvenlik holleri, kullanıcıların kaçıĢ yolu içindeki hareketini engellemeyecek biçimde tasarlanacak ve taban alanı 3 m²'den az olmayacaktır. DöĢemeye asansör holünde çıkıĢ kapısına doğru 1/200'ü aĢmayacak bir eğim verilecektir. Yanıcı madde içermeyen ve kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan koridor ve holler yangın güvenlik hacmi olarak kabul edilir. Kaçış yolları gerekleri Madde 35 - Tüm yapılar için aĢağıda belirtilen olanaklardan biri ya da daha fazlası kullanılarak kaçıĢ yolları sağlanacaktır.Yapının kullanımda olduğu sürece zorunlu çıkıĢlar kolayca eriĢilebilir durumda tutulacak, kapılar açılabilecek ve önlerinde engelleyiciler bulunmayacaktır. Korunumlu iç kaçış koridorları ve geçitler Madde 36 - Korunumlu iç kaçıĢ koridorları ve geçitler için aĢağıda belirtilen Ģartlar aranır. a) Bir yapıda ya da yapı katında, kaçıĢ yolu olarak hizmet veren korunumlu koridor ya da korunumlu holler 3 veya daha az katlı yapılarda 60 dakika yangına dayanıklı, 15.50 m'den daha yüksek yapılarda 120 dakika yangına dayanıklı olacaktır. b) Ġç kaçıĢ koridorları ve geçitler aĢağıda belirtilen özelliklerde olacaktır. 1) Bir iç kaçıĢ koridoruna/geçidine açılan çıkıĢ kapıları, kaçıĢ merdivenlerine açılan çıkıĢ kapılarına eĢdeğer düzeyde yangına karĢı dayanıklı olacak ve otomatik olarak kendiliğinden kapatan düzeneklerle donatılacaktır. 2) Ġç kaçıĢ koridorunun en az geniĢliği ve kapasitesi 32 nci maddeye göre belirlenen değerlere uygun olacaktır. 3) KaçıĢ koridoru boyunca döĢemede yapılacak üç basamaktan az kod farkları en çok %10 eğimli rampalarla bağlanacaktır. Rampalar yangın merdivenlerine eĢit güvenlik önlemleriyle donatılacak ve eğim sabit tutulacaktır. Zemin kaymaz malzeme ile kaplanacaktır. 4) Ġç kaçıĢ koridoruyla bağlantılı olan korunumlu merdivenin basınçlandırılması durumunda koridorda Altıncı Kısımdaki gereklere uygun biçimde mekanik yolla basınçlandırılacaktır. Dış kaçış geçitleri Madde 37 - KaçıĢ yolu olarak bir iç koridor yerine dıĢ geçit kullanılabilir. Ancak dıĢ geçite bitiĢik yapı dıĢ duvarında düzenlenecek duvar boĢluklarına konulacak menfezlerin yanmaz nitelikte olması, boĢluğun parapet üst kotu ile döĢeme bitmiĢ kotu arasında 1.8 m ya da daha fazla yükseklik kalması ve bu tür havalandırma boĢluklarının bir kaçıĢ merdivenine ait herhangi bir duvar boĢluğuna 3.0 m'den daha yakın olmaması esas alınacaktır. Bir dıĢ geçite açılan çıkıĢ kapısı 30 dakika yangına karĢı dayanıklı olacak ve kendiliğinden kapatan düzeneklerle donatılacaktır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kaçış Merdivenleri Tanım Madde 38 - Yangın durumunda, bir binadaki insanların sürat ve emniyetle tahliyesinde kullanılmak üzere bu göreve özel olarak tasarlanan korunumlu merdivenlerdir. Yapının olağan merdivenlerinden yangında kullanılabilecek özellikte olanları da yangın merdiveni olarak kabul edilir. Yangın merdivenleri, yangınla ilgili tahliyelerde kullanılan kaçıĢ yolları bütününün bir parçasıdır ve diğer kaçıĢ yolları öğelerinden bağımsız tasarlanamazlar. Yangın merdiveni duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılmamalı, bu elemanlar yangına 120 dakika dayanıklı olmalıdırlar. Yangın merdivenlerinin kullanmaya uygun Ģekilde bulundurulmasından bina veya iĢyeri sahip ve yöneticileri sorumludur. Yangın çıkışı zorunluluğu Madde 39 - Bütün yapılarda, bu kısmın Dördüncü Bölümünde aksi belirtilmedikçe, Ġkinci Bölümde belirtilen esaslara göre ikinci çıkıĢ tesis edilir. Aksi belirtilmedikçe çıkıĢlar korunmuĢ olacaktır. Kaçış merdiveni yuvalarının yeri ve düzenlenmesi Madde 40 - Yangın hangi noktada çıkarsa çıksın, o kotta bütün insanların çıkıĢlarının sağlanması için kaçıĢ yolları ve yangın merdivenleri birbirlerinin alternatifi olacak Ģekilde konumlandırılacak, yan yana yapılmayacak, yangın merdiveni yuvası ile merdiven aynı katta olacak ve genel merdivenlerden geçilerek yangın merdivenine ulaĢılmayacaktır. Merdiven yuvalarının yerinin belirlenmesinde en uzak kaçıĢ mesafesi ve kullanıcı yükü esas alınacaktır. Merdiven yuvalarının yeri, binadaki insanların güvenlikle bina dıĢına kaçıĢlarını kolaylaĢtıracak Ģekilde seçilmelidir. Yangın merdivenlerinin baĢladıkları kottan çıkıĢ kotuna kadar süreklilik göstermesi esastır. Bodrum katlarda ve yüksek binalarda yangın merdivenlerine bir yangın güvenlik holünden veya korunumlu bir holden geçilerek girilmesi zorunludur. Pervane kanadı biçimindeki rıhtsız basamaklara, konutlar dıĢında hiç bir yapıda izin verilmeyecektir. Kaçış merdiveni özellikleri Madde 41 - Bir kaçıĢ merdiveninin indiği nokta ile dıĢ açık alan arasındaki uzaklık, yangın merdiveninin zemin düzeyindeki güvenlikli dolaĢım alanına indiği nokta açık-seçik görülebilen ve güvenlikli bir dıĢ açık alana doğrudan eriĢilebilen bir yerde olması, iç kaçıĢ merdivenlerinden boĢalan kullanıcı yükünü karĢılayacak yeterli geniĢlikte dıĢa açık kapı olması halinde, maksimum uzaklık 10 m'yi aĢmayacaktır. Sprinkler korunumlu yapılarda, 15 m olabilir. KaçıĢ merdivenlerinde her döĢeme düzeyinde 17 basmaktan çok olmayan ve 4 basamaktan az olmayan aralıkla sahanlıklar düzenlenecektir. Sahanlığın en az geniĢliği ve uzunluğu merdivenin geniĢliğinden az olmayacaktır. Düz kollu merdivenlerde, üst koldaki ve alt koldaki rıhtlar arasındaki uzunluğun 1 m'den daha çok olmasına gerek yoktur. Basamaklar kaymaz malzeme olacaktır. Merdivenlerde baĢ kurtarma yüksekliği basamak üzerinden en az 210 cm olmalıdır. Sahanlıklar arası kot farkı en çok 300 cm olmalıdır. Herhangi bir kaçıĢ merdiveninde basamak yüksekliği 175 mm'den çok, basıĢ geniĢliği ise 250 mm'den az olmayacaktır. KaçıĢ için kullanılmasına izin verilen merdivenlerde, basamağın kova hattındaki en dar basıĢ geniĢliği, konutlarda 100 mm'den diğer yapılarda 125 mm'den az olmayacaktır. Her kaçıĢ merdiveninin her iki yanında duvar, korkuluk ya da küpeĢte bulunacaktır. GeniĢliği 80 cm ya da daha az olan merdivenlerin yalnızca bir yanında korkuluk yeterlidir. Yangın merdiveni kovası ve yangın güvenlik holüne elektrik ve mekanik tesisat Ģaftı kapakları açılamaz. Dış kaçış merdivenleri Madde 42 - DıĢarıda yapılan açık kaçıĢ merdiveni, ilgili gereklere uyulması koĢuluyla iç kaçıĢ merdivenleri yerine kullanılabilir ve ayrıca bir korunumlu yuva içinde bulunması zorunlu değildir. DıĢ kaçıĢ merdiveninin herhangi bir bölümüne yanlardan yatay uzaklık olarak 3 m içerisinde ya da alttan düĢey uzaklık olarak 3 m içerisinde kapı ve pencere gibi korunumsuz duvar boĢluğu bulunmayacaktır. DıĢarıda açık merdivenlere yüksek binalarda izin verilmez. Dairesel merdiven Madde 43 - Dairesel merdivenler, yanmaz malzemeden yapılmaları ve en az 800 mm geniĢlikte olmaları durumunda kullanıcı yükü 25 kiĢiyi aĢmayan herhangi bir kattan, ara kattan, veya balkonlardan zorunlu çıkıĢ olarak hizmet verebilir. Belirtilen koĢulları sağlamayan dairesel merdivenler zorunlu çıkıĢlar olarak kullanılmayacaktır. Dairesel merdivenler 9.50 m'den daha yüksek olmayacaktır. Basamağın kova hattında en dar basıĢ geniĢliği 15 cm'den, kova hattından 50 cm uzaklıktaki basıĢ geniĢliği 25 cm'den az olmayacaktır. Basamak yüksekliği 175 mm'den çok olmayacaktır. BaĢ kurtarma yüksekliği 2.5 m'den az olmayacaktır. Kaçış rampaları Madde 44 - Ġç ve dıĢ kaçıĢ rampaları aĢağıda belirtilenlere uygun olmak koĢuluyla kaçıĢ merdivenleri yerine kullanılabilir. Araç rampaları kaçıĢ rampası olarak kabul edilmeyecektir. KaçıĢ rampalarının eğimi %10'dan dik olmayacaktır. KaçıĢ rampaları düz kollu olacak ve doğrultu değiĢiklikleri yalnızca sahanlıklarda yapılacaktır. Ancak herhangi bir yerindeki eğimi 1/12'den daha büyük olmayan kaçıĢ rampaları kavisli yapılabilir. Tüm kaçıĢ rampalarının baĢlangıç, bitiĢ düzeylerinde ve gerektiğinde ara düzeylerde yatay düzlükler/sahanlıklar bulunacaktır. KaçıĢ rampalarına giriĢ ve rampalardan çıkıĢ için kullanılan her kapıda yatay sahanlıklar düzenlenecektir. Sahanlığın en az geniĢliği ve uzunluğu rampa geniĢliğinden az olmayacaktır. Ancak düz kollu bir rampada sahanlık uzunluğunun 1 m'den daha büyük olması gerekmez. KaçıĢ rampalarına merdivenlerine iliĢkin gereklere uygun biçimde duvar, korkuluk ya da küpeĢteler yapılacaktır. Tüm kaçıĢ rampalarında kaygan olmayan yüzey kaplamaları kullanılacaktır. KaçıĢ rampaları, kaçıĢ merdivenlerine iliĢkin gereklere uygun biçimde havalandırılacaktır. KaçıĢ yolu olarak yalnızca tek bir bodrum kata hizmet veren kaçıĢ rampalarının korunumlu yuva içinde bulunması gerekmez. Kaçış merdiveni havalandırması Madde 45 - Tüm kaçıĢ merdivenleri, dıĢ duvarlarında tasarlanan ve alanı merdivenin her bir kattaki döĢeme alanının % 10'undan az olmayacak Ģekilde hesaplanmıĢ duvar boĢlukları veya menfez ya da Altıncı Kısımdaki gereklere uygun olarak mekanik yolla havalandırılacaktır. KaçıĢ merdiveni ve kullanım alanları aydınlatma ve havalandırma amacıyla aynı aydınlığı ya da baca boĢluğunu paylaĢmayacaktır. Konut haricindeki herhangi bir yapıda 21.50 m'den yüksekte kullanım alanları varsa iç kaçıĢ merdivenlerinden herhangi biri doğal havalandırma koĢulu aramaksızın Altıncı Kısımdaki gereklere uygun olarak basınçlandırılacaktır. Dörtten çok bodrum kat içeren bir yapıda yangın güvenlik holüyle bağlantılı olan kaçıĢ merdiveni basınçlandırılacaktır. Bodrum kat kaçış merdivenleri Madde 46 - Bir yapının bodrum katına hizmet veren herhangi bir kaçıĢ merdiveni, kaçıĢ merdivenlerinde uyulması gereken tüm koĢullara uygun olacaktır. Normal kat kaçıĢ merdivenleriyle aynı düĢeyde tasarlanan bodrum kat kaçıĢ merdivenleri anılan diğer kaçıĢ merdivenlerinden en az merdiven yuvası duvarı için istenen yangına karĢı dayanıklı eĢdeğer yapı elemanlarıyla ayrılacaktır. Normal kat merdiveninin devam ederek bodrum kata hizmet vermesi durumunda aĢağıda belirtilenlere uyulacaktır. a) Merdiven, bodrum katlar dahil 4 kattan çok kata hizmet veriyorsa, bodrum katlar dahil tüm katlarda merdivene giriĢ için yangın güvenlik holü düzenlenecektir. b) Bir acil durumda üst katları terk eden kullanıcıların bodrum kata iniĢlerini önlemek için merdivenin zemin düzeyindeki sahanlığı bodrum merdiveninden kapı veya benzeri bir fiziksel engelle ayrılacaktır. Çıkış kapıları Madde 47 - ÇıkıĢ kapılarının en az temiz geniĢliği 80 cm'den az olmayacaktır. Kapılarda eĢik olmayacaktır. Dönel kapılar ve turnikeler çıkıĢ kapısı olarak kullanılmayacaktır. KaçıĢ merdivenlerine, kaçıĢ geçitlerine açılan çıkıĢ kapılarının kanatları kullanıcıların hareketini engellemeyecek, kullanıcı yükü 50 kiĢiyi aĢan mekanlardaki çıkıĢ kapıları kaçıĢ yönüne doğru açılacak ve kendiliğinden kapanan düzeneklerle donatılacaktır. KaçıĢ merdiveni ve yangın güvenlik holü geçiĢ kapıları, elle açılabilecek ve kilitli tutulmayacaktır. Ġtfaiyeci veya görevlilerin gerektiğinde dıĢarıdan içeri girmeleri olanağı sağlanacaktır. Kapılar duman sızdırmaz ve en az 90 dakika yangına karĢı dayanıklı olacaktır. Bir kattaki kiĢi sayısının 50'yi geçmesi halinde, yangın merdiveni ve yangın güvenlik holü kapıları kaçıĢ yönünde kapı kolu kullanılmadan (panik-bar veya benzeri düzenekli) açılabilecektir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Özel Durumlar Konutlar Madde 48 - Tek evler, ikiz evler, sıra evler gibi özel yapılar ve tek bir kullanıma hizmet veren bir yapıda ya da yapının ayrılmıĢ bir bölümünde kaçıĢlar normal merdivenlerle sağlanabilir ve ayrı koĢullar gerekmez. Konut olarak kullanılan ve yapı yüksekliği 30.50 m'yi aĢan binalarda her katta en az 2 bağımsız kaçıĢ merdiveni ya da baĢka çıkıĢlar bulunacaktır. Apartman tipi konutlar haricindeki konut birimlerinde, konut içindeki herhangi bir noktadan çıkıĢ kapısına kadar olan uzaklık 20 m'yi geçmeyecek biçimde çıkıĢlar düzenlenecektir. Ayrıca 2'den çok ara kat içermeyen apartman dairelerinde tek kapı bulunması durumunda; bu kapı üst katta düzenlenmeyecektir. Üstteki katın döĢeme alanı, bu kat için ayrı bir çıkıĢ sağlanmadıkça 70 m2'yi aĢmayacaktır. Konut birimlerinden tüm çıkıĢlar, kaçıĢ merdivenlerine ya da açık havaya doğrudan eriĢim olanağı sağlayacaktır. KaçıĢ uzaklığı, apartman dairelerinin kapısından baĢlanarak ölçülecektir. Bir apartman dairesi için aynı kat düzeyinde 2 kapı gerektiğinde, eğer yalnızca tek doğrultuda kaçıĢ ya da tek bir kaçıĢ merdiveni sağlanıyorsa, kaçıĢ uzaklığı en uzaktaki kapıdan baĢlanarak ölçülecektir. Ġki ayrı doğrultuda kaçıĢ olanağı sağlanabiliyorsa kaçıĢ uzaklığı her bir kapıdan baĢlanarak ölçülecektir. Sağlık yapıları Madde 49 - Sağlık yapıları kapsamında, hastaneler, yaĢlılar için dinlenme ve bakım evleri, bedensel ve zihinsel özürlüler için bakımevlerinde aĢağıdaki gereklere uyulacaktır. a) Kullanıcı yükü 15 kiĢiyi aĢan herhangi bir hasta yatak odası ya da süit oda için birbirinden uzakta konuĢlandırılmıĢ 2 kapı sağlanacaktır. Kullanıcı yükü 50 kiĢiyi aĢan mekanlar için toplantı amaçlı yapılar ile ilgili gereklere uyulacaktır. b) Hastanelerde, yaĢlılar, bedensel ve zihinsel özürlüler için bakım evlerinde, korunumlu yatay sığınma alanları oluĢturulacaktır. Sığınma alanının zorunlu çıkıĢ olarak kullanıldığı yerlerde, sığınma alanının hesaplanmasında kullanıcı yükü 2.8 m²/kiĢi alınacaktır. Oteller, moteller ve yatakhaneler Madde 50 - Oteller, moteller ve yatakhane olarak inĢa edilen binalar ve yapılar, veya yeni inĢa edilen binaların otel, motel ve yatakhane olarak kullanılan bölümleri, farklı bir kullanım sınıfından otel, motel ve yatakhane kullanım sınıfına dönüĢen mevcut binalar veya bunların bu dönüĢüme uğrayan bölümleri için bir iç koridorla eriĢilen otel yatak odaları, aĢağıdaki gereklere uygun olacaktır. a) Yatak odaları iç koridordan en az 60 dakika yangına karĢı dayanıklı bir duvarla ayrılacaktır. b) Ġç koridora açılan kapılar en az 30 dakika yangına karĢı dayanıklı olacak ve kendiliğinden kapatan otomatik düzeneklerle donatılacaktır. c) Ġç koridorlar bir dıĢ duvarda yer alan boĢluklarla havalandırılacak ve bu boĢluklar iç koridor döĢeme alanının %15'inden az olmayacaktır. Doğal yolla havalandırılmayan iç koridorlar 89 uncu maddeye uygun biçimde basınçlandırılacaktır. d) Yatak odası koridoruna açılan diğer odalar ya da koridorun bir parçasını oluĢturup kaçıĢları tehlikeye sokabilecek diğer mekanlar için yatak odalarıyla aynı düzeyde bir kompartmanlama sağlanması zorunludur. Bir dıĢ koridorla eriĢilen otel yatak odaları aĢağıdaki gereklere uygun olacaktır. a) Yatak odaları dıĢ koridordan en az 60 dakika yangın direnimli bir duvarla ayrılacaktır. Ancak parapet üst kotu koridor bitmiĢ döĢeme üst kotundan 1.1 m ya da daha yukarda konuĢlandırılan yanmaz yapımlı havalandırma boĢlukları için bu koĢul gerekmez. b) DıĢ koridora açılan kapılarda yangına karĢı dayanıklı olmak koĢulu aranmayacaktır. c) DıĢ koridorlarda dıĢ kaçıĢ geçitlerine iliĢkin en az geniĢlik, döĢemede kot değiĢimleri, çatı korunumu koridor dıĢ kenarı boyunca korkuluk yapılması ve benzeri gereklere uyulacaktır. Otel yatak odasında ya da süit odada tek kaçıĢ kapısı bulunması yalnızca, yatak odasında ya da süit odada en uzak bir noktadan çıkıĢ kapısına kadar ölçülen uzaklığın 15 m'yi aĢmaması koĢuluna bağlı olacaktır. Ancak, a) Otel yatak odasında ya da süit odada en uzak bir noktadan çıkıĢ kapısına kadar ölçülen uzaklığın 15 m'yi aĢması durumunda birbirinden uzakta konuĢlandırılmıĢ en az 2 çıkıĢ kapısı bulunacaktır. b) Altıncı Kısımdaki gereklere uygun olarak tümden sprinkler sistemiyle donatılmıĢ otellerin yatak odalarında ya da süit odalarında en uzak bir noktanın kapıya kadar ölçülen uzaklığı 20 m'yi aĢmayacaktır. c) KaçıĢ uzaklığı, yatak odası ya da süit odanın çıkıĢ kapısından baĢlayarak bir kaçıĢ merdivenine, kaçıĢ geçidine ya da dıĢ açık alana açılan çıkıĢ kapısına kadar ölçülecektir. Koridor boyunca yalnızca tek yönde kaçıĢ olanağı varsa, kaçıĢ uzaklığı en uzaktaki yatak odası çıkıĢ kapısından itibaren ölçülecektir. Ġki yönde kaçıĢ sağlanabiliyorsa kaçıĢ uzaklığı her bir yatak odasının çıkıĢ kapılarından ölçülecektir. Doğal yolla havalandırılmayan iç koridorlar, sprinklerli yapılarda 45 m, sprinklersiz yapılarda 30 m aralıklarla duman engelleriyle bölümlendirilecek ve aĢağıdaki gereklere uyulacaktır. a) Duman engelleri yangına dayanıklı bölmelerle sağlanacak ve bölme içinde yer alan kapılar duman sızdırmaz nitelik taĢıyacaktır. Duman bölmeleri, koridoru kuĢatan duvar da dahil olmak üzere tüm kat yüksekliğince tavana ya da çatı örtüsünün altına kadar devam edecek ve ara kesitleri sıkıca kapatılacaktır. b) Duman engelleriyle oluĢturulan bölmelerin her birinden bir çıkıĢa, kaçıĢ merdivenine, kaçıĢ geçidine ya da kaçıĢ rampasına doğrudan engelsiz eriĢim olanağı sağlanacaktır. c) Duman sızdırmaz kapılarda camlı kapılar hariç, alanı her bir kanat yüzey alanının en az %25'i değerinde net görüĢ sağlayan cam paneller konacaktır. d) Duman sızdırmaz kapıları tek ya da çift kanatlı olabilir. Ancak kendiliğinden kapatan düzeneklerle donatılacak ve kanatlar içinde yer aldığı boĢluğu tümüye kapatacaktır. Kasalar duvar boĢluğuna sıkıca yerleĢtirilecek ve kanat ile döĢeme arasındaki aralık 4 mm'yi aĢmayacaktır. e) Duman sızdırmaz kapılar normalde kapalı durumda tutulacaktır. Bununla birlikte bu kapılar algılama sistemi yoluyla çalıĢan elektro-manyetik ya da elektro-mekanik düzeneklerle otomatik olarak kapatılabiliyorsa açık durumda tutulabilir. Toplanma amaçlı binalar Madde 51 - Toplanma amaçlı binalar, tören, ibadet, eğlence, yeme, içme, ulaĢım, araç bekleme gibi nedenlerle 50 veya daha fazla kiĢinin bir araya gelebildiği tüm binalar veya bunların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. Toplanma amaçlı binalarda 50 kiĢinin aĢıldığı her mekanda en az 2 çıkıĢ bulunacaktır. KiĢi sayısı 500 kiĢiyi geçerse en az 3 çıkıĢ, 1000 kiĢinin üzerinde en az 4 çıkıĢ tasarlanacaktır. Kapılar kaçıĢa doğru açılacak, birbirinden olabildiğince uzakta olacak ve 2 kapı hiç bir noktadan 45 dereceden daha dar bir açı ile görünmeyecektir. Tiyatrolar, sinemalar, oditoryumlar, konser salonları ve bunlar gibi sabit koltuklu toplantı amaçlı yapılarda iki koltuk sırası arasındaki geçitler aĢağıdaki gibi olacaktır. a) Salon ve balkonlarda kapılara ya da çıkıĢ kapılarına götüren ve geniĢliği koridor geniĢliğinden az olmayan ara dolaĢım alanları sağlanacaktır. b) Koltuk sıralarının oluĢturduğu kümeler arasında dolaĢım alanları düzenlenecek ve bir koltuk sırası içindeki koltuk sayısı Tablo 2 'de belirtilen koĢullara uygun olacaktır. Sıra iç geçiĢ temiz geniĢliği 30 cm'den az olmayacak ve bu geniĢlik sıranın arkasından otomatik kalkan koltuklar dahil, dik durumdaki koltuğun en yakın çıkıntısına kadar yatay olarak ölçülecektir. Sıra iç geçiĢ geniĢliği tüm sıra boyunca sabit tutulacaktır. Tablo 2: Bir sıra içindeki koltuk sayısı Sıra geniĢliği Bir sıradaki en çok koltuk savısı Mm çıkıĢ yolu bir yanda çıkıĢ yolu iki yanda 300-324 7 14 325-349 8 16 350-374 9 18 375-399 10 20 400^24 11 22 425-449 11 24 450-474 12 26 475-499 12 28 500 ve üzeri KaçıĢ volu ile sınırlı c) Ara dolaĢım alanlarında eğim %10'u aĢmadıkça kot değiĢimlerinin çözümü için basamak yapılmayacaktır. d) Ara dolaĢım alanlarında, basamakların eğiminin 30 dereceyi aĢtığı ya da rampa eğiminin %10'u aĢtığı durumlarda koltukları yandan kuĢatan korkuluklar yapılacaktır. e) Ara dolaĢım alanlarını oluĢturan basamakların ve rampaların bitiĢ kaplamalarında kaymaz malzemeler kullanılacaktır. f) Genel aydınlatmanın kesilmesi durumunda her bir basamak açık seçik görülebilir biçimde ıĢıklandırılacaktır. Bir tiyatro, sinema ya da konser salonunda çıkıĢların sayısı ve kapasitesi, kendi kompartımanları kapsamında düĢünülecek ve aynı bina içinde yer alan komĢu bölümler için düzenlenen çıkıĢlar hesaba katılmayacaktır. Hesaba katılmasına izin verilebilmesi için kullanıcı yükünün 200'ü aĢmaması ve çıkıĢların kapasitesinin en az yarısının kompartıman içinde sağlanması zorunludur. Büro, fabrika, imalathane ve depo yapıları Madde 52 - Büro, fabrika, imalathane ve depo yapılarının her birinde en az 2 bağımsız kaçıĢ merdiveni ya da baĢka çıkıĢlar sağlanacaktır. Ancak yapımda yanmaz ürünler kullanılmıĢsa ve bina yüksekliği 15.50 m'yi veya yapı yüksekliği 21.50 m'yi aĢmıyorsa tek kaçıĢ merdivenine aĢağıdaki koĢullarda izin verilebilir. a) Herhangi bir kat üzerindeki en fazla kaçıĢ uzaklığı Tablo 1'deki uzaklıklara uygun ve kaçıĢ merdiveni yangın merdiveni özelliklerinde olmalıdır. b) Büro yapıları haricindeki, fabrika, imalathane ve antrepolarda herhangi bir katın brüt alanı (servis bacaları, asansör kuyuları, tuvaletler, merdivenler vb. dahil) 185 m²'yi aĢmamalıdır. c) Fabrika, imalathane ve depolarda dıĢ zemin ortalama kotu ile yapının kullanımda olan en üst katının bitmiĢ döĢeme kotu arasında ölçülen yükseklik 15.50 m'yi aĢmamalıdır. DÖRDÜNCÜ KISIM Bina Bölümlerine ve Tesislerine İlişkin Hususlar BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Genel Madde 53 - Binaların yangın bakımından kritik özellikler gösteren kazan daireleri, yakıt depoları, sobalar ve bacalar, sığınaklar, otoparklar, mutfaklar ve çatılar, asansörler, paratoner, transformatör, jeneratör gibi kısımlarda alınacak önlemler bu Kısımda gösterilmiĢtir. Bu yerlere yanıcı madde atılması veya depolanması yasak olup, belirli aralıklarla temizlenmesi zorunludur ve bina sahip ve/veya yöneticisi bunu sağlamakla yükümlüdür. İKİNCİ BÖLÜM Kazan Daireleri Genel Madde 54 - Kazan dairesinin TS 1257, TS 2192 ve TS 2736 standartlarına uygun olması gerekir. Kazan dairesi, binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle ayrılmıĢ olarak merkezi bir yerde ve bütün halinde bulunur. Bina dilatasyonu kazan dairesinden geçmez. Kazan dairesinde kazan ve ocakların bulunduğu yer; diğer bölümlerden kagir, kapısı en az 90 dakika yangına dayanıklı malzemeden yapılmıĢ bir bölme ile müstakil hale getirilir. Kazan dairesi kapısı, yangın merdiveni veya genel kullanım merdivenlerine direkt olarak açılmayıp, mutlaka bir emniyet sahanlığına açılır. DöĢeme alanı 100 m2 nin üzerindeki kazan dairelerinde, yangına en az 120 dakika dayanıklı 2 çıkıĢ kapısı olacak ve çıkıĢ kapıları olabildiği kadar birbirinin ters yönünde, duman sızdırmaz ve kendiliğinden kapanabilecek biçimde yerleĢtirilecektir. Kazan dairesi tabanına yakıt dökülmemesi için gerekli önlem alınır ve dökülen yakıtın kolayca boĢaltılacağı bir kanal sistemi (drenaj) gerçekleĢtirilir. Kazan dairesinde en az 0.25 m3 hacminde uygun yerde betondan pis su çukuru yapılmalı, zemin suları uygun noktalardan bodrum süzgeçleriyle toplanarak pis su çukuruna akıtılmalı ve bu pis su çukuru kanalizasyona (kot düĢük ise pompa konularak) bağlanmalıdır. Sıvı yakıt akıntıları pis su çukuruna akıtılmamalıdır. Kazan dairesinde en az 1 adet 6 kg'lık çok maksatlı kuru kimyasal tozlu yangın söndürme cihazı ve büyük kazan dairelerinde en az 1 adet yangın dolabı bulundurulmalıdır. Sıvı yakıt kullanan kazan dairelerinde yakıt tankları yangından korunmuĢ bağımsız bir bölümde olacaktır. Kazan dairesinde sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı (SPG) veya doğalgaz kullanılması durumunda bu gazları algılayacak gaz detektörleri kullanılacaktır. Doğalgaz ve SPG tesisatlı kazan daireleri Madde 55 - Doğalgaz ve SPG kullanımı halinde, bu madde ile Sekizinci Kısmın ilgili hükümleri uygulanır. Kazan dairesi doğalgaz ve SPG tesisatı, projesi, malzeme seçimi ve montajı ilgili standartlara ve gaz kuruluĢlarının teknik Ģartnamelerine uygun Ģartlarda yapılmalıdır. Sayaçlar kazan dairesi dıĢına yerleĢtirilmelidir. Herhangi bir tehlike anında gazı kesecek olan ana kapama vanası ile elektrik akımını kesecek ana Ģalter ve ana elektrik panosu kazan dairesi dıĢında kolayca ulaĢılabilecek bir yere konmalıdır. Gaz ana vanasının yerini gösteren plaka, bina giriĢinde kolayca görülebilecek bir yere asılmalıdır. Gaz kullanılan kapalı bölümlerde, gaz kaçağından oluĢabilecek patlama olaylarına karĢı bir yırtılma yüzeyi inĢa etmek zorunludur. Bu yüzey kapalı bölümün yan duvarlarında olabilir 0.2 m2/m3 büyüklük yeterlidir. Kazan dairesi topraklaması standartlara uygun Ģekilde yapılmalıdır. Her kazan dairesi için 20 W sınırı altında özel topraklama sistemi yapılması zorunludur. Kullanılan gazın özelliği dikkate alınarak aydınlatma ve açma kapama anahtarlarıyla panolar kapalı tipte uygun yerlere tesis edilmelidir. Kazan dairesi tavanı mümkün olduğu kadar düz olmalı, gaz sızıntısı halinde gazın birikeceği ceplerin bulunmamasına önem gösterilmelidir. Doğalgazlı kazan dairesini iĢletecek personel mutlaka yetkili bir kurum tarafından verilen doğalgazlı kazan dairesi iĢletmeciliği kursunu bitirdiğine dair sertifikalı olmalıdır. Bunun uygulanmasında bina yöneticisi sorumludur. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Yakıt Depoları Yakıt depoları Madde 56 - Yakıt tankları TS 2192 ve TS 712'ye göre hesaplanır ve yerleĢtirilir. Akaryakıt depoları yangına dayanıklı bölmelerle korunmuĢ bir hacme yerleĢtirilmelidir. Yakıt deposu ile kazan dairesi yangına 120 dakika dayanıklı bir bölme ile ayrılmıĢ olmalıdır. Depoda yeterli bir havalandırma sağlanmalıdır. Tank kapasitesinin en az üçte birini alacak Ģekilde havuzlama yapılmalıdır. Akaryakıt depoları; merdiven altına, merdiven boĢluğuna, mutfak, banyo, yatak odası, teras ve balkon gibi yerlere konulamaz. Kalorifer yakıtı, aĢağıdaki Ģekil ve miktarlarda depolanabilir. a) 1.000 litreye kadar, bodrumda ve varil içinde, b) 3.000 litreye kadar, bodrumda, sızıntısız sac kaplarda, c) 12.000 litreye kadar, yangına 120 dakika dayanıklı kagir odada, sızıntısız sac depolarında; sızıntısız yeraltı ve yerüstü tanklarında, d) 50.000 litreye kadar, yeraltı ve yerüstü tanklarında, e) Stok ihtiyacının 50.000 litreden fazla olması halinde, yakıt tankları, meskun mahalden ayrı bağımsız bir binaya yerleĢtirilir ve bu Yönetmeliğin Sekizinci Kısmında gösterilen emniyet tedbirleri alınır. f) 10.000 litreden büyük akaryakıt depoları, statik elektriğe karĢı topraklanır. Akaryakıt yakan kat kaloriferinin yakıt depoları daire içinde merdiven boĢluklarında, mutfak, banyo, yatak odası ve balkon gibi mahallere konulamaz. Bu depolar TS 2192'deki ve bu Yönetmelikteki ilgili hususlara uymak kaydıyla, bodrumda en fazla 2000 litre hacminde yapılabilir. Günlük yakıt deposu ise en fazla 100 litre olmak üzere daire içinde kapalı bir hacimde yapılabilir. Günlük yakıt deposu sadece havalık ile atmosfere açılmalı, taĢması ana yakıt deposuna olmalıdır. Kat kaloriferi tesisatı bulunan veya gazyağı kullanan binalarda en az 1 adet 6 kg'lık kuru A, B, C tozlu el yangın söndürme cihazı bulundurulacaktır. Kömürlük, kazan dairesine bitiĢik, taban kodu elle veya stokerle yükleme ve boĢaltmaya elveriĢli olarak tesis edilir. Kömür rahat taĢınabilmeli ve cüruf kolay atılabilmelidir. Kömürlük alanı TS 1257'ye göre 1.5 m kömür yüksekliği esas alınarak hesaplanır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Mutfaklar, Çay Ocakları, Sobalar ve Bacalar Mutfaklar ve çay ocakları Madde 57 - AlıĢveriĢ merkezleri ve yüksek binalar içinde bulunan mutfaklar ile bir anda 100'den fazla kiĢiye hizmet veren mutfakların davlumbazlarına otomatik söndürme sistemi yapılmalı ve ocaklarda kullanılan gazın özelliklerine göre gaz algılama tesisatı kurulmalıdır. Mutfakların bodrumda olması ve gaz kullanılması durumunda havalandırma sistemleri yapılır. Ġkinci bir çıkıĢ tesis edilmeden gaz kullanılması yasaktır. Mutfak ve çay ocakları binanın diğer kısımlarından en az 120 dakika süreyle yangına dayanıklı bölmeler ile ayrılmıĢ biçimde konuĢlandırılır. Bölme olarak ahĢap ve diğer kolay yanıcı maddeler kullanılamaz. Sobalar ve bacalar Madde 58 - Baca tesisatı, TS 2165 ve TS 1481'deki esaslara uygun olmalıdır. Her kazan için tercihen ayrı bir baca kullanılacak, soba ve Ģofben boruları kazan bacalarına bağlanmayacaktır. Kazan dairesi için ayrıca havalandırma bacası yapılacaktır. Bacalar komĢu yüksek binanın etkisiyle baca çekiĢini azaltmamak için mümkünse bu binalardan en az 6 m uzaklıkta bulunacak ve ait olduğu bina mahyasının en az 0.8 m üzerine kadar çıkarılacaktır. Kazan baca duvarları 500 0C sıcaklığa dayanıklı olan malzemeden yapılacak, delikli tuğla ve briket kullanılmayacaktır. Sıcak baca gazlarının yaladığı baca iç yüzeylerinin sıvanmaması halinde projelendirmede en uygun derzlendirme biçiminin seçimi gibi önlemler alınacaktır. Baca duvarlarının dıĢ yüzeyleri uygun biçimde sıvanacaktır. Sıvı ve katı yakıtlı kazanların bacalarının altında bir kurum temizleme menfezi bulunacak, yılda en az 2 kez yetkili kiĢilere temizletilecektir. Bacaların temizliğinden bina sahip ve yöneticisi sorumludur. Isıtma aracı olarak soba kullanılan yerlerde, soba tahta ve boyalı kısımlara zarar vermeyecek Ģekilde altına metal kaplı tabla, mermer veya benzeri malzeme konularak kurulur. Taban beton ise, bu önlem zaruri değildir. Bağdadi duvardan boru geçirmek mecburiyeti hasıl olursa, duvarın yağlı boya veya ahĢap gibi çabuk yanıcı kısmına künk veya büz yerleĢtirilir ve boru bu delikten geçirilir. Odada baca yoksa soba borusu, sac konan pencereden çıkarılıp, saçaktan 25 cm açıkta ve 50 cm yüksekte, ucunda Ģapka kullanılarak kurulur. Boruların birleĢtiği yerler çemberle kapatılıp, bu çemberden duvar ve tavana bağlanmak suretiyle birbirinden ayrılması ve devrilmesi önlenir. Kullanım esnasında soba kapakları açık bırakılmaz, altında ve yanlarında odun, çıra, kömür, kibrit, benzin, gaz ve benzeri yanıcı ve parlayıcı madde bulundurulmaz. Ġçindeki ateĢ, gerektiğinde kapaklı mangala alınır. Sobanın, kullanılmadığı mevsimde kaldırılması gerekir. Sobanın kaldırılmadığı yerlerde, kapaklar açılmayacak Ģekilde telle bağlanır. Odun ve kömür gibi yüksek oranda is bırakan yakıt kullanıldığı takdirde borular ayda bir, bacalar 2 ayda bir; diğer yakıtlar kullanıldığında borular 2 ayda bir, bacalar 3 ayda bir temizlenir. Baca temizliği, mahallin itfaiye teĢkilatı tarafından yapılır. Ancak, bu konuda itfaiye teĢkilatından aldığı izinle ve belediye encümeninin belirlediği fiyat tarifesi üzerinden faaliyet gösteren özel firmalar varsa, temizlik onlara da yaptırılabilir. BEŞİNCİ BÖLÜM Sığınaklar, Otoparklar ve Çatılar Sığınaklar Madde 59 - Sığınaklarla ilgili mevzuata uygun olarak yapılan ve 50'den fazla insanın barındırılacağı sığınaklarda bu Yönetmeliğin Altıncı Kısım Ġkinci Bölümüne uygun duman tahliye sistemi yapılması ve Üçüncü Kısım Ġkinci Bölümde belirtilen esaslara uygun en az 2 çıkıĢın sağlanması zorunludur. Bu Yönetmeliğe göre algılama, uyarı ve söndürme sistemlerinin yapılması mecburi olan binaların sığınaklarında da bu sistemlerin yapılması zorunludur. Otoparklar Madde 60 - Motorlu araçların park etmeleri için kullanılan otoparkların dıĢarıya olan toplam açık alanı, döĢeme alanının 1/20'sinden fazla ise ve bu açık alanı her birinde en az yarısı 1/40 kadar olmak üzere karĢılıklı iki cephede bulunuyorsa bu açık otopark, aksi halde kapalı otopark kabul edilir. Araç kapasitesi 20'den fazla olan kapalı tip otoparklarda otomatik sprinkler sistemi, yangın dolap sistemi ve itfaiye bağlantı ağızları yapılmak zorunludur. Kapalı tip otoparklarda duman çekiĢ bacaları 86 ncı maddeye uygun olmalıdır. Toplam alanı 1900 m2 yi aĢan bodrumlardaki kapalı otoparklar için mekanik duman tahliye sistemi zorunludur. Duman tahliye sistemi binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olmalı ve saatte en az 9 hava değiĢimi sağlamalıdır. Araçların asansörle alındığı kapalı otoparklarda otomatik söndürme sisteminin yapılması zorunludur. Çatılar Madde 61 - Çatılarda yangına karĢı koruma gereçlerinden baĢka bir eĢya, yanıcı, patlayıcı madde bulundurulamaz. Çatının, depo ve arĢiv olarak kullanılması için sprinkler sistemi ile korunması zorunludur. Çatıya elektrik tesisatı çekilemez. Isıtma, soğutma, haberleĢme ve iletiĢim alıcı, verici cihazlarının yerleĢtirilmesi zorunlu olduğu hallerde çatıya elektrikli cihazlar yerleĢtirmek gerekirse yangına karĢı ilave tedbirler alınarak yetkili kiĢiler eliyle elektrik tesisatı çekilebilir. Çatı giriĢ kapısı devamlı kapalı ve kilitli tutulur. Çatıya bina sahibi, yöneticisi veya bina yetkilisinin izni ile çıkılabilir. Çatı araları periyodik olarak temizlenir. ALTINCI BÖLÜM Asansör Genel Madde 62 - Asansör sistemleri, TS 10922 'ye uygun olarak imal ve tesis edilecektir. Asansör kulesi ve makine dairesi yangına en az 60 dakika dayanıklı ve yanıcı olmayan malzemeden yapılacaktır. Aynı kuyu içinde üçten fazla asansör pozisyonlandırılmayacaktır. Dört asansör pozisyonlandırıldığı takdirde ikiĢerli gruplar halinde ayrılarak, araları yangına 90 dakika dayanıklı bir malzeme ile ayrılacaktır. Asansör kovasında, en az 0.1 m2 olmak üzere kova alanının 0.025 katı kadar bir havalandırma ve dumandan arındırma bacası bulundurulmalı veya kuyular basınçlandırılmalıdır. Yüksek binalarda, asansör kapıları duman sızdırmaz ve yangına en az 1 saat dayanıklı, yanmaz malzemeden yapılmıĢ olacaktır. Yüksek binalarda ve topluma açık yapılarda kullanılan asansörlerde aĢağıdaki esaslar aranır. a) Yangın uyarısı aldıklarında kapılarını açmadan doğrultuları ne olursa olsun otomatik olarak acil çıkıĢ katına dönecek ve kapıları açık bekleyecek, ancak, asansörler gerektiğinde yetkililer tarafından kullanılabilecek elektriksel sisteme sahip olacaktır. b) Asansörler yangın uyarısı aldıklarında kat ve koridor çağrılarını kabul etmeyecektir. c) Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde bulunan yüksek binalarda deprem sensörü kullanılacak, asansörler deprem sırasında en yakın kata gidip, kapılarını açıp, hareket etmeyecek tertibat ve programa sahip olacaktır. Acil durum asansörü Madde 63 - Yapı yüksekliği 51.50 m'den daha fazla olan konut dıĢı yapılarda, ayrıca acil durumlarda kullanılmak üzere en az 1 asansör yangın asansörü olarak düzenlenecektir. Bu asansörler için her katta yangın güvenlik hacmi oluĢturulmalıdır. Acil durum asansörünün kabin alanı en az 1.5 m², taĢıma kapasitesi en az 630 kg, hızı zemin kattan en üst kata 1 dakikada eriĢecek hızda olacak ve enerji kesilmesi halinde otomatik olarak devreye girecek özellikte jeneratöre bağlı olacaktır. Acil durum asansörleri her kata hizmet edecek ve normalde de kullanılabilir olacaktır. Bu asansörlerin kapıları, elektrik tesisat ve kabloları 2 saat yangına karĢı dayanıklı olacaktır. Asansör boĢluğu içindeki tesisat sudan etkilenmeyecektir. Acil durum asansörü kuyuları basınçlandırılacaktır. Bu asansör, kesintisiz bir güç kaynağından beslenecek Ģekilde tesis edilir. YEDİNCİ BÖLÜM Paratoner, Transformatör ve Jeneratör Paratoner Madde 64 - Patlayıcı maddeler, kibrit, petrol, alkol, sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı (SPG), doğalgaz gibi kolay yanıcı maddelerin üretimi ve depolanması için kullanılan binalarda; tiyatro, sinema, ibadethane, hastane, okul, sergi binası, cezaevi, tutukevi, elektrik üretim ve dağıtım merkezleri, haberleĢme merkezi, banka, silo, otel, eğitim-dinlenme tesisi, su tevzi merkezi ve benzeri yerlerde yıldırımdan korunma tesisatı yapılacaktır. Transformatör Madde 65 - Herhangi bir binada yağlı tip transformatör kullanılması gerektiği taktirde aĢağıdaki önlemler alınacaktır. a) Transformatörün kurulacağı odanın tüm duvarları, tabanı ve tavanı en az 90 dakika süreyle yangına dayanabilecek Ģekilde yapılacaktır. b) Yağ toplama çukuru yapılacaktır. c) Transformatörün içinde bulunacağı odanın bina içinde konuĢlandırılması, bir yangın durumunda transformatörden çıkan dumanların ve sıcaklığın binadaki kaçıĢ yollarına sirayet etmeyecek ve serbest hareketi engellemeyecek Ģekilde yapılacaktır. d) Otomatik yangın algılama ve söndürme sistemi yapılacaktır. Jeneratör Madde 66 - Birincil veya ikincil enerji kaynağı olarak jeneratör kullanılan tüm bina ve yapılarda aĢağıdaki önlemler alınacaktır. a) Jeneratörün kurulacağı odanın duvarları, tabanı ve tavanı en az 90 dakika süreyle yangına dayanabilecek Ģekilde yapılacaktır. b) Jeneratörün içinde bulunacağı odanın bina içinde konuĢlandırılması, bir yangın durumunda çıkan dumanların ve sıcaklığın binadaki kaçıĢ yollarına sirayet etmeyeceği ve serbest hareketi engellemeyeceği Ģekilde yapılacaktır. c) Jeneratörün yakıt deposunun bulunacağı yer için 23 üncü maddedeki kurallara uyulacaktır. BEŞİNCİ KISIM Elektrik Tesisatı, Acil Durum Aydınlatması ve Yönlendirmesi, Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri, Periyodik Testler, Bakım ve Denetim BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Genel Madde 67 - Binalarda kurulan elektrik tesisatı, kaçıĢ yolları aydınlatması, yangın algılama ve uyarı sistemleri, yangın veya benzeri bir acil durumda, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve binanın emniyetli bir Ģekilde boĢaltılmasını sağlayacak, güvenli bir ortamı oluĢturacak Ģekilde tasarlanacak, tesis edilecek ve çalıĢır durumda tutulacaklardır. Bu Kısımda belirtilen gereksinimler asgari gereksinimler olup, daha üstün nitelikli ve daha yüksek performanslı tesisat ve sistemlerin kullanılmasına engel oluĢturmaz. Tüm çıkıĢ noktaları ve çıkıĢ noktalarına ulaĢım yolları açıkça belirlenmiĢ, iĢaretlenmiĢ ve aydınlatma tesisatının kapsamına alınmıĢ olacaktır. Bir yangın baĢlangıcının kendiliğinden tüm binada bulunanlar tarafından fark edilmesinin mümkün olmadığı, bu Kısım kapsamına giren binalarda, yangını binadaki kiĢilerin tümüne duyuracak bir yangın alarm tesisatı kurulacaktır. Her türlü elektrik tesisatı, kaçıĢ yolları aydınlatması, acil durum aydınlatma ve yönlendirmesi ve yangın algılama ve uyarı sistemleri, ilgili TSE standartlarına ve tesisat yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanacak, tesis edilecek ve onaylanacaktır. Bu tesisat ve sistemlerde kullanılacak her türlü cihaz ve kablolar, TSE veya TSE tarafından eĢdeğerliği kabul edilen standart veya kalite belgesine sahip olacaklardır. Bu Yönetmeliğin gerekli gördüğü her türlü sistem, cihaz, ekipman ve iĢletmesi; kurulduktan sonra, bu Yönetmelikte aksi belirtilmedikçe, çalıĢma sürekliliği sağlanacak Ģekilde sürekli olarak bakıma tabi tutulacaktır. Bakım çalıĢmaları asgari olarak bu Yönetmelikte belirtilen gereksinimlere uygun olarak yapılacak, ilgili TSE standartları ve tesisat yönetmeliklerinde, bu Yönetmelikte belirtilen gereksinimlerin üzerinde bakım gereksinimleri olduğu taktirde ilave olarak bu gereksinimler de yerine getirilecektir. Binalarda kurulacak elektrik tesisatı, kaçıĢ yolları aydınlatması ve yangın algılama ve uyarı sistemlerinin tasarım ve uygulaması yetki sahibi merci tarafından kontrol ve onaya tabi olacaktır. Periyodik test ve bakım gerektiren sistemler ve cihazlar yetki sahibi merci tarafından belirtilen Ģekilde, bina sahibi veya yöneticisi ile bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin gözetiminde test ve bakıma tabi tutulacaktır. İKİNCİ BÖLÜM Elektrik Tesisatı İç tesisat Madde 68 - Her türlü binada elektrik iç tesisatı; yürürlükte olan "Elektrik Ġç Tesisleri Yönetmeliği" ne uygun olarak tesis edilecek ve aĢağıda belirtilen gereklere uyulacaktır. a) Koruma Aygıtları: Tüm binalarda kısa devre, aĢırı yük, toprak teması ve kaçak akım sonucunda yangın çıkmasını önleyecek koruma düzenleri gerçekleĢtirilecektir. Bu amaçla, oluĢabilecek hata akımlarına karĢı gerekli koruma aygıtları kullanılacaktır. b) Kısa Devre Hesapları: Bütün bina ve yapılarda elektrik tesisatında kullanılacak tüm cihaz ve malzemeler kısa devre hesapları yapılarak seçilecektir. Kullanılacak anahtarlama ve koruma düzenleri ve bu düzenlerin kurulması için gerekli aygıtlar hesap sonuçlarına uygun elektriksel karakteristiklere sahip olacaklardır. Kullanılacak kablo ve bus-bar gibi her türlü akım taĢıyıcılarda alev iletmeyen tipte yalıtım malzemesi kullanılacaktır. c) Yalıtım Malzemeleri: Endüstriyel ve depolama amaçlı binalar dıĢındaki, sağlık hizmeti amaçlı yapılarda ve kullanıcı yükü 1000'den fazla olan bütün yapılarda, 100 ve daha fazla odalı oteller, moteller ve yatakhanelerde, bütün penceresiz yapılar ve yeraltındaki yapılarda, bütün yüksek binalarda; kuvvetli akım besleme ve dağıtım kabloları ve aydınlatma tesisatı kabloları, kullanılacak kablo ve bus-bar gibi her türlü akım taĢıyıcılarda yalıtım amacıyla kullanılan malzemeler, halojenden arındırılmıĢ, yangına maruz kaldığında herhangi bir zehirleyici gaz üretmeyen nitelikte malzemeler olacaktır. d) Bağlantı ve Tespit Elemanları: Bütün bina ve yapılarda elektrik tesisatı ile ilgili her türlü cihaz ve akım taĢıyıcıların bina veya yapıya tespiti ve tespit maksadıyla kullanılan askı mesnet, konsol ve benzeri bağlantı elemanları oluĢabilecek deprem kuvvetlerine göre hesaplanarak tasarlanacak ve uygulanacaktır. e) Uzatma Kabloları: Uzatma kabloları sadece taĢınabilir cihaz ve aydınlatma araçlarının beslenmesi için kullanılacaktır. Uzatma kabloları hiçbir Ģekilde kalıcı kablolama yerine geçirilmeyecektir. Uzatma kabloları ile ilgili hükümler; mevcut ve yeni yapılan binalarda, inĢaat halinde olan binalarda ve mevcut binalarda yapılan tadilat, modernizasyon ve yenileme çalıĢmaları esnasında uygulanacaktır. Uzatma kablolarının kullanımında aĢağıdaki esaslara uyulacaktır. 1) Her uzatma kablosu doğrudan bir prize takılacak ve sadece bir cihaz veya aydınlatma aracına bağlanacaktır. 2) Kablonun akım taĢıma kapasitesi bağlandığı cihaz ya da aydınlatma aracının nominal akımından küçük olmayacaktır. 3) Uzatma kablosu fiziksel olarak iyi durumda tutulacak; ezilme, kesilme, yıpranma gibi nedenlerle güvenliği tehlikeye düĢürecek kablolar kullanılmayacaktır. 4) Topraklama gerektiren cihaz veya aydınlatma araçları için topraklı tip uzatma kablosu kullanılacaktır. 5) Uzatma kabloları ve esnek kordonlar sabit cisimlere tutturulmayacak; duvarlar, tavanlar, yer döĢemelerinden geçirilmeyecek, kapı altlarından ve halı gibi yer döĢemelerinin altından geçirilmeyecek ve fiziksel darbelere maruz bırakılmayacaktır. f) Elektrik Planları: Her türlü binada, elektrik iç tesisatına iliĢkin kuvvetli akım kolon Ģeması bulunacak ve ana tabloya en yakın yerde camlı bir dolap içinde muhafaza edilecektir. g) Kuvvetli Akım Tesisatı: Her türlü binalarda kuvvetli akım tesisatının kuruluĢu ve iĢletilmesi yürürlükte olan "Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği" ve "Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği" ne uygun olarak yapılacaktır. Yangın bölmelerinden geçişler Madde 69 - Bütün bina ve yapılarda elektrik tesisatının Ġkinci Kısım Üçüncü Bölümde belirtildiği Ģekilde bir yangın bölmesinden diğer bir yangın bölmesine yatay ve düĢey geçiĢlerinde yangın durdurucu harç, yastık, panel ve benzeri malzemelerle yangın ve/veya dumanın geçiĢini engelleyecek Ģekilde tüm açıklıklar kapatılacaktır. Bu amaçla TSE veya TSE tarafından eĢdeğerliği kabul edilen standart veya kalite belgesine sahip malzemeler kullanılacak ve üretici firmanın spesifikasyonlarına göre tasarım ve uygulama yapılacaktır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Acil Durum Aydınlatması ve Yönlendirmesi Genel Madde 70 - KaçıĢ yolları her zaman aydınlatılmıĢ durumda olacaktır. Acil durum aydınlatma ve yönlendirmesi için kullanılan aydınlatma üniteleri normal aydınlatma mevcutken aydınlatma yapmayan tipte seçildikleri taktirde, normal kaçıĢ yolu aydınlatması kesildiğinde otomatik olarak devreye girecek Ģekilde tesis edileceklerdir. Bu Kısım kapsamında, aydınlatılması, acil durum aydınlatması ve yönlendirmesi yapılması gerekli görülen kaçıĢ yolları Üçüncü Kısımda belirtilen kaçıĢ yolları ve yangın merdivenleri olup, birden fazla kaçıĢ yolu bulunması gereken bina ve yapılarda bütün kaçıĢ yollarında aydınlatma, acil durum aydınlatması ve yönlendirmesi yapılacaktır. Kaçış yolları aydınlatması Madde 71 - Bu Kısım kapsamında aydınlatılması gerekli görülen kaçıĢ yolları Üçüncü Kısımda belirtilen kaçıĢ yolları ve yangın merdivenleri olup, birden fazla kaçıĢ yolu bulunması gereken bina ve yapılarda bütün kaçıĢ yolları aydınlatılacaktır. KaçıĢ yollarında aydınlatma, bina veya yapıda kaçıĢ yollarının gerekli olacağı tüm zamanlarda sürekli olarak yapılacaktır. Aydınlatma bina ya da yapının genel aydınlatma sistemine bağlı aydınlatma tesisatı ile suni aydınlatma Ģeklinde sağlanacak, doğal aydınlatma yeterli kabul edilmeyecektir. KaçıĢ yollarında tabanlarda, döĢemelerde ve yürüme yüzeylerinde ölçülen aydınlatma seviyesi en az 10 lux olacaktır. Toplanma amaçlı binalarda, gösteri veya projeksiyon yapılan sürelerde bu aydınlatma seviyesi en az 2 lux olabilir. Aydınlatma armatürlerinin yerleĢtirilmesi, herhangi bir armatürün çalıĢamaz hale gelmesi durumunda kaçıĢ yollarının herhangi bir noktasındaki taban ve döĢeme aydınlatma seviyesinin en az 2 lux olmasını sağlayacak Ģekilde yapılacaktır. KaçıĢ yollarının iĢaretlenmesi için 73 üncü maddede belirtilen gereksinimleri karĢılamak için kullanılan aydınlatma üniteleri 71 inci maddede belirtilen koĢulları sağlamak kaydıyla kaçıĢ yolları aydınlatması için de kullanılabilirler. Acil durum aydınlatması Madde 72 - Acil durum aydınlatma sistemi; Ģehir Ģebekesi veya benzeri bir dıĢ elektrik beslemesinin kesilmesi, yangın, deprem gibi nedenlerle bina ya da yapının elektrik enerjisinin güvenlik amacıyla kesilmesi, bir devre kesici veya sigortanın açılması nedeniyle normal aydınlatmanın kesilmesi durumunda otomatik olarak devreye girerek yeterli aydınlatma sağlayacak Ģekilde düzenlenecektir. AĢağıda belirtilen yerler ile bütün kaçıĢ yolları, toplanma için kullanılan yerler, asansör ve yürüyen merdivenler, yüksek risk oluĢturan hareketli makineler ve kimyasal maddeler bulunan atölye ve laboratuvarlar, elektrik dağıtım ve jeneratör odaları, merkezi batarya ünitesi odaları, pompa istasyonları, ilkyardım ve emniyet ekipmanının bulunduğu yerler, yangın uyarı butonları, yangın dolapları, yangın söndürme tüpleri ve diğer yangınla mücadele ekipmanının bulunduğu yerler, kapalı otoparklar ve benzeri bölümlerde, acil durum aydınlatması yapılacaktır. a) Toplanma, sağlık hizmeti, ticaret amaçlı binalarda, büro binaları ve endüstriyel binalar, b) Kullanıcı yükü 400'den fazla olan bütün yapılar, c) ÇıkıĢ seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalar, d) Tüm penceresiz yapılar ve yer altındaki yapılar, e) Tüm otel, motel ve yatakhaneler, f) Daire sayısı 20'den daha fazla olan apartmanlar, g) Bütün yüksek binalar, h) Tutukevi, cezaevi ve ıslahevlerinin topluma açık bölümleri, i) Ġçinde yalnız gündüz saatlerinde insan bulunan ve kaçıĢ yolları gün ıĢığıyla yeterli düzeyde aydınlatılmıĢ olanların dıĢındaki tüm depolama amaçlı binalar. Acil durum aydınlatması normal aydınlatmanın kesilmesi halinde en az 1 saat süreyle sağlanacaktır. Acil durum çalıĢma süresi kullanıcı yükü 100'den fazla olduğu taktirde 2 saat, 500'den fazla olduğu taktirde 3 saat olacaktır. KaçıĢ yolları üzerinde aydınlatma ünitesi seçimi ve yerleĢtirmesi, tabanlarda, döĢemelerde ve yürüme yüzeylerinde, kaçıĢ yolunun merkez hattı üzerindeki herhangi bir noktada acil durum aydınlatma seviyesi en az 1 lux olacak Ģekilde yapılacaktır. Acil durum çalıĢma süresi sonunda bu aydınlatma seviyesi her hangi bir noktada 0.5 lux'den daha düĢük bir seviyeye düĢmeyecektir. En yüksek ve en düĢük aydınlatma seviyesine sahip noktalar arasındaki aydınlatma seviyesi oranı 40:1'den fazla olmayacaktır. Acil durum aydınlatmasının sağlanması Ģehir Ģebekesi ve bunun gibi bir enerji kaynağından, statik invertör veya benzeri diğer bir enerji kaynağına aktarılmaya dayanıyorsa, aktarma süresi 3 saniyeyi geçmeyecektir. Hareketli makinalar ve kimyevi maddeler gibi tehlike oluĢturan yüksek riskli mahallerde acil durum aydınlatma seviyesi normal aydınlatma seviyesinin %10'u ya da en az 15 lux olacak ve en yüksek ve en düĢük aydınlatma seviyesine sahip noktalar arasındaki oran 10:1'i geçmeyecektir. Yüksek riskli mahallerde normal aydınlatmanın kesilmesinde acil durum aydınlatmasının devreye girme süresi 0.5 saniyeyi geçmeyecektir. Acil durum aydınlatması, a) Kendi akümülatörü, Ģarj devresi, Ģebeke gerilimi denetleyicisi ve lamba sürücü devresine sahip bağımsız aydınlatma armatürleri, b) Bir merkezi akümülatör bataryasından doğru gerilim, ya da bir invertör devresi aracılığıyla alternatif gerilim sağlayan bir merkezi batarya ünitesinden beslenen aydınlatma armatürleri, ile sağlanabilir. Normal aydınlatma amacıyla kullanılan aydınlatma armatürleri, acil durum dönüĢtürme kitleri doğrudan armatür muhafazasının içerisinde veya hemen yakınında monte edilerek ve gerekli bağlantılar yapılarak bağımsız acil durum aydınlatma armatürlerine dönüĢtürülebilirler. Merkezi batarya acil aydınlatma sistemlerinde, merkezi ünite ile aydınlatma armatürleri arasındaki bağlantılar en az acil durum aydınlatma süresi kadar yangına dayanacak Ģekilde metal tesisat boruları içerisinde ve/veya mineral izolasyonlu veya benzeri yangına dayanıklı kablolar ile yapılacaktır. Kendi baĢlarına acil durum aydınlatması yapabilen aydınlatma armatürlerine yapılacak Ģebeke gerilimi bağlantıları normal aydınlatmada kullanılan tipte kablolarla yapılacaktır. Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde merkezi batarya tipi acil aydınlatma sistemleri kullanılmayacaktır. Bu bölgelerde acil aydınlatma, kendi baĢlarına çalıĢabilen bağımsız acil aydınlatma armatürleri ile sağlanacaktır. Acil durum yönlendirmesi Madde 73 - Birden fazla çıkıĢı olan bütün yapılarda, kullanıcıların çıkıĢlara kolaylıkla ulaĢabilmesi için acil durum yönlendirmesi yapılacaktır. Yönlendirme iĢaretlerinin aydınlatması ya 72 nci maddede belirtilen özelliklerde acil aydınlatma üniteleri ile dıĢarıdan aydınlatılarak yapılacak, yada aynı özelliklerde ve içeriden aydınlatılan iĢaretlere sahip acil durum yönlendirme üniteleri kullanılacaktır. Acil durum yönlendirmesi normal aydınlatmanın kesilmesi halinde en az 1 saat süreyle sağlanacaktır. Acil durum çalıĢma süresi kullanıcı yükü 100'den fazla olduğu taktirde 2 saat, 500'den fazla olduğu taktirde 3 saat olacaktır. Yönlendirme iĢaretleri yeĢil zemin üzerine beyaz olarak TSE standartları veya TSE tarafından eĢdeğerliği kabul edilen standart ve yönetmeliklere uygun olacaktır. Bir yönlendirme iĢaretinin azami görülebilirlik uzaklığı, iĢaret boyut yüksekliğinin 200 katına eĢit olan uzaklık olacak, bu uzaklıktan daha uzak noktalardan eriĢim için gerektiği kadar yönlendirme iĢareti ilave edilecektir. KaçıĢ yollarında yönlendirme iĢaretleri dıĢında, kaçıĢ yönü ile ilgili tereddüt ve karıĢıklık yaratabilecek, hiçbir ıĢıklı iĢaret veya nesne bulundurulmayacaktır. Yönlendirme iĢaretleri hem normal aydınlatma, hem de acil durum aydınlatma durumlarında kaçıĢ yolu üzerinde tüm eriĢim noktalarından görülebilir olacaktır. DıĢarıdan aydınlatılan yönlendirme iĢaretlerinde aydınlatma, görülebilen tüm doğrultularda en az 2 cd/m² olacak ve en az 0.5 değerinde bir kontrast oranına sahip olacaktır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri Genel Madde 74 - Bu Yönetmelikte belirtilen yangın alarm sistemi, yangın algılama, alarm verme, kontrol ve haberleĢme fonksiyonlarını içeren komple sistemdir. Yangın alarm sisteminin beslemesi, sadece yangın alarm sistemini besleyen bir otomatik sigorta üzerinden ve eğer binada mevcut ise jeneratör ya da kesintisiz güç kaynağı gibi bir ikincil besleme kaynağından yapılacaktır. Bu beslemenin de kesilmesi durumunda yangın alarm sistemi, algılama fonksiyonlarını en az 24 saat yerine getirebilecek ve bu sürenin sonunda tüm alarm verme, kontrol ve haberleĢme fonksiyonlarını en az 30 dakika süre ile yerine getirebilecek Ģekilde tam kapalı, sızdırmaz tip, bakım gerektirmeyen akümülatörle teçhiz edilecektir. Gerekli görüldüğü taktirde bu sürelerin daha uzun olması sağlanacaktır. Yangın alarm sistemini oluĢturan tüm kablolar ve uzak kontrol ve denetim merkezlerine iletiĢim maksadıyla kullanılan tüm hatlar; kopukluk, kısa devre ve toprak kaçağı gibi arızalara karĢı sürekli olarak denetim altında tutulacaklardır. Can güvenliğinin esas olduğu binalarda bir yangın alarm sisteminin herhangi bir nedenle 24 saatlik bir zaman aralığında 4 saatten daha uzun bir süreyle devre dıĢı kalması durumunda yetki sahibi merci durumdan haberdar edilecek ve yangın alarm sistemi tekrar çalıĢır duruma getirilinceye kadar, önceden yetki sahibi merci tarafından onaylanmıĢ bulunan yangın gözetim faaliyeti baĢlatılacak ve sürdürülecektir. Yangın gözetiminde normal güvenlik personeline ek olarak, korumasız kalan bölgelerde ilave güvenlik personeliyle gözetim turları baĢlatılacaktır. Algılama ve ihbar tesisatı Madde 75 - Komple bir yangın alarm sisteminin aktivasyonu, elle, otomatik veya bir söndürme sisteminin aktivasyonundan biri ya da tamamı ile olacaktır. Elle yangın uyarısı, yangın uyarı butonları ile yapılacaktır. Yangın uyarı butonları yangın kaçıĢ yollarında tesis edilecekler ve her kaçıĢ çıkıĢ noktasında bir adet yangın uyarı butonu bulunacaktır. Yangın uyarı butonlarının yerleĢimi, bir kattaki her hangi bir noktadan o kattaki her hangi bir yangın uyarı butonuna yatay eriĢim uzaklığı 50 m'yi geçmeyecek Ģekilde düzenlenecektir. Tüm yangın uyarı butonları görülebilir ve kolayca eriĢilebilir olacaktır. Yangın uyarı butonları yerden en az 1.1 m ve en fazla 1.4 m yükseklikte monte edilecektir. Duman Algılama Cihazları: AĢağıda belirtilen bina ve yapıların tüm kaçıĢ yollarında ve duman dedektörlerinin yanlıĢ uyarılara neden olmadan kullanımına elveriĢli tüm yerleĢime açık alanlarında, ortak alanlarında ve çalıĢma alanlarında otomatik duman algılama cihazları tesis edilecektir. a)Tehlike sınıfı yüksek olan bütün binalarda, b)Tehlike sınıfı orta olan ve toplam kullanım alanı 1000 m2 yi geçen binalarda, c) Ġkamet amaçlı binalar dıĢındaki tüm yüksek binalarda, d) Yapı yüksekliği 51.50 m'den fazla olan apartman binalarında, e) Oteller, moteller, yatakhaneler, misafirhaneler, hastahaneler, huzur evleri, pansiyonlar ve benzeri bütün yatılan yerlerde, Tüm endüstriyel binalarda, tüm kaçıĢ yollarında ve duman dedektörlerinin yanlıĢ uyarılara neden olmadan kullanımına elveriĢli koridorlar, depolar, tesisat/teçhizat odaları ve benzeri, sürekli insan bulunmayan bölümlerde veya otomatik sprinkler olmayan bölümlerde tüm ortak alanlarında ve çalıĢma alanlarında otomatik duman algılama cihazları tesis edilecektir. Otomatik duman algılamanın gerekli görüldüğü tüm mahallerde ana hacimlere ve içinde yanmaya elveriĢli ve yanma riski taĢıyan maddeler bulunan, yüksekliği 25cm'den fazla olan asma tavanların üzerlerindeki ve yükseltilmiĢ döĢemelerin altlarındaki boĢluklara, diğer bölmelere, asansör ve merdiven kovaları gibi boĢluklara duman dedektörleri tesis edilecektir. Ġçinde yanmaya elveriĢli madde bulunmayan ve eriĢilmesi mümkün olmayan boĢluklara duman dedektörü takılması gerekli değildir. Ġçinde yanmaya elveriĢli ve yanma riski taĢıyan maddeler olan boĢluklar eriĢilebilir hale getirilecek ve duman dedektörleri ile korunacak, ayrıca uzak lamba konarak dedektörün alarm halinin anlaĢılması sağlanacaktır. Tüm dedektörler periyodik testler ve bakımlar için ulaĢılabilir olacaktır. Diğer Algılama ve Uyarı Cihazları: Duman algılama cihazlarının kullanımının uygun ya da yeterli olmadığı mahallerde, gerekli görüldüğü takdirde sıcaklık ve/veya alev dedektörleri tesis edilecektir. Binada otomatik sprinkler sistemi bulunuyorsa, sprinklerin açılması durumunda yangın alarm sisteminin otomatik algılama yapması sağlanacaktır. Bu amaçla her bir zon hattına su akıĢ anahtarları tesis edilecek ve bu akıĢ anahtarlarının kontak çıkıĢları yangın alarm sistemine giriĢ olarak bağlanacaktır. Bu hallerde, otomatik sprinkler olan yerler, otomatik sıcaklık dedektörleriyle donatılmıĢ gibi iĢlem görecektir. Bu mahallerde otomatik sıcaklık artıĢ dedektörlerinin kullanılması zorunlu değildir. Bina veya yapıda otomatik veya elle çalıĢan diğer gazlı, kuru kimyasal tozlu veya benzeri sabit söndürme sistemi bulunuyorsa, bunların aktivasyonu yangın alarm sistemi tarafından otomatik olarak algılanacaktır. Bu amaçla söndürme sistemlerinden, söndürme sisteminin aktive olduğunu bildiren kontak çıkıĢları yangın alarm sistemine giriĢ olarak bağlanacaktır. Alarm verme Madde 76 - Bir yangın alarm sisteminin aktive edilmesi halinde sesli ve ıĢıklı olarak ya da data iletiĢimi ile alarm verme aĢağıdaki gibi yapılacak ancak alarm bilgisi aktarımı bunlarla da sınırlı kalmayacaktır. a) Yangın kontrol merkezindeki ana kontrol panelinde ve diğer izleme noktalarındaki tali kontrol panelleri ya da tekrarlayıcı panellerde sesli, ıĢıklı ve/veya alfa nümerik göstergelerle, b) Binanın kullanılan tüm bölümlerinde yaĢayanları yangın veya benzeri bir acil durumdan haberdar etmek için sesli ve ıĢıklı uyarı cihazlarıyla, c) Binada bulunan yangın ve acil durum mücadele ekiplerinin uyarılması ve itfaiyeye haber verilmesi için sesli ve ıĢıklı uyarı cihazları ve direkt hatlar ya da diğer iletiĢim ortamları üzerinden data iletiĢimi ile, yapılacaktır. Yangın kontrol panelleri ve tekrarlayıcı panelleri Madde 77 - Yangının haber verilmesi için en büyük birim olarak yangın bölgeleri kullanılacaktır. Tüm binalarda her bağımsız kat en az bir yangın bölgesi olarak kabul edilecektir. Eğer bir katın alanı 2000 m² den büyükse birden fazla yangın bölgeleri belirlenecektir. Bir bina ya da yapının toplam alanı 300 m² ya da daha küçük ise birden fazla katlı olsa da tek bir yangın bölgesi olarak kabul edilebilir. Bir yangın bölgesinin herhangi bir doğrultuda uzunluğu 100 metreyi geçmeyecektir. Bir yangın bölgesinin içerisinde bir yangın baĢlangıcını görsel olarak saptamak için alınması gereken uzaklık 30 m'yi geçmeyecektir. Yangın bölgeleri 24 üncü maddede belirtilen yangın bölmeleri ile uyumlu olacak Ģekilde belirlenecektir. Bir yangın bölgesinin sınırları mümkünse yangın bölmelerinin sınırlarıyla çakıĢmalıdır. a) Bu Yönetmelikte gerekli görülen tüm yangın alarm sistemlerinde yangın kontrol panelleri ve tekrarlayıcı paneller aĢağıda belirtilen yerlerde tesis edileceklerdir. 1) Bina ya da yapının zemin katında ve sürekli olarak görevli personel bulunan bir yerde ana yangın kontrol paneli veya, ana yangın kontrol panelinin baĢka bir mahalde tesis edilmesi gerekli görülüyorsa, 1 yangın alarm tekrarlayıcı paneli tesis edilecektir. 2) Yangın kontrol panelinin tesis edildiği yerde personelin bulunamadığı zaman aralıkları varsa, bu sürelerde sürekli personel bulunan ikinci bir mahalde veya daha fazla mahallerde tekrarlayıcı paneller tesis edilecektir. 3) Yangın alarm sistemi birden fazla binayı kapsıyorsa, 2 veya daha fazla yangın bölgesi bulunan her binada ayrı bir tali yangın kontrol paneli ya da tekrarlayıcı panel tesis edilecektir. b) Yangın kontrol panelleri ve tekrarlayıcı panellerinde asgari olarak aĢağıdaki sesli, ıĢıklı ve alfa nümerik göstergeler bulunacaktır. 1) Genel yangın alarm lambası ve her yangın bölgesi için ayrı bir yangın alarm lambası, 2) Genel sistem arızası lambası ve ayrı bir ıĢıklı alfa nümerik gösterge ile bölgesel arıza bilgisi verilmiyorsa, her yangın bölgesi için ayrı bir arıza lambası, 3) Yangın uyarı butonlarından ve otomatik yangın dedektörlerinden gelen uyarıları bireysel olarak cihaz bazında değerlendirebilen adreslenebilir sistemlerde yukarıdakilere ek olarak, bireysel yangın ve arıza uyarılarının izlenebileceği bir ıĢıklı alfa nümerik gösterge, 4) Her yangın veya arıza sinyali alındığında aktive olan sesli uyarı cihazı. Sesli uyarı cihazı bir buton aracılığıyla susturulabilecek, ancak sesli uyarının susturulması ıĢıklı uyarıların kalkmasına neden olmayacaktır. Tüm bölgesel yangın ve arıza lambalarının yanlarında hangi yangın bölgesine ait olduklarını açık, net ve silinmeyecek bir Ģekilde belirten etiketler bulunacaktır. Sprinkler alarm istasyonları Madde 78 - Bir bina ya da yapıda 96 ncı maddede belirtildiği Ģekilde bir sprinkler sistemi kurulduğu takdirde sprinkler alarm istasyonları ve akıĢ anahtarları yangın alarm sistemine bağlanacaktır. Sprinkler sisteminden gelen alarm uyarıları ya ayrı bir bölgesel izleme panelinde, ya da yangın kontrol panelinde ayrı bölgesel alarm göstergeleri oluĢturularak izlenecektir. Hat kesme vanalarının izleme anahtarları ve sprinkler sistemine iliĢkin diğer arıza kontakları da aynı Ģekilde yangın alarm sistemi tarafından sürekli olarak denetlenecektir. Gazlı söndürme sistemi alarm ve arıza çıkışları Madde 79 - Bir bina ya da yapıda 98 inci maddede belirtildiği Ģekilde bir gazlı söndürme sistemi kurulduğu taktirde söndürme sisteminin alarm ve arıza çıkıĢları yangın alarm sistemine bağlanarak ayrı bölgesel göstergelerle izleneceklerdir. Duman kontrol ve basınçlandırma sistemleri arıza ve konum değiştirme sinyalleri Madde 80 - Bir bina ya da yapıda Altıncı Kısımda belirtildiği Ģekilde duman kontrol ve basınçlandırma sistemleri kurulduğu takdirde bu sistemlerle ilgili arıza ve konum değiĢtirme sinyalleri ya ayrı bir bölgesel izleme panelinde ya da yangın kontrol panelinde ayrı bölgesel durum ve arıza göstergeleri oluĢturularak izlenecektir. Duman tahliye ve basınçlandırma sistemlerinin elle kontrolleri ayrı bir kontrol panelinden yapılabileceği gibi bu yukarıda belirtilen izleme panelleri ile birleĢtirilerek yangın alarm sistemi bünyesinde de gerçekleĢtirilebilecektir. Sesli ve ışıklı alarm cihazları Madde 81 - Bir bina ya da yapının kullanılan tüm bölümlerinde yaĢayanları yangın veya benzeri bir acil durumdan haberdar etme iĢlemleri sesli ve ıĢıklı alarm cihazları ile gerçekleĢtirilecektir. Yangın alarm sinyali gecikmesiz olarak, yangın mücadele ekipleri ve yangına müdahale konusunda eğitilmiĢ personele ulaĢtırılmak kaydıyla, yangın uyarısının gerçekliğinin araĢtırılmasına imkan verecek Ģekilde bir ön uyarı sistemine müsaade edilecektir. Tehlikeli maddelerin bulundurulduğu ve/veya iĢlendiği endüstriyel binalarda ve depolama amaçlı bina ve yapılarda herhangi bir yangın algılaması otomatik olarak bina tahliye alarmlarını harekete geçirecek, bu bina ve yapılarda ön uyarı sistemi uygulanmayacaktır. Tahliye ikazları aĢağıdaki istisnalar dıĢında hem sesli, hem de ıĢıklı olarak yapılacaktır. a) ĠĢitme engelli kiĢilerin bulunma ihtimali olmayan alanlarda ıĢıklı uyarı cihazı kullanılması zorunlu olmayacaktır. b) Sağlık hizmeti amaçlı binalar için öngörüldüğü taktirde sadece ıĢıklı uyarı cihazları kullanılmasına izin verilecektir. Tahliye alarmları aĢağıdaki istisnalar dıĢında bina ya da yapının tamamında aktive edilecektir. a) Binanın yapısı nedeniyle bütün binanın boĢaltılmasının uygun olmadığı binalarda, baĢlangıçta sadece yangından etkilenen ve etkilenecek bölgelerde alarm verilecektir. Bu durumda binanın düzenli bir Ģekilde boĢaltılabilmesi için diğer bölgelerde kademeli olarak alarm verilmesini sağlayacak Ģekilde tesisat yapılacaktır. b) Binadan yaĢlılık, fiziksel veya zihinsel yetersizlik ve benzeri nedenlerle kendi baĢlarına çıkamayacak kiĢilerin bulunduğu yapılarda sadece bu kiĢilerin bakımları ve binadan tahliyeleri ile görevli personele yangın alarmı verilmesine müsaade edilecektir. Sesli uyarı cihazları binanın her yerinde, yerden 150 cm yükseklikte ölçülecek ses seviyesi, ortalama ortam ses seviyesinin en az 15 dBA üzerinde olacak Ģekilde yerleĢtirilmiĢ olacaklardır. Sesli uyarı cihazları 3 m uzaklıkta en az 75 dBA en çok 120 dBA ses seviyesi elde edilecek özellikte olacaklardır. Uyuma maksatlı bölümlerde, yatak baĢındaki ses seviyesi ortalama ortam ses seviyesinin 15 dBA üzerinde ve en az 75 dBA ses seviyesi elde edilecek Ģekilde sesli alarm cihazları tesis edilecektir. Sesli yangın uyarı cihazlarının sesleri, binada baĢka amaçlarla kullanılan sesli uyarıcılardan ayırt edilebilecek özellikte olacaktır. Sesli uyarı cihazlarının ses türü her yerde aynı ve 500-1000 Hz. arasındaki bir sabit frekansta sürekli çalan korna veya zil sesi Ģeklinde olacaktır. Alçalıp yükselen, iki veya daha çok frekans arasında dalgalanan siren tonları veren sesli uyarı cihazları yangın uyarısı için kullanılmayacaktır. Kademeli tahliyenin öngörüldüğü yerlerde ön uyarı maksadıyla aynı sabit frekansta kesikli uyarı verilmesine müsaade edilecektir. Ancak bu durumda tahliye uyarıları, sesli uyarı cihazlarının sürekli olarak çalması Ģeklinde yapılacaktır. Otomatik yayınlanan ses mesajları ve yangın merkezinden mikrofonla yayınlanan canlı ses mesajlarıyla binada yaĢayanların tahliyesini ya da bina içerisinde yer değiĢtirmelerini sağlayacak Ģekilde sesli tahliye uyarı sistemleri kullanılacaktır. Sesli tahliye uyarı sistemleri gerekli görüldüğü takdirde bir deprem durumunda paniği önlemek ve binanın tahliyesini öngörülen tahliye planına uygun olarak gerçekleĢtirmek için de kullanılabilecektir. AĢağıda belirtilen yerlerde sesli tahliye sistemleri tesis edilecektir. a) Yatak sayısı 200'den fazla olan otel, motel ve yatakhanelerde, b) Yüksekliği 51.50 m'yi geçen konut harici tüm binalarda. Sesli ve ıĢıklı alarm cihazları yalnızca yangın alarm sistemi ve diğer acil durum ikazları için kullanılacaklardır. Sesli tahliye sistemleri, yangın alarm sistemi ve diğer acil durum anonsları öncelik almak ve otomatik olarak diğer kullanım amaçlarını devre dıĢı bırakmak Ģartıyla, genel anons, fon müziği yayını gibi baĢka amaçlarla da kullanılabilirler. Acil durum kontrol işlemleri Madde 82 - Bir yangın durumunda otomatik olarak gerekli kontrol fonksiyonlarını harekete geçirerek bina ya da yapıyı içinde bulunanlar için daha emniyetli hale getirecek Ģekilde bir yangın alarm ve kontrol sistemi düzenlenecektir. Yangın alarm sistemi, gerektiğinde aĢağıdaki fonksiyonları yerine getirecek, ancak yapılacak acil durum kontrol iĢlemleri bunlarla da sınırlı kalmayacaktır. a) Yangın esnasında kapanması gereken yangın kapıları ve diğer açıklıkları kapatma amaçlı cihazları normal halde açık durumda tutan elektromanyetik kapı tutucu ve benzer cihazların serbest bırakılması, b) Merdiven kuyuları ve asansör Ģaftlarının basınçlandırılması, c) Duman kontrol ve tahliye sistemlerinin aktivasyonu ya da bu amaçla yapılması gereken otomatik kontrol iĢlemlerinin yerine getirilmesi, d) Acil durum aydınlatma kontrol iĢlemleri, e) Güvenlik ve benzeri nedenlerle kilitli duran kapıların ve turnikelerin açılması, f) Asansörlerin yapılıĢ özelliklerine bağlı olarak yangın esnasında kullanımının engellenmesi ya da tahliye amacıyla itfaiye ya da eğitilmiĢ bina yangın mücadele ekipleri tarafından kullanılmasının sağlanması, g) Mahalli itfaiye ile elektrik iĢletmesi, belediye, polis veya jandarma, kurum amiri, bina sahibi ve gerekli görülen diğer yerlere yangının otomatik olarak haber verilmesi. Acil durum kontrol iĢlemleri yangın alarm sisteminin donanım ve yazılım bütünlüğü içerisinde bulunan kontrol birimleri ile gerçekleĢtirilecektir. Kontrol edilen sistem ve cihazlarla iliĢkisi bulunan güvenlik sistemleri, bina otomasyon sistemleri gibi diğer sistemler tarafından yapılabilecek her türlü kontrol ve kumanda iĢlemleri, bir yangın veya benzeri acil durumda yangın kontrol panelinden yapılacak acil durum kontrol iĢlemlerini hiçbir Ģekilde engellemeyeceklerdir. Kablolar Madde 83 - Bir yangın esnasında uzun süre çalıĢır durumda kalması gereken; a)Yangın kontrol panellerinden, sesli ve ıĢıklı alarm cihazlarına, sesli tahliye sistemi amplifikatör ve hoparlörlerine, acil durum kontrol cihazlarına giden sinyal ve besleme kabloları, b) Ġtfaiye ve yangın mücadele ekiplerine haber verme için kullanılan kabloların bina içerisinde kalan kısımları, c) Ana yangın kontrol paneli ile tali yangın kontrol panelleri ve tekrarlayıcı panellerin birbirleri arasındaki haberleĢme ve besleme kabloları, d) Tüm yangın kontrol panelleri ve tekrarlayıcı panellere enerji sağlayan besleme kabloları, yangına karĢı en az 60 dakika dayanabilecek özellikte olacaklardır. Kademeli tahliye uygulanan binalarda olduğu gibi özel durumlarda, yangına daha uzun süre dayanabilecek kablolar gerekli görülebilir. Bir yangının algılanmasından sonra uzun süre çalıĢır durumda kalması gerekli olmayan yangın uyarı butonları, dedektörler ile yangın kontrol panelleri arasındaki kablolar ve enerjisi kesildiğinde bir tehlikeli durum oluĢmayan elektromanyetik kapı tutucular ve benzeri cihazlara giden kablolarda yangına dayanıklılık özelliği aranmayabilir. Yangın alarm sistemi kabloları sistemin sağlıklı ve güvenilir çalıĢmasını sağlayacak Ģekilde yangın algılama, kontrol ve uyarı ekipmanı üreticilerinin spesifikasyonlarına uygun tipte olacaklar ve elektriksel gürültü ve benzeri etkilerden korunacak Ģekilde, diğer sistemler ve enerji taĢıyan kablolardan ayrılarak tesis edileceklerdir. BEŞİNCİ BÖLÜM Periyodik Testler, Bakım ve Denetim Periyodik testler, bakım ve denetim Madde 84 - Bu Yönetmeliğin gerekli gördüğü tüm acil aydınlatma, yönlendirme ve yangın alarm sistemleri bina sahibi, yönetici veya bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin sorumluluğu altında periyodik testlere ve bakıma tabi tutulacaktır. Sorumluluğun bina sahibi veya yöneticisi tarafından bir bina yetkilisine devredildiğini gösteren yazılı belgenin bir kopyası yetki sahibi merciinin denetimine açık olacaktır. Tüm yeni tesis edilmiĢ sistemler, bina ya da yapı kullanıma açılmadan önce, ilk kabul ve denetim testlerine tabi tutulacaklardır. Kabul iĢlemleri yetki sahibi merci tarafından yeterli ve tatmin edici bulunacak Ģekilde sonuçlandıktan sonra test ve denetim raporlarıyla birlikte aĢağıdaki belgeler bina sahibine, yöneticisine veya sorumlu bina yetkilisine teslim edilecektir. a) Yapıldı (as-built) tesisat projelerinin çoğaltılabilir kopyaları, b) Cihaz çalıĢtırma ve bakım talimatları, c) Sistem çalıĢma talimatı. Bu belgelerin sistemin ömrü boyunca saklanması ve periyodik test ve bakım servis sözleĢmesi ile birlikte yetki sahibi merciinin incelemesine hazır tutulması bina sahibi, yöneticisi veya sorumlu bina yetkilisinin sorumluluğunda olacaktır. Sisteme ilaveler yapıldığında veya iptaller olduğunda, sistem donanımında herhangi bir değiĢiklik, onarım ve ayar yapıldığında yeniden kabul testleri yapılacaktır. Yapılan değiĢiklikler yukarıda belirtilen belgelere iĢlenecektir. Periyodik testler ve bakım, yazılı bir periyodik test ve bakım sözleĢmesi kapsamında bina sahibi dıĢında bir kiĢi veya kurum tarafından yapılacaktır. Servis personeli acil aydınlatma ve yangın alarm sistemleri denetim, test ve bakımı konularında kalifiye ve deneyimli olacaktır. Haftalık ve aylık bakımlar kullanıcı/iĢletmeci tarafından 3 aylık, 6 aylık ve yıllık bakım ve testler, bu maksatla eğitim almıĢ yetkili servislerce sağlanmalıdır. ALTINCI KISIM Duman Kontrolü, İklimlendirme ve Havalandırma Tesisatı ile Basınçlandırma Sistemi BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Genel Madde 85 - Binalarda yapılan havalandırma, basınçlandırma ve duman tahliye tesisatı, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve binanın emniyetli bir Ģekilde boĢaltılmasını sağlayacak güvenli bir ortamı oluĢturacak Ģekilde tasarlanacak, tesis edilecek ve çalıĢır durumda tutulacaklardır. Bu kısımda belirtilen gereksinimler asgari gereksinimler olup, daha üstün nitelikli ve daha yüksek performanslı tesisat ve sistemlerin kullanılmasına engel oluĢturmaz. Kurulması gereken basınçlandırma ve duman tahliye tesisatlarının yerleĢtirilmeleri, kullanılacak teçhizatın cins ve miktarları, binanın kullanım sınıfı, tehlike sınıfı, binada bulunanların hareket kabiliyeti ve binada bulunan yangın önleme sistemlerinin özelliklerine göre belirlenecektir. Her türlü basınçlandırma, havalandırma ve duman tahliye tesisatı, ilgili TSE standartlarına ve tesisat yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanacak, tesis edilecek ve iĢletilecektir. Bu Yönetmeliğin gerekli gördüğü her türlü sistem, cihaz, ekipman ve iĢletme prosedürü kurulduktan sonra Yönetmelikte aksi belirtilmedikçe performans ve çalıĢma sürekliliği sağlanacak Ģekilde sürekli olarak bakıma tabi tutulacaktır. Bakım çalıĢmaları asgari bu Yönetmelikte belirtilen gereksinimlere uygun olarak yapılacak, ilgili TSE standartları ve tesisat yönetmeliklerinde bu Yönetmelikte belirtilen gereksinimlerin üzerinde bakım gereksinimleri olduğu taktirde ilave olarak bu gereksinimler de yerine getirilecektir. Binalarda kurulacak basınçlandırma ve duman tahliye tesisatı, binanın yangın sorumlusunun gözetiminde test ve bakıma tabi tutulacaktır. İKİNCİ BÖLÜM Duman Kontrolü Duman kontrol esasları Madde 86 - Doğal duman tahliyesi için duman çekiĢ bacaları ve bölmeleri ile alev yönlendirme bacaları kullanılacaktır. Mekanik duman tahliye sistemleri olarak iklimlendirme sistemleri özel düzenlemeler yapılarak kullanılacak veya ayrı mekanik duman tahliye sistemleri kurulacaktır. Modern mimaride, galeri ve endüstri yapılarında duman bacaları kapalı çarĢı dizaynında kullanılan atrium, mall gibi yapılarda en üst noktaya duman tahliye sistemi yapılmalıdır. Duman baca ağızları daima açık olabileceği gibi, yangın vukuunda elle kolaylıkla açılabilen mekanik düzenlerle de çalıĢtırılabilirler. Bu tür mekanizmaların sürekli bakımla iĢler durumda tutulmaları zorunludur. Çok sayıda insanı daimi veya geçici olarak barındıran binalar ile müzeler gibi değerli eĢyaları ihtiva eden yapılarda ve yeraltı ulaĢım araçları istasyonlarında alev yönlendirme bacaları yapılması zorunludur. İklimlendirme ve havalandırma tesisatı Madde 87 - Bir yangın esnasında, mevcut iklimlendirme ve havalandırma sistemi duman tahliye sistemi olarak da hizmet verecekse, bu Yönetmelikte mekanik duman tahliye sistemi için istenilen bütün hususlar iklimlendirme ve havalandırma sistemine uygulanacaktır. Mekanik duman tahliye sistemleri için tesis edilen kanallar çelik, alüminyum ve benzeri malzemeden yapılmıĢ olmalıdır. Bütün mekanik duman tahliye sisteminde kullanılacak kanallar yeterli sayıda askı elemanları ile bağlanmalıdır. Kanal kaplama malzemesi en az B1 sınıfı malzeme olmalıdır. Duman tahliye kanalları yangın merdivenlerinden ve yangın güvenlik hacimlerinden geçmemelidir. Elde olmayan nedenlerden dolayı, kanalın bu bölümden geçmesi durumunda geçtiği bölümün yapısal olarak yangına dayanım süresi kadar yangına dayanacak bir malzeme ile kaplanmalıdır. Kanal bir duvarı geçerek bölüm içerisine giriyorsa, duvar geçiĢlerinde yangın damperleri kullanılmalıdır. Aynı hava santralı ile birden fazla mahallin havalandırılması ya da iklimlendirilmesi yapılıyorsa, mahaller arası geçiĢlerde, dönüĢ ve toplama kanallarında yangın damperi kullanılmalıdır. Topluma açık özel önlem isteyen yapılarda havalandırma kanalı içine, damperlere kumanda eden kanal tipi duman dedektörleri konulmalıdır. Asma tavan arası, yükseltilmiĢ döĢeme altı gibi mahallerin plenum olarak kullanılması durumunda; bu bölümler içerisinden sadece; mineral, alüminyum veya bakır zırhlı kablolar, rijit metal borular ve esnek metal borular geçirilebilir. Bilgisayar, televizyon, telefon, ve iç haberleĢme sistemleri kablolarının, yangın korunum sistemlerinin, alevlenmeyen sıvılar taĢıyan yanmaz malzemeden boruların kullanılmasına izin verilir. Duman tahliye kanalları yangın zonu duvarlarını delmemelidir. Kanalın bir yangın zonu duvarını veya katını geçmesi durumunda, kanal üzerine yangın zonu duvarını veya katını geçtiği yerde yangın damperi konulmalıdır. Eğer, havalandırma kanalı korunmuĢ bir Ģaft içinden geçiyorsa Ģafta giriĢ ve çıkıĢta yangın damperi kullanılmalıdır. Basınçlandırma sistemine ait kanallarda yangın damperi kullanılmaz. Duman tahliye sistemi bina yangın alarm sistemi tarafından otomatik olarak aktive olmalıdır. Ġlave olarak, uzaktan el ile kumanda için çalıĢtırma/durdurma imkanı bulunmalıdır. Yangının yayılmasında rol oynayan tesisat baca ve kanalları, yangın bölmeleri hizasında, tesisat dıĢında, çift taraflı en az 8 mm saçla kapatılmıĢ ve arası yalıtılmıĢ olmalıdır. Havalandırma kanal ve bacalarının yangın bölmelerini aĢmalarına özel detaylar dıĢında izin verilmez. Hava kanalları, yanmaz malzemeden yapılmalı veya yanmaz malzeme ile kaplanmalıdır. Jeneratör odası, mutfak ve otoparklar Madde 88 - Dizel pompa ve acil durum jeneratörünü çalıĢtırabilmek için mekanik havalandırmanın gerekli olduğu yerlerde, bu bölümlerin duman tahliye sistemleri diğer bölümlere hizmet veren sistemlerden bağımsız olarak dizayn edilmeli, hava doğrudan dıĢardan ve herhangi bir egzoz çıkıĢ noktasından en az 5 metre uzaktan alınmalı ve mahallin egzoz çıkıĢı da doğrudan dıĢarıya ve herhangi bir hava giriĢ noktasından en az 5 metre uzağa atılmalıdır. Bir otel, restoran, kafeterya benzeri yerlerin mutfaklarındaki piĢirme alanlarının mekanik egzoz sistemi binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olmalı ve egzoz kanalları korunmamıĢ yanabilir malzemelerden en az 500 mm açıktan geçmeli, egzoz doğrudan dıĢarıya atılmalı ve herhangi bir hava giriĢ açıklığından en az 5 metre uzakta olmalıdır, mutfak dıĢından geçen egzoz kanalı geçtiği bölümün veya mutfak bölümünün yapısal olarak yangına dayanma süresi kadar bir malzeme ile kaplanmalı, eğer kanal bir tuğla Ģaftı içerisinden geçiyorsa Ģaftın diğer bölümlerinden ve diğer kanallardan veya servis elemanlarından ayrılmalıdır. Mutfak egzoz kanallarına yangın damperi konulmamalıdır. Toplam alanı 1900 m2 yi aĢan bodrumlardaki otomobil park alanları için mekanik duman tahliye sistemi zorunludur. Duman tahliye sistemi binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olmalı ve saatte en az 9 defa hava değiĢimi sağlamalıdır. Un, tahıl, kepek, niĢasta ve Ģeker gibi parlayıcı organik tozlar meydana getiren maddelerin imal edildiği, iĢlendiği veya depo edildiği yerlerde, bu maddelerin tozlarının toplanmasını önleyecek özel havalandırma tertibatı yapılması zorunludur. Bu yerlerde soba, ocak ve benzeri açık ateĢ kaynağı bulundurulması ve önlem alınmaksızın kaynak yapılması yasaktır. Doğalgaz, SPG veya tehlikeli maddelerle çalıĢılan yerlerde fan ve havalandırma motorları patlama ve kıvılcım güvenlikli (exproof) olacaktır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Basınçlandırma Sistemi Basınçlandırma sistemi Madde 89 - Yapı yüksekliği 21.50 m'yi geçen bütün binalarda kapalı merdivenler basınçlandırılmalıdır. Konutlarda yükseklik 51.50 m'yi geçmesi durumunda basınçlandırma sistemi yapılmalıdır. Bodrum kat sayısı 4'den fazla olan binalarda yangın merdiveni basınçlandırılmalıdır. Yangın anında acil durum asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmaması için acil durum asansörü kuyuları basınçlandırılmalıdır. Basınçlandırma sistemi çalıĢtığı zaman, bütün kapılar kapalı iken basınçlandırılan merdiven kovası ile bina kullanım alanları arasındaki basınç farkı en az 50 Pa olmalıdır. Açık kapı durumu için basınç farkı en az 15 Pa olmalıdır. Basınçlandırma sisteminin yangın güvenlik hacmine de yapılması durumunda, merdiven tarafındaki basınç yangın güvenlik hacmi tarafındaki basınçtan daha yüksek olacak Ģekilde bir basınç dağılımı oluĢturulmalıdır. Hem basınçlı havanın hem de otomatik kapı kapatıcının kapı üzerinde yarattığı kuvveti yenerek kapıyı açmak için kapı tutamağına uygulanması gereken kuvvet 110 Newton'u geçmemelidir. Operasyon sırasında basınçlandırma sistemi açık bir kapıdan basınçlandırılmıĢ alana duman giriĢini engelleyecek yeterlilikte hava hızını sağlayabilmelidir. Her hangi bir kapının tamamının açık olması durumunda ortalama hız büyüklüğü en az 1 m/s olmalıdır. En az bir iç kapı ve bir dıĢarıya tahliye kapısının açık olacağı düĢünülerek dizayn yapılmalı ve bina kat sayısına göre açık iç kapı sayısı arttırılmalıdır. Basınçlandırma havası miktarı, sızıntı alanlarından çevreye olan hava akıĢlarını karĢılayacak mertebede olmalıdır. Merdiven içerisinde oluĢacak aĢırı basınç artıĢlarını bertaraf edecek aĢırı basınç damperi, frekans kontrollü fan gibi sistemler düĢünülmelidir. Basınçlandırma havası doğrudan dıĢardan alınmalı ve egzoz çıkıĢ noktalarından en az 5 m uzakta olmalıdır. Basınçlandırma fanının dıĢardan hava emiĢine dedektör konulmalı, duman algılanması durumunda fan otomatik olarak durdurulmalıdır. Basınçlandırma sistemi bina yangın alarm sistemi tarafından otomatik olarak çalıĢtırılmalıdır. Yangın merdivenlerinde pozitif basınç yapılmamıĢ ise; merdiven bölümünde açılabilir pencere veya her merdivenin üzerinde devamlı havalandırmayı sağlayacak tepe penceresi bulunacaktır. Ayrıca, dumanın boĢalabilmesi için, merdivenlerde uygun aralıklarla delikler bırakılacaktır. Bu merdivenlere, her kattan kısmen veya tamamen mekanik havalandırma sağlanmıĢ hollerden-kaçıĢ yollarından geçilmesi zorunludur. YEDİNCİ KISIM Yangın Söndürme Sistemleri BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Genel Madde 90 - Yangın söndürme sistemleri, bu Yönetmelik kapsamındaki tüm yapı ve binalar ile tünel, liman, dok, metro, açık arazi iĢletmeleri gibi yapılarda yangın öncesi ve sırasında kullanılan sabit söndürme tesisatlarıdır. Bu bölümde belirtilen gereksinimler asgari gereksinimler olup, daha üstün nitelikli ve daha yüksek performanslı tesisat ve sistemlerin tercih edilmesine engel oluĢturmaz. Binalarda kurulan söndürme tesisatı, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve yangını söndürecek Ģekilde tasarlanacak, tesis edilecek ve çalıĢır durumda tutulacaklardır. Yangın söndürme sistemleri her yapıda oluĢabilecek yangını söndürecek kapasitede ve yapı ekonomik ömrü boyunca, sistem gerektiğinde otomatik ve/veya elle devreye gereken hızda girerek görevini yerine getirebilmelidir. Kurulması gereken sabit yangın söndürme sistemleri ve tesisatının nitelikleri, kullanılacak teçhizatın cins ve miktarları, yerleĢtirilmeleri, binanın ve binada bulunabilecek malzemelerin yangın türüne göre belirlenecektir. Sistem ve/veya sistemlerde kullanılacak tüm ekipmanlar sertifikalı olacaktır. Her türlü yangın söndürme sistemleri, ilgili TSE standartlarına ve tesisat yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanacak, tesis edilecek ve onaylanacaktır. Bu Yönetmeliğin gerekli gördüğü her türlü sistem, cihaz, ekipman ve iĢletme prosedürü; kurulduktan sonra, bu Yönetmelikte aksi belirtilmedikçe, performans ve çalıĢma sürekliliği sağlanacak Ģekilde sürekli olarak bakıma tabi tutulacaktır. Bakım çalıĢmaları asgari olarak bu Yönetmelikte belirtilen gereksinimlere uygun olarak yapılacak, ilgili TSE standartları ve tesisat yönetmeliklerinde bu Yönetmelikte belirtilen gereksinimlerin üzerinde bakım gereksinimleri olduğu taktirde ilave olarak bu gereksinimler de yerine getirilecektir. Binalarda kurulacak söndürme sistemlerinin tasarım ve uygulaması yetki sahibi merci tarafından kontrol ve onaya tabi olacaktır. Periyodik test ve bakım gerektiren sistemler ve cihazlar yetki sahibi merci tarafından belirtilen Ģekilde bina sahibi, yöneticisi veya bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin gözetiminde test ve bakıma tabi tutulacaktır. İKİNCİ BÖLÜM Sulu Söndürme Sistemleri Genel Madde 91 - Sulu söndürme sistemleri yangın dolapları sistemi, hidrant sistemi, sprinkler sistemi için yapılmıĢ hidrolik hesaplar neticesinde gerekli olan su basınç ve debi değerleri merkezi veya Ģehir Ģebekeleri tarafından karĢılanamıyorsa; kapasiteyi karĢılayacak yangın pompa istasyonu ve deposu oluĢturulmalıdır. Su depoları ve kaynaklar Madde 92 - Sistemde en az bir güvenilir su kaynağı bulunmalıdır. Sulu söndürme sistemleri için kullanılacak su depolarının yangın rezervi olarak ayrılmıĢ bölümleri baĢka amaçlar için kullanılmayacak, depo tesisatı sadece söndürme sistemlerine hizmet verecek Ģekilde düzenlenecektir. Yapıda sprinkler sistemi bulunması durumunda, su deposu kapasitesi yapının risk sınıfına bağlı olarak en az Tablo 3'de belirtilen süreyi sağlayacak kapasitede seçilecektir. Tablo 3: Sprinkler söndürme sistemleri için su ihtiyacı. Debi (1/dak) Süre (dak) DüĢük tehlike sınıfı 1000 45 Orta tehlike sınıfı 2000 60 Yüksek tehlike sınıfı Hidrolik hesaplar ile belirlenir. Yüksek binalar Hidrolik hesaplar ile belirlenir. Sprinkler söndürme sistemi yanında yapı içi yangın dolapları ve yapı dıĢı hidrant sistemi mevcut ise bu durumda sprinkler söndürme suyu debisine Tablo 4'de belirtilen değerler ilave edilerek su depo kapasitesi belirlenmelidir. Tablo 4: Yangın dolapları ve hidrant sistemi için ilave edilecek su ihtiyaçları Yangın Dolabı Debisi (1/dak) Hidrant Debisi (1/dak) Süre (dak) DüĢük tehlike sınıfı 100 400 30 Orta tehlike sınıfı 100 1000 60 Yüksek tehlike sınıfı 200 1500 90 Yapıda sulu söndürme sistemi olarak sadece yangın dolapları sistemi mevcut ise su kapasitesi en az 200 litre debiyi 60 dakika süre ile karĢılayacak Ģekilde en az 12 m3 olacaktır. Yapıda sadece çevre hidrant sistemi bulunması durumunda su ihtiyacı en az 1900 litre debiyi 90 dakika süre ile karĢılayacak kapasitede olmak üzere yapının risk sınıfına göre yapılacak hidrolik hesaplar ile belirlenecektir. Pompalar Madde 93 - Yangın Pompaları : Sulu söndürme sistemlerine basınçlı su sağlayan, anma debi ve anma basınç değeri ile ifade edilen pompalardır. Pompalar, kapalı vana (sıfır debi) basma yüksekliği anma basma yüksekliği değerinin en fazla %140'ı kadar olmalı ve %150 debideki basma yüksekliği, anma basma yüksekliğinin %65'inden daha küçük olmamalıdır. Bu tür pompalar, istenen basınç değerini karĢılamak koĢuluyla, anma debi değerlerinin %130'u kapasitedeki sistem talepleri için kullanılabilir. Sistemde bir pompa kullanılması halinde aynı kapasitede yedek pompa olmalıdır. Birden fazla pompa olması halinde toplam kapasitenin en az %50 si yedeklenmek Ģartıyla yeterli sayıda yedek pompa kullanılacaktır. Pompanın çevrilmesi elektrik motoru yanı sıra içten yanmalı motorlar veya türbinler ile olabilir. Yedek diesel pompa kullanılmadığı takdirde yangın pompalarının enerji beslemesi güvenilir kaynaktan sağlanarak, yapının genel elektrik sisteminden bağımsız beslenecektir. Yangın pompalarının, otomatik hava boĢaltma valfı, sirkülasyon rahatlama valfı gibi yardımcı elemanlar bulunmalıdır. Her pompanın ayrı bir kumanda panosu olmalıdır. Pano kilitli olmalıdır. Elektrik kumanda panosu, faz hatası, faz sırası hatası, kumanda fazı hatası, bilgi ıĢıklarıyla donatılmalıdır. Açma kapama Ģalterine pano kilidi açılmadan eriĢilememelidir. Her pompanın ayrı bir kumanda basınç anahtarı olmalıdır. Basınç anahtarları,kumanda panosunun içine yerleĢtirilmiĢ, su basıncını boru bağlantısıyla hisseden, su darbelerine karĢı korumalı, alt ve üst değerler ayrı ayrı ve bağımsız olarak ayarlanabilir ve ayarlandıktan sonra kilitlenebilir olmalıdır. Pompa kontrolü basınç kumandalı tam (otomatik baĢla-otomatik dur) veya yarı otomatik (otomatik baĢla-elle dur) olabilir. Pompa odası veya pompa istasyonunda +4°C üzerinde sıcaklığın sürekli sağlanabilmesi için uygun gereçler sağlanacaktır. Pompa istasyonunda, servis, muayene ve ayar gerektiren cihazların çalıĢma alanı etrafında acil aydınlatma sağlanacaktır. Zemin yeterli bir drenaj için eğimli olarak hazırlanarak pompa, sürücü, kontrol panosu gibi kritik cihazlardan suyun uzaklaĢtırılması sağlanacaktır. Yangın dolapları sistemi Madde 94 - Yangın dolapları sistemi sabit boru tesisatı ile yangın dolaplarından meydana gelir. a) Sabit boru tesisatı; 1) Yangın dolapları sistemlerine suyu sağlayan sabit boru tesisatı çapı 50 mm'den az olmamak üzere yapılacak hidrolik hesaplara göre belirlenmelidir. 2) Yüksek binalar, alıĢveriĢ merkezleri, otoparklar ve benzeri yerlerde, ıslak veya kuru sabit boru sistemi üzerinde, itfaiye ve eğitilmiĢ personelin kullanımına olanak sağlayan bağlantı ağızları bırakılmalı ve bu bağlantı ağızları yangın merdiveni veya yangın güvenlik hacmi gibi korunmuĢ mekanlarda olmalıdır. 3) Sabit boru tesisatı üzerinde bulunan bütün hortum bağlantıları, itfaiyenin kullandığı normlara uygun olacaktır. Bağlantı ağızları, yapının sprinkler ve yangın dolapları sistemine de suyu sağlayan sabit boru tesisatında bırakılması durumunda, bu bağlantılar ana kolonlar üzerinden doğrudan yapılacaktır. b) Yangın dolapları; 1) Yüksek yapılar, çarĢılar, toplanma amaçlı binalar, konaklama ve sağlık amaçlı yapılar, kapalı kullanım alanı 2000 m² den büyük olan bütün binalar, 1000 m² den büyük imalathane ve atölyelere yangın dolabı yapılacaktır. 2) Yangın dolapları her katta ve yangın duvarları ile ayrılmıĢ her bölümde aralarındaki uzaklık 30 m'den fazla olmayacak Ģekilde düzenlenecektir. Yangın dolapları mümkün olduğu kadar koridor çıkıĢı ve merdiven sahanlığı yakınına kolaylıkla görülebilecek Ģekilde yerleĢtirilecektir. Binanın sprinkler sistemi ile korunması ve katlara itfaiye bağlantı ağzı bırakılması durumunda yangın dolapları arasındaki uzaklık 45 m'ye kadar çıkarılabilir. 3) Hortumların saklandığı dolap ve kabinler gerekli cihazların döĢenmesine izin verecek büyüklükte olacaktır. Bunlar yangın sırasında hortum ve cihazların kullanılmasını zorlaĢtırmayacak Ģekilde tasarlanacak ve sadece yangın söndürme amacı için kullanılacaktır. 4) Hortumlar, serme ve bağlama gibi becerilere sahip eğitilmiĢ personel veya itfaiye görevlisi olmayan yapılarda, yuvarlak yarı-sert hortumlu yangın dolapları TS EN 671-1'e uygun olmalıdır. Hortum, yuvarlak yarı-sert TS EN 694 normuna uygun, çapı 25 mm olmalı ve hortum uzunluğu 30 m'yi aĢmamalıdır. Nozul (lüle) veya lansı kapama, püskürtme ve/veya fıskiye yapabilmelidir. 5) Ġtfaiye bağlantısı olmayan yuvarlak hortumlu yangın dolap dizayn debisi 100 1/dak ve lans giriĢindeki basınç 400 kPa olmalıdır. Basıncın 700 kPa'ı geçmesi durumunda basınç düĢürücüler kullanılmalıdır. 6) YetiĢmiĢ yangın söndürme görevlisi bulundurmak zorunda olan yapılarda kullanılabilecek yassı hortumlu yangın dolapları TS EN 671-2 nolu standartlara uygun olmalıdır. Yassı hortum anma çapı 50 mm'yi ve hortum uzunluğu 20 m'yi geçmemelidir. Nozul (lüle) veya lansı kapama, püskürtme ve/veya fıskiye yapabilmelidir. Dolap dizayn debisi 400 l/dak ve lans giriĢindeki basıncı 600 kPa olmalıdır. Basınç 900 kPa'ı geçmesi durumunda basınç düĢürücü kullanılmalıdır. Hidrant sistemi Madde 95 - Yapıların yangından korunmasında, ilk müdahalede söndürülemeyen yangınlara dıĢarıdan müdahale edebilmek için mümkün olduğunca yapının veya binanın tüm çevresini kapsayacak Ģekilde tesis edilecek hidrant sistemi bünyesinde yerleĢtirilecek hidrantlar, itfaiye ve araçlarının kolay yanaĢabileceği ve bağlantı yapabileceği Ģekilde düzenlenmelidir. Hidrant sistemi dizayn debisi en az 1900 l/dak olmalı ve debi yapının risk sınıfına göre arttırılmalıdır. Hidrant çıkıĢında 700 kPa basınç olmalıdır. Hidrantlar arası uzaklık çok riskli bölgelerde 50 m, riskli bölgelerde 100 m, orta riskli bölgelerde 125 m, az riskli bölgelerde 150 m alınmalıdır. Normal Ģartlarda hidrantlar korunan binalardan ortalama 5-15 m kadar uzağa yerleĢtirilmelidir. Hidrant sistemine suyu sağlayan boru donanımında ring sistemi mevcut değilse kullanılabilecek en düĢük boru çapı 150 mm olmalıdır. Sistemde kullanılacak hidrantlar yer üstü yangın hidrantı olmalı ve TS 2821 nolu standarda uygun olmalıdır. Hidrant sisteminde, hidrant yenilenmesini ve bakım iĢlemlerinin yapılmasını kolaylaĢtıracak uygun noktalarda ve yerlerde yer altı ve/veya yer üstü hat kesme vanaları temin ve tesis edilmelidir. Sorumluluk bölgelerinde hizmette bulunan araçların giremeyeceği ya da manevra yapamayacağı Ġkinci Kısım Birinci Bölümde öngörülen hususlara uygun ulaĢım imkanı olmayan yerleĢim mahalleri olan belediyeler buralarda meydana gelebilecek yangınlara etkili bir müdahale bakımından bu yerleĢim yerlerinin uygun yerlerine yerüstü yangın hidrantları veya pompa ile teçhiz edilmiĢ yeterli kapasitede yangın havuzları ve sarnıçları yaptırmak zorundadırlar. Sprinkler sistemi Madde 96 - AĢağıda belirtilen yerler tam veya kısmi otomatik sprinkler sistemi ile korunmak zorundadır. a) Büro ve konut haricindeki bütün yüksek binalar, b) Yapı yüksekliği 30.50 m'den fazla olan büro binaları, c) Yapı yüksekliği 51.50 m'yi geçen apartmanlar, d) Araç kapasitesi 20 den fazla olan veya birden fazla bodrum katı kullanan kapalı otoparklarda, e) Yatak sayısı 200'ü geçen otel, pansiyon ve misafirhanelerde, f) Toplam kullanım alanı 2000 m2 nin üzerinde olan katlı mağazalar, alıĢveriĢ, ticaret, eğlence ve toplanma yerleri otomatik sprinkler sistemi ile korunacaktır. Sprinkler sistemlerine suyu sağlayan sabit boru tesisatı çapı yapılacak hidrolik hesaplara göre belirlenmelidir. Deprem tehlikesi bulunan bölgelerde, sismik hareketlere karĢı ana kolonların her hangi bir yöne sürüklenmemesi için dört yollu destek kullanılmalı ve 63 mm veya daha büyük çaplı branĢman borularda esnek bağlantılar kullanılarak boruların kırılması önlenmelidir. Sprinkler sistemi ana besleme borusu birden fazla yangın zonuna hitap ediyorsa; her bir zon veya kolon hattına akıĢ anahtarları, test ve drenaj vanası ve izleme anahtarlı hat kesme vanası konulmalıdır. Muhtemel küçük çaplı yangınlarda sprinkler patlaması veya birkaçının hasara uğraması durumunda hemen değiĢtirilecek ve yangın güvenlik sisteminin sürekliliğini sağlamak için 6 adetten az olmamak kaydıyla sistemin büyüklüğüne göre yeterli miktarda yedek sprinkler baĢlıkları ve baĢlıkların değiĢtirilmesi için özel anahtarlar bulundurulacaktır. Sprinkler sistemini besleyen borular üzerinde kesme vanaları bulunmalıdır. Boru hatlarında bulunan vanaların, bölgesel kontrol vanalarının ve su kaynağı ile sprinkler sistemi arasında bulunan tüm vanaların devamlı açık kalmasını sağlayacak önlemler alınmalıdır. Sistemde basınç düĢürücü vana kullanılması durumunda, her bir basınç düĢürücü vananın önüne ve arkasına birer adet manometre konulmalıdır. Bina ve tesisler, kullanım amaçlarına ve içerdikleri-depoladıkları malzemeler açısından düĢük tehlike sınıfı, orta tehlike sınıfı ve yüksek tehlike sınıfı olarak ayrıldıkları risk gruplarına göre projelendirilmelidir. Tesis ve yapının yangın risk sınıfına bağlı olarak sprinkler sisteminin herhangi bir besleme kolonuna bağlanan sprinklerin koruduğu birim kat için en büyük korunma alanı, düĢük ve orta tehlike sınıfı için en fazla 4800 m2 ve yüksek tehlike sınıfı için en fazla 2300 m2 olmalıdır. İtfaiye su verme bağlantısı Madde 97 - Yüksek yapılarda ve cephe geniĢliği 75 m'yi aĢan yapılarda, itfaiyenin sisteme dıĢarıdan su basabilmesi için sulu yangın söndürme sistemlerine itfaiye bağlantısı yapılacaktır. Sistemde bir çekvalf bulunacak ve çekvalf ile itfaiye bağlantısı arasındaki borulardaki suyun otomatik olarak boĢalmasını sağlayacak elemanlar konulacaktır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Köpüklü, Gazlı ve Kuru Tozlu Sabit Söndürme Sistemleri Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit söndürme sistemleri Madde 98 - Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit söndürme sistemleri, tesisin nitelik ve ihtiyaçlarına bağlı olarak uygun, güncel, sertifikalı ve ilgili TSE standartlarına göre tasarlanacaktır. Suyun söndürme etkisinin yeterli görülmediği veya su ile reaksiyona girebilecek maddelerin bulunduğu, depolandığı ve üretildiği hacimlerde uygun tipte söndürme sistemi tesis edilir. Her türlü gazlı söndürme sistemleri kurulurken, otomatik gaz boĢaltımı esnasında veya sistemin aktive olduğunu iĢletici ve mahalde çalıĢan personele bildiren ve kiĢilerin söndürme mahalini tahliye etmesini sağlayacak sesli ve ıĢıklı uyarılar temin ve tesis edilmek zorundadır. Halon alternatifi gazlar ile tasarımı yapılmıĢ gazlı yangın söndürme sistemlerinde kullanılan söndürücü gazın, yerel ve uluslararası yönetmelik ve standartlarla belgelenmiĢ uzun süreli kullanım geçerliliği olmalıdır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Taşınabilir Söndürme Tüpleri Taşınabilir söndürme tüpleri Madde 99 - Söndürme tüplerinin sayısı mekanlarda var olan durum ve risklere göre belirlenir. Her bağımsız bölüm için en az 1 adet olmak üzere, beher 200 m² taban alanı için 1 adet ilave edilerek uygun tipte 6 kg'lık yangın söndürücü bulundurulması esas alınarak; A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü, C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde ise kuru metal tozlu söndürme cihazları bulundurulacaktır. Otopark, depo, tesisat daireleri ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulur. Söndürme tüpleri dıĢarıya doğru, geçiĢ boĢluklarının yakınına ve dengeli dağıtılarak görülebilecek Ģekilde iĢaretlenerek her durumda kolayca girilebilir yerlere yerleĢtirilir. TaĢınabilir söndürme tüpleri için, söndürücünün duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek Ģekilde ve zeminden asma halkasına olan uzaklığı yaklaĢık 90 cm'yi aĢmayacak Ģekilde montaj yapılır. Bütün arabalı yangın söndürücüler TS 11749-EN 1866 kalite belgeli olacak ve diğer taĢınabilir yangın söndürme tüpleri TS 862- EN 3 kalite belgeli olacaktır. Bütün yangın söndürücülerin periyodik kontrol ve bakımı TS 11748 standardına göre yapılacaktır. Söndürücülerin bakımını yapan üretici veya servis firmaları Sanayi ve Ticaret Bakanlığının dolum ve servis yeterlilik belgesine sahip olmalıdır. Servis veren firmalar istenildiğinde müĢterilerine belgelerini göstermekle yükümlüdürler. Binalara konulacak yangın söndürme tüplerinin cins, miktar ve yerlerinin belirlenmesi konusunda mahalli Sivil Savunma Müdürlüğü ve itfaiye teĢkilatının görüĢü alınır. BEŞİNCİ BÖLÜM Periyodik Testler ve Bakım Periyodik testler ve bakım Madde 100 - Bu Yönetmelikte gerekli görülen tüm yangın söndürme sistemleri bina sahibi, yöneticisi veya bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin sorumluluğu altında sistemin gerektirdiği sürelerde periyodik testlere ve bakıma tabi tutulacaktır. Tüm yeni tesis edilmiĢ sistemler baĢlangıç testine tabi tutulacaklardır. Kabul iĢlemleri yetki sahibi merci tarafından yeterli ve tatmin edici bulunacak Ģekilde sonuçlandıktan sonra test ve denetim raporlarıyla birlikte, yapıldı (as-built) tesisat projelerinin çoğaltılabilir kopyaları, cihaz çalıĢtırma ve bakım talimatları ve periyodik bakım süreleri, sistem çalıĢma talimatı bina sahibi, yöneticisi veya sorumlu bina yetkilisine teslim edilecektir. Bu belgelerin sistemin ömrü boyunca saklanması ve periyodik test ve bakım servis sözleĢmesi ile birlikte yetki sahibi merciinin incelemesine hazır tutulması bina sahibi, yöneticisi veya sorumlu bina yetkilisinin sorumluluğunda olacaktır. Sisteme ilaveler yapıldığında veya iptaller olduğunda, sistem donanımında herhangi bir değiĢiklik, onarım ve ayar yapıldığında yeniden kabul testleri yapılacaktır . Bu bölümde belirtilen tüm denetim ve test iĢlemleri ile ilgili olarak yazılı raporlar düzenlenecek ve bina sahibi, yöneticisi veya sorumlu bina yetkilisi tarafından binada muhafaza edilecektir. SEKİZİNCİ KISIM Tehlikeli Maddelerin Depolanması ve Kullanılması BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Genel Madde 101 - Yönetmeliğin bu Kısmındaki hükümler tehlikeli maddelerin depolanması, doldurulması, kullanılması, üretilmesi ve satıĢa sunulması ile ilgili iĢlemleri kapsar. Mevzuat Madde 102 - Bu Kısımda yapılan iĢler, ayrıca imar mevzuatı ve ilgili TSE standartları ile aĢağıda belirtilen tüzüklere uygun olmalıdır. a) 27/11/1973 tarihli ve 7/7551 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle ÇalıĢılan ĠĢ Yerlerinde ve ĠĢlerde Alınacak Tedbirler Hakkındaki Tüzük, b) 04/12/1973 tarihli ve 7/7583 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Tüzüğü. c) 14/08/1987 tarihli ve 87/12028 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Tekel DıĢı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle, Av Malzemesi Benzerlerinin, Üretim, Ġthali, TaĢınması, Saklanması, Depolanması, SatıĢı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına ĠliĢkin Tüzük, Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması Madde 103 - Tehlikeli maddeler aĢağıdaki Ģekilde sınıflandırılır. a) Patlayıcı maddeler, b) Parlayıcı ve patlayıcı gazlar, c) Yanıcı sıvılar, d) Yanıcı katı maddeler, e) Oksitleyici maddeler, f) Zehirli ve iğrendirici maddeler, g) Radyoaktif maddeler, h) Dağlayıcı maddeler, i) Diğer tehlikeli maddeler. Depolama hacimlerinin genel özellikleri Madde 104 - Tehlikeli maddelerin depolandığı yerlerde aĢağıda belirtilen hususlar dikkate alınır. a) Topluma açık yerlerde, konutların altında veya bitiĢiğindeki tehlikeli maddelerle ilgili iĢler, ilgili standartların Ģartlarına uygun olmalıdır. b) Tehlikeli maddelerle ilgili binalar tek katlı ve yangına 120 dakika dayanabilecek malzemeden yapılacaktır. Çok katlı binalara sadece ilgili yönetmelik ve tüzüklerde öngörüldüğü ölçüde müsaade edilebilir. c) Tehlikeli maddeleri çeĢitli amaçlarla bulunduran yapılarda, tehlikeli maddelerin miktarlarına ve tehlike sıralamasına bağlı olarak, çevre güvenliği sağlanacaktır. Bu yapıların mesken binalarla, kara ve demir yollarından uzaklıkları 102 nci maddenin (a) bendinde belirtilen tüzükteki esaslara göre olacaktır. d) Binaya ulaĢım yolları sürekli olarak açık tutulacak ve üzerinde park yapılmayacaktır. Güvenlik görevlisi bunu sağlamakla yükümlüdür. e) Üretimin ve tehlikeli maddenin özelliğine göre binaların tabanları statik elektriği iletici, özel asfalt veya içerisine demir oksit karıĢtırılmıĢ betonla yapılacaktır. Ayrıca kapılara statik elektriğe karĢı topraklanmıĢ, pirinç bakır veya alüminyum levhalar konulacaktır. f) Binalardaki giriĢ ve çıkıĢ kapıları, pencereler, panjurlar ve havalandırma kanallarının kapakları basınç karĢısında dıĢarıya doğru açılacak, tehlike anında bina içinde bulunanların kolayca kaçabilmelerini sağlayacak biçimde yapılacaktır. g) Binanın pencerelerinde parmaklık veya kafes bulunmayacaktır, birden çok bölümleri bulunan iĢ yeri binalarında bölümlerden her birinin, biri doğrudan doğruya dıĢarıya diğeri ana koridora açılan en az 2 kapısı bulunacaktır. Ġç bölmeler meydana gelebilecek en yüksek basınca dayanıklı ve çatlaksız düz yüzeyli ve yanmaz malzemeden yapılmıĢ, açık renkte boyanmıĢ veya badanalanmıĢ, kolayca yıkanabilir Ģekilde olacaktır. Hafif eğimli yapılan tabanlar bir drenaj sistemiyle beraber bir depoya veya dinlendirme kuyusuna bağlanacaktır. Tehlikeli maddelere uygun özellikteki atık su arıtma tesisleri de bu amaçla kullanılabilir. h) Binaların tavanları ve tabanları yanmaz, sızdırmaz, çarpma ile kıvılcım çıkarmaz ve kolay temizlenir malzemeden hafif eğimli olarak yapılmalı, pencereler büyük parçalar halinde, etrafa dağılmayacak ve zarar vermeyecek, mika, telli cam veya kırılmaz cam gibi maddelerden yapılmalıdır. İKİNCİ BÖLÜM Patlayıcı Maddeler Patlayıcı maddeler Madde 105 - Sürtme, darbe ve ısı etkisi altında baĢka bir maddenin katılmasına gerek olmadan hızla reaksiyona giren ve çevreye zarar veren maddeler patlayıcı madde olarak isimlendirilir. Patlayıcı maddelerle yapılan her türlü iĢler bu Yönetmelikte belirtilmeyen hususlar için 102 nci maddenin (c) bendinde belirtilen tüzük hükümleri geçerlidir. Av malzemesi satan dükkanlar müstakil ve tercihen tek katlı binada bulunmalı, ayrıca baĢka bir iĢyeri veya mesken ile kapı veya bağlantı penceresi bulunmamalıdır. Çok katlı binalarda veya pasajlarda av malzemesi satılabilmesi için satıĢ yerinin zemin katında doğrudan sokaktan giriĢi olmalı, binanın diğer bölümleri ile bağlantısı bulunmamalı ve duvarları yangına en az 180 dakika dayanıklı olmalıdır. Av barutu ve malzemesi satıĢ yerlerinin içi uygun bir malzemeyle ateĢe dayanıklı hale getirilir. Özel kasa ve çelik dolaplar arabalı sistemde ve bir kiĢinin kolayca yerini değiĢtirebildiği yangın halinde ortamdan çıkarıp güvenlikli bir yere taĢıyabileceği Ģekilde yapılmıĢ olmalıdır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Parlayıcı ve Patlayıcı Gazlar Genel Madde 106 - Normal sıcaklık ve basınç altında buhar fazında bulunan maddeler gaz olarak tanımlanır. Bu hükümde kritik sıcaklığı 10 ºC'ın altında olan gazlara basınçlı gazlar, kritik sıcaklığı 10 ºC'ın üzerinde olup, mutlak buhar basınçları 50 ºC de 300 kPa'yı aĢan gazlar sıvılaĢtırılmıĢ gazlar olarak isimlendirilir. Her iki tip gaz bir çözücü içinde çözünmüĢ durumda iseler basınç altında çözünmüĢ gazlar sınıfına girer. Gaz halinde veya bir sıvıda çözünmüĢ halde veya sıvılaĢtırılmıĢ halde, bütün basınçlı gaz ihtiva eden tüpler, içinde bulunan basınçlı gazın özelliklerine, tekniğin gerektirdiği esas ve mevcut standartlarla 102 nci maddede belirtilen tüzüklere uygun yapılmıĢ olacaktır. Her tüpün dip tarafı yere değmeyecek Ģekilde, belirli bir yükseklikte, çemberle çevrili olacak, SPG tüpleri hariç diğer tüplerin vana ve emniyet supablarının içinde gazların birikmesini önleyecek Ģekilde havalandırma delikleri olan bir koruyucu baĢlığı bulunacaktır. Tüpler, basınçlı gazlarla hiçbir zaman izin verilenden fazla bir basınçla ve tüp üzerinde belirtilen ağırlığın üzerinde doldurulmayacaktır. Tüplerin doldurulmadan önce tamamen boĢ ve temiz olmasına dikkat edilecek, kritik sıcaklıkları genel olarak çevre sıcaklığından fazla olan gazların konulduğu tüpler, tamamen doldurulmayarak tehlikeli basınçların meydana gelmesi önlenecektir. Basınçlı gazların doldurulduğu tüpler boĢken ve doldurulduktan sonra ağırlık kontrolüne tabi tutulacaktır. Basınçlı gaz tüplerinin depolanmasında aĢağıdaki önlemler alınacaktır. a) Dolu tüpler sıcaklık değiĢmelerine, güneĢin dik ıĢınlarına, radyasyon ısısına, soğuğa ve neme karĢı korunmuĢ olacaktır. b) Dolu tüpler iĢyerlerinde tehlike yaratmayacak miktarda depolanacak tüpler yangına en az 120 dakika dayanıklı ayrı binalarda veya bölmelerde, radyatör ve benzeri ısı kaynaklarından uzak bulundurulacak ve tüplerin devrilmesine veya yuvarlanmasına karĢı önlemler alınacaktır. c) Tüpler, içinde bulunan gazın özelliğine göre sınıflanarak depolanacak, boĢ tüpler ayrı bir yerde toplanacaktır. d) Tüplerin depolandığı yerlerin uygun havalandırma tertibatı olacak ve bu yerlerin yeteri kadar kapısı bulunacaktır. e) Yanıcı basınçlı gaz ihtiva eden tüplerin depolandığı yerlerde ateĢ ve ateĢli maddeler kullanma yasağı uygulanacaktır. f) Tüplerin depolandığı yerlere ikaz levhaları konulacaktır. SPG Tüplerinin depolanmasına ilişkin genel hususlar Madde 107 - SıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı depolanacak binaların döĢeme, tavan ve duvarları yangına en az 120 dakika dayanıklı malzeme ile yapılacak ve binanın dıĢ duvarlarında veya çatısında, her 1 m³ depo hacmi için 0.04 m²'lik kırılmaz cam veya benzeri hafif malzeme ile kaplanmıĢ bir alan bırakılacaktır. Depo kapıları yangına karĢı en az 90 dakika dayanıklı malzemeden yapılacaktır. Tüpler, depolama mahallinde aĢırı sıcaklık artıĢına, fiziksel hasar görmeyecek veya insan ve/veya araç trafiğine maruz kalmayacak tarzda yerleĢtirilmelidir. Tüpler, emniyet valfleri (tüp içerisindeki SPG'nin gaz fazıyla doğrudan temas halinde olarak) SPG sıvı fazı seviyesinden yukarıda olacak konumda (yana yatırılmıĢ veya baĢ aĢağı durumda olmaksızın) dik olarak kullanılmalıdır. Depolarda ısıtma ve aydınlatma amaçları için açık alevli cihazlar kullanılmayacaktır. Depoların döĢeme hizasına ve bölme duvarlarının tabana yakın kısımlarında açılıp kapanabilen havalandırma menfezleri bulundurulacaktır. Tabii havalandırma uygulanması durumunda, dıĢ duvarların her 600 cm'si için en az 1 adet açıklık (menfez) bulunmalıdır. DıĢ duvar uzunluğunun 600 cm'yi geçmesi durumunda; menfez adedi aynı nispette arttırılmalıdır. Menfezlerin her birinin alanı en az 140 cm2 olmalıdır. Ayrıca menfezlerin toplam alanı, döĢeme alanının her metrekaresi için en az 65 cm2 olmalıdır. Havalandırma vantilatör ile yapılıyorsa; bunun patlama güvenlikli (ex-proof) ve kıvılcım çıkarmayan malzemeden olması, havalandırma debisinin döĢemenin bir m2 si için en az 0.3 m3/dakika olması gerekir. Havalandırma çıkıĢ ağzı diğer binalardan en az 1.5 m uzaklıkta bulunacaktır. Havalandırma kanalı zeminden itibaren tespit edilecektir. Depoların döĢemeleri zemin seviyesinden aĢağıda olamaz. Tüpler, depoların çıkıĢ kapılarına, merdivenlere yakın, kaçıĢ yollarını engelleyecek Ģekilde depolanamaz. Tüpler vanalarının üzerinde emniyet tıpası takılmıĢ olarak depolanacaktır. BoĢ tüpler tercihen açıkta depolanacaktır. Bina içinde depolandıklarında boĢ tüpler depolama miktarının hesaplanmasında dolu tüp gibi kabul edilecektir. Depo binalarının elektrik sistemleri ankastre olarak kıvılcım ve kısa devre oluĢturmayan özelliklerdeki malzeme ile yapılacaktır. Elektrik anahtarları binanın dıĢ yüzeyinde ve zeminden 2 m yükseklikte, aydınlatma armatürleri tavana monte edilmiĢ olacaktır. Depolarda ısıtma sadece merkezi sistemle yapılacak, tüpler kalorifer radyatörlerinden en az 2 m uzaklıkta bulundurulacaktır. Özel olarak inĢa edilmiĢ sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı dağıtım depolarında, tüplere doldurulmuĢ durumda en çok 10.000 kg gaz bulundurulabilir. Bu binalar, kamuya açık binaların arsa sınırından (okul, cami vb.) en az 25 m, diğer binaların arsa sınırından en az 15 m uzaklıkta bulunmalıdır. Bina dıĢında sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazının tüplere doldurulmuĢ durumda depolandığı mahallin emniyet Ģeridinin, asgari emniyet uzaklıkları Tablo 5'deki gibi olacaktır. T ablo 5: SPG'nın bina dıĢında depolanmasında emniyet uzaklıktan Depolanan toplam SPG miktan(kg) Bina, bina grupları ve komĢu arsa sının (m) Cadde, kaldırım, okul cami, hastahane ve kamuya açık diğer yerlere (m) 0 - 1250 0 3 1251 - 2700 3 6 2700 den fazla 8.5 8.5 Bina dıĢında tüp depolanmasında kullanılan özel tüp depolarında, saha tel çit veya duvar ile çevrilmeli ve üzerlerine ikaz levhaları konulmalıdır. Tüp depolanmasında kullanılan özel binaların giriĢinde ikaz levhaları konulmalıdır. Bu kısımda belirtilmeyen hususlar için TS 1445, TS 1446, TS 1449, TS 11939, TS 2179 ile TS 55 standartları geçerlidir. SPG'nin dökme olarak depolanması Madde 108 - SıvılaĢtırılmıĢ petrol gazının dökme olarak depolandığı yeraltı ve yerüstü tanklarının binalara, bina gruplarına, komĢu arsa sınırına, ana trafik yollarına veya demir yollarına; tankların birbirlerine olan uzaklıkları Tablo 6'da verilen emniyet uzaklıklarına uygun olarak yerleĢtirilmelidir. Tablo 6: Tanklar arası emniyet uzaklıkları Beher Tankın Su Hacmi m' Yer altı Tankları M Yerüstü Tankları M Tankların Birbirinden Uzaklığı m 0,-5'den az 3 3 0 0.5- 3.0 3 3 1 3.1-10 5 7.5 1 10.1-50 7.5 10 1 50.1-120 10 15 1.5 120.1-250 15 25 Kabın Çapının Toplamının ¼ ü 250.1-600 15 35 600.1- 1200 15 40 1200.1-5000 15 50 5000 den büyük 15 80 SPG'nin yerüstü tanklarında dökme olarak depolanması a) Dökme sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı depolama tankları taĢ veya beton bir zemin üzerine oturtulmuĢ, yanmaz yapıda ayaklar üzerine tesis edilir. b) Dökme sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı depolama tankları fueloil, benzin, motorin gibi diğer bir yanıcı sıvı depolanan tanklarla aynı havuzlama duvarı ile çevrilmiĢ bir mahalde tesis edilmeyecek ve bu duvarlardan en az 3 m uzaklıkta kurulacaktır. c) Dökme sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı depolanacak yatay tanklar, genleĢme ve daralmaya imkan verecek destekler üzerine yerleĢtirilecektir. Tankların temel veya ayaklara değen kısımları korozyona karĢı korunmuĢ olacaktır. SPG'nin yeraltı tanklarında dökme olarak depolanması a) Yeraltı depolama tanklarının en üst yüzeyi toprak seviyesinden en az 15 cm aĢağıda kalacak durumda olacaktır. b) Motorlu araçların trafik etkisi ve aĢındırıcı fiziksel etkilerin söz konusu olduğu yerlerde depolama tankları fiziksel etkilere karĢı korunmuĢ olacaktır. c) Yeraltı depolama tankları ve yeraltı boru donanımı toprak özellikleri dikkate alınarak korozyona karĢı korunmuĢ olmalıdır. d) Toprakaltına konulacak olan tanklar yeraltı su seviyelerine göre uygun bir Ģekilde dizayn edilmelidir. SPG'nin perakende satış yerleri Madde 109 - Perakende satıĢ yerlerinde en çok 500 kg. sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı bulundurulacaktır. SPG bayilerine ait özel depolar var ise 750 kg. daha sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı bulundurabileceklerdir. Perakende satıĢ yerleri tercihen tek katlı ahĢap olmayan bir binada, bunun mümkün olmadığı durumlarda çok katlı ahĢap olmayan binalarda zemin katında bulunmalı. Ayrıca baĢka bir iĢyeri veya mesken ile kapı veya pencere ile bağlantısı bulunmamalıdır. SPG perakende satıĢ yerleri, iĢ hanları, oteller, eğlence yerleri, pansiyonlar ve kahvehaneler gibi topluma açık yerler ile kolay yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile benzeri maddelerin depo ve satıĢ yerleri altında ve bitiĢiğinde bulunmayacaktır. Perakende satıĢ yerleri itfaiye ve cankurtaran araçlarının kolayca girip çıkabilecekleri cadde ve sokaklar üzerinde olacaktır. Perakende satıĢ yerleri bodrumlarda, zemin üstü asma katlarda veya halkın rahatlıkla tahliyesine imkan verecek geniĢlikte çıkıĢı olmayan yerlerde tesis edilmeyecektir. Perakende satıĢ yerleri, en az 120 dakika yangına dayanıklı binalarda kurulacak, bir baĢka iĢyeri veya konut ve benzeri yerlere ahĢap kapı,duvar veya ahĢap veya madeni çerçeveli camekan bölme ile irtibatlı olmayacaktır. Bölme gerekli ise en az 90 dakika yangına dayanıklı malzemeden yapılacaktır. Özel bina ve odaların çatısında, sokak, cadde, bahçe ve benzeri cephe duvarlarında, kesit alanı kapalı hacmin her 3 m3 ü için en az 0.2 m2 esasına göre hesaplanmıĢ patlama panelleri inĢa edilmelidir. SPG'nin tüplere doldurulmuĢ durumda kullanılması Madde 110 - Evlerde 2'den fazla sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı tüpü bulundurulmayacaktır. SPG tüpleri dik konumda bulundurulacak, tüp ile cihaz (ocak, Ģofben, kombi, katalitik gibi) arasında hortum kullanılması gerektiğinde en fazla 150 cm uzunluğunda eksiz hortum kullanılacak, bağlantılar kelepçe ile sıkılacaktır. Tüpler mümkünse balkonlarda bulundurulacak, kapalı veya az havalanan bir yerde bulundurulursa bu bölümün havalandırılması sağlanacaktır. Tüplerin konulduğu yer doğrudan doğruya güneĢ ıĢınlarına hedef olmayacak, tüpler radyatörlerin veya soba ve benzeri ısıtıcıların yakınına konulmayacaktır. SPG kullanılan sanayi tipi büyük mutfaklarda gaz kaçağını tespit eden ve sesli olarak uyaracak gaz uyarı cihazı bulundurulacaktır. ĠĢyeri veya topluma açık her türlü binada zemin seviyesinin altında kalan tam bodrum katlarında SPG tüpü bulundurulmayacaktır. Tüpler ve bunlarla birlikte kullanılan cihazlar, uyuma mahallerinde bulundurulmayacaktır. Bina dıĢındaki tüplerden bina içindeki tesisata yapılacak bağlantılar çelik çekme veya bakır borular ile rekor kullanılmadan kaynaklı olacaktır. Ana bağlantı borusuna kolay görülen ve kolay açılan bir ana açıp/kapama valfı takılacaktır. Tesisat duvar içerisinden geçirilmeyecektir. SPG'ler tavlama ve kesme gibi iĢlemler için kullanıldığında, iĢ sonuçlanır sonuçlanmaz tüpler depolama yerlerine kaldırılacaktır. Sanayi tesisleri içersinde SPG kullanıldığında, tüpler bina içinde depolanacaksa; tesisten özel bölmelerle ayrılmıĢ, depolama kurallarına uygun, havalandırılması sağlanan özel bir yere konulacaktır. Tüplerin değiĢtirilmesinde gaz kaçaklarının kontrolü için bol köpürtülmüĢ sabundan yararlanılacak, ateĢle kontrol yapılmayacaktır. Ev tipi ve sanayi tipi tüplerin değiĢtirilmeleri, tüpleri satan bayilerin eğitilmiĢ elemanları tarafından bayilerin sorumluluğunda yapılacaktır. Kesme, kaynak ve tavlama gibi ısıl iĢlemlerde Oksijen (O2) tüpleri ve beraberinde kullanılan SPG tüplerinin bağlantılarında alev tutucu emniyet valfleri takılı olmalıdır. SPG ikmal istasyonları Madde 111 - TS 11939 SPG'ler ikmal istasyonu karayolları taĢıtları için Emniyet kuralları standardına uyulacaktır. Bu standartta belirtilmeyen hususlarda TS 1445, TS 1446 ve TS 1449'a uyulacaktır. SPG ikmal istasyonlarındaki tanklar yeraltına tesis edilir ve yeraltı tankları için alınması gerekli kurallara uyulur. Dispenser ile trafik yolu arasında giriĢ-çıkıĢ kısmı hariç en az 50 cm yüksekliğinde sabit korugan yapılacaktır. Dispenser ve tank sahasına, yerden 20 cm yüksekte, ark sızdırmaz (ex-proof) en az birer SPG dedektörü olan gaz alarm sistemi konulacaktır. Gaz kaçağı durumunda alarm sistemi tesisin yangın söndürme ve aydınlatma sistemi haricinde bütün elektriğini kesebilmelidir. Tankın çevresi tank dıĢ cidarının en az 1 m uzağından itibaren en az 180 cm yükseklikte tel örgü veya tel çit ile çevrilmiĢ olacaktır. Tank sahasında ve dispenserin 5 m'den daha yakınında herhangi bir kanal veya kanalizasyon giriĢi ve benzeri çukurluklar bulunmayacaktır. Tankların 3 m yakınına kadar yanıcı madde bulundurulmayacak ve bu uzaklıktaki kuru ot ve benzeri gibi kolay tutuĢabilen maddelerle gerekli mücadele yapılacaktır. Boru, vana, pompa, motor ve dispenser üzerindeki bütün topraklamalar eksiksiz olacak ve tanklara katodik koruma yapılacaktır. Ġstasyon sahası içerisinde (çapraz ve karĢılıklı konumda) 2 adet spiral hortumlu yangın dolabı ve ayrıca 1 adet sis lansı bulundurulacak, bunlar için de en az 20 m³ kapasitede yangın suyu deposu tesis edilecek, yangın dolapları 700 kPa basıncı olan pompa ile su deposuna bağlanacaktır. SPG depolanmasında ve ikmal istasyonlarında yangın güvenlik önlemleri Madde 112 - SPG'lerin depolanmasında ve ikmal istasyonlarında aĢağıda belirtilen yangın güvenlik önlemlerinin alınması gerekmektedir. a) Genel önlemler 1) Depo ve tank etrafında çukur zemin, foseptik vb. bulunmamalıdır. 2) Depo ve yerüstü tanklarında en az 3 m ve yeraltı tanklarında en az 1 m uzaklığından etrafı tel örgü veya çit ile çevrilmeli, ot ve benzeri kolay yanabilir maddeler bulundurulmamalıdır. 3) Tankların yakınından veya üstünden elektrik enerji nakil hatları geçmemelidir. (Anma gerilimi, 0.6 - 10.5 kV olan nakil hattı ,dikey doğrultudan her yandan 2 m uzakta ve 10.5 kV'ın üzerinde olan nakil hattı yatay doğrultuda her yönden 7.5 m uzakta olmalıdır) 4) Depolama alanlarında çıkabilecek yangınları güvenlik sorumlularına uyarı verecek bir alarm sistemi olmalıdır. 5) Tank sahasına her yönden okunacak Ģekilde ikaz levhaları yerleĢtirilmelidir. 6) Örtülü tanklar ısıya dayanıklı malzeme veya dere kumu ile örtülmelidir. Toprakaltı tanklarda katodik koruma yapılmalıdır. b) Algılama ve elektrik tesisatı 1) Depo ve tank sahasındaki elektrik tesisatı ex-proof olarak projelendirilmelidir. 2) Gaz kaçaklarına karĢı ex-proof gaz algılama sistemi yapılmalıdır. 3) Gaz kapatma vanası algılama sistemine bağlanmalı ve tehlike anında otomatik olarak kapanmalıdır. Ayrıca herhangi bir gaz kaçağı ve yangın durumunda uzaktan kapatılabilmelidir. 4) Acil durumlarda (yangın veya gaz kaçağı) personeli ikaz etmek için sesli alarm sistemi olmalıdır. 5) Yıldırım tehlikesine karĢı TS 622'ye uygun bir paratoner sistemi kurulmalıdır. 6) Tank boru ve dispenserlerin topraklamaları uygun olmalı, tank ve dispenser bölgesinde statik topraklama penseleri bulunmalıdır. c) Soğutma ve söndürme sistemleri 1) Depo ve tank alanlarında TS 862'ye uygun en az 2 adet 12 kg'lık kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı konulmalıdır. Kapasitesi 10.000 kg'dan fazla 100.000 kg'dan az olan depolara en az 1 adet 12 kg'lık kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı ilave edilmelidir. 100.000 kg üzerindeki her 250.000 kg için ilave olarak 1 adet 12 kg'lık kuru kimyasal tozlu söndürme cihazı bulundurulmalıdır. 2) Toplam kapasitesi 10 m3 den daha büyük depolarda ve yerüstü tanklarında soğutma için sprinkler sistemi bulunmalıdır. Projelendirmede, depolama tanklarının toplam dıĢ yüzeyinin her m2 si için 10 litre/dakika veya tüp depolama, dolum tesisi platformu, sundurma gibi alanlarının her m2 si için en az 10 litre/dakika su debisi alınmalı, su deposu bu debiyi en az 1 saat karĢılayacak kapasitede olmalıdır. Hesaplanan su miktarını depolama tankları üzerine veya platform veya sundurma alanına uygun Ģekilde dağıtabilecek sprinkler sistemi yapılacaktır. Sprinkler sistemine ve yangın musluklarına ihtiyaca uygun olarak suyu pompalayacak en az 2 pompa bulundurulacak ve bu pompaların çıkıĢ basıncı 700 kPa'dan az olmayacaktır. Pompaların çalıĢtırılması otomatik veya uzaktan kumandalı olmalı ve bu sistem haftada en az bir kere çalıĢtırılarak kontrol edilmelidir. Pompalardan birisinin jeneratörden doğrudan beslenmesi veya pompalardan birisi dizel yangın pompası olmalıdır. 3) Tüp depolama tesislerinde en az 2 adet yangın hidrantı (veya komple yangın dolabı) bulunmalıdır. Yangın hidrantlarının her biri 20 m3/h su kapasitesinde ve basıncı 700 kPa olacaktır. Yangın dolaplarında itfaiye standartlarına uygun hortum ve lans bulundurulacaktır. 4) Kapasitesi 100 m3 den fazla olan yerüstü tüp depolama ve tank tesisleri ile dolum tesisleri çaprazlama olarak her birisi en az 1200 l/dak debide en az 2 adet sabit monitör yerleĢtirilecektir. Monitör olması durumunda pompa ve depo kapasitesi 95 inci maddede belirtilen hidrant sistemi esaslarına göre belirlenecektir. d) Bakım, eğitim ve testler 1) Yılda en az bir kez uzman kiĢi ve kuruluĢlar tarafından statik topraklama ölçümleri yapılmalı ve sonuçları dosyalanmalıdır. BeĢ yılda bir yaylı emniyet valflerinin hidrostatik testleri yapılmalıdır. Tankların ise on yılda bir hidrostatik testleri yapılmalıdır. 2) SPG ile direkt ilgilenen personelin tamamının (satan, taĢıyan, kullanan ve denetleyen) "SPG Güvenlik Önlemleri" konusunda, gaz kaçağı veya yangın söz konusu olursa müdahalenin nasıl yapılması gerektiği istasyonda ilgililere, gaz Ģirketleri tarafından uygulamalı tatbikat ile anlatılmalı, nazari ve uygulamalı eğitimleri veren firmaların bu eğitime tabi tutulmuĢ personeli belgelendirilmelidir. Doğalgaz kullanım esasları Madde 113 - Doğalgazla ilgili olarak Türk Standartları Enstitüsünce kabul edilmiĢ hükümler geçerlidir. Doğalgazın kazan dairelerinde kullanılması halinde, kazan dairesinde bulunan ve enerjinin alınacağı enerji tablosu etanj tipi ex-proof olacak kumanda butonları pano ön kapağına monte edilecek, kapak açılmadan butonlarla çalıĢması ve kapatılması sağlanacaktır. Sistemin elektrik enerjisi sistemi en az iki ayrı yerden kumanda edilebilecek Ģekilde otomatik kumanda üniteli alarm ve ıĢık ikazlı sistemlerle kontrol altına alınacak Ģekilde dizayn edilmelidir. Kazan dairelerinde muhtemel tehlikeler karĢısında kazan dairesine girmeden dıĢarıdan kumanda edilebilecek Ģekilde yangın butonuna benzer camlı butonla kazan dairesinin tüm elektriğinin kesilmesini sağlayacak biçimde ilave tesisat yapılmalıdır. Kazan dairelerinde aydınlatma sistemleri tavandan en az 50 cm sarkacak Ģekilde veya üst havalandırma seviyesinin altında kalacak Ģekilde veya yan duvarlara etanj tipi fluoresan veya contalı glop tipi armatürlerle yapılacak ve tesisat antigron olarak tesis edilecektir. Doğalgaz tesisatı bulunan ortak kullanım alanlarının havalandırması için gazın toplanması muhtemel olan ve çatıya yakın üst noktada asgari 150 cm'lik bir havalandırma kanalı açılmalı ve/veya gaz alarm cihazı kullanılmalıdır. Ev tipi ocaklarda kullanılması halinde, mutfakta uygun bir yere gaz alarm cihazı monte edilmelidir. Tüm kazan dairesi tesisatlarında ve sanayi tip mutfaklarda gaz alarm cihazı ve emniyet selonoid vanası (normal konum açık tip) konulmalıdır. Isı merkezlerinin giriĢinde 1 adet emniyet selonoid vanası (otomatik emniyet vanası, ani kapama vanası) bulunacak ve en az 2 adet ex-proof kademe ayarlı gaz sensöründen kumanda alarak açılacaktır. Büyük tüketimli ısı merkezlerinde entegre gaz alarm cihazı kullanılması gerekir. Cebri havalandırma gereken yerlerde fan motoru brülör kumanda sistemi ile paralel çalıĢacak fanda meydana gelebilecek arızalarda brülör otomatik devre dıĢı kalacak Ģekilde otomatik kontrol ünitesi yapılacaktır. Ayrıca cebri hava kanalında duyarlı sensör kullanılacak hava kanalında gerekli hava akıĢı sağlanmadığı hallerde, elektrik enerjisini kesip brülörü devre dıĢı bırakacaktır. Brülör ve fan ayrı ayrı kontaktör termik grubu ile beslenecektir. Kazan dairelerinde bulunan doğalgaz tesisatının veya bağlantı elemanlarının üzerinde ve çok yakınında yanıcı maddeler bulundurulmamalıdır. Doğalgaz kullanım mekanlarında herkesin görebileceği yerlere doğalgazla ilgili dikkat edilecek hususları belirten uyarı levhaları asılmalıdır. Herhangi bir gaz sızıntısında veya yanma olayında gaz akıĢı kesme vanasından otomatik olarak durdurulmalıdır. Brülörlerde alev sezici ve alevin geri tepmesini önleyen armatürler kullanılmalıdır. Bina servis kutusu ilgili gaz kuruluĢu acil ekiplerinin kolaylıkla müdahale edebileceği Ģekilde muhafaza edilmeli, müdahaleyi zorlaĢtıracak malzeme konulması ve araç parkı gibi kapatmalardan kaçınılmalıdır. Bina içi tesisatların, gaz kesme tüketim cihazlarının ve bacaların periyodik kontrol ve bakımları yetkili servislere yaptırılmalıdır. Doğalgaz kullanıcıları tesisatlarını tanımalı, gaz kesme vanalarının yerlerini öğrenmeli ve herhangi bir gaz kaçağında hareket tarzı hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Deprem bölgesinde bulunan bölgelerde sarsıntı olduğunda gaz akıĢını ve panelin elektriğinikesen tertibat olmalıdır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Yanıcı Sıvılar Uygulama alanı Madde 114 - Isıtma merkezi kazan daireleri ve yakıt depoları gibi herhangi bir ticari veya endüstriyel faaliyet için yapılmayan depolama ve doldurma iĢleri için bu hükümler geçerli değildir. Bu hükümler araç depolarına, yer değiĢtirebilen tesislere ve 300 litreye kadar depo hacmi olan, sabit tesislere, ayrıca söz konusu araç ve tesislerin ayrılmaz parçası olan yakıt kaplarına uygulanamaz. ĠĢletmelerde, herhangi bir yanıcı sıvı, proses içinde iĢleniyorsa, proses için gerekli miktarda hazır tutuluyorsa veya ürün veya ara ürün olarak kısa süre için depolanmıĢ ise bu hükümler geçerli değildir. Yanıcı sıvı kavramı ve sınıfları Madde 115 - Yanıcı sıvılar belirli bir alev alma noktası bulunan, 35 ºC'de katı veya macun kıvamında bulunmayan ve 50 ºC'de buhar basınçları 300 kPa'ı geçmeyen maddelerdir. Yanıcı sıvılar aĢağıda açıklanan sınıflara ayrılır: A sınıfı yanıcı sıvılar: Alev alma noktası 100 ºC'ın üzerinde olmayan ve suda çözünme açısından B sınıfının özelliklerini göstermeyen sıvılardır. Bu sıvılar 3 tehlike sınıfına ayrılır. a) AI : Alev alma noktası 21 ºC den küçük olan sıvılar (benzin gibi), b) AII: Alev alma noktası 21 ºC ile 55 ºC arasında olan sıvılar (gaz yağı gibi), c) AIII: Alev alma noktası 55 ºC ile 100 ºC arasında olan sıvılar (motorin, fuel oil gibi). B sınıfı yanıcı sıvılar: Alev alma noktası 21 ºC'ın altında olan, 15 ºC'de suda çözünen veya yanıcı kısımları 15 ºC'de suda çözünen sıvılardır. Kendinden alev alma noktasının üzerinde ısıtılan AIII sınıfı sıvılar AI sınıfı olarak kabul edilirler. Bildirme ve müsaade mecburiyeti Madde 116 - AIII sınıfı sıvılar dıĢında olup, depolama yerine göre depolanan miktarı Tablo 7'de verilen değerleri aĢan yanıcı sıvı depoları için bildirim zorunluluğu vardır. Miktarlar Tablo 7'de verilen değerlerin üst sınırını aĢtığında, veya depolanan yerler farklı olduğunda ayrıca itfaiye teĢkilatından müsaade alması zorunludur Tablo 7 : Depolama yerine göre depolanan miktar Depolama Yeri Miktarı (1) AI A II ve B Zemin seviyesi altında ve Üstündeki depo hacimleri 20-60 100-300 Açıkta kurulu depolar 20-200 40-600 AI, AII veya B sınıfı sıvıların doldurulduğu kapalı hacimlerde, saatte 200 litreden fazla dolum yapılıyor ise ve 1000 litre den fazla yanıcı sıvı bulunduruyorsa, itfaiye teĢkilatından müsaade alınması zorunludur. AII ve B sınıfı sıvılar, AI sınıfı sıvılarla beraber depolanıyorsa, 5 litre AII veya B sınıfı sıvı 1 litre AI sınıfı sıvıya eĢdeğer olarak alınacaktır ve toplam miktar buna göre hesaplanacaktır. Tablo 7'nin kullanılmasında, söz konusu yanıcı sıvı AI sınıfı olup, kendinden tutuĢma sıcaklığı 125 ºC'ın altında ise tabloda verilen miktarlar 1/5 oranında tutulur. Azami depolama miktarları ve şekilleri Madde 117 - Koridor, geçiĢ, merdiven sahanlığı, merdiven altı, bodrum herkesin girebileceği hol ve fuayelerde, kaçıĢ yollarında, çalıĢılan yerlerde, lokanta ve kahvehane gibi umuma açık yerlerde yanıcı sıvı depolanamaz. Perakende satıĢ yerlerinde AI sınıfı yanıcı sıvılar kırılmaz orijinal ambalaj içinde 250 litreden fazla olmamak üzere ve beher m2 taban alanı için 2 litre bulundurulabilir. Perakende satıĢ yerlerinde AII ve B sınıfı yanıcı sıvılar 700 litreden fazla olmamak üzere ve beher m2 taban alanı için 7 litre bulundurulabilir. AII ve B sınıfı yanıcı sıvılar dökme halde bulunduruluyor ise 121 ve 122 nci madde hükümleri uygulanır. Tehlike bölgelerinin tanımları Madde 118 - Tehlike bölgeleri üçe ayrılır. a) 0. Bölge : ĠĢletme Ģartları altında ve arıza halinde daima patlayıcı bir karıĢımın bulunduğu bölgelerdir ( Boru ve kapların içleri gibi ). b) 1. Bölge : ĠĢletme Ģartları altında ve arıza halinde patlayıcı karıĢımlarının oluĢabileceği bölgelerdir (dolum borusu civarı, armatürler vb). c) 2. Bölge : ĠĢletme Ģartları altında veya arıza halinde patlayıcı karıĢımlarının nadiren oluĢtuğu bölgelerdir (tankların yakın çevresi gibi). Tehlike bölgelerindeki sınırlamalar Madde 119 - Tehlike bölgelerindeki sınırlamalar aĢağıda belirtildiği Ģekilde olur. a) 0. Tehlike bölgesinde beklenen yüksek iĢletme tehlikesi nedeniyle, yalnız bu bölgede kullanılmasına müsaade edilmiĢ varsa TSE sertifikalı veya uygunluk belgeli cihazların kullanılması zorunludur. b) 1. Tehlike bölgesinde yalnız patlama korumalı (ex-proof) cihaz ve sistemler kullanılacaktır. Bu bölgeye, ancak patlayıcı karıĢımların oluĢmasını önleyecek önlemler alınmıĢ olması halinde taĢıma araçlarının girmesine müsaade edilir. c) 2. Tehlike bölgesinde, sadece kıvılcım oluĢturmayan ve buhar hava karıĢımının tutuĢma sıcaklığının 4/5 ine sıcaklığa eriĢmeyen cihaz ve sistemler kullanılabilir. Bu bölgede basınçlı,sıvılaĢtırılmıĢ veya basınç altında çözünmüĢ gazlar, sadece yangına en az 120 dakika dayanıklı kapalı hacimlerde depolanabilir. (yanmayan ve sağlığa zararlı olmayan gazlar ve söndürme cihazları dıĢında) ÇeĢitli depolama, dolum ve nakil tesislerinde bu bölgelerin tarifi, kapsamı ve geniĢliği, yapılan iĢin türüne göre ayrı düzenlemelerle belirlenir. Depo binası içinde depolama Madde 120 - Yanıcı sıvıların depolandığı depo binaları en az 120 dakika yangına dayanıklı Ģekilde yapılmıĢ olmalıdır. Bir kapalı hacimde en fazla 30.000 litre AI sınıfı veya 150.000 litre AII ve/veya B sınıfı yanıcı sıvı depolanabilir. Depolama taĢınabilen kaplarda yapılıyor ise, bu miktarlar sırasıyla AI sınıfı için 20.000 litre ve AII ve/veya B sınıfı için 100.000 litredir. Aynı hacimde çeĢitli tehlike sınıflarına ait sıvılar birlikte depolanıyorsa, toplam depolanacak miktar en yüksek tehlike sınıfına göre alınır. Toplam miktar hesaplanırken bir litre AI'in beĢ litre AII ve/veya B ve 200 litre AIII sınıfa eĢdeğer olduğu kabul edilir. a) Buna göre, 1) AI + ( AII ve/veya B ) /5, 2) AI + AIII /200, 3) AI + ( AII ve/veya B )/5 veya + AIII /200, toplam miktarları 30.000 litre değerini aĢmamalıdır. b) Depo hacimleri 1. tehlike bölgesidir. Depo hacminden dıĢarıya açılan kapı ve pencerelerden ve diğer açıklıklardan itibaren 5 m yarıçapındaki bölge, döĢemeden 0.8 m yüksekliğe kadar 2. tehlike bölgeleridir. c) Depo hacimlerine iĢi olmayanların girmesi yasaklanacak ve bu yasak uygun bir levha ile belirtilecektir. KomĢu hacimlere boru geçiĢlerinin ve tavan deliklerinin yanıcı olmayan yapı malzemeleri ile buhar hava karıĢımı geçmeyecek Ģekilde tıkanması zorunludur. Depo binaları konutlara ve insanların bulunduğu hacimlere bitiĢik olamaz. Çatılar, 120 dakika yangına dayanıklı tavanlarla depo hacimlerinden ayrılmalıdır. DöĢemeler depolanan sıvı için geçirgen olmamalı ve yanıcı olmayan malzemeden yapılmalıdır. Dökülen yanıcı sıvının atık su çukurlarına, kanallara, borulara, boru ve tesisat kanallarına sızması önlenmelidir. Kapılar en az 120 dakika yangına dayanıklı olmalıdır. Depo hacimleri yeteri kadar havalandırılmalı ve elektrikle ve teknik kurallara uygun Ģekilde aydınlatılmalıdır. Doğal çekim yetiĢmiyor ise, döĢeme düzeyinde etkili, saatte en az 5 defa hava değiĢimi yapılabilen bir düzen kurulmalıdır. Açıkta yerüstü depolama Madde 121 - Açıkta yerüstü depolamada aĢağıda belirtilen hususlar dikkate alınır. a)Tank mesafeleri Açıkta kurulu yerüstü tankların meskûn yerlerden, kara ve demir yollarından uzaklığı (Değişik: 11/6/2004/25489 RG) Tablo 6'da verilen esaslara göre seçilir. b) Havuzlama 1) Havuzlama hacmi, aynı büyüklükte tanklar kurulu ise bir tankın hacmine, çeĢitli boylar var ise en büyük tankın hacmine eĢit olmalıdır. 2) Havuzlama hacmi, taĢınabilir tankların toplam hacimlerinin % 75'i veya en az bir adetin hacmine eĢit olmalıdır. 3) Karma depolama yapılırsa (1) ve (2) de verilen esaslara göre yapılan hacimlerin toplamına eĢit olmalıdır 4) Ham petrol ve karbonsülfür depolandığında, havuzlama hacmi toplam hacme eĢit alınır. 5) Ham petrol ve karbonsülfür dıĢındaki, AI, AII ve B sınıfı yanıcı sıvılar toplam hacim 30.000 litreyi geçmediği sürece tek havuzlama bölgesinde depolanabilir. 6) Ham petrol veya karbonsülfür için depolanan hacim 15.000 m³ ve havuzlama yüzeyi 700 m² yi geçmediği sürece, bir havuzlama bölgesi yapılabilir. 7) (1) ve (2) de verilen esaslar, AIII sınıfı sıvılar, AI ve AII ve/veya B sınıfı sıvılarla beraber depolandığında da geçerlidir. 8) Havuzlama bölgesi hafriyatla veya setlerle yapılabilir. Sızdırmazlığı sağlayan folyo dıĢında tüm malzeme yanmaz olmalıdır ve cidarlar yangın halinde sızdırmaz kalmalıdır.Folyolar yanıcı ise yangına karĢı korunmalıdır. 9) Tanklar yüksekliğinin 4/5 inden daha alçak olan set ve duvarlardan en az 3 m uzaklıkta olmalıdır. Ölçüm tank cidarından yapılacaktır. 10) Havuzlama hacimlerinin set ve duvar depolarından boru geçiyorsa, bunlar sızdırmaz Ģekilde yerleĢtirilmeli ve ayrıca havuzlama hacminden su boĢaltma imkanı bulunmalıdır. Akıntılar kapanabilir ve yanıcı sıvıyı ayırabilen düzenle donatılmıĢ olmalıdır. 11) Havuzlama hacmi içinde bölmeler yapılmıĢ ise bunların yüksekliği dıĢ duvarların yüksekliğinin 4/5 inden daha az olmalı ve kanal varsa üstü açık olmalıdır. (ızgara konulabilir) 12) Havuzlama bölgesinde, tanklar dıĢında yalnız armatür, boru ve pompalar bulunabilir. c) Koruma bölgesi 1) Yerüstü tanklarında yapılan depolamada tankların çevresinde koruyucu uzaklık bırakılması gereklidir. Bu uzaklıklar Tablo 5'de verilen değerlere göre seçilir. 2) Depolama taĢınabilir kaplarla yapılıyorsa, bu uzaklıklar aĢağıdaki çizelgeye uygun olarak seçilir. Depolanan Hacim Koruyucu Bölge GeniĢliği 10-30 m3 10 m 30-100 m3 20 m 200 m3 den büyük 30 m Uzaklıklar depolanan kap topluluğun dıĢ sınırlarından itibaren ölçülür. 3) Koruyucu bölge geniĢliği tank cidarından itibaren ölçülür ve en az 2/3 ünün havuzlama bölgesi dıĢında olması gerekir. Ölçümde havuzlama duvarının iç kenarının üstü esas alınır. 4) Gerekli olan emniyet, havuzlama bölgesi dıĢında kurulu, yangına 120 dakika dayanıklı, tankın en az 4/5'i yüksekliğinde bir duvar veya set ile sağlanıyorsa, koruyucu bölge itfaiyenin görüĢü alınarak daha dar tutulabilir. 5) Koruyucu bölgede, depo iĢletmesinin yapılabilmesi için gerekli olan tesis ve binalar, havuzlama bölgesi dıĢında olmak Ģartıyla kurulabilir. d) Tehlike bölgeleri 1) AĢağıdaki maddelerde aksi belirtilmediği sürece tank cidarından itibaren 5 m'lik bir uzaklık, zeminden 0.8 m. yüksekliğine kadar 2. tehlike bölgesidir. 2) Yanıcı sıvılar bir havuzlama bölgesi içinde depolanmıĢ ise, bu bölge havuz setinin üst kenarının 0.8 m üstüne kadar 1. tehlike bölgesidir. 3) Yanıcı sıvıların yerüstünde, açıkta depolandığı arazi, genel trafik akıĢına açık olmamalıdır. 4) Depolama sahasına iĢi olmayanların giriĢi yasaklanmalı ve bu yasak uygun bir levha ile ilan edilmelidir. Depolama tankları(1) Madde 122 - Yeraltı tankları ve yerüstü tankları ile taĢınabilir kapların doldurulduğu ve boĢaltıldığı yerler aĢağıda belirtilen hususları taĢıyacaktır. a) Yeraltı tankları 1) Yeraltı tankı, yeraltına tamamen gömülü, üzerindeki toprak tabakası en az 60 cm olan ve ayrıca üstü en az 10 cm'lik bir beton tabakası ile örtülen tank demektir. 2) Yeraltı tanklarının depo sahasına ait olmayan arsa ve araziden uzaklığı en az 1 m olmalıdır. Tankların meskûn yerlerden ve kendi aralarındaki uzaklık SPG için (Değişik: 11/6/2004/25489 RG) Tablo 6'ya göre de ölçülmelidir. 3) Yeraltı tanklarının içi 0. tehlike, bakım iĢlerinin yapıldığı kanal veya kapak bölmesi 1.tehlike bölgesidir. 4) Yeraltı tankları beklenen mekanik etkilerde ve yangın halinde sızdırmaz kalabilmelidir. 5) Korozyona dayanıklı olmayan malzemeden yapılmıĢ yeraltı tankları, korozyon tehlikesine karĢı, dıĢından zedesiz ve zarar görmemiĢ bir izolasyon tabakası ile korunmalıdır. 6) Tanklar kamuya ait boru ve diğer Ģebekelerden en az 1 m uzaklığa yerleĢtirilmelidir. 7) Tank, toprak doldurulmadan önce, en az 200 mm kalınlığında, yanmaz ve izolasyonuna etki etmeyen bir tabaka ile örtülmelidir. 8) Tanklar tesis edilecekleri yerde imal edilemeyecek ise, izolasyonun sağlamlığı ve yerleĢtirilirken sağlam kaldığı yetkili bir kiĢi tarafından tank yerleĢtirilirken tespit edilmelidir. Tankların zedelenmeden, hazırlanan çukura yerleĢtirilebilmeleri gerekir. 9) Tankların kapatılmaz bir havalandırma borusu bulunmalıdır ve bu boru doldurma esnasında gaz sıkıĢmasına meydan vermeyecek ebatta olmalıdır. Bölmeli tanklarda bu Ģart her bölme için geçerlidir. Havalandırma boruları kapalı hacimlere açılmamalı ve zeminden en az 4 m yüksekte açık havaya çıkmalıdır. Boru uçları yağmur ve yabancı madde giriĢine karĢı korunmalıdır. b) Yerüstü tankları 1) Yerüstü tanklarının içi 0. tehlike bölgesidir. 2) Yerüstü tankları beklenen mekanik etki ve yangın halinde sızdırmaz kalmalıdır. 3) Tank cidarları dıĢtan korozyona maruz ise ve korozyona dayanıksız malzemeden yapılmıĢ ise uygun Ģekilde bu etkilerden korunmalıdır. 4) Tanklar içerdikleri sıvı nedeniyle içerden korozyona maruz ise tankların içi de uygun Ģekilde korunmalıdır. 5) Tanklar ve bölmeli tanklarda her bölme havalandırma boruları ile donatılmalıdır. 6) Birkaç tank, ayrı tehlikeli gruba ait sıvılar içermiyorlar ise veya karıĢmalarından tehlikeli bir reaksiyon beklenmiyor ise ortak boru hattı üzerinden havalandırılabilirler. 7) Her tank veya tank bölmesinde sıvı seviyesini gösteren bir düzen bulunmalıdır. Gösterge olarak cam veya benzeri borular kullanılıyor ise, bu borular çabuk kapatılabilir bir vana ile donatılmalı ve vana yalnız ölçüm için açılmalıdır. 8) Tankın sıvı hacmine bağlanan her boru bir vana ile kapatılabilmelidir. Vanalar kolay ulaĢılır ve görülen bir Ģekilde, tanka yakın olarak düzenlenmelidir. 9) AI, AII ve/veya B sınıfı sıvıların doldurulduğu tanklar, elektrostatik yüklemeye karĢı emniyete alınmalıdır. c) TaĢınabilir kapların doldurulduğu ve boĢaltıldığı yerler 1) TaĢınabilir veya araç üstü tankların doldurulup boĢaltıldığı yerlerdeki teçhizatta, tankın elektrostatik yüklenme tehlikesini önleyecek önlemler alınmalıdır. 2) Dolum ve boĢaltma yapılan yerlerde, akan sıvının yerüstü, yeraltı su kaynaklarına ve kanalizasyona karıĢması önlenmelidir. 3) Dolum yapılan yerlerin 15 m yarıçapa ve zeminden 0.8 m yüksekliğe kadar ve dolum ağzından itibaren 5 m yarı çapa ve ağızdan 3 m yüksekliğe kadar olan civarı 1. tehlike bölgesidir. 4) BoĢaltma yapılan yerler ve boĢaltma esnasında açılan hava tahliye ağzından (domlardan) yanıcı buharların çıkabileceği açıklıkların 5 m yarıçapa ve zeminden 0,8 m yüksekliği kadar olan civarı 2. tehlike bölgesidir. Akaryakıt servis istasyonları Madde 123 - Servis istasyonları kurulurken yürürlükteki "Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik" hükümlerine uyulur. Servis istasyonları kurulurken Tablo 5 ve Tablo 6'da verilen uzaklıklara uyulur ve yeterli havalandırma sağlanır. Ġkmal kolonlarının içi 1. tehlike bölgesidir. Kolonların orta noktalarından 1 m yarıçaplı çevresi kolon yüksekliğine kadar 2. tehlike bölgesidir. Yakıt depolaması yapılırken aĢağıda belirtilen gereklere uyulur. a) Servis istasyonlarında akaryakıt ancak 122 nci maddenin (a) bendinde belirtilen yeraltı tanklarında depolanabilir. b) Akaryakıt satıĢ ve/veya akaryakıt satıĢ ve servis yerlerinde TS 12263 esas alınacaktır. Ġkmal kolonları ve ikmal sistemleri devrilmeye ve araçların çarpmalarına karĢı emniyete alınmalıdır. Bunlar zemin seviyesinin altına ve özellikle bodrumlara konulamaz. Ġkmal kolonunun 5 m yarıçaplı çevresinde daha alt kotlardaki hacimlere giden kanal, boru ve tesisat açıklıkları bulunmamalıdır. 8 m yarıçaplı çevredeki akıntı kanallarında yağ ayırma düzeni olmalıdır. BoĢaltma hortumunun uzunluğu en fazla 6 m olabilir ve sabit olarak tutturulmuĢ olmalıdır. Boru ve kabloların geçtiği kanallarda yanıcı buhar karıĢımlarının oluĢması önlenmelidir. (örneğin, kum doldurularak) BoĢaltma ünitesi depo dolduğunda otomatik olarak kapanan bir vana (tabanca) ile donatılmalıdır veya vananın açma kolunda sabitleĢtirme düzeni bulunmamalıdır. Otomatik kapanan vanalar, doldurma deliğinden kaymalarını önleyen bir düzenle emniyete alınmalıdır. Her ikmal kolonu için en az 2 adet B sınıfı yangın türüne uygun 6 kg'lık yangın söndürücü bulundurulmalıdır. Kapalı büro hacimleri dıĢındaki çalıĢma bölgesinde sigara içilmesi yasaktır ve bu uygun bir Ģekilde ilan edilmelidir. Araç motoru ve kaloriferi çalıĢırken yakıt verilmesi yasaktır ve bu husus ayrıca ilan edilir. Genel yangından korunma işlemleri Madde 124 - Yanıcı sıvıların depolandığı, doldurulduğu ve nakledildiği tesisler yeterli yangın önleme sistemleri ile donatılmalı ve daima göreve hazır olacak Ģekilde tutulmalı ve bakılmalıdır. Gerekli düzen deponun durumuna göre sabit, hareketli veya kısmen hareketli olabilir. Söndürücü olarak özellikle hafif köpük, karbondioksit, kuru toz ve su düĢünülebilir. Yağmurlama tesisleri, bir tank yangınında, komĢu tankın ısınarak patlamasını, önleyecek kapasitede olmalıdır. Yanıcı sıvıların naklinde kullanılan cihazlar (örneğin pompalar) bir yangın halinde, hızlı ve engelsiz bir Ģekilde ulaĢılabilecek bir yerden kontrol edilebilmelidir. Bu Ģart diğer sınıf sıvılarla beraberce depolanan A III sınıfı yanıcı sıvılar için de geçerlidir. Alevin geri tepmesini önleyen armatürler için TSE kalite belgesi aranır. Bu armatürler mümkün olduğu kadar tanka yakın ve kolay bakım yapılabilecek Ģekilde düzenlenmelidirler. Tanklar ve tanklarla iletken Ģekilde bağlanmıĢ tesis bölümleri, toprağa karĢı bir gerilime sahip olmayacak Ģekilde kurulmalıdır. Topraklama hatlarının bağlantı uçları, birleĢme noktaları kolay ulaĢılabilecek Ģekilde düzenlenmeli ve gevĢemeye karĢı emniyete alınmalıdır. Bu hususta ayrıca programlama ile ilgili yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Tank ve bağlı bölümleri yalnız baĢına topraklayıcı hat olarak kullanılamaz. Topraklayıcı hat malzemesi, tank ve borularda korozyon yapmayacak malzemeden seçilmelidir. Bina içinde veya dıĢında kurulmuĢ tanklar paratoner tesisi ile donatılmalıdır. Tankların dolumu sırasında, tanktan dıĢarı çıkan buhar hava karıĢımı orada çalıĢanlara ve baĢkalarına zarar vermeyecek Ģekilde açık havaya atılmalıdır. Yapısal nedenlerle bu karıĢımın uygun bir yerden dıĢarı atılması mümkün değilse, karıĢımın uygun bir hortum veya boru hattı ile, yanıcı sıvıyı boĢaltan tanka geri beslenmesi gerekir. DOKUZUNCU KISIM Yangın Güvenliği Sorumluluğu, Ekipler, Eğitim, Denetim, İşbirliği, Ödenek ve Yönerge BİRİNCİ BÖLÜM Yangın Güvenliği Sorumluluğu Genel Madde 125 - Yapı, bina, tesis ve iĢletmelerde yangın güvenliğinden kamu kurum ve kuruluĢları ile özel kuruluĢlarda en büyük amir, diğer bina, tesis ve iĢletmelerde sahip veya yöneticiler sorumludur. Yangın güvenliği sorumlusu Madde 126 - ÇalıĢma saatleri içinde görevli sayısına ve o binadaki en büyük amirin takdirine göre, binanın her katı, bölmesi veya tamamı için görevliler arasından yangın güvenliği sorumlusu seçilir. Sorumlu, çalıĢma saatinin baĢlangıcından bitimine kadar sorumlu olduğu bölümde, yangına karĢı korunma önlemlerini kontrol etmek ve aldırmakla yükümlüdür. Kat mülkiyetine tabi binalarda bu sorumluluğu bina yöneticisi üstlenir. Kamu binalarında bir gece bekçisi ve/veya güvenlik görevlisi bulunması asıldır. Gece bekçisi temin edilemeyen yerlerde, a) Hizmetli sayısı 2'den fazla değilse, durum en yakın polis veya jandarma karakoluna bir yazıyla bildirilir ve binanın devriyeler tarafından sık sık kontrol edilmesi sağlanır. b) Hizmetli sayısı 2'den fazla ise ve asıl görev aksatılmadan yürütülebilecekse, hizmetliler sırayla gece nöbeti tutarlar ve ertesi gün istirahat ederler. Nöbet izni nedeniyle asıl görevin aksaması söz konusuysa ve hizmetli sayısı 5'i geçmiyorsa (a) bendine göre hareket edilir. c) Kamu binalarında merkez daireleriyle il hükümet konaklarında ve en büyük amirlerince lüzum görülecek diğer daire ve kurumlarda resmi tatil ve bayram günlerinde de mevcut hizmetlilerce sırayla nöbet tutulur. Nöbetçi personele, fazla mesai ücreti ödenemediği takdirde nöbet tuttuğu saat kadar mesai günlerinde izin verilir. İKİNCİ BÖLÜM Ekiplerin Kuruluşu, Görevleri ve Çalışma Esasları Ekiplerin kuruluşu Madde 127 - Yapı, bina, tesis ve iĢletmelerden; 10 bağımsız bölümü olan konutlar ile 50 kiĢiden fazla insan bulunan her türlü yapı, bina, tesis ve iĢletmelerde aĢağıdaki ekipler oluĢturulur. a) Söndürme ekibi, b) Kurtarma ekibi, c) Koruma ekibi, d) Ġlk yardım ekibi. Diğer yapı, bina, tesis ve iĢletmelerde ise; sahip, yönetici veya amirin uygun göreceği ekipler kurulur ve diğer önlemler alınır. Ekipler, 137 nci maddede belirtilen yönergeyi yürütmekle görevlendirilen amirin belirleyeceği ihtiyaca göre, en büyük amirin onayıyla kurulur. Söndürme ve kurtarma ekipleri en az 3'er, koruma ve ilk yardım ekipleri ise en az 2'Ģer kiĢiden oluĢur. Kurumda sivil savunma servisleri kurulmuĢsa; söz konusu ekiplerin görevleri, bu servislerce yürütülür. Her ekipte bir ekip baĢı bulunur. Ekip baĢı, aynı zamanda yönergeyi uygulamakla görevli amirin yardımcısıdır. Ekiplerin görevleri Madde 128 - Ekiplerin görevleri aĢağıda belirtilmiĢtir. a) Söndürme Ekibi: Binada çıkacak yangına derhal müdahale ederek söndürmek ve/veya geniĢlemesine mani olmak, b) Kurtarma Ekibi: Yangın vukuunda can ve mal kurtarma iĢlerini yürütmek, c) Koruma Ekibi: Kurtarma ekibince kurtarılan eĢya ve evrakı korumak, yangın nedeniyle ortaya çıkması muhtemel panik ve kargaĢayı önlemek, d) Ġlk Yardım Ekibi: Yangın nedeniyle yaralanan veya hastalanan kiĢilere ilk yardım yapmak. Ekiplerin çalışma esasları Madde 129 - Ekiplerin birbirleriyle iĢbirliği yapmaları ve karĢılıklı yardımlaĢmalarda bulunmaları esastır. Ekiplerin yangın anında sevk ve idaresi, itfaiye gelinceye kadar yönergeyi uygulamakla görevli amir veya yardımcılarına aittir. Bu süre içinde ekipler, amirlerinden emir alırlar. Ġtfaiye gelince, söndürme ve kurtarma ekipleri derhal itfaiye amirinin emrine girerler. Bina sahip ve yöneticileri ile bina amirleri; ekiplerin, yapılarda oluĢacak yangınlara müdahale etmesi ve kurtarma iĢlemlerini yürütmelerinde kullanmaları için gereken malzemeleri bulundurmak zorundadır. Yapının büyüklüğüne, kullanım amacına, mevcut koruma sistemlerine ve oluĢturulan ekip özelliklerine göre mahalli itfaiye teĢkilatı ve sivil savunma müdürlüğünün görüĢü alınarak, gerekli ise gaz maskesi, teneffüs cihazı, yedek hortum, lans, hidrant anahtarı ve benzeri malzemeler bulundurulur. Bulundurulacak malzemeler itfaiye teĢkilatında kullanılan malzemelere uygun olmak zorundadır. Araç-gereç ve malzemenin bakımı ve korunması, yönergeyi uygulamakla görevli amirin sorumluluğu altında görevliler tarafından yapılır. Yangın haberini alan yangına karĢı mücadele ekipleri, kendilerine ait araç-gereçleri alarak derhal olay yerine hareket ederler. Olay yerinde; a) Söndürme ekipleri: Yangın yerinin alt, üst ve yanlarındaki odalarda gereken tertibatı alır, yangını söndürmeye veya geniĢlemesini önlemeye çalıĢırlar. b) Kurtarma ekipleri: Varsa önce canlıları kurtarırlar, daha sonra yangında ilk kurtarılacak evrak, dosya ve diğer eĢyayı diğer bulunanların da yardımı ile ve büro Ģeflerinin nezareti altında mümkünse çuvallara ve torbalara koyarak boĢaltılmaya hazır hale getirirler. Çuval ve torbalar, bina yetkililerinin lüzum görmesi halinde binanın henüz yanma tehlikesi olmayan kısımlarına taĢınır. Yanan binanın genel olarak boĢaltılmasına olay yerine gelen itfaiye amirinin veya en büyük mülki amirin emriyle baĢlanır. c) Koruma ekipleri: BoĢaltılan eĢya ve evrakı, güvenlik güçleri veya bina yetkililerinin göstereceği bir yerde muhafaza altına alır ve yangın söndürüldükten sonra o binanın ilgililerine teslim ederler. d) Ġlk yardım ekipleri: Yangında yaralanan veya hastalananlar için ilk yardım hizmeti verirler. Yangından haberdar olan bina sahibi, yöneticisi ile amir ve yangınla mücadele ekip personeli, en seri Ģekilde görev baĢına gelip, söndürme, kurtarma, koruma ve ilk yardım iĢlerini yürütürler. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Eğitim Genel eğitim Madde 130 - Yapı, bina, tesis ve iĢletmelerde oluĢturulan ekiplerin personeli; amir, sahip veya yöneticilerinin sorumluluğunda yangından korunma, yangının söndürülmesi, can ve mal kurtarma ile ilk yardım faaliyetleri ve itfaiye ile iĢbirliği ve organizasyon sağlanması konularında, gerekirse mahalli itfaiye ve sivil savunma teĢkilatlarından yararlanılarak eğitilir ve yapılan tatbikatlar ile bilgi ve becerileri arttırılır. Ayrıca, bütün görevliler ve gece bekçileri, binadaki yangın söndürme alet ve edevatının nasıl kullanılacağı ve en kısa zamanda itfaiyeye nasıl ulaĢılacağı konularında tatbiki eğitimden geçirilir. Özel eğitim Madde 131 - Belediye itfaiye teĢkilatlarının yönetici personeli ve bünyesinde özel itfaiye birimi bulunduran kamu kurum ve kuruluĢları ile özel kuruluĢların itfaiye amirleri, Sivil Savunma Genel Müdürlüğünce, diğer personel ise kendi kuruluĢlarınca eğitilirler. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Denetim Denetim Madde 132 - Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığı aĢağıdaki Ģekilde denetlenir. a) Özel yapı, bina, tesis ve iĢletmeleri; mülki idare amirlerinin yetki ve sorumluluğunda, mahalli itfaiye teĢkilatı, Sivil Savunma Müdürlüğü ve mülki idare amirliğince görevlendirilecek heyetlerce haberli veya habersiz olarak denetlenir. Ayrıca, bunların bağlı veya ilgili olduğu bakanlık, kamu kurum ve kuruluĢlarının müfettiĢ, kontrolör veya denetim elemanları tarafından da denetleme yapılır. Bina sahip, yönetici ve sorumluları denetim elemanlarınca binaların arzu edilen bütün bölümlerini ve teçhizatını göstermek, istenilen bilgi ve belgeleri vermek zorundadırlar. Denetim sonucunda eksik bulunan ve giderilmesi istenilen aksaklıklar ile talep edilen önlemlerin öngörülen makul süre içerisinde ilgililerce yerine getirilmesi zorunludur. b) Kamu binalarında; kurum amiri ve görevlendireceği kiĢi veya heyet, mülki amir veya görevlendireceği heyet, kurumun bağlı veya ilgili olduğu bakanlık, müsteĢarlık, genel müdürlük veya baĢkanlık müfettiĢleri veya kontrolörleri; hükümet konakları bakımından, ĠçiĢleri Bakanı adına Sivil Savunma Genel Müdürü veya görevlendireceği kiĢi veya heyetler ile mülkiye müfettiĢleri tarafından yapılır. Denetim yetkisine haiz kiĢiler, kurum, kuruluĢ ve müesseselerin denetim sonuç raporlarını; bağlı veya ilgili olduğu bakanlık, müsteĢarlık, genel müdürlük veya baĢkanlıklarına; bu makamlar ise, Yönetmeliğin uygulanmasından kaynaklanan sorunlar ile çözüm önerilerini her yıl Mart ayı sonuna kadar ĠçiĢleri Bakanlığı Sivil Savunma Genel Müdürlüğüne gönderirler. BEŞİNCİ BÖLÜM İşbirliği İşbirliği Madde 133 - Ġtfaiye teĢkilatı bulunan belediyeler, kamu ve özel kurum ve kuruluĢlar ile silahlı kuvvetler, meydana gelebilecek yangınlarda karĢılıklı yardımlaĢma ve iĢbirliği amacıyla aralarında protokol düzenlerler. Protokolde; personelin eğitimi, bilgi değiĢimi, kullanılan araç, gereç ve malzemenin standart hale getirilmesi, müĢterek tatbikatların yapılması ve muhtemel yangınlara müdahalenin hangi Ģartlarda yapılacağı hususları yer alır. Protokol düzenlenmeden evvel bu kurumların ve itfaiyelerin sorumluluk bölgelerinde diğer itfaiyenin yardımını gerektirecek büyüklükte bir yangın meydana gelirse yardım talebini alan itfaiye teĢkilatı kendi bölgesinde meydana gelebilecek diğer yangınlara karĢı zafiyet yaratmamak koĢuluyla yardım isteyen itfaiyeye gerekli ve yeterli desteği göndermek zorundadır. ALTINCI BÖLÜM Ödenek Genel Madde 134 - Kamu ve özel yapı, bina, tesis ve iĢletmelerinde; Yönetmelikte belirtilen sistem ve tesisatın yapımı ile araç-gereç ve malzemenin temini, bakım ve onarımı için ödenek ayrılır. Binaların yangından korunması için yıllık bütçelere konulan ödenek baĢka bir amaç için kullanılamaz. Kamu yapı, bina, tesis ve işletmelerinde Madde 135 - Kamu yapı, bina, tesis ve iĢletmelerinde yangınla mücadele için gereken giderler aĢağıdaki Ģekilde karĢılanır. a) Ġl ve ilçelerdeki hükümet konakları için, ĠçiĢleri ve Maliye bakanlıklarının ilgili birimlerince tespit edilerek Maliye Bakanlığı bütçesine konulan ve ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından belirlenen tahsis Ģekline göre il emvaline gönderilen, b) Genel bütçeye dahil diğer dairelerin merkez ve taĢra örgütleri için, ilgili bakanlık ve dairelerin kendi bütçelerine konulan, c) Katma bütçeli daireler, iktisadi devlet teĢekkülleri, döner sermayeli kuruluĢlar, özel kanunla kurulan teĢekküller, özel idare ve belediyeler için, kendi bütçelerine konulan, ödeneklerle sağlanır. Özel yapı, bina, tesis ve işletmelerinde ise Madde 136 - Yangınla mücadele için gerekli giderler bina sahibi, kat mülkiyetine tabi binalarda kat malikleri ve bina yöneticileri diğer özel kurum ve kuruluĢlarda iĢyeri sahipleri, tüzel kiĢiliklerde ana sermayeden karĢılanır. Binaların yangından korunması için sarf olunması gerekli olan bu paralar baĢka bir amaçla kullanılamaz. Yangınla mücadele amacıyla alınması zorunlu olan mal ve hizmetlerde herhangi bir neden ileri sürülerek kısıtlama yapılamaz. Bu Yönetmeliğin 95 inci maddesinin son fıkrasında belirtilen tesislerin öncelikle yapılması için gerekli ödenek belediye bütçesine konur. YEDİNCİ BÖLÜM Yönerge Yönerge hazırlanması Madde 137 - Bu Yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak amacıyla, belediyeler, kamu ve özel kurum ve kuruluĢları ile gerçek ve tüzel kiĢiler bulundukları yer, yapı, bina, tesis ve iĢletmelerin özelliklerine göre kendi "Yangın Önleme ve Söndürme Yönergelerini" hazırlarlar. Yönergenin hazırlanmasında; bu Yönetmeliğin 102 nci maddesinde belirtilen mevzuat ile Koruyucu Güvenlik Genel Esasları Direktifi, 28/12/1988 tarihli ve 88/13543 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Sabotajlara KarĢı Koruma Yönetmeliği ile ilgili ĠKĠNCĠ BÖLÜM
diğer mevzuat hükümleri de dikkate alınır. Yönergenin bir örneği, mahalli belediye itfaiye teĢkilatı ile Sivil Savunma Müdürlüğüne gönderilir. Yönergenin yürütülmesi Madde 138 - Yangın yönergesi yapı, bina, tesis ve iĢletmenin sahibi, yönetici veya amiri tarafından yürütülür. Yönergede; bu Yönetmelikte yer alan hususlardan, yangın müdahale ekiplerinin sayısı, isim ve görevleri, ihtiyaç duyulan araç, gereç ve malzemenin cins ve miktarı, söndürme araçlarının kullanma usulleri, eğitim ve bakım hususları, nöbet hizmetleri ile gerek görülecek diğer hususlar düzenlenir ve bina yerleĢimi, bina iç ulaĢım yolları, yangın bölmeleri, yangın duvarları, yatay bölmeler, cepheler, söndürücü sistem, uyarıcı sistem ve su besleme üniteleri ile itfaiyeye yardımcı olabilecek diğer hususları gösterir plan ve krokiler eklenir. ONUNCU KISIM Son Hükümler Yönetmeliğe aykırılık halleri Madde 139 - Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında idari emirlere riayet etmemek fiilinden, verilen görevi zamanında yapmayanlar hakkında da fiilinin derecesine göre, görevi ihmal veya suiistimalden soruĢturma açılarak gereği yapılır. Yürürlükte olan imar, yapı ve afet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında yönetmeliklerin, bu Yönetmeliğe aykırı hükümleri uygulanmaz. Belediyeler ile kamu kurum ve kuruluĢlarınca, bu Yönetmeliğe aykırı olmamak koĢulu ile yörelerinin veya binalarının önem ve özelliklerine göre ilave olarak almak istedikleri tedbirler, belediye itfaiye teĢkilatı, Sivil Savunma Müdürlüğü ile Bayındırlık ve Ġskan Müdürlüğünün görüĢü alınmak suretiyle mülki idare amirinin onayı ile alınır. Kaldırılan hükümler Madde 140 - 26/10/1995 tarihli ve 95/7477 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kamu Binalarının Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıĢtır. Belediyeler tarafından çıkarılmıĢ olan bütün yangından korunma yönetmelikleri ve talimatları yürürlükten kaldırılmıĢtır. Geçici Maddeler(corpus) Geçici Madde 1 - 4 üncü madde kapsamı dıĢında kalan mevcut yapılarda yangına karĢı alınması gerekli tedbirler; ilgili belediyelerce bina sahip ve yöneticisi ile kurum amirlerinden yazılı olarak istenir.Bu istek üzerine, anılan sorumlular; a) Yüksekliği 30.50 m'yi geçen konut harici bütün binalarda ve yatak sayısı 200'ü geçen oteller ile kullanım alanı 3000 m2'nin üzerinde olan alıĢveriĢ, eğlence, ticaret ve toplanma amaçlı yerlerde bu Yönetmelikte istenen tedbirleri 3 yıl içinde yerine getirmek zorundadır. b) Diğer mevcut yapılarda, belediye itfaiye teĢkilatı ile Sivil Savunma Müdürlüğünün görüĢü alınarak bu Yönetmelik esaslarına göre belirlenen uygulanabilir iyileĢtirici tedbirler 5 yıl içinde yerine getirilir. Geçici Madde 2 - Bu Yönetmeliğin yayım tarihinden önce yürürlüğe konulmuĢ bulunan imar, yapı ve afet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkındaki yönetmelikler, ilgili idarelerce, Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren 6 ay içinde bu Yönetmeliğe uygun hale getirilirler. Yürürlük Madde 141 - ĠçiĢleri Bakanlığı ile Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığınca müĢtereken hazırlanan bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 142 - Bu Yönetmelik hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. _____________________________ (1) Bu madde de geçen "Tablo 5 'e " ibaresi. 26/5/2004 tarihli ve 2004/7382 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yönetmeliğin 1 inci maddesiyle "Tablo 6'ya" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir. Ek-1 YAPI MALZEMELERĠNĠN YANICILIK SINIFLARI Ek-2 YAPI MALZEMELERĠ VE/VEYA ELEMANLARININ YANICILIK VE DAYANIKLILIK SINIFLARI Ek-3 KAPI,PENCERE, KANAL VE KAPAKLAR ĠÇĠN ARANACAK YANGIN DAYANIM ġARTLARI Ek-4 NORMAL BĠNA DUVARLARI,DÖġEMELERĠ VE ÇATILAR ĠÇĠN ARANACAK YANGIN DAYANIM ġARTLARI(1) Ek-5 NORMAL BĠNA MERDĠVEN KULELERĠ VE KORĠDORLARI ĠÇĠN ARANACAK YANGIN DAYANIM ġARTLARI(1) Ek-6 NORMAL BĠNALARDA KULLANILACAK MALZEMELER ĠÇĠN ARANACAK YANGIN DAYANIM ġARTLARI(1) Ek-7 MAĞAZA BĠNALARINDA KULLANILAN MALZEME VE YAPI EELEMANLARI ĠÇĠN ARANACAK YANGIN DAYANIM ġARTLARI Ek-8 TOPLANTI SALONLARI (*)ĠÇĠN ARANACAK YANGIN DAYANIM ġARTLARI Ek-9 GARAJLAR ĠÇĠN ARANACAK YANGIN DAYANIM ġARTLARI