Kooperatiflerin kira gelirlerinin vergisi
Normal koşullar altında, kooperatifler gayrimenkullerini kiraya vermezler. Gayrimenkullerin inşaası tamamlandıktan sonra, ortaklara dağıtılır. Ancak bazı durumlarda, kiraya verme olayı söz konusu olabilir. Kooperatiflerin, ihtiyaç fazlası taşınmaz mallarını kiraya vermeleri mümkündür.
Kooperatiflerin kurumlar vergisi muafiyet şartlarından biri de "münhasıran ortakları ile iş görülmesi" olarak sayılmıştır. Bu nedenle, kooperatifin sahibi bulunduğu taşınmazı üçüncü kişilere veya ortaklarına kiraya vermesi,ortak dışı bir işlem olarak kabul edilmektedir.
Anılan muafiyet şartı bu durumda ihlal edilmiş sayılır ve kurumlar vergisi muafiyeti ortadan kalkar. Ancak, kiralamanın tevkifat yani vergi kesintisi yapmak zorunda olanlarla, olmayanlara yapılmış olması, kooperatif açısından farklı sonuç doğurur.
1- Kooperatif Gayrimenkulünün, Tevkifat (Vergi Kesintisi) Yapmakla Sorumlu Olanlara Kiraya Verilmesi
Kooperatif aktifinde kayıtlı gayrimenkulün 5520 sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15/1. maddesine göre tevkifat yapmakla sorumlu bulunan gerçek ve tüzel kişilere kiralanması halinde; bu kişiler kooperatife ödedikleri kira bedelleri üzerinden, ödeme sırasında vergi sorumlusu olarak yüzde 20 oranında tevkifat (vergi kesintisi) yapmak ve tevkif ettikleri bu vergiyi de ilgili vergi dairesine yatırmak zorundadırlar.
Bu halde;
a) Kooperatifin eğer vergiye tabi başkaca geliri olmayıp da, geliri sadece kiracı tarafından vergi kesintisine tabi tutulan kira gelirinden ibaret ise, kooperatifçe bu kira geliri için beyanname verilmeyecektir (KVK Md. 14/5). Ayrıca geçici vergi de ödemeyeceklerdir. Tevkif olunan bu vergi nihai vergi olarak kalacaktır. Başka bir anlatımla, kooperatif kira geliri nedeniyle, ayrıca beyanname vermeyecek, ilave bir vergi de ödemeyecek.
b) Eğer kooperatifin vergiye tabi başkaca geliri varsa, diğer gelirleriyle birlikte brüt kira gelirleri de kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Tevkif yoluyla kiracı tarafından kesilmiş olan yüzde 20 vergi ise, kurumlar vergisinden mahsup edilecektir (KVK Md. 34).
2- Kooperatif Gayrimenkulünün, Tevkifat (Vergi Kesintisi) Yapmakla Sorumlu Olmayanlara Kiraya Verilmesi
Kooperatif taşınmaz mallarının 5520 sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15/1. maddesine göre tevkifat (vergi kesintisi) yapmakla sorumlu bulunmayan gerçek ve tüzel kişilere kiraya verilmesi halinde, kira geliri tevkifata tabi tutulmadan tahsil edilecektir. Kooperatif ise, kiracısı tarafından tevkifata tabi tutulmadan kendisine ödenmiş bulunan bu kira gelirlerini, varsa o yılın vergiye tabi gelirleriyle birlikte yıllık kurumlar vergisi beyannamesiyle beyan edecek ve kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.
Yukarıdaki açıklamalardan da fark edileceği gibi; kooperatife ait gayrimenkulün vergi kesintisi yapmakla yükümlü bir gerçek ya da tüzel kişiye kiraya verilmesi durumunda, kiracı yüzde 20 vergi kesintisi yapacak kooperatif de bu gelirini beyan etmeyecek.
Aksi halde yani vergi kesintisi yapmak zorunda olmayan birine kiraya verilmesi durumunda, kooperatif kira gelirini kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan edecek.
Kooperatiflerin kurumlar vergisi muafiyet şartlarından biri de "münhasıran ortakları ile iş görülmesi" olarak sayılmıştır. Bu nedenle, kooperatifin sahibi bulunduğu taşınmazı üçüncü kişilere veya ortaklarına kiraya vermesi,ortak dışı bir işlem olarak kabul edilmektedir.
Anılan muafiyet şartı bu durumda ihlal edilmiş sayılır ve kurumlar vergisi muafiyeti ortadan kalkar. Ancak, kiralamanın tevkifat yani vergi kesintisi yapmak zorunda olanlarla, olmayanlara yapılmış olması, kooperatif açısından farklı sonuç doğurur.
1- Kooperatif Gayrimenkulünün, Tevkifat (Vergi Kesintisi) Yapmakla Sorumlu Olanlara Kiraya Verilmesi
Kooperatif aktifinde kayıtlı gayrimenkulün 5520 sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15/1. maddesine göre tevkifat yapmakla sorumlu bulunan gerçek ve tüzel kişilere kiralanması halinde; bu kişiler kooperatife ödedikleri kira bedelleri üzerinden, ödeme sırasında vergi sorumlusu olarak yüzde 20 oranında tevkifat (vergi kesintisi) yapmak ve tevkif ettikleri bu vergiyi de ilgili vergi dairesine yatırmak zorundadırlar.
Bu halde;
a) Kooperatifin eğer vergiye tabi başkaca geliri olmayıp da, geliri sadece kiracı tarafından vergi kesintisine tabi tutulan kira gelirinden ibaret ise, kooperatifçe bu kira geliri için beyanname verilmeyecektir (KVK Md. 14/5). Ayrıca geçici vergi de ödemeyeceklerdir. Tevkif olunan bu vergi nihai vergi olarak kalacaktır. Başka bir anlatımla, kooperatif kira geliri nedeniyle, ayrıca beyanname vermeyecek, ilave bir vergi de ödemeyecek.
b) Eğer kooperatifin vergiye tabi başkaca geliri varsa, diğer gelirleriyle birlikte brüt kira gelirleri de kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Tevkif yoluyla kiracı tarafından kesilmiş olan yüzde 20 vergi ise, kurumlar vergisinden mahsup edilecektir (KVK Md. 34).
2- Kooperatif Gayrimenkulünün, Tevkifat (Vergi Kesintisi) Yapmakla Sorumlu Olmayanlara Kiraya Verilmesi
Kooperatif taşınmaz mallarının 5520 sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15/1. maddesine göre tevkifat (vergi kesintisi) yapmakla sorumlu bulunmayan gerçek ve tüzel kişilere kiraya verilmesi halinde, kira geliri tevkifata tabi tutulmadan tahsil edilecektir. Kooperatif ise, kiracısı tarafından tevkifata tabi tutulmadan kendisine ödenmiş bulunan bu kira gelirlerini, varsa o yılın vergiye tabi gelirleriyle birlikte yıllık kurumlar vergisi beyannamesiyle beyan edecek ve kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.
Yukarıdaki açıklamalardan da fark edileceği gibi; kooperatife ait gayrimenkulün vergi kesintisi yapmakla yükümlü bir gerçek ya da tüzel kişiye kiraya verilmesi durumunda, kiracı yüzde 20 vergi kesintisi yapacak kooperatif de bu gelirini beyan etmeyecek.
Aksi halde yani vergi kesintisi yapmak zorunda olmayan birine kiraya verilmesi durumunda, kooperatif kira gelirini kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan edecek.
Yorumlar