ŞUFA – İŞTİRA - VEFA
A) ŞUFA HAKKI (ÖNALIM)
Şufa hakkı, bir taşınmaz malın satılması halinde, onu diğer alıcılara nazaran öncelikle satın alabilme hakkıdır (MK. 732,735).
a) Kanuni Şufa
Hissedarlık esasına göre tescilli taşınmaz mallarda hissedarların birbirlerine karşı şufa hakları vardır. Bu hak kanun tarafından tanındığından kanuni şufa hakkı denmektedir. Kanuni şufa hakkının tapu kütüğüne şerhine gerek yoktur. Taşınmaz malda hisse sahibi olmak bu hakka sahip olmak için yeterlidir. Hissenin çok veya az oluşunun da önemi yoktur.
Şufa hakkının kullanılmasına esas olmak üzere, tapuda yapılan satışları şufa hakkı sahibine ihbar yükümlülüğü satıcıya ve yeni alıcıya aittir. Tapu sicil müdürlüğünün ihbar yükümlülüğü yoktur. Yapılan satış alıcı veya satıcı tarafından diğer paydaşlara noter aracılığıyla bildirilmelidir (MK.733/2).
Bu haktan feragat edilebilir (MK.733). Feragat noterden yapılabileceği gibi tapu sicil müdürlüğüne başvurarak da yapılabilir. Tapu sicil müdürlüğüne başvurulması halinde feragat edenin beyanı tescil istem belgesine yazılarak tapu kütüğünün şerhler sütununa aşağıdaki şekilde şerh edilir. Feragatın bedelli veya bedelsiz yapılmış olmasının tapu sicili açısından bir önemi yoktur. Bu işlem için maktu terkin harcı alınması gerektiği düşüncesindeyiz.
Örnek: Şufadan feragat:Leyla Üren kanuni şufa hakkından feragat etmiştir. Tarih-Yev.
b) Sözleşmeden Doğan Şufa
Bir taşınmaz malın maliki veya hissedarı tarafından o taşınmaz üzerinde mülkiyet payı bulunmayan bir üçüncü kimseye sözleşme ile tanınan şufa hakkıdır.
Bu şufa sözleşmesinin noterce düzenlenmiş olması gerekir (TST.55). Şufa hakkının tapu siciline şerhi, malik veya yetkili temsilcinin yazılı istemi ile olur. Ancak şufa sözleşmesinin de şerh istemi ile birlikte tapu sicil müdürlüğüne verilmesi gerekir. Şerh isteme yetkisi şufa hakkı sahibine de verilebilir.
Şufa hakkı tapu kütüğüne şu şekilde şerh edilir.
Örnek: ....... ..... lehine beş sene süreyle şufa hakkı. Tarih – Yevmiy Bu haktan feragat halinde feragat beyanı tescil istem belgesine yazılarak kütüğün şerhler sütunundaki şufa hakkı terkin edilir. Terkin işlemi için maktu terkin harcı tahsil edilir.
Tescil İstem Belgesinin Yazımı (Şufa–İştira Vefa İçin)
Yukarıda niteliği gösterilen taşınmaz malın ¼ hissesi Havva GÜRSEL adına kayıtlıyken; bu kez, ben Resul oğlu Bora UYSAL ile Havva GÜRSEL arasında yapılan Antalya 4. Noterliğinden tanzim edilen 21/05/1999 tarih 14506 sayılı şufa (vefa–iştira) hakkı sözleşmesine istinaden Havva GÜRSEL’in hissesi üzerine lehime şufa (iştira–vefa) hakkı şerhi verilmesini talep ile 492 sayılı Harçlar Kanununa göre yukarıda gösterilen değerin emlak vergisi değerine yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle bulunacak değerden düşük olmadığını, aksi halde aradaki farkın V.U.K. na göre cezalı olarak tahsil edileceği hususunun Tapu Sicil Müdürü tarafından tarafıma bildirildiğini beyan ederim.
B) İŞTİRA HAKKI (ALIM)
Bir taşınmaz malı belli bir bedelle belli bir süre içinde malikinden satın alabilmek hakkıdır (MK.736). Bu niteliği ile satış vaadine benzer. Ancak satış vaadinin azami süresi beş yıl olduğu halde bu hak şerh tarihinden itibaren on sene süreyle hüküm ve sonuç doğurur. Bu süre sonunda malikin talebi ile terkin edilebilir (TST.78).
İştira sözleşmesinin noterce düzenlenmiş olması gerekir (TST.55). İştira hakkı tapu kütüğünün şerhler sütununa şu şekilde şerh edilir. Örnek: Sosyal Sigortalar Kurumu lehine üç sene süreyle ve on milyar lira bedelle iştira hakkı vardır. Tarih – Yevmiye.
C) VEFA HAKKI (GERİ ALIM)
Vefa hakkı satanın, sattığı taşınmaz malı müşteriden geri satın alma hakkını saklı tutmasıdır (MK.736). Bu hakkın azami etki süresi de şerh tarihinden itibaren on yıldır. Bu sürenin sonunda malikin talebi ile terkin edilebilir (TST.78).
Satış akdi sırasında vefa hakkı saklı tutuluyorsa satış resmi senedine bu hak yazılır. Satış işleminden sonra bu hak tesis ediliyorsa, noterce düzenlenmiş sözleşme aranır. Vefa hakkı yeni malikin taşınmaz mal üzerindeki temliki tasarruf yetkilerini kullanmasına engel değildir. Vefa hakkı uygulaması oldukça enderdir. Genelde, satış bedelinin süresinde ödenmemesi ihtimali karşısında satıcının vefa hakkını kullanmasına rastlanmaktadır.
Vefa hakkı kütüğün şerhler sütununa şu şekilde şerh edilir.
Örnek: ........ lehine üç sene süreyle ve sekiz milyar lira bedelle vefa hakkı vardır. Tarih – Yevmiye.
D) ŞUFA – İŞTİRA – VEFA İŞLEMLERİNİN MALİ YÖNÜ
Şufa, iştira, vefa haklarının tapu siciline şerhi için, Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı Tarifenin 9. pozisyonu uyarınca bu hakların bedelli veya bedelsiz oluşuna bakılmaksızın taşınmaz malın kayıtlı değeri üzerinden Binde 5.4 oranında harç tahsil edilir.
Ayrıca Döner Sermaye İşletmesince belirlenen tarifeye göre ücret alınır.
Bu hakların terkini için maktu terkin harcı tahsil edilir
Şufa hakkı, bir taşınmaz malın satılması halinde, onu diğer alıcılara nazaran öncelikle satın alabilme hakkıdır (MK. 732,735).
a) Kanuni Şufa
Hissedarlık esasına göre tescilli taşınmaz mallarda hissedarların birbirlerine karşı şufa hakları vardır. Bu hak kanun tarafından tanındığından kanuni şufa hakkı denmektedir. Kanuni şufa hakkının tapu kütüğüne şerhine gerek yoktur. Taşınmaz malda hisse sahibi olmak bu hakka sahip olmak için yeterlidir. Hissenin çok veya az oluşunun da önemi yoktur.
Şufa hakkının kullanılmasına esas olmak üzere, tapuda yapılan satışları şufa hakkı sahibine ihbar yükümlülüğü satıcıya ve yeni alıcıya aittir. Tapu sicil müdürlüğünün ihbar yükümlülüğü yoktur. Yapılan satış alıcı veya satıcı tarafından diğer paydaşlara noter aracılığıyla bildirilmelidir (MK.733/2).
Bu haktan feragat edilebilir (MK.733). Feragat noterden yapılabileceği gibi tapu sicil müdürlüğüne başvurarak da yapılabilir. Tapu sicil müdürlüğüne başvurulması halinde feragat edenin beyanı tescil istem belgesine yazılarak tapu kütüğünün şerhler sütununa aşağıdaki şekilde şerh edilir. Feragatın bedelli veya bedelsiz yapılmış olmasının tapu sicili açısından bir önemi yoktur. Bu işlem için maktu terkin harcı alınması gerektiği düşüncesindeyiz.
Örnek: Şufadan feragat:Leyla Üren kanuni şufa hakkından feragat etmiştir. Tarih-Yev.
b) Sözleşmeden Doğan Şufa
Bir taşınmaz malın maliki veya hissedarı tarafından o taşınmaz üzerinde mülkiyet payı bulunmayan bir üçüncü kimseye sözleşme ile tanınan şufa hakkıdır.
Bu şufa sözleşmesinin noterce düzenlenmiş olması gerekir (TST.55). Şufa hakkının tapu siciline şerhi, malik veya yetkili temsilcinin yazılı istemi ile olur. Ancak şufa sözleşmesinin de şerh istemi ile birlikte tapu sicil müdürlüğüne verilmesi gerekir. Şerh isteme yetkisi şufa hakkı sahibine de verilebilir.
Şufa hakkı tapu kütüğüne şu şekilde şerh edilir.
Örnek: ....... ..... lehine beş sene süreyle şufa hakkı. Tarih – Yevmiy Bu haktan feragat halinde feragat beyanı tescil istem belgesine yazılarak kütüğün şerhler sütunundaki şufa hakkı terkin edilir. Terkin işlemi için maktu terkin harcı tahsil edilir.
Tescil İstem Belgesinin Yazımı (Şufa–İştira Vefa İçin)
Yukarıda niteliği gösterilen taşınmaz malın ¼ hissesi Havva GÜRSEL adına kayıtlıyken; bu kez, ben Resul oğlu Bora UYSAL ile Havva GÜRSEL arasında yapılan Antalya 4. Noterliğinden tanzim edilen 21/05/1999 tarih 14506 sayılı şufa (vefa–iştira) hakkı sözleşmesine istinaden Havva GÜRSEL’in hissesi üzerine lehime şufa (iştira–vefa) hakkı şerhi verilmesini talep ile 492 sayılı Harçlar Kanununa göre yukarıda gösterilen değerin emlak vergisi değerine yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle bulunacak değerden düşük olmadığını, aksi halde aradaki farkın V.U.K. na göre cezalı olarak tahsil edileceği hususunun Tapu Sicil Müdürü tarafından tarafıma bildirildiğini beyan ederim.
B) İŞTİRA HAKKI (ALIM)
Bir taşınmaz malı belli bir bedelle belli bir süre içinde malikinden satın alabilmek hakkıdır (MK.736). Bu niteliği ile satış vaadine benzer. Ancak satış vaadinin azami süresi beş yıl olduğu halde bu hak şerh tarihinden itibaren on sene süreyle hüküm ve sonuç doğurur. Bu süre sonunda malikin talebi ile terkin edilebilir (TST.78).
İştira sözleşmesinin noterce düzenlenmiş olması gerekir (TST.55). İştira hakkı tapu kütüğünün şerhler sütununa şu şekilde şerh edilir. Örnek: Sosyal Sigortalar Kurumu lehine üç sene süreyle ve on milyar lira bedelle iştira hakkı vardır. Tarih – Yevmiye.
C) VEFA HAKKI (GERİ ALIM)
Vefa hakkı satanın, sattığı taşınmaz malı müşteriden geri satın alma hakkını saklı tutmasıdır (MK.736). Bu hakkın azami etki süresi de şerh tarihinden itibaren on yıldır. Bu sürenin sonunda malikin talebi ile terkin edilebilir (TST.78).
Satış akdi sırasında vefa hakkı saklı tutuluyorsa satış resmi senedine bu hak yazılır. Satış işleminden sonra bu hak tesis ediliyorsa, noterce düzenlenmiş sözleşme aranır. Vefa hakkı yeni malikin taşınmaz mal üzerindeki temliki tasarruf yetkilerini kullanmasına engel değildir. Vefa hakkı uygulaması oldukça enderdir. Genelde, satış bedelinin süresinde ödenmemesi ihtimali karşısında satıcının vefa hakkını kullanmasına rastlanmaktadır.
Vefa hakkı kütüğün şerhler sütununa şu şekilde şerh edilir.
Örnek: ........ lehine üç sene süreyle ve sekiz milyar lira bedelle vefa hakkı vardır. Tarih – Yevmiye.
D) ŞUFA – İŞTİRA – VEFA İŞLEMLERİNİN MALİ YÖNÜ
Şufa, iştira, vefa haklarının tapu siciline şerhi için, Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı Tarifenin 9. pozisyonu uyarınca bu hakların bedelli veya bedelsiz oluşuna bakılmaksızın taşınmaz malın kayıtlı değeri üzerinden Binde 5.4 oranında harç tahsil edilir.
Ayrıca Döner Sermaye İşletmesince belirlenen tarifeye göre ücret alınır.
Bu hakların terkini için maktu terkin harcı tahsil edilir
Yorumlar